شرط ضمن عقد
شرط ضمن عقد شرطی است که در ضمن عقد ذکر میشود و الزام و التزام به آن واجب است. از احکام آن به تفصیل در باب تجارت سخن گفته اند.
اگر لعان صورت بگیرد، با توجه به اینکه در این صورت عقد نکاح فسخ میشود، آیا شرط ضمن عقد نکاح (تنصیف) نیز بلااثر خواهد شد؟
احتیاط آن است که شرط را و لو به صورت مصالحه عمل کنند.
احتیاط آن است که شرط را و لو به صورت مصالحه عمل کنند.
عنوان سوال:
اگر لعان صورت بگیرد، با توجه به اینکه در این صورت عقد نکاح فسخ میشود، آیا شرط ضمن عقد نکاح (تنصیف) نیز بلااثر خواهد شد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا نفی ولد متعه هم، مانند فرزند نکاح دائم، تنها از راه لعان صورت می گیرد، یا در این جا نفی ولد بدون لعان نیز ممکن است؟
- زوج در چه مواردی حقّ فسخ عقد نکاح را دارد؟
- آیا عیوبی که موجب فسخ عقد ازدواج دائم است، شامل عقد موقّت نیز می شود؟
- اگر یکی از مجوّزات فسخ نکاح قبل از عقد وجود داشته، لکن با عملیّات پزشکی درمان شده، و عیب مزبور رفع گردیده باشد، آیا حقّ فسخ نکاح برای طرف دیگر پابرجاست؟
- شخصی خانه اش را به قیمت معیّن می فروشد، سپس بایع و مشتری با تراضی معامله را فسخ می کنند. ولی در ضمن فسخ شرط می نمایند که اگر ثمن معامله، که باید طیّ چکی از بانک وصول گردد، وصول نشود معامله اوّلیّه بقوّت خود است. آیا فسخ با شرط مذکور، صحیح است؟ 2 در صورت صحّت، اگر چک وصول نشود، آیا فسخ بی اثر بوده، و عقد اوّل به حال سابق بر می گردد؟ یا فسخ صحیح، ولی شرط باطل است؟ 3 در صورت بطلان شرط و عدم وصول چک، بایع باید ثمن را مسترد نماید، یا این که مشتری باید از طریق چک طبق قانون اقدام نماید؟
- آیا زنا و لعان و ظهار و ایلا و انحلال عقد ناشی از کفر عدّه دارند؟ اگر دارند هر کدام چقدر است؟
- آیا در عقد نکاح دائم می توان شرط کرد که نزدیکی زن و مرد صورت نگیرد؟
- آیا نبودن بکارت در دختر، باعث جواز فسخ عقد می شود؟ و معنای فسخ چیست؟
- آیا بیماری ایدز را در هر یک از زن و مرد، از عیوبی که بتوان عقد نکاح را بدون طلاق فسخ کرد می دانید؟
- آیا فسخ عقد اجاره ممکن است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] می دانیم که اگر بکارت زن در عقد شرط شود و بعد از عقد معلوم شود زن باکره نیست، شوهر حق فسخ عقد را دارد. حال: 1.اگر در عقد به چنین شرطی تصریح نشود، آیا این امر بطور عرفی جزو شرایط ضمن عقد نمی باشد؟ 2. در صورت شرط کردن، آیا اگر پرده بکارت (قبل یا بعد از عقد) به غیر از ارتباط زناشویی از بین رفته باشد، باز هم برای شوهر حق فسخ عقد باقیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر عیوب موجب فسخ نکاح، پس از عقد عارض گردد آیا فسخ نکاح به واسطه آنها جایز است؟
- [آیت الله سیستانی] آیا بیماری ایدز باعث فسخ عقد نکاح می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مقصود از دیوانگی در عیوب موجب فسخ عقد نکاح چیست؟
- [آیت الله بهجت] مردی ضمن عقد شرط کرده بود که ازدواج مجدد ننماید، آیا در صورت تخلف و تجدید فراش، زن حق فسخ عقد را دارد یا مرد فقط عمل حرامی مرتکب شده است؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا بعد از ظهار و لعان دوباره با عقد جدید میشود زندگی کرد؟
