اطاعت
فرمان بردن را اطاعت گویند. در فقه از آن در باب‌هایی نظیر طهارت، صلات، صوم، اعتکاف، حج، جهاد و نکاح و مانند آنها سخن رفته است. مطابقت عمل مکلّف با حکم واقعی شرع را اطاعت گویند.
اگر بر سر موضوعی خانمی از شوهرش اطاعت نکند و سپس مشاجره ای بین آنها صورت گیرد و بر اثر ضربه هایی که آقا به خانم وارد می آورد بدن خانم کبود شود آیا دیه واجب می شود ؟ اگر بله به چه مقدار؟
آری، دیه دارد. و مقدار آن در مورد سرخ شدن اگر در سر و صورت باشد یک مثقالو نیم طلا (مثقال شرعی) و اگر کبود شود 3 مثقالو اگر سیاه شود 6 مثقال. و در غیر سر و صورت نصف آن است. و ماههای حرام در آن تاثیری ندارد.
آری، دیه دارد. و مقدار آن در مورد سرخ شدن اگر در سر و صورت باشد یک مثقالو نیم طلا (مثقال شرعی) و اگر کبود شود 3 مثقالو اگر سیاه شود 6 مثقال. و در غیر سر و صورت نصف آن است. و ماههای حرام در آن تاثیری ندارد.
عنوان سوال:
اگر بر سر موضوعی خانمی از شوهرش اطاعت نکند و سپس مشاجره ای بین آنها صورت گیرد و بر اثر ضربه هایی که آقا به خانم وارد می آورد بدن خانم کبود شود آیا دیه واجب می شود ؟ اگر بله به چه مقدار؟
پاسخ:
آری، دیه دارد. و مقدار آن در مورد سرخ شدن اگر در سر و صورت باشد یک مثقالو نیم طلا (مثقال شرعی) و اگر کبود شود 3 مثقالو اگر سیاه شود 6 مثقال. و در غیر سر و صورت نصف آن است. و ماههای حرام در آن تاثیری ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر شخصی عمداً با چاقو یا مانند آن، جراحت جائفه ای به شخصی وارد کند، و در اثر آن ضربه، صدمه ای به طحال، یا قلب، یا سایر امحاء و احشاء وی وارد شود، که طبق نظریّه پزشکی قانونی، نقص عضوی در داخل بدن ایجاد گردد، آیا علاوه بر ثلث دیه کامله، که دیه مقدّر جائفه است، برای صدمات دیگر هم ارش در [ 463 ] نظر گرفته می شود؟ اگر نقایص فوق به صورت شبه عمد، مثل تصادف باشد، چه حکمی دارد؟
- اگر شخصی عمداً با چاقو یا مانند آن، جراحت جائفه ای به شخصی وارد کند، و در اثر آن ضربه، صدمه ای به طحال، یا قلب، یا سایر امحاء و احشاء وی وارد شود، که طبق نظریّه پزشکی قانونی، نقص عضوی در داخل بدن ایجاد گردد، آیا علاوه بر ثلث دیه کامله، که دیه مقدّر جائفه است، برای صدمات دیگر هم ارش درنظر گرفته می شود؟ اگر نقایص فوق به صورت شبه عمد، مثل تصادف باشد، چه حکمی دارد؟
- نفر اوّل به وسیله سنگ ضربه ای بر سر مقتول وارد آورده، و او را به زمین انداخته است. مضروب در حال مرگ بوده که همان شخص دوباره سنگی بر می دارد تا به او بزند. امّا نفر دوّم سنگ را از ضارب اوّل گرفته، و دو دستی ضربه ای بر سر مضروب وارد می کند، و فرد مذکور بر اثر ضربه مغزی فوت می کند. وکیل اولیای دم در مورد ضربه دوّم هنگام طرح شکایت خود گفته: (ضربه دوّم آخرین رمق حیات را از متوفّی سلب نموده است.) اگر فرضاً هر دو ضربه بر یک نقطه سر وارد شده باشد، لطفاً بفرمایید: 1 آیا قتل عمد است یا شبه عمد، و قاتل کدام نفر است؟ 2 آیا مادّه 217 قانون مجازات اسلامی که می گوید: (هرگاه جراحتی که نفر اوّل وارد کرده، مجروح را در حکم مرده قرار داده، و تنها آخرین رمق حیات در او باقی بماند، و در این حال دیگری کاری انجام دهد که به حیات او پایان بخشد، اوّلی قصاص می شود و دوّمی تنها دیه جنایت بر مرده را می پردازد.) در این مورد صدق می کند؟
