وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
وظیفه زنی که شوهرش مفقود شده چیست و در این مدّت نفقه او از کجا تأمین می شود؟
زنی که شوهرش مفقود شده است چند حالت دارد: الف)اگر صبر کند تا خبری آید مانعی ندارد و باید نفقه او را از مال شوهرش داد. ب) اگر انفاق کننده ای از ولی یا غیر او باشد باید صبر کند، مگر این که عسر و حرج شدید و ضرر مهمّی حاصل شود که حاکم شرع می تواند او را طلاق دهد. ج) در غیر این دو صورت، رفع امر به حاکم شرع می کند و او به مدّت 4 سال از اطراف محلّ فقدان وی تحقیق می کند، اگر خبری نشد نخست به ولیّ او پیشنهاد طلاق می کند و اگر او طلاق نداد خودش طلاق می دهد سپس عدّه وفات نگه می دارد (هر چند کفایت عدّه طلاق رجعی نیز قوی است امّا احتیاط مهماامکن ترک نشود) و بعد شوهر می کند. اگر شوهر اوّل مادام که در عدّه است مراجعه کرد اولی است و اگر بعد از عدّه حتی قبل از ازدواج مجدّد شوهر اوّل بیاید طلاق نافذ است و تنها با رضایت طرفین و عقد جدید امکان بازگشت است.
زنی که شوهرش مفقود شده است چند حالت دارد: الف)اگر صبر کند تا خبری آید مانعی ندارد و باید نفقه او را از مال شوهرش داد. ب) اگر انفاق کننده ای از ولی یا غیر او باشد باید صبر کند، مگر این که عسر و حرج شدید و ضرر مهمّی حاصل شود که حاکم شرع می تواند او را طلاق دهد. ج) در غیر این دو صورت، رفع امر به حاکم شرع می کند و او به مدّت 4 سال از اطراف محلّ فقدان وی تحقیق می کند، اگر خبری نشد نخست به ولیّ او پیشنهاد طلاق می کند و اگر او طلاق نداد خودش طلاق می دهد سپس عدّه وفات نگه می دارد (هر چند کفایت عدّه طلاق رجعی نیز قوی است امّا احتیاط مهماامکن ترک نشود) و بعد شوهر می کند. اگر شوهر اوّل مادام که در عدّه است مراجعه کرد اولی است و اگر بعد از عدّه حتی قبل از ازدواج مجدّد شوهر اوّل بیاید طلاق نافذ است و تنها با رضایت طرفین و عقد جدید امکان بازگشت است.
پاسخ:
زنی که شوهرش مفقود شده است چند حالت دارد:
الف)اگر صبر کند تا خبری آید مانعی ندارد و باید نفقه او را از مال شوهرش داد.
ب) اگر انفاق کننده ای از ولی یا غیر او باشد باید صبر کند، مگر این که عسر و حرج شدید و ضرر مهمّی حاصل شود که حاکم شرع می تواند او را طلاق دهد.
ج) در غیر این دو صورت، رفع امر به حاکم شرع می کند و او به مدّت 4 سال از اطراف محلّ فقدان وی تحقیق می کند، اگر خبری نشد نخست به ولیّ او پیشنهاد طلاق می کند و اگر او طلاق نداد خودش طلاق می دهد سپس عدّه وفات نگه می دارد (هر چند کفایت عدّه طلاق رجعی نیز قوی است امّا احتیاط مهماامکن ترک نشود) و بعد شوهر می کند. اگر شوهر اوّل مادام که در عدّه است مراجعه کرد اولی است و اگر بعد از عدّه حتی قبل از ازدواج مجدّد شوهر اوّل بیاید طلاق نافذ است و تنها با رضایت طرفین و عقد جدید امکان بازگشت است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- وظیفه زنی که شوهرش مفقود شده چیست و در این مدّت نفقه او از کجا تأمین می شود؟
- آیا درست است که اگر شوهر نفقه در شأن همسرش را تامین نکند چه عمداً و چه به خاطر فقر و ... زن مادامی که زن اوست باید تمکین داشته باشد؟
- زنی ادّعا می کند شوهرش او را از منزل بیرون کرده، و نفقه اش را در مدّت خاصّی نپرداخته است. شوهر ضمن اقرار به این که نفقه معوّقه همسرش را پرداخت نکرده، ادّعا می کند که همسرش ناشزه است، و بدون اجازه او منزل مشترک را ترک کرده، و از ادای وظایف زناشویی امتناع نموده، و در نتیجه استحقاق نفقه ندارد. در فرض مذکور، با توجّه به این که زوجین جدا از یکدیگر زندگی می کنند، قول کدام یک مقدّم و بیّنه بر عهده چه کسی است؟
- زنی ادّعا می کند شوهرش او را از منزل بیرون کرده، و نفقه اش را در مدّت خاصّی نپرداخته است. شوهر ضمن اقرار به این که نفقه معوّقه همسرش را پرداخت نکرده، ادّعا می کند که همسرش ناشزه است، و بدون اجازه او منزل مشترک را ترک کرده، و از ادای وظایف زناشویی امتناع نموده، و در نتیجه استحقاق نفقه ندارد. در فرض مذکور، با توجّه به این که زوجین جدا از یکدیگر زندگی می کنند، قول کدام یک مقدّم و بیّنه بر عهده چه کسی است؟
