با سلام. یکی از مطالب یقینی و حتمی اسلامی که در قرآن کریم ( توبه/33 ، صف / 9 ، انبیا / 105 ، قصص / 5 ، اعراف / 128 ) و روایات اسلامی آمده است اندیشه ی پیروزی نهایی حق و صلح و عدالت بر نیروی باطل و ستیز و ظلم و گسترش جهانی ایمان اسلامی و استقرار کامل و همه جانبه ی ارزشهای انسانی است (که همه ی فرقه ها و مذاهب اسلامی با تفاوت هایی به آن معتقدند) که بنا بر فرمایش پیامبر اکرم و تمام معصومین دیگر ، تحقق این امر به وسیله ی شخصیتی عالیقدر به نام (مهدی) خواهد بود. قرآن در جنبه هدایت، کتابی است که نقصان ندارد و شرح و بسط و تفسیر و تأویل آیات آن را به فرموده ی خود قرآن پیامبر اکرم به عهده دارند : (انا انزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم) در این آیه پیامبر اکرم اولین مفسر معصوم آیات قرآن هستند و پس از ایشان به ارشاد و فرموده ی پیامبر معصوم امامان یکی پس از دیگری مفسران معصوم قرآنند. با توجه به این مطلب بنا بر روایات فراوان (مورد قبول همه ی فرقه های اسلامی) پیامبر اکرم به طور مکرر نام و مشخصات حضرت را ذکر کرده اند و وعده ی آمدن و ظهور ایشان را داده اند و حتی بار ها نسب حضرت را ذکر کرده اند (مثلا فرموده اند نهم از فرزندان حسین است) مجموعه ی این روایات را آیت الله صافی در کتاب مفصل و ارزشمند منتخب الاثر جمع آوری کرده اند ، و پس از رسول اکرم یکایک امامان معصوم در باره ی ایشان سخن گفته اند و وعده ی ظهور ایشان و قیام حضرت را داده اند و اینکه ایشان فرزند امام حسن عسکری خواهد بود. این مسأله بقدری حائز اهمیت است که معصومین فرموده اند اگر از عمر دنیا حتی یک روز بیشتر باقی نمانده باشد او ظهور خواهد کرد (این تعبیر برای تأکید بر ظهور حضرت است) بنا بر روایات فراوان در شب نیمه ی شعبان سال 255 هجری قمری امام حسن عسکری فرمودند امشب فرزندم مهدی موعود از نرجس خاتون متولد خواهد شد وپس از آن هم ایشان را بارها به خواص از شیعیان خود نشان داده اند . برای اطلاع بیشتر در این زمینه مطالعه ی کتب زیر مفید است : کتاب قیام و انقلاب مهدی / شهید مطهری و دادگستر جهان / آیت الله امینی و امامت و مهدویت ج 1و2 / آیه الله لطف الله صافی گلپایگانی ، فلسفه امامت، دکتر سید یحیی یثربی، قم، وثوق، چاپ اوّل، 1378 ش، صص 112 – 127. روایات مربوط به مهدویت و غیبت آنقدر زیاد و مشهور بوده که در زمان حیات خود ائمه اطهار(ع)، اصحاب آنها کتابهایی مستقل درباره مفهوم غیبت گردآوری کرده اند.جمع آوری این همه روایت و تالیف کتب مستقل درباره آن توسط آنها در زمان خود ائمه(ع)، و سالها قبل از تولد فرزند امام حسن عسکری (ع) نشان دهنده این است که اعتقاد به غیبت و مفهوم امام غائب امری اصیل بوده است.در اینجا فقط چند نمونه از این افراد را معرفی میکنیم:* عباس بن هشام ناشری اسدی از شیعیان معاصر با امام رضا و امام جواد(ع) است. نجاشی رجال شناس معروف درباره وی میگوید: (او ثقه و جلیل القدر است. روایات بسیاری از او نقل شده و کتابهای زیادی نگاشته است از جمله .... کتاب غیبت.) وفات وی در سال 220 هجری یعنی 40 سال قبل از وفات امام حسن عسکری (ع) بوده است.* ابراهیم بن صالح الانماطی از اصحاب امام کاظم و امام رضا (ع) بوده است. نجاشی و شیخ طوسی وی را توثیق کرده اند. نجاشی تنها کتابی که از وی ذکر می کندکتابی درباره غیبت است.* ابراهیم بن اسحاق احمری نهاوندی یکی دیگر از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی (ع) بوده و کتابی تحت عنوان غیبت تالیف نموده است.