- در صورتیکه حدی بر شخص مریضی واجب شود آیا می توان هشتاد چوب نازک در کنار هم گذاشت و با آن یک ضربه بر بدن آن مریض زد؟ اگر پاسخ مثبت باشد آیا تعزیر هم همین حکم را دارد؟ با توجه به این مقدمه حکم مساله زیر را بیان فرمایید: زنی در زمان مجرد بودن کاری کرده که حکم اش تعزیر بوده و اکنون پس از ازدواج در حالی که در دوران حمل به سر می برد و شوهرش نیز از این کار او مطلع نبوده، جرم او ثابت شده است، با توجه به اینکه این زن در حال حاضر مریض است و هم دوران حمل را سپری می کند و هم این که اگر تعزیر شود شوهر وی مطّلع گشته و ممکن است وی را طلاق دهد یا مفاسد دیگری ایجاد می شود، آیا در چنین مواردی مثلا می توان سی ترکه نازک کنار هم گذاشت و به عنوان تعزیر با آن یک ضربه بر بدن او وارد کرد؟
- در صورتیکه حدی بر شخص مریضی واجب شود آیا می توان هشتاد چوب نازک در کنار هم گذاشت و با آن یک ضربه بر بدن آن مریض زد؟ اگر پاسخ مثبت باشد آیا تعزیر هم همین حکم را دارد؟ با توجه به این مقدمه حکم مساله زیر را بیان فرمایید: زنی در زمان مجرد بودن کاری کرده که حکم اش تعزیر بوده و اکنون پس از ازدواج در حالی که در دوران حمل به سر می برد و شوهرش نیز از این کار او مطلع نبوده، جرم او ثابت شده است، با توجه به اینکه این زن در حال حاضر مریض است و هم دوران حمل را سپری می کند و هم این که اگر تعزیر شود شوهر وی مطّلع گشته و ممکن است وی را طلاق دهد یا مفاسد دیگری ایجاد می شود، آیا در چنین مواردی مثلا می توان سی ترکه نازک کنار هم گذاشت و به عنوان تعزیر با آن یک ضربه بر بدن او وارد کرد؟
- سر شخصی را با سنگ شکسته ام. (البتّه قصد پرتاب داشته ام، نه شکستن.) و نمی دانم چه مقدار جراحت وارد شده، بلکه فقط می دانم از سر مجروح خونی آمده است. و اکنون شخص مجروح فوت کرده، و اصلا دسترسی به ورثه و بستگان او نداشته، و نخواهم داشت. دیه آن چقدر است؟
- در یک نزاع، دو نفر فردی را مورد حمله خود قرار داده و ضرباتی به وسیله بیل و چهار شاخ آهنی (شانه دندانه دار) به سر و صورت او وارد می سازند که به نظر پزشک قانونی ضربه های وارده بر سر، باعث ضربه مغزی شده و ضربه وارده به صورت، فقط سوراخ شدن گوشت صورت را در دو مورد باعث گردیده است و شخص مضروب بعد از چند ساعتی فوت می کند. پزشک قانونی ضربه مغزی را علّت مرگ اعلام نموده است. اولیای دم نیز به دلیل حضور در صحنه نزاع، دو نفر ضارب فوق الذّکر را قاتل معرفی کرده اند و قاضی شرع هم با اجرای قسامه نظر اولیای دم را تأیید کرده است. در این مرحله شخص سوّمی ابراز می دارد که ضربه وارده بر صورت توسط او بوده است. اکنون برفرض صادق بودن شخص سوّم در ادعایش سؤال این است که آیا شخص سوّم از نظر شرع مقدّس اسلام به عنوان شریک در قتل به حساب می آید و یا این که باید دیه پرداخت کند و در صورت دوّم مقدار دیه (دو سوراخ عمیق در گوشت صورت با چهارشاخ) چه میزانی است؟