- [آیت الله سبحانی] پس از عقد ازدواج و قبل از عروسی، پدر دختر منصرف شد و درخواست فسخ عقد کرد و بدون اطلاع بنده، دختر را به ازدواج شخص دیگری درآورد. آیا پدر حق فسخ دارد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی خانه ای را فروخته و ضمن صیغه ی عقد بیع، شرایطی را برای خریدار شرط نموده و ضمنا اسقاط کافه ی خیارات را هم ذکر کرده است. در صورت تخلّف شرط از ناحیه ی خریدار، آیا فروشنده می تواند خیار فسخ، به خاطر تخلّف شرط ضمن عقد را استفاده نماید؟
- [آیت الله بهجت] فرزندی که به وسیله ی لعان از الحاق به پدر نفی شده است، آیا می تواند با کسانی که قبل از نفی (لعان) محرم بوده، ازدواج کند؟
- [آیت الله نوری همدانی] زنی قبل از ازدواج خود را دوشیزه سالم معرفی مینماید و پس از ازدواج بعد از مدتی معلوم میشود که از نظر جسمانی (قبل از عقد) مریض بوده است، با توجه به ماده 1128 قانون مدنی: (هرگاه در یکی از طرفین، صفت خاص شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود، خواه وصف مزبور در عقد تصریح شده باشد یاعقد مبنیاً علیه واقع شود)، آیا در مورد فوق حق فسخ برای زوج می‌باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- شخص ضامن نمی تواند ضمانت خود را بدون رضایت طلبکار فسخ کند، ولی اگر ضامن یا طلبکار در قرار داد خود شرط کنند که هر وقت بخواهند می توانند فسخ کنند مانعی ندارد.
- هرگاه بعد از معامله عیب جنس را بفهمد و فورا معامله را فسخ نکند بنابر احتیاط حق او ساقط می شود، ولی مقداری تأخیر برای فکر کردن مانعی ندارد و شرط نیست که فروشنده موقع فسخ حاضر باشد.
- به واسطه عقد ازدواج زن و مرد به هم حلال می شوند و آن بر دو قسم است: ازدواج دائم که همیشگی است و زنی را که به این عقد در می آید (دائمه) گویند و ازدواج موقت که برای مدت معینی عقد زناشوئی می بندند، خواه این مدت کوتاه باشد یا طولانی و آن را (متعه) و (صیغه) نیز می نامند.
- در عقد ازدواج خواه دائم باشد یا موقت، خواندن صیغه لازم است و رضایت طرفین به تنهایی کافی نیست و صیغه عقد را طرفین یا وکیل آنها می توانند بخوانند.
- طرفین معامله می توانند با رضایت یکدیگر معامله مساقات را فسخ کنند و نیز اگر در ضمن قرارداد، حق فسخ برای هر دو یا برای یکی قرارداده باشند می توانند معامله را به هم زنند واگر در قرارداد مساقات شرطی ذکر کرده باشند و آن شرط عملی نشود و کسی که شرط به نفع اوست نتواند طرف را وادار به انجام آن کند، می تواند معامله را به هم زند.
- اگر اجاره دهنده یا مستأجر بفهمد که مغبون شده است و قبلاً از قیمت باخبر نبوده می تواند اجاره را فسخ کند، ولی اگر در موقع اجاره شرط کنند که اگر مغبون هم باشند حق فسخ ندارند در این صورت نمی توانند اجاره را به هم زنند.
- اگر زن و مردی یا یکی از آن دو را مجبور به ازدواج نمایند ولی بعد از خواندن عقد راضی شوند و اجازه دهند احتیاط واجب آن است که صیغه عقد را از نو بخوانند.