* حسن بن محبوب سراد متوفی سال 224 هجری است. وی کتابی دارد تحت عنوان "مشیخه" که در آن کتاب احادیثی را درباره غیبت حضرت قائم(عج) نقل کرده است. شیخ صدوق، شیخ طبرسی و نعمانی در کتب خویش روایات او را دراین باره عینا نقل کردهاند.* محمد بن ابی عمیر یکی دیگر از اصحاب امام کاظم و امام رضا (ع) است و در سال 217 هجری وفات یافته و مجموعه احادیثی را درباره موضوع غیبت جمع آوری کرده است.از دیگر افراد می توان به صفوان بن یحیی، عثمان بن عیسی الکلابی، حسن بن علی فضال، محمد بن اسماعیل بزیع، حسن بن ایوب، عباس بن عامر قصبانی، عبد الله بن جبله و محمد بن سنان اشاره کرد. تمامی این افراد صاحب کتاب و تالیفات متعددی بوده اند که نجاشی و شیخ طوسی در کتاب رجال خود آنها را ذکر کرده اند. نسخه های این کتب در نزد افرادی مانند شیخ صدوق، شیخ طوسی، نعمانی و دیگران موجود بوده و آنها بخشهایی از آن تالیفات را در کتب خویش آورده اند.مجموعه این روایات بیان میکنند که برای حضرت مهدی(عج) دو غیبت خواهد بود که یکی از دیگری طولانی تر است، تولد او از مردم مخفی خواهد بود و او دوازدهمین امام است. روایاتی بیان میکنند که او نهمین فرزند امام حسین(ع)، ششمین فرزند امام صادق(ع) و پنجمین فرزند از نسل امام کاظم(ع) ، و از فرزندان امام رضا(ع) خواهد بود. مؤلفین این کتابها همگی در ابتدای قرن سوم یعنی سالها پیش از تولد امام حسن عسکری(ع) از دنیا رفتهاند. روایات نقل شده از این کتابها از طرق مختلف و در حد تواتر است.چنان که در ابتدا گفته شد، درباره ولادت امام زمان(عج)، خبرهای غیبی که پیش از وقوع بیان شده، یک بخش اسناد است؛ و البته گزارشهای پس از ولادت نیز به وفور در منابع وجود دارد.نمونهای از گزارشهای عالمان اهل سنت، درباره وقوع ولادت امام زمان(عج) از این قرار است:* حافظ محمد بن یوسف گنجی شافعی متوفای 658 ه، در کتاب کفایة الطالب (صفحه312) مینویسد:(... حسن بن علی [امام عسکری(ع)] در جمعه هشتم ربیع الاول سال 260 ه در 28سالگی از دنیا رفت و در خانهای که پدرش در سامراء دفن شده بو، مدفون گردید و پسرش را که امام منتظر است، از خود باقی گذارد.)* ابن خلکان متوفای 681 ه، صاحب کتاب (وفیات الأعیان)، (در جلد4، صفحه176) در معرفی آن حضرت مینویسد:(أبوالقاسم محمد پسر حسن عسکری پسرعلی الهادی پسر محمد الجواد که قبل از این ذکر شد [یعنی معرفی امام عسکری پیشتر گذشت]، به اعتقاد شیعه، دوازدهمین امام و معروف به حجت است ... ولادت وی روز جمعه نیمه شعبان سال 255 بوده است ...)* محیی الدین عربی متوفای 638 ه که آقای گنجی نیز در مصاحبه خود از او یاد کرده در کتاب مشهورش (فتوحات مکیه) از امام زمان(ع) با توصیفات بسیار مفصلی یاد کرده است.شیخ عبدالوهاب الشعرانی الشافعی متوفای973ه در کتاب (الیواقیت و الجواهر فی بیان عقائد الأکابر)(جلد2، صفحه145، مطبعة الأزهریه، مصر،1307ه.ق + جلد2، صفحه 143، مطبعة مصطفیالبابیالحلبی وأولاده، مصر ، 1378ه) عبارات وی را از باب 366 کتاب یادشده چنین نقل کرده: ( ... و بدانید که گریزی از خروج مهدی(ع) نیست؛ البته ظاهر نخواهد شد تا زمانی که زمین از ظلم و جور آکنده شود، پس آن را از عدل و قسط سرشار خواهد نمود، ... و او از عترت رسول خدا(ص)، از فرزندان حضرت فاطمه(س)، و جدش حسین بن علی، و پدرش حسن عسکری، پسر امام علی النقی، پسر محمد التقی، پسر امام علی الرضا، پسر امام موسی الکاظم، پسر امام جعفر الصادق، پسر امام محمد الباقر، پسر امام زین العابدین، پسر امام حسین بن علی بن ابی طالب است. نامش مشابه نام رسول خدا(ص) است موفق باشید.