- در اثر تصادف یا نزاع، ضربه ای به کلیه های شخصی وارد و کلیه ها از بین رفته است، یا این که در اثر ضربه، علی الدّوام باید تحت معالجه و مراقبت پزشک باشد، یا یکی از کلیه ها یا طحال و یا مثانه همان گونه شده است، تکلیف قاضی در این موارد برای صدور حکم چیست؟ مشروحاً جواب مرقوم فرمایید. در ضمن هزینه معالجه به عهده ضارب است یا مضروب؟ و در صورتی که به عهده مضروب باشد ممکن است دیه کفایت معالجه را نکند، جریان را چگونه باید اصلاح نمود؟
- در اثر تصادف یا نزاع، ضربه ای به کلیه های شخصی وارد و کلیه ها از بین رفته است، یا این که در اثر ضربه، علی الدّوام باید تحت معالجه و مراقبت پزشک باشد، یا یکی از کلیه ها یا طحال و یا مثانه همان گونه شده است، تکلیف قاضی در این موارد برای صدور حکم چیست؟ مشروحاً جواب مرقوم فرمایید. در ضمن هزینه معالجه به عهده ضارب است یا مضروب؟ و در صورتی که به عهده مضروب باشد ممکن است دیه کفایت معالجه را نکند، جریان را چگونه باید اصلاح نمود؟
- تیری به پهلوی راست کسی اصابت نموده و با فاصله حدود 20 سانتیمتر از همان جا خارج شده است، به عبارت دیگر به مقدار کمی زیر پوست واقع شده و با فاصله کوتاهی خارج شده ولی به درون بدن وارد نشده است، پزشک قانونی اعلام نموده تیر مذکور هیچ آسیب داخلی به احشا و امعا وارد نکرده است، آیا این جرح، مصداق جائفه ای است که یک سوّم دیه کامل، دیه آن است یا مصداق جائفه ای که دو سوّم دیه کامل است یا هیچ کدام و باید ارش معین گردد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] مسئولین مربوطه جهت گرفتن اعتراف مجرم را ممکن است چند ضربه شلاّق بزنند، آیا در صورت کبود شدن یا قرمز شدن دیه بر ضارب واجب می‌شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی بدن کسی را طوری ضربه زده که دیه واجب شده حال دیه فقط باید طلای سکّهدار باشد یا طلای معمولی هم می‌شود و قیمت طلای سکّهدار می‌شود داد و درحال حاضر طلای سکّهدار چه طلائی است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه به دستها و پاها و یا هریک جداگانه ضربه ای وارد شد که باعث از بین رفتن توانایی آن عضو در انجام وظیفه آن عضو شود بدون آنکه شکل ظاهر آن عضو تغییر بکند (قطع عصب) دیه آن چه مقدار است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا در قرنیّه ای که از بدن میّت جدا شده و به بدن انسان دیگری پیوند زده می شود و در حالی که این کار غالباً بدون اجازه اولیاء میّت انجام می شود، دیه واجب است؟ و بر فرض وجوب، مقدار دیه هر یک از چشم و قرنیّه چقدر است؟
- [سایر] سلام خدمت استاد گرامی فرموده بودبد دوباره سوال را مطرح کنم اطاعت کردم : من دختری هستم 21 ساله که حدود 5 سال است با یکی از پسرهای فامیل قرار ازدواج گذاشته ایم و منتظر فراهم شدن شرایط بودیم و تمام سعی مان را برای این کار انجام دادیم البته درتمام این مدت خانواده هردو مان از این علاقه با خبر بودند. این پسر از اقوام همسر خاله من است و چون خاله من که مشکلات روانی هم دارد ، در فامیل شوهرش فتنه ها و درگیری های زیاد و بی موردی ایجاد کرده، حالا که وقت خواستگاری و انجام مراسم رسمی رسیده است مادر این آقا به تمام خانواده ما بدبین است و پا پیش نمی گذارد. از شما درخواست دارم من و ایشان را برای جلب اعتماد و رفع سوظن ایشان راهنمایی کنید در حالی که این خانم به حرف پسرش اصلا گوش نمی کند و او را در سن 24 سالگی احساساتی می داند.