- حکم مهریه زنی که شوهرش قبل از دخول فوت می کند چیست؟
- زنی که معلوم نیست همسرش در فلان حادثه کشته یا مفقود شده است و مدّت چهارسال است که خبری از او نیست، آیا می تواند با شخص دیگری ازدواج کند؟
- اگر جسد شخص غریق، مفقود گردد نماز وحشت او چه زمانی خوانده شود؟
- زنی بدون اجازه شوهرش نذر نموده، و قبل از رسیدن به میقات با نذر محرم می شود. آیا احرام وی و اعمال پس از آن صحیح است؟
- در مورد نفقه لطفا حکم موارد ذیل را بیان فرمایید. الف) نفقه زوجه حق است یا حکم؟ ب) آیا نفقه زوجه در ابتدای هر روز نسبت به همان روز قابل اسقاط است؟ ج) آیا نفقه زوجه نسبت به تمام زن مستقبل قابل اسقاط است؟ د) آیا شرط سقوط نفقه زوجه در ضمن عقد نکاح جایز است؟
- وظیفه زنی که در عمره در حال احرام یا قبل از احرام یا بعد از آن حائض شده است، چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا به زنی هاشمی که شوهرش بدون عذر، نفقه واجب او را نمیدهد، میتوان خمس داد؟ و آیا او می‌تواند خمس را خرج بچههای غیر سیّد خود کند؟
- [آیت الله سیستانی] زنی که روزه قضا گرفته اگر شوهرش بعد از ظهر از او درخواست باطل کردن روزه نماید وظیفه او چیست؟
- [سایر] اگر در صف نماز جماعت هنگام رفتن به سجده، مهر مفقود بشود وظیفه ما چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] عدّه زنی را که حاکم ولایتااز طرف مفقود طلاق میدهد عدّه طلاق است یا وفات؟
- [آیت الله خوئی] اشخاصی که واجب النفقه دیگری هستند مثل پدر یا مادری که فرزند آن‌ها مخارج زندگی را به آن‌ها میدهد، یا زنی که از طریق شوهرش مخارجش تأمین می‌شود و یقین دارند که پرداخت کننده نفقه خمس نمیدهد و سالی ندارد آیا بر خود آن‌ها لازم است که به مقدار خمس آنچه به آن‌ها میرسد بر ذمه گرفته و پرداخت نمایند یا لازم نیست، و بر خود پرداخت کننده است؟
- [آیت الله بهجت] زنی شوهرش در دفاع مقدّس مفقودالاثر شده و از قراین و امارات، علم به شهادت زوج پیدا کرد و شوهر نمود اما پس از پایان جنگ تحمیلی، شوهرش از اسارت برگشت، وظیفه ی این زوجه چیست؟
- [آیت الله بهجت] در ازدواج های وقت، که گاهی شوهر برای مدتی طولانی مفقود می شود، اگر زن در این مدت مرتکب زنا شود، آیا بر شوهرش حرام ابدی می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] زنی که دارای درآمد است و شوهرش نیز توانایی پرداخت نفقه او را دارد، اگر از شوهر خود نفقه نگیرد و از درآمد خود، در مخارج زندگی خود صرف نماید، آیا باید خمس مبالغی را که در مخارج زندگی خود صرف کرده است، بپردازد یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه مردی نفقه همسر خود را ندهد وظیفه زن چیست؟
- [سایر] چرا در اثر مفقود شدن شوهر، زن باید چهار سال برای تفحص صبر کند؟ این ناعدالتی و اجحاف در حق زن نیست؟ خرج و مخارجش در این چهار سال چگونه تأمین می‌شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- زنی که شوهرش مرده و هنوز در عده وفات است، حرام است خود را خوشبو کند، ولی اگر بمیرد حنوط او واجب است.
- زنی که مایل نیست با شوهرش زندگی کند، و بیم آن می رود که ادامه همسری آن‌ها باعث گناه شود می تواند مهر خود یا مال دیگری را به او ببخشد که طلاقش دهد، این را طلاق خلع گویند.
- زنی که شوهرش مفقودالاثر شده و نمی داند زنده است یا نه، اگر بخواهد طلاق بگیرد و شوهر کند باید نزد مجتهد عادل برود و مطابق دستور مخصوصی که در شرع وارد شده عمل نماید.
- زنی که شوهرش مخارج او را نمی دهد و نانخور دیگری است فطره اش بر عهده کسی است که نانخور او می باشد و اگر زن غنی است و از مال خود خرج می کند باید شخصاً فطره را بدهد.
- : هرگاه کسی بداند زنی شوهر دارد و بداند ازدواج با زن شوهر دار جایز نیست و او را برای خود عقد کند، باید از او جدا شود، بعداً هم چنانچه آن زن از شوهرش طلاق بگیرد، بنابر احتیاط واجب نمی تواند با او ازدواج کند هر چند با او نزدیکی نکرده باشد.
