ازدحام
تراکم و هجوم جمعیت را ازدحام گویند. از آن به مناسبت در باب‌های طهارت، حج و دیات سخن گفته شده است.
هرگاه طواف یا سعی کسی به علتی قطع شود و بخواهد از همان جا که قطع شده شروع کند ولی در اثر ازدحام جمعیت نتواند به آن نقطه برود، و در محاذی آن در چپ یا راست قرار گیرد آیا می تواند از محاذی جایی که قطع شده از سر گیرد؟
لازم نیست از همان نقطه باشد، بلکه محاذات کافی است.
لازم نیست از همان نقطه باشد، بلکه محاذات کافی است.
عنوان سوال:
هرگاه طواف یا سعی کسی به علتی قطع شود و بخواهد از همان جا که قطع شده شروع کند ولی در اثر ازدحام جمعیت نتواند به آن نقطه برود، و در محاذی آن در چپ یا راست قرار گیرد آیا می تواند از محاذی جایی که قطع شده از سر گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- هرگاه طواف یا سعی کسی به علّتی قطع شود، و بخواهد از همان جا که قطع شده شروع کند، ولی در اثر ازدحام جمعیّت نتواند به آن نقطه برود، و در محاذی آن به طرف چپ یا راست قرار گیرد. آیا می تواند از محاذی جایی که قطع شده شروع کند؟
- اگر شخصی تنها نگرانی او این باشد که پس از بازگشت از منی، بر اثر ازدحام جمعیّت نتواند طواف کند، آیا می تواند اعمال مکّه را مقدّم دارد؟
- هرگاه فردی به خاطر ازدحام نتواند نماز طواف را پشت مقام بخواند، آیا باید صبر کند تا خلوت شود، یا می تواند فوراً نمازش را در جایی که مقدور است بخواند، ولو روزهای بعد، در جای نزدیکتر می تواند اعاده نماید؟
- نفر اوّل به وسیله سنگ ضربه ای بر سر مقتول وارد آورده، و او را به زمین انداخته است. مضروب در حال مرگ بوده که همان شخص دوباره سنگی بر می دارد تا به او بزند. امّا نفر دوّم سنگ را از ضارب اوّل گرفته، و دو دستی ضربه ای بر سر مضروب وارد می کند، و فرد مذکور بر اثر ضربه مغزی فوت می کند. وکیل اولیای دم در مورد ضربه دوّم هنگام طرح شکایت خود گفته: (ضربه دوّم آخرین رمق حیات را از متوفّی سلب نموده است.) اگر فرضاً هر دو ضربه بر یک نقطه سر وارد شده باشد، لطفاً بفرمایید: 1 آیا قتل عمد است یا شبه عمد، و قاتل کدام نفر است؟ 2 آیا مادّه 217 قانون مجازات اسلامی که می گوید: (هرگاه جراحتی که نفر اوّل وارد کرده، مجروح را در حکم مرده قرار داده، و تنها آخرین رمق حیات در او باقی بماند، و در این حال دیگری کاری انجام دهد که به حیات او پایان بخشد، اوّلی قصاص می شود و دوّمی تنها دیه جنایت بر مرده را می پردازد.) در این مورد صدق می کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] به هنگام طواف، به سبب ازدحام شدید جمعیت، مقام ابراهیم علیهالسلام در مقابل من قرار گرفت و مقداری به طرف راست رفتم تا از مقام دور شدم و بعد بقیه طواف را تکمیل کردم، آیا طوافم صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] دست راست شخصی از مچ قطع شده، آیا مسح سر و پای راست را با دست چپ بکشد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] دست راست شخصی از مچ قطع شده، آیا مسح سر و پای راست را با دست چپ بکشد؟