- [آیت الله سیستانی] آیا در جایی که نداشتن حجاب مستوجب به گناه انداختن کسی نمیشود پوشاندن سر برای خانمها واجب هست (مشروط بر اینکه بقیه نقاط بدن کاملا پوشیده باشد). مثلا در اروپا که مردم اهمیتی برای حجاب قائل نیستند دیده شدن موی سر یک خانم چه مشکلی می تواند ایجاد کند. کما اینکه در قرآن آمده است خودتان را بپوشانید تا مانع از تحریک مردان نشوید. البته همینطور گفته شده است که با حجاب شما از غیر مسلمان میشوید. یعنی ارزش برای زن مسلمان قائل شده است.
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی در حین رانندگی به راکب موتور سواری برخورد مینماید و در اثر این تصادف به موتور سوار صدمات عدیدهای به شرح زیر وارد می‌شود : 1 - شکستگی مهره علی الظاهر سوّم (یا چهارّم) گردن که منجر به له شدن نخاع بنابه قول پزشک قانونی یا قطع نخاع گردیده است. 2 - فلج هر دو اندام فوقانی و تحتانی (دستها و پاها) 3 - عدم کنترل دائمی ادرار (سلس دائمی بول) 4 - عدم کنترل مدفوع 5 - عدم توانایی مقاربت جنسی بطور کامل 6 - بروز زخم سر به علّت عدم توانایی حرکت که منجر به عمل جراحّی شده است (زخمی که بر اثر بستری شدن طولانی و عدم تحرّک حادث شده است) سئوال خاصّ اینجانب این است که با توجّه به نظریه پزشک قانونی که تمام عوارض شمرده شده بر اثر قطع نخاع می‌باشد آیا یک دیه کامل باید پرداخت گردد یا دیات متعدّد بر حسب موارد که بر اثر یک ضربه واحد پدید آمده باید پرداخت گردد؟
- [سایر] سلام حاج اقا خسته نباشید یه بار فرستادم جواب نگرفتم لطف کنید جواب بدید من پسری دانشجو 26 ساله هستم چند ماهی است با خانمی از اطراف شیراز اشنا شدم وبرای ازدواج با هم صحبت کردیم و فهمیدم که دختر خوبیه و دارای تفاهم خوبی هستیم و مشاوره هم رفتیم گفت که دختر واقعا خوبیه. اما یه مشکلی وجود داره واون زیبایی ایشونه , در اوایل اشنایی ایشون برایم زیبا بود اما وقتی مامانم ایشون را دید و گفت خیلی زیبا نیست خیلی رو من تاثیر گذاشت و هر چه گذشت زیبا نبودن این دختر بیشتر برام نمود پیدا کرد و حتی مشاوره هم گفت که در حد من زیبا نیست و الان در سر گمی هستم و خیلی برام سخت شده نمیدونم ادامه بدهم یا نه؟ در ضمن چیزه دیگه ای که هست این اولین باریه که من با یه خانم برا ازدواج صحبت میکنم ایا لازمه که باز هم خواستگاری برم؟ خیلی خیلی ممنونم از شما ,با ارزوی موفقیت
- [سایر] سلام مسئله ای که قصد دارم در رابطه با آن از شما مشورت بگیرم مربوط به خودم نیست بلکه مربوط به یکی از آشنایانم می باشد. دوست من در سن 22 سالگی ازدواج کرده و حدود 5 سالی می شود که متاهل می باشدو از لحاظ سطح مالی، تحصیلی و آرامش خانوادگی در سطح خوبی قرار دارد و به گفته ی خودش هیچ دلیلی برای اینکه کوچکترین ایرادی را به همسرش بگیرد پیدا نمی کند. اخیرا یکی از همکاران شوهرش که با هم مراوده خانوادگی دارند و مجرد هم می باشد و از همه لحاظ در مقایسه با شوهرش هیچ چیز که کم ندارد هیچ بلکه در برخی از موارد به گفته خودش عالی ترین هم می باشد، موضوعی را با وی مطرح کرده است و