رجحان
برتری
فردی بر ترک کاری قسم خورده است اما اکنون رجحان ترک آن عمل برطرف شده است. آیا قسم او هنوز لازم الوفاء است ؟
در فرض سوال؛ لازم الوفاء نیست.
در فرض سوال؛ لازم الوفاء نیست.
عنوان سوال:
فردی بر ترک کاری قسم خورده است اما اکنون رجحان ترک آن عمل برطرف شده است. آیا قسم او هنوز لازم الوفاء است ؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا اگر فردی صرفا بگوید قسم می خورم فلان کار را انجام بدهم، لازم است حتما به آن قسم عمل کند یا حتما باید عبارت و کلمات مشخصی را بگوید تا عمل به قسم بر او واجب باشد؟
- اگر کسی که قسم شرعی خورده با آن مخالفت کند و از بجا آوردن مورد قسم خودداری کند آیا باید کفاره بدهد؟
- من نمیدانم که قبلا قسم خورده ام یا عهد کرده ام و الان آن را شکسته ام آیا باید کفاره قسم را بدهم یا کفاره عهد؟
- آیا برای هر کاری می توان قسم خورد؟ مثلا آیا می تواند قسم بخورد کاری را انجام بدهد در حالی که انجامش حرام است یا برعکس؟
- اگر فردی در شرایطی قرار بگیرد که ناچار باشد قسم دروغ بخورد، مثلا به او بگویند قسم بخور در مورد فلان موضوع راست بگویی و او قسم بخورد ولی به دلایلی دروغ بگوید، چه حکمی دارد؟
- با توجه به این که خداوند در سوره (شمس) یازده قسم برای تزکیه نفس خورده است، آیا تزکیه و تهذیب نفس را واجب می دانید؟
- اگر فراموش کنیم که برای چه کاری و یا چه چیزی قسم خوردیم تکلیف چیست؟
- اگر کسی قسم بخورد که به مسجد نرود، آیا عمل کردن به این قسم لازم است و شکستن آن کفّاره دارد؟
- چنانچه برای دفاع از حق لازم شود که صغیر قسم بخورد، آیا می توان از صغیر درخواست قسم خوردن کرد و آیا قسم خوردن صغیر صحیح است و یا نه؟
- آیا در صورت لزوم تعدّد قسامه در جراحات، منسوبین نزدیک مدّعی نیز لازم است قسم یاد نمایند، یا تکرار قسامه توسّط خود مدّعی کافی است؟ همچنین در صورتی که مدّعی علیه قسم یاد نماید باز هم تکرار وی یا تکمیل توسّط منسوبین در صورت علم به موضوع لازم می باشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] کفاره ترک قسم چیست؟
- [سایر] دلیل اینکه خداوند در سوره فجر به ده شب قسم خورده چیست؟ آن ده شب چه چیزی است؟ چه زمانی است؟ چرا به عدد ده قسم خورده شده است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی قسم خورده، آیا پدر تنها می‌تواند قسم فرزند را به هم بزند، جدّ و حاکم شرع چطور؟ همچنین آیا شوهر می‌تواند قسم زن را به هم بزند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر فروشنده هنگام فروش شرط کند که آن را به شخص دیگری نفروشد آیا این شرط لازم الوفاء است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا فردی که چند زن دارد تقسیم شبها بین زنان بر او واجب است یا این که مستحبّ و یا رجحان دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] فرموده‌اند متعلّق نذر باید رجحان داشته باشد چنانچه کسی قسم بخورد و به زنش بگوید اگر به جایی که من راضی نیستم بروی تو را خواهم زد آیا این قسم منعقد می‌شود و در صورت انعقاد چقدر باید زن را بزند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] با توجه به اینکه خداوند در سوره شمس یازده قسم برای تزکیه نفس خورده است، عده ای تزکیه وتهذیب نفس را واجب نمی دانند، آیا صحیح است؟
- [سایر] آیا می‌توانم با فردی معتاد که قول داده است پس از ازدواج ترک کند، ازدواج کنم؟
- [آیت الله مظاهری] فردی که معتاد به تریاک است و نمی‌تواند آن را در روز ترک کند، تکلیف روزه‌اش چیست؟ آیا می‌تواند فقط به مقدار لازم تریاک استفاده کند و مابقی روز را روزه باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی قسم خورد یک ماه پشت سر هم مثلاروزه بگیرد اگر در بین مانعی پیش آمد وظیفه او در مقابل قسمی که خورده چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسانی که برای اثبات مطلبی قسم می خورند اگر حرف آنها راست باشد قسم خوردن مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان کبیره است، ولی اگر مجبور شود که برای نجات خود یا مسلمانان دیگری از شر ظالمی قسم دروغ بخورد اشکال ندارد، بلکه گاه واجب می شود و این نوع قسم خوردن که برای اثبات مطلبی است غیر از قسمی است که در مسائل پیش گفته شد که برای انجام کار یا ترک کاری بود.