- زنی را که سه مرتبه طلاق داده اند بر شوهرش حرام می شود ولی اگر با شرایطی که در کتاب طلاق آمده با مرد دیگری ازدواج کند و و پس از آمیزش طلاق بگیرد می تواند با شوهر اول دوباره ازدواج کند.
- زنی که از شوهرش طلاق گرفته باید عده نگه دارد، مگر این که شوهر با او اصلاً نزدیکی نکرده باشد، یا قبل از نه سال طلاقش دهد، یا زن یائسه باشد یعنی پنجاه سال از عمر او گذشته باشد، در این سه صورت بعد از طلاق می تواند بلافاصله شوهر کند.
- اگر مردی زنی را فریب دهد که از شوهرش طلاق بگیرد و همسر او شود طلاق و عقد آن زن صحیح است، ولی هر دو معصیت بزرگی انجام داده اند (البته این در صورتی است که قبلاً زنا با آن زن نکرده باشد و الا بر او حرام ابدی است).
- هرگاه زنی یقین پیدا کند که شوهرش در سفر فوت کرده و عده وفات (به مقداری که در احکام طلاق گفته خواهد شد) نگه دارد سپس شوهر کند، بعد شوهرش از سفر برگردد باید از شوهر دوم جدا شود و به شوهر اول حلال است، ولی اگر شوهر دوم با او نزدیکی کرده باشد زن باید عده نگه دارد و احتیاط واجب آن است که شوهر دوم مهر او را مطابق آنچه با او قرار داده بپردازد و اگر مهرالمثل بیشتر است آن را بپردازد.
- 3 تنها رقص زن برای شوهرش جایز است و بقیه اشکال دارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخص متمکّن از دادنِ نفقه واجب النّفقه خودداری نماید، حاکم شرع او را مجبور میکند تا نفقه او را بدهد و اگر ممکن نشد، حاکم شرع از مال او برداشته و هزینه زندگی آنان را تأمین میکند.
- [آیت الله علوی گرگانی] زنی که صیغه شده اگر فقیر باشد، شوهرش ودیگران میتوانند به او زکاْ بدهند ولی اگر شوهرش در ضمن عقد شرط کند که مخارج او را بدهد، یا به جهت دیگری دادن مخارجش بر او واجب باشد، در صورتی که بتواند مخارج آن زن را بدهد وبذل هم نماید یا اگر بذل ننماید ممکن باشد او را اجبار به بذل نفقه نمایند نمیشود به آن زن زکاْ داد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] به زنی که شوهرش مخارج او را می دهد و زنی که شوهرش خرجی او را نمی دهد ولی ممکن است او را به دادن خرجی مجبور کنند؛ نمی شود زکاه داد.
- [آیت الله خوئی] به زنی که شوهرش مخارج او را میدهد و زنی که شوهرش خرجی او را نمیدهد ولی ممکن است او را به دادن خرجی مجبور کنند، نمیشود زکات داد.
- [آیت الله سیستانی] به زنی که شوهرش مخارج او را میدهد ، و زنی که شوهرش خرجی او را نمیدهد ، ولی می‌تواند هر چند با مراجعه به حاکم جور او را به دادن خرجی مجبور کند ، نمیشود زکات داد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمی‌تواند به عنوان نفقه همسر، به زن سیّده خود خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر زن سیّده به خاطر نداشتن شوهر یا ندادن نفقه از سوی شوهر، یا داشتن هزینههایی که پرداخت آن بر شوهر وی واجب نیست، فقیر باشد، می‌تواند برای تأمین نفقه خود یا هزینههایی که شوهر وی نمیپردازد، از شوهر خود یا دیگران خمس دریافت کند، البتّه شوهر نمی‌تواند خمسی را که میپردازد به عنوان حقّ نفقه زن به شمار آورد، بلکه نفقه زن را به وی بدهکار است.
- [آیت الله وحید خراسانی] زنی که شوهرش مرده و هنوز عده اش تمام نشده چنانچه بمیرد حنوط کردن او واجب است
- [آیت الله اردبیلی] به کسانی که نفقه آنان بر شخص دیگری واجب است، اگر فقیر باشند میتوان زکات داد، هرچند کسی که نفقه آن‌ها بر او واجب است، خرجی آن‌ها را بدهد؛ ولی به زنی که همسرش نفقه او را میپردازد، هرچند فقیر باشد، نمیتوان زکات داد.
- [آیت الله اردبیلی] نفقه خود انسان بر نفقه زوجه مقدّم است و نفقه زوجه بر نفقه خویشانِ واجبالنّفقه مقدّم می‌باشد و در خویشان واجبالنّفقه نیز، نفقه فرد نزدیکتر بر فرد دورتر اولویّت دارد؛ مثلاً نفقه پدر بر نفقه جدّ یا نفقه اولاد بر نفقه اولادِ اولاد مقدّم می‌باشد.
- [آیت الله سیستانی] اگر با زنی که همسرش نیست به گمان اینکه همسر خود اوست نزدیکی کند ، چه زن بداند که او شوهرش نیست ، یا گمان کند شوهرش می‌باشد ، باید عدّه نگهدارد .