- [آیت الله جوادی آملی] کسی که نماز طواف را به جهت ازدحام جمعیَّت در نقطه دور از پشت مقام خوانده و بعد از نماز طواف با بقاء موالات عرفیه و فوت موالات عرفیه آیا اعاده نماز طواف بعد از رفع مانع پشت مقام لازم است؟
- [آیت الله بهجت] در موقع غسل پس از شستن سر و گردن یا طرف راست، آیا لازم است از زیر دوش کنار برود و بعد طرف راست یا چپ را بشوید؟
- [آیت الله اردبیلی] فردی شروع به نماز طواف میکند، لکن ازدحام جمعیت مانع از استقرار و آرامش بدن او می‌شود و نماز را به هم زده، دوباره شروع به نماز میکند و با سختی و به قدر امکان دو رکعت نماز میخواند و بعد از تمام شدن نماز، برای بار سوم نماز میخواند. آیا خواندن بیش از یک بار نماز، ضرری به حج میزند یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] وظیفه ی کسی که طواف را قطع نماید و طواف جدید شروع کند، بدون این که از مطاف خارج شود و قبل از آن که موالات از بین برود، چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر هنگام مسح سر یا مسح پا دست را به صورتی قرار دهد که نوک انگشتان به طرف راست یا چپ باشد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خوئی] چه میفرمائید در این مسئله شرعیه که شخص جنب موقع غسل در میان خزینه و یا حوض بعد از غسل سر و گردن، آیا برای طرف راست و چپ باید از خزینه یا حوض خارج شود به تمام بدن یا لازم نیست، و همچنین زیر دوشهای حمام برای طرف راست و چپ، آب شیر را، هی قطع کند و یا برای هر طرف کنار برود و مجدّداً زیر دوش بیاید یا لازم نیست؟
- [آیت الله وحید خراسانی] شخصی در شوط اول طواف بود که نماز جماعت شروع شد طواف را قطع می کند و مشغول نماز می شود و پس از نماز طواف را از سر می گیرد و هفت شوط کامل بجا می اورد ایا طواف او صحیح است
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر در بین نماز فهمید که از قبله منحرف است، پس اگر انحراف در بین طرف راست و چپ او بوده و قبله در جهت پشت قرار نگرفته باشد، به طرف قبله متوجه می‌شود و بقیه نمازش را میخواند و صحیح است؛ ولی اگر پشت به قبله بوده و یا کاملاً به طرف راست یا چپ بوده، نماز را قطع میکند و دوباره رو به قبله نماز میخواند.
- [آیت الله بهجت] چند چیز در غذا خوردن مستحب است: 1 هر دو دست را پیش از غذا بشوید؛ 2 بعد از غذا دست خود را بشوید و با دستمال خشک کند؛ 3 میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست بکشد، و پیش از غذا اول میزبان دست خود را بشوید، بعد کسی که طرف راست او نشسته و همینطور تا برسد به کسی که طرف چپ او نشسته، و بعد از غذا اول کسی که طرف چپ میزبان نشسته دست خود را بشوید و همینطور تا به طرف راست میزبان برسد؛ 4 در اول غذا (بِسم اللّه) بگوید، و اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد، در وقت خوردن هر یک از آنها، نیز (بسم اللّه) بگوید؛ 