- هرگاه کسی با شرایط زیر قسم یاد کند باید به قسم خود عمل نماید و گرنه کفاره دارد: 1 کسی که قسم یاد می کند باید بالغ و عاقل باشد و اگر درباره مال خود قسم می خورد باید سفیه نباشد، همچنین حاکم شرع او را از تصرف در اموالش منع نکرده باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، بنابراین قسم خوردن بچه و دیوانه و کسی که مجبورش کرده اند درست نیست، همچنین اگر در حال عصبانی بودن بدون اراده و قصد قسم بخورد. 2 کاری را که برای انجام آن قسم می خورد باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم بر ترک آن می خورد واجب و مستحب نباشد و اگر برای انجام کار مباحی قسم می خورد باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، همچنین اگر قسم برای ترک کار مباحی می خورد باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد. 3 به یکی از نامهای خداوند قسم یاد کند خواه نامی باشد که به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود، مانند (خدا) و (الله) یا نامی که به غیر او نیز گفته می شود، ولی از قرائن معلوم است که مقصودش خداست، بلکه اگر به نامهایی قسم یاد کند که بدون قرینه خدا به نظر نمی آید ولی او قصد خدا را کند بنابر احتیاط واجب باید به آن قسم عمل کند. 4 قسم را باید به زبان بیاورد، بنابراین اگر در قلبش بگذراند کافی نیست و در کتابت و نوشتن احتیاط، عمل به آن است، ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است. 5 عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم می خورد ممکن باشد ولی بعداً عاجز شود یا مشقت شدید داشته باشد از همان وقت که چنین شده قسم او به هم می خورد.
- (نذر) آن است که کار خیری را برای خدا بر عهده خود قراردهد، یا ترک کاری که نکردن آن بهتر است.
- کاری را که انسان نذر می کند باید شرعاً مطلوب باشد، بنابراین نذر کار حرام، یا مکروه، یا ترک واجب و مستحب، صحیح نیست.
- اگر سلام نماز را فراموش کند و هنگامی یادش بیاید که صورت نماز به هم نخورده و کاری که عمداً و سهواً نماز را باطل می کند (مانند پشت به قبله کردن) انجام نداده است، باید سلام را بگوید و نمازش صحیح است، اما اگر موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم خورده، ولی کاری که عمداً و سهواً نماز را باطل می کند انجام نداده، سلام لازم نیست و نمازش صحیح است و اگر پیش از آن که صورت نماز به هم بخورد چنین کاری را انجام داده احتیاط واجب آن است که نماز را اعاده کند.
- وضو برای شش چیز واجب است: 1 نماز واجب (غیر از نماز میت) 2 سجده و تشهد فراموش شده. 3 طواف واجب (باید توجه داشت طوافهایی که جزء حج یا عمره است طواف واجب حساب می شود هرچند اصل حج و عمره مستحب باشد). 4 هرگاه نذر یا عهد کرده، یا قسم خورده که وضو بگیرد و با طهارت باشد. 5 هرگاه نذر کرده جایی از بدن خود را به خط قرآن برساند (در صورتی که این نذر شرعاً رجحان داشته باشد مثل این که می خواهد از روی احترام خط قرآن را ببوسد). 6 برای آب کشیدن قرآنی که نجس شده یا بیرون آوردن آن از محل آلوده، هرگاه مجبور باشد دست یا جای دیگر بدن خود را به خط قرآن برساند.