با سلام. یکی از مطالب یقینی و حتمی اسلامی که در قرآن کریم ( توبه/33 ، صف / 9 ، انبیا / 105 ، قصص / 5 ، اعراف / 128 ) و روایات اسلامی آمده است اندیشه ی پیروزی نهایی حق و صلح و عدالت بر نیروی باطل و ستیز و ظلم و گسترش جهانی ایمان اسلامی و استقرار کامل و همه جانبه ی ارزشهای انسانی است (که همه ی فرقه ها و مذاهب اسلامی با تفاوت هایی به آن معتقدند) که بنا بر فرمایش پیامبر اکرم و تمام معصومین دیگر ، تحقق این امر به وسیله ی شخصیتی عالیقدر به نام (مهدی) خواهد بود. قرآن در جنبه هدایت، کتابی است که نقصان ندارد و شرح و بسط و تفسیر و تأویل آیات آن را به فرموده ی خود قرآن پیامبر اکرم به عهده دارند : (انا انزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم) در این آیه پیامبر اکرم اولین مفسر معصوم آیات قرآن هستند و پس از ایشان به ارشاد و فرموده ی پیامبر معصوم امامان یکی پس از دیگری مفسران معصوم قرآنند. با توجه به این مطلب بنا بر روایات فراوان (مورد قبول همه ی فرقه های اسلامی) پیامبر اکرم به طور مکرر نام و مشخصات حضرت را ذکر کرده اند و وعده ی آمدن و ظهور ایشان را داده اند و حتی بار ها نسب حضرت را ذکر کرده اند (مثلا فرموده اند نهم از فرزندان حسین است) مجموعه ی این روایات را آیت الله صافی در کتاب مفصل و ارزشمند منتخب الاثر جمع آوری کرده اند ، و پس از رسول اکرم یکایک امامان معصوم در باره ی ایشان سخن گفته اند و وعده ی ظهور ایشان و قیام حضرت را داده اند و اینکه ایشان فرزند امام حسن عسکری خواهد بود. این مسأله بقدری حائز اهمیت است که معصومین فرموده اند اگر از عمر دنیا حتی یک روز بیشتر باقی نمانده باشد او ظهور خواهد کرد (این تعبیر برای تأکید بر ظهور حضرت است) بنا بر روایات فراوان در شب نیمه ی شعبان سال 255 هجری قمری امام حسن عسکری فرمودند امشب فرزندم مهدی موعود از نرجس خاتون متولد خواهد شد وپس از آن هم ایشان را بارها به خواص از شیعیان خود نشان داده اند . برای اطلاع بیشتر در این زمینه مطالعه ی کتب زیر مفید است : کتاب قیام و انقلاب مهدی / شهید مطهری و دادگستر جهان / آیت الله امینی و امامت و مهدویت ج 1و2 / آیه الله لطف الله صافی گلپایگانی ، فلسفه امامت، دکتر سید یحیی یثربی، قم، وثوق، چاپ اوّل، 1378 ش، صص 112 – 127. روایات مربوط به مهدویت و غیبت آنقدر زیاد و مشهور بوده که در زمان حیات خود ائمه اطهار(ع)، اصحاب آنها کتابهایی مستقل درباره مفهوم غیبت گردآوری کرده اند.جمع آوری این همه روایت و تالیف کتب مستقل درباره آن توسط آنها در زمان خود ائمه(ع)، و سالها قبل از تولد فرزند امام حسن عسکری (ع) نشان دهنده این است که اعتقاد به غیبت و مفهوم امام غائب امری اصیل بوده است.