5 با دست راست غذا بخورد؛ 6 با سه انگشت یا بیشتر غذا بخورد و با دو انگشت نخورد؛ 7 اگر چند نفر سر یک سفره نشستهاند هر کسی از غذای جلو خودش بخورد؛ 8 سر سفره زیاد بنشیند و غذا خوردن را طول بدهد؛ 9 بعد از غذا، خداوند عالم را حمد کند؛ 10 آنچه بیرون سفره میریزد جمع کند و بخورد، ولی اگر در بیابان غذا بخورد، مستحب است آنچه بیرون میریزد، برای پرندگان و حیوانات بگذارد؛ 11 بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد؛ 12 اول غذا و آخر آن نمک بخورد؛ 13 مستحب است یک سوم معده را برای غذا و یک سوم برای آب و یک سوم برای راحت تنفس کردن قرار دهد؛
- [آیت الله شبیری زنجانی] در تیمم بدل از وضو یا غسل چهار چیز واجب است: اول: نیت؛ دوم: زدن یا قرار دادن کف دو دست بر چیزی که تیمم به آن صحیح است؛ و احتیاط مستحب آن است که کف هر دو دست با هم به زمین زده شود. سوم: کشیدن کف هر دو دست به پیشانی و دو طرف آن، از جایی که موی سر میروید، تا ابروها و بالای بینی و احتیاطاً باید دستها روی ابروها هم کشیده شود. چهارم: کشیدن کف دست چپ به تمام پشت دست راست و بعد از آن کشیدن کف دست راست به تمام پشت دست چپ.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نمیتواند نشسته نماز بخواند، باید در حال نماز به گونهای به پهلوی راست بخوابد که جلوی بدن او رو به قبله باشد و اگر ممکن نباشد، باید به نحوی به پهلوی چپ بخوابد که جلوی بدن او رو به قبله باشد و اگر به این نحو نیز نتواند قرار گیرد، باید به گونهای به پشت بخوابد که کف پای او رو به قبله باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .کسی که قادر بر ایستادن است؛ ولی قادر بر آرام بودن و تکیه ندادن نیست , نمی تواند نشسته نماز بخواند , بلکه باید بایستد و با تکیه دادن نماز را اقامه کند و کسی که به هیچ وجه نمی تواند بایستد, هرچند همانند افراد سالمند خمیده باشد , باید بنشیند و اگر نتواند درست بنشیند , باید به پهلوی راست و اگر نشد , به پهلوی چپ و اگر نشد , به پشت قرار بگیرد , به گونه ای که کف پاهای او رو به قبله باشد.
- [آیت الله بهجت] در غسل ترتیبی باید به نیت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست، بعد طرف چپ بدن را بشوید؛ و اگر عمداً یا از روی فراموشی یا بهسبب ندانستن مسئله به این ترتیب عمل نکند، غسل او باطل است، ولی چنانچه قصد قربت داشته و آنچه را که مقدّم داشته، اعاده نماید غسل صحیح است؛ و احتیاط واجب رعایت ترتیب در هر عضو از غسل ترتیبی است، به این صورت که از بالا شروع کند و به قسمتهای پایین عضو ختم کند.
- [آیت الله بهجت] چند چیز در مسجد مستحب است، از جمله: تمیز کردن مسجد، روشن کردن چراغ آن و قرار دادن محل تطهیر از بول و غایط در خارج مسجد؛ و نیز مستحب است کسی که میخواهد مسجد برود، ته کفش خود را وارسی کند که نجاستی در آن نباشد و موقع داخل شدن به مسجد، اول پای راست و موقع بیرون آمدن، اول پای چپ را بگذارد.