آن هم اینکه: بیان کرده است که تو همان شخصی هستی که من از ابتدا به دنبال او بودم و تمام ویژگی هایی را که من برای همسر آینده ام در نظر داشتم در وجود تو می بینم. بیان این مطلب از طرف این آقا در ابتدا با پاسخی محکم از طرف دوست من مواجه شد و به او گفت که من متاهل هستم و همسرم را بسیار دوستم و از زندگی خود راضی هستم ولی در جواب به این پاسخ سوالی دیگر از طرف آقا مطرح شد و آن اینکه اگر دلیل تو برای این درخواست من فقط متاهل بودن است من این پاسخ را نمی پذیرم و باید یک پاسخ کاملا منطقی به من بدهی. حتی این برای اثبات علاقه خود به دوستم از هیچ تضمینی دریغ نمی کند و گفته است که من بهتر از همسر کنونی تو می توانم شرایط خوشبختی و پیشرفت تو را فراهم کنم. بیان این مطالب سبب دگرگونی شدید دوستم از لحاظ روحی شده است تا آنجا که از موضع ابتدایی خویش کمی پایین آمده و به خودش می گوید من در زمانی که با همسرم ازدواج کردم هم از لحاظ سنی و هم از لحاظ موقعیت تحصیلی و اجتماعی در جایگاهی که اکنون به سر می برم نبودم. پس می توانم به صورت توافقی و بدون اینکه غمی برای همسرم داشته باشد از او جدا شوم و بصورت کاملا شرعی و قانونی با این آقا ازدواج کنم. گاهی هم خودش را سرزنش می کند که چرا چنین فکری را دارد و کلا بر سر یک دوراهی بزرگ قرار گرفته است. البته باید بگویم بیشتر تفکر این دوستم به دنبال یافتن راهی برای راضی کردن آن آقا و ماندنش در زندگی با همسرش می باشد و بیشتر بدنبا جوابی برای آن آقا می گردد.لطفا راهنمایی کنید تا چگونه به این دوستم کمک کنم.ممنون
- [سایر] سلام حاج آقا ارادتمندیم حاج آقا جواب سؤال بنده را نمی دهید؟. ناامیدی هم چیز بدی است، خدا به نا امیدی گرفتارتان نکند. الغرض، خانواده این دختر خانم یک بار دیگر به خاطر اصرار من و خانواده ام راضی شدند که ما را پذیرا باشند. من امشب یک بار دیگه می توانم با ایشان صحبت کنم ولی راستش را بخواهید نمی دانم چه شکلی باید از موقعیت به دست آمده استفاده کنم و خودم را به ایشان بقبولانم. نا امیدم (شدیداً) احساس شرم می کنم حتی یه جورایی از پدر و مادرم. پدر و مادرم تا همین جا خیلی برام مایه گذاشتند. از دیدن روی آنها خجالت می کشم و از اینکه اینطوری گرفتار دلم شدم. فکر می کنید پدر و مادرم در مورد من چی فکر می کنند؟. حاج آقا من در این 2-3 روز که از فرستادن نامه ام می گذرد،هر روز چندین دفعه (شاید 10 بار) به سایتتون سر می زدم تا شاید جوابی ببینم ولی انگار که نمی خواهید جواب من را بدهید. چی می شد که شما الآن به داد من می رسیدید. در این شب لیله الرغائب یاد بنده حقیر و آرزویم هم باشید (لطفاً. تا حالا خودم را اینقدر کوچک و حقیر ندیده بودم. در هر صورت تشکر و ملتمس دعا
مسائل مرتبط از این مرجع
- زن باید در موقع نماز تمام بدن حتی سر و موی خود را بپوشاند، ولی پوشاندن گردی صورت و دستها تا مچ و پاها تا مچ لازم نیست، اما برای این که یقین کند که مقدار واجب را پوشانده است احتیاط این است که مقداری از اطراف صورت و قدری پایین تر از مچ را هم بپوشاند.