- هرگاه مرد یا زن به واسطه یکی از عیوبی که در دو مسأله قبل گفته شد عقد را به هم زنند احتیاجی به طلاق نیست، همان فسخ کافی است.
- مرد نمی تواند بدون اجازه زن خود، با خواهرزاده یا برادرزاده او ازدواج کند، ولی اگر بدون اجازه آنها را عقد نماید بعد اجازه دهد عقد صحیح است.
- مرد می تواند زنی را که صیغه اوست به عقد دائمی درآورد، ولی باید نخست باقیمانده مدت را ببخشد، سپس او را عقد کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] در مواردی که نمیتوان عقد هبه را به هم زد میتوان در ضمن عقد هبه شرط کرد که اگر بخواهد عقد را فسخ کند (و این شرط مخالف کتاب و سنت نیست).
- [آیت الله اردبیلی] اقاله در هر عقد لازمی جز نکاح و ضمانت جاری است، ولی خود اقاله قابل فسخ نمیباشد.
- [آیت الله بهجت] اگر مرد در عقد شرط کند که زن باکره باشد و بعد از عقد معلوم شود که باکره نبوده، بنابراظهر، می‌تواند عقد را بههم بزند، ولی اگر به گمان باکره بودن با زنی ازدواج کرد و بعداً معلوم شود که باکره نیست، اختیار فسخ ندارد، مگر در صورتی که تَدلیسی در کار باشد.
- [آیت الله اردبیلی] چنانچه بر طبق عرف و عادات یک محل، شرایط خاصّی برای طرفین عقد وجود داشته باشد به نحوی که عرفا عقد را با توجه و مبنی بر آن جاری سازند مثل باکره بودن برای دختر اگر بعد از عقد بفهمند که آن شرایط موجود نبوده است، طرف مقابل می‌تواند عقد را فسخ نماید، هرچند به هنگام عقد با لفظ، تصریح به آن شرط نشده باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] زنی که متعه شده اگرچه ابستن شود حق خرجی ندارد مگر این که در ضمن عقد متعه یا عقد لازم دیگر شرط کند و همچنین در ضمن عقد جایز مادامی که ان عقد باقی باشد
- [آیت الله سیستانی] قرارداد بیمه از عقدهای لازم به شمار میرود و جز با رضایت طرفین قابل فسخ نیست. البته اگر در قرارداد شرط کنند که بیمهگزار یا بیمهگر و یا هر دو اجازه فسخ داشته باشند، طبق این شرط فسخ جایز است.
- [آیت الله سیستانی] هر کدام از مالک ، و عامل می‌تواند بر دیگری در عقد مضاربه شرط نماید که عملی برای او انجام دهد ، یا مالی به او بپردازد ، وتا عقد باقی است و فسخ نشده عمل به آن شرط واجب است ، چه سودی به دست آمده باشد ، وچه نیامده باشد .
- [آیت الله وحید خراسانی] چنانچه عقد بیمه به صورت صلح به شرط تحمل خسارت یا به صورت هبه به شرط تحمل خسارت باشد و بیمه کننده در صورت پیش امد خسارتی بر بیمه شونده از جبران ان خودداری کند و به شرط عمل ننماید بیمه شونده خیار تخلف شرط دارد و می تواند صلح یا هبه را فسخ کند و انچه از اقساط بیمه پرداخت کرده پس بگیرد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور کند مگر آنکه در عقد نکاح شرط کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر هر یک از طرفین پیش از عقد دارای عیب یا نقصی باشد که نزد عرف قابل توجه است و با سخن یا عمل خود، به گونهای آن را بپوشاند که طرف مقابل متوجه آن نگردد مثل این که قدرت سخن گفتن نداشته باشد و آن را مخفی کند و یا در ضمن عقد شرط کنند که طرف دیگر دارای مشخصات خاصی باشد و بعدا معلوم شود که فاقد آن مشخصات بوده است مثل این که شرط کنند سیّد باشد و بعد معلوم شود سیّد نبوده است طرف مقابل حق فسخ عقد را دارد.