- [آیت الله بهجت] هرگاه برای ادب دستها را روی هم بگذارد، بنابر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند، ولی اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا برای کار دیگر مثل خاراندن دست و مانند آن، دستها را روی هم بگذارد بنابر اظهر اشکال ندارد. چهارم: بنابر احتیاط آنکه بعد از خواندن حمد، آمین بگوید و گفتن آن حرام است، ولی اگر اشتباهاً یا از روی تقیه بگوید، نمازش باطل نمیشود. پنجم: آنکه عمداً با تمام بدن به پشت سر، یعنی بیش از سمت راست و چپ، توجه کند و اگر فقط با صورت به طرف راست یا چپ توجه کند، نمازش باطل نمیشود، و اگر عمداً با تمام بدن به راست یا چپ و یا فقط با صورت به پشت سر توجه نماید، بنابر اظهر و احوط نمازش باطل است. و اگر سهواً و یا از روی فراموشی باشد، مانعی ندارد در اولی و محل احتیاط است در دومی. ششم: آنکه عمداً کلمهای بگوید که دو حرف یا بیشتر داشته، ولی بیمعنا باشد و یا اینکه یک حرف یا بیشتر بوده، ولی معنا داشته باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] چند چیز در غذا خوردن مستحّب است : اوّل : هر دو دست را پیش از غذا بشوید . دوّم : بعد از غذا دست خود را بشوید و با دستمال خشک کند . سوّم : میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست بکشد و پیش از غذا اوّل میزبان دست خود را بشوید ، بعد کسی که طرف راست او نشسته و همینطور تا برسد به کسی که طرف چپ او نشسته و بعد از غذا اوّل کسی که طرف چپ میزبان نشسته دست خود را بشوید و همینطور تا به طرف راست میزبان برسد . چهارم : در اوّلِ غذا بِسْمِ اَللهِ بگوید ولی اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد ، در وقت خوردن هر کدام آنها گفتن بِسْمِ اَللهِ مستحّب است .پنجم : با دست راست غذا بخورد . ششم : با سه انگشت یا بیشتر غذا بخورد و با دو انگشت نخورد . هفتم : اگر چند نفر سر یک سفره نشسته اند هر کسی از غذای جلوی خودش بخورد . هشتم : لقمه را کوچک بردارد . نهم : سر سفره زیاد بنشیند و غذا خوردن را طول بدهد . دهم : غذا را خوب بجود . یازدهم : بعد از غذا خداوند عالم را حمد کند . دوازدهم : انگشتها را بلیسد . سیزدهم : بعد از غذا خلال نماید ، ولی با چوب انار یا چوب ریحان و نی برگ درخت خرما خلال نکند . چهاردهم : آنچه بیرون سفره می ریزد جمع کند و بخورد ، ولی اگر در بیابان غذا بخورد ، مستحّب است آنچه میریزد ، برای پرندگان و حیوانات بگذارد . پانزدهم : در اوّل روز و اوّل شب غذا بخورد و در بین روز و در بین شب غذا نخورد . شانزدهم : بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد . هفدهم : در اوّل غذا و آخر آن نمک بخورد . هیجدهم : میوه را پیش از خوردن با آب بشوید . چیزهائی که در غذا خوردن مکروه است
- [امام خمینی] سوم: میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست بکشد و پیش از غذا اول میزبان دست خود را بشوید، بعد کسی که طرف راست او نشسته و همین طور تا برسد به کسی که طرف چپ او نشسته و بعد از غذا اول کسی که طرف چپ میزبان نشسته دست خود را بشوید و همین طور تا به طرف راست میزبان برسد. چهارم: در اول غذا بسم الله بگوید ولی اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد، در وقت خوردن هر کدام آنها گفتن بسم اللَّه مستحب است. پنجم: با دست راست غذا بخورد. ششم: با سه انگشت یا بیشتر غذا بخورد و با دو انگشت نخورد. هفتم: اگر چند نفر سر یک سفره نشستهاند هر کسی از غذای جلو خودش بخورد. هشتم: لقمه را کوچک بردارد. نهم: سر سفره زیاد بنشیند و غذا خوردن را طول بدهد. دهم: غذا را خوب بجود. یازدهم: بعد از غذا خداوند عالم را حمد کند. دوازدهم: انگشتها را بلیسد. سیزدهم: بعد از غذا خلال نماید ولی با چوب انار و چوب ریحان و نی و برگ درخت خرما خلال نکند. چهاردهم: آنچه بیرون سفره میریزد جمع کند و بخورد ولی اگر در بیابان غذا بخورد، مستحب است آنچه میریزد، برای پرندگان و حیوانات بگذارد. پانزدهم: در اول روز و اول شب غذا بخورد و در بین روز و در بین شب غذا نخورد. شانزدهم: بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد. هفدهم: در اول غذا و آخر آن نمک بخورد. هیجدهم: میوه را پیش از خوردن با آب بشوید.