در اینجا فقط چند نمونه از این افراد را معرفی میکنیم:* عباس بن هشام ناشری اسدی از شیعیان معاصر با امام رضا و امام جواد(ع) است. نجاشی رجال شناس معروف درباره وی میگوید: (او ثقه و جلیل القدر است. روایات بسیاری از او نقل شده و کتابهای زیادی نگاشته است از جمله .... کتاب غیبت.) وفات وی در سال 220 هجری یعنی 40 سال قبل از وفات امام حسن عسکری (ع) بوده است.* ابراهیم بن صالح الانماطی از اصحاب امام کاظم و امام رضا (ع) بوده است. نجاشی و شیخ طوسی وی را توثیق کرده اند. نجاشی تنها کتابی که از وی ذکر می کندکتابی درباره غیبت است.* ابراهیم بن اسحاق احمری نهاوندی یکی دیگر از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی (ع) بوده و کتابی تحت عنوان غیبت تالیف نموده است.* حسن بن محبوب سراد متوفی سال 224 هجری است. وی کتابی دارد تحت عنوان "مشیخه" که در آن کتاب احادیثی را درباره غیبت حضرت قائم(عج) نقل کرده است. شیخ صدوق، شیخ طبرسی و نعمانی در کتب خویش روایات او را دراین باره عینا نقل کردهاند.* محمد بن ابی عمیر یکی دیگر از اصحاب امام کاظم و امام رضا (ع) است و در سال 217 هجری وفات یافته و مجموعه احادیثی را درباره موضوع غیبت جمع آوری کرده است.از دیگر افراد می توان به صفوان بن یحیی، عثمان بن عیسی الکلابی، حسن بن علی فضال، محمد بن اسماعیل بزیع، حسن بن ایوب، عباس بن عامر قصبانی، عبد الله بن جبله و محمد بن سنان اشاره کرد. تمامی این افراد صاحب کتاب و تالیفات متعددی بوده اند که نجاشی و شیخ طوسی در کتاب رجال خود آنها را ذکر کرده اند. نسخه های این کتب در نزد افرادی مانند شیخ صدوق، شیخ طوسی، نعمانی و دیگران موجود بوده و آنها بخشهایی از آن تالیفات را در کتب خویش آورده اند.مجموعه این روایات بیان میکنند که برای حضرت مهدی(عج) دو غیبت خواهد بود که یکی از دیگری طولانی تر است، تولد او از مردم مخفی خواهد بود و او دوازدهمین امام است. روایاتی بیان میکنند که او نهمین فرزند امام حسین(ع)، ششمین فرزند امام صادق(ع) و پنجمین فرزند از نسل امام کاظم(ع) ، و از فرزندان امام رضا(ع) خواهد بود. مؤلفین این کتابها همگی در ابتدای قرن سوم یعنی سالها پیش از تولد امام حسن عسکری(ع) از دنیا رفتهاند. روایات نقل شده از این کتابها از طرق مختلف و در حد تواتر است.چنان که در ابتدا گفته شد، درباره ولادت امام زمان(عج)، خبرهای غیبی که پیش از وقوع بیان شده، یک بخش اسناد است؛ و البته گزارشهای پس از ولادت نیز به وفور در منابع وجود دارد.نمونهای از گزارشهای عالمان اهل سنت، درباره وقوع ولادت امام زمان(عج) از این قرار است:* حافظ محمد بن یوسف گنجی شافعی متوفای 658 ه، در کتاب کفایة الطالب (صفحه312) مینویسد:(... حسن بن علی [امام عسکری(ع)] در جمعه هشتم ربیع الاول سال 260 ه در 28سالگی از دنیا رفت و در خانهای که پدرش در سامراء دفن شده بو، مدفون گردید و پسرش را که امام منتظر است، از خود باقی گذارد.)