- سر بریدن حیوان پنج شرط دارد: 1 ذبح کننده بنابر احتیاط واجب باید مسلمان باشد، ناصبی ها یعنی کسانی که با اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه وآله) دشمنی دارند در حکم کفارند. 2 باید سر حیوان را با جسم تیزی که از آهن، یا فلز دیگر باشد ببرند، ولی اگر احتیاج به ذبح باشد و آهن پیدا نشود، یا اگر سر حیوان را نبرند می میرد و دسترسی به آهن نیست، با هر چیز تیزی که رگها را بتواند جدا کند (مانند شیشه و سنگ و چوب تیز) می شود آن را ذبح کرد. 3 در موقع سر بریدن باید جلو بدن حیوان رو به قبله باشد و اگر عمداً رو به قبله نکنند حیوان حرام می شود، ولی اگر از روی فراموشی یا ندانستن مسأله یا اشتباه کردن قبله، حیوان را به سمتی غیر از قبله سر ببرند حرام نیست. 4 هنگام سر بریدن باید نام خدا را ببرد همین قدر که بگوید (بسم الله) یا (سبْحان الله) یا بگوید (لا اله الا الله) کافی است و به زبان فارسی یا هر زبان دیگر نیز جایز است، ولی اگر بدون قصد سر بریدن نام خدا را ببرد کافی نیست و در صورتی که از روی فراموشی نام خدا را نبرد اشکال ندارد. 5 باید حیوان بعد از سر بریدن حرکتی کند اگر چه مثلاً چشم یا دم خود را حرکت دهد یا پای خود را به زمین زند که معلوم شود زنده بوده و احتیاط واجب آن است که خون به مقدار کافی از آن بیرون بریزد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] در سجود باید به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد. و اگر نتوانست به اندازه ذکر واجب آرامش بدن داشته باشد، اصل وجوب ذکر ساقط نمیشود، و اگر بههیچوجه بدنش آرام نمیگیرد، احوط این است که نماز دیگری هم بخواند و سجده آن را با اشاره انجام دهد و منظور از آرامش بدن، توقف و مکث بین سر گذاشتن و برداشتن است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار کافیست و اگر از طرف راست باشد بعد از شستن ان مقدار بنابر احتیاط واجب طرف چپ را بشوید و اگر از سر و گردن باشد باید بعد از شستن ان مقدار بدن را بشوید و بنابر احتیاط واجب طرف راست را بر طرف چپ مقدم بدارد
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار کافیست و اگر از طرف راست باشد بعد از شستن ان مقدار بنابر احتیاط واجب طرف چپ را بشوید و اگر از سر و گردن باشد باید بعد از شستن ان مقدار بدن را بشوید و بنابر احتیاط واجب طرف راست را بر طرف چپ مقدم بدارد
- [آیت الله سبحانی] اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته، چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار کافی است. و اگر از طرف راست باشد باید بعد از شستن آن مقدار دوباره بنابر احتیاط واجب طرف چپ را بشوید. و اگر از سر و گردن باشد باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشوید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] برای شش چیز وضو گرفتن واجب است: اول: برای نمازهای واجب غیر از نماز میت و در نمازهای مستحب وضو شرط صحت است. دوم: برای سجده و تشهد فراموش شده، اگر بین آنها و نماز واجب حدثی از او سر زده، مثلاً بول کرده باشد و احتیاط آن