* ابن خلکان متوفای 681 ه، صاحب کتاب (وفیات الأعیان)، (در جلد4، صفحه176) در معرفی آن حضرت مینویسد:(أبوالقاسم محمد پسر حسن عسکری پسرعلی الهادی پسر محمد الجواد که قبل از این ذکر شد [یعنی معرفی امام عسکری پیشتر گذشت]، به اعتقاد شیعه، دوازدهمین امام و معروف به حجت است ... ولادت وی روز جمعه نیمه شعبان سال 255 بوده است ...)* محیی الدین عربی متوفای 638 ه که آقای گنجی نیز در مصاحبه خود از او یاد کرده در کتاب مشهورش (فتوحات مکیه) از امام زمان(ع) با توصیفات بسیار مفصلی یاد کرده است.شیخ عبدالوهاب الشعرانی الشافعی متوفای973ه در کتاب (الیواقیت و الجواهر فی بیان عقائد الأکابر)(جلد2، صفحه145، مطبعة الأزهریه، مصر،1307ه.ق + جلد2، صفحه 143، مطبعة مصطفیالبابیالحلبی وأولاده، مصر ، 1378ه) عبارات وی را از باب 366 کتاب یادشده چنین نقل کرده: ( ... و بدانید که گریزی از خروج مهدی(ع) نیست؛ البته ظاهر نخواهد شد تا زمانی که زمین از ظلم و جور آکنده شود، پس آن را از عدل و قسط سرشار خواهد نمود، ... و او از عترت رسول خدا(ص)، از فرزندان حضرت فاطمه(س)، و جدش حسین بن علی، و پدرش حسن عسکری، پسر امام علی النقی، پسر محمد التقی، پسر امام علی الرضا، پسر امام موسی الکاظم، پسر امام جعفر الصادق، پسر امام محمد الباقر، پسر امام زین العابدین، پسر امام حسین بن علی بن ابی طالب است. نامش مشابه نام رسول خدا(ص) است موفق باشید.
- [سایر] دلایل مخالفان قیام امام مهدی(علیه السلام) چیست؟
- [سایر] آیا امام زمان(عج) همه ساله در حج حضور مییابند؟
- [سایر] چه دلایل عقلی منوط بر زنده بودن امام زمان (عج) در آخرالزمان وجود دارد؟
- [سایر] با چه دلایل منطقی، امام زمان (عج) و زنده بودن ایشان اثبات میشود؟
- [سایر] امام زمان بهائیت کیست؟ و چه رابطه ای با امام زمان شیعه دارد؟
- [سایر] چرا به حضرت مهدی علیه السلام، صاحب الزمان می گویند؟
- [سایر] آیا این که میگویند امام زمان (ع) در روضه حضرت عباس (ع) حضور مییابند، صحیح است؟
- [سایر] عوامل و آثار غفلت از حضور امام زمان (عج) چیست؟
- [سایر] آیا امام زمان ( عج ) در اجتماعات ما حضور جسمی دارند یا خیر ؟
- [سایر] چگونه ممکن است امام زمان (عج) در همه جا حضور داشته باشند؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اذان هیجده جمله است: "اللهُ أکْبَرُ" چهار مرتبه؛ "أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ" "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله" "حَیَّ عَلی الصّلاة" "حَیَّ عَلَی الْفَلاَح" "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل" "اللهُ أَکْبَرُ" "لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله" هر یک دو مرتبه. اقامه هفده جمله است یعنی: دو مرتبه "اللهُ أکْبَرُ" از اول اذان و یک مرتبه "لا إِلَهَ إِلاَّ الله" از آخر آن کم می شود وبعد از گفتن "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل"باید دو مرتبه "قَدْ قامَتِ الصَّلاة" اضافه نمود.