است که برای سجده سهو هم وضو بگیرد. سوم: برای طواف واجب خانه خدا، خواه در عمره باشد یا حج، عمره یا حج واجب باشد یا مستحب. چهارم: اگر نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که وضو بگیرد یا به جهت اجاره یا شرط یا دستوری که اطاعت آن لازم است، وضو واجب شده باشد. پنجم: اگر نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که جایی از بدن خود را به خط قرآن و مانند آن که مس آنها بدون وضو جایز نیست، یا به جهت اجاره یا شرط یا دستوری که اطاعت آن لازم است، رساندن جایی از بدن خود به خط قرآن و مانند آن بر او لازم شده باشد. ششم: برای آب کشیدن قرآنی که نجس شده، یا بیرون آوردن آن از مزبله و مانند آن، در صورتی که مجبور باشد دست یا جای دیگر بدن خود را به خط قرآن برساند. ولی چنانچه معطّل شدن به مقدار وضو بیاحترامی به قرآن باشد باید تیمم کند و اگر معطّل شدن به مقدار تیمم هم بیاحترامی به قرآن باشد، باید بدون تیمم قرآن را از مزبله و مانند آن بیرون آورد، یا اگر نجس شده آب بکشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پیش از آن که به مقدار رکوع خم شود و سر و بدن آرام گیرد سهواً یا به جهت ندانستن مسأله سر بردارد باید دوباره رکوع کند و اگر به مقدار رکوع خم شود ولی پیش از تمام شدن ذکر واجب سهواً یا به جهت ندانستن مسأله سر بردارد، چنانچه پیش از آن که از حال رکوع خارج شود متوجه شود، باید در حال آرامی بدن ذکر را بگوید و اگر بعد از آن که از حال رکوع خارج شد متوجه شود، نماز او صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] اگر سر سوزنی خون حیض، در بدن یا لباس نمازگزار باشد نماز او باطل است و بنابر احتیاط واجب باید خون نفاس، و استحاضه، و خون سگ و خوک، و کافر و مردار و حیوان حرام گوشت در بدن، یا لباس نمازگزار نباشد، ولی خون های دیگر مثل خون بدن انسان یا خون حیوان حلال گوشت اگرچه در چند جای بدن و لباس باشد در صورتی که روی هم کمتراز مقدار یک (درهم) باشد. نمازخواندن با آن اشکال ندارد.
- [آیت الله مظاهری] زن باید در موقع نماز، تمام بدن حتّی سر و موی خود را بپوشاند ولی پوشاندن صورت به مقداری که در وضو شسته می‌شود و دستها تا مچ و پاها تا مچ لازم نیست، امّا برای آنکه اطمینان کند که مقدار واجب را پوشانده است باید مقداری از اطراف صورت و قدری پایینتر از مچ را هم بپوشاند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . زن باید در موقع نماز تمام بدن حتی سر و موی خود را بپوشاند ولی پوشاندن صورت به مقداری که در وضو شسته می شود و دست ها تا مچ و پاها تا مچ پا لازم نیست، اما برای آن که یقین کند که مقدار واجب را پوشانده است، باید مقداری از اطراف صورت و قدری پایین تر از مچ را هم بپوشاند.
- [امام خمینی] زن باید در موقع نماز تمام بدن، حتی سر و موی خود را بپوشاند. ولی پوشاندن صورت به مقداری که در وضو شسته می شود، و دستها تا مچ، و پاها تا مچ پا لازم نیست. اما برای آنکه یقین کند که مقدار واجب را پوشانده است، باید مقداری از اطراف صورت و قدری پایین تر از مچ را هم بپوشاند.