- هرگاه به واسطه مستی روزه او ترک شده باید قضا کند، هرچند ماده مست کننده را از روی اشتباه و یا برای معالجه خورده باشد، بلکه اگر نیت روزه را قبلاً کرده بعد در حال مستی روزه را تمام کند بنابر احتیاط واجب باید قضا نماید.
- برای تطهیر بدن در آب کر یا جاری یا زیر شیر آب، همین اندازه که عین نجاست برطرف شود بدن پاک است و بیرون آمدن و دوباره در آب فرو رفتن لازم نیست.
- هرگاه از روی فراموشی جماع کند و یا از روی اجبار بطوری که هیچ اختیاری نداشته باشد، روزه باطل نمی شود، ولی چنانچه در بین جماع یادش بیاید، یا اجبار برطرف شود، باید فورا ترک کند و الا روزه او باطل است.
- در بحث نجاسات گفتیم احتیاط واجب آن است که از کافر اجتناب شود حال اگر کافر شهادتین بگوید یعنی بگوید: (اشْهد انْ لا إله إلا الله و اشْهد ان محمداً رسول الله) مسلمان می شود و بدن او پاک می گردد، ولی اگر عین نجاست در بدن او باشد باید آن را برطرف کرده و جای آن را آب بکشد، ولی اگر قبل از اسلام آوردن عین نجاست برطرف شده باشد لازم نیست جای آن را آب بکشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] قسم دو نوع است: الف: قسم برای انجام یا ترک کاری در آینده. ب: قسم برای اثبات یا نفی چیزی.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر قسم می خورد کاری را انجام دهد یا ترک کند: 1 باید شرعاً بد نباشد. 2 باید شرعاً خوب باشد. 3 اگر قسم بخورد کار مباحی که شرعاً نه خوب است نه بد انجام دهد یا ترک کند باید طبق قسم خود عمل کند و اگر قسم بخورد که کاری را که فعلاً خوب است انجام دهد ولی هنگام انجام آن کار شرعاً از جهاتی بد شود قسم او به هم می خورد و لازم نیست آن را انجام دهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] قسم فرزند بدون اجازه پدر و قسم زن بدون اجازه شوهر صحیح نیست، بنابراین اگر پدر یا شوهر از قسم خوردن، یا عمل به کاری که به آن قسم خورده می‌شود، قبل از قسم‌خوردن نهی کند، قسم صحیح نخواهد بود.
- [آیت الله سبحانی] نذر در صورتی صحیح است که انجام و یا ترک فعلی که به عهده گرفته،رجحان داشته باشد و همچنین نذر کاری که فعل و ترک آن مساوی است صحیح نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر فرزند با اجازه پدر یا زن با اجازه شوهر قسم بخورد، بعداً پدر یا شوهر نمی‌تواند قسم فرزند یا زن را به هم بزند، مگر زن به کاری قسم خورده که انجام آن بدون اذن شوهر جایز نیست، در این صورت شوهر می‌تواند در هنگام عمل اجازه انجام آن را ندهد، در نتیجه عمل به قسم لازم نخواهد بود.
- [آیت الله بهجت] انسان می‌تواند با قسم خوردن، انجام کاری را که مطلوب شارع است و یا ترک کاری را که نهی شده است، بر خود واجب کند.
- [آیت الله مظاهری] قسم آن است که به یکی از اسمهای خداوند متعال قسم بخورد که کاری را انجام دهد یا ترک کند گرچه آن کار مباح باشد (یعنی متعلق قسم راجح نباشد).
- [آیت الله بهجت] قسم چند شرط دارد: 1 کسی که قسم می‌خورد باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه، دیوانه، مست و کسی که مجبورش کرده‌اند درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانیت بدون قصد قسم بخورد. 2 کاری را که قسم می‌خورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم می‌خورد ترک کند، باید واجب یا مستحب نباشد و قسم بر ترک امری که راجح است، هر چند دنیوی باشد، منعقد نمی‌شود، و متعلق قسم با رجحان به‌طور قطع کفایت می‌کند، ولی انعقاد قسم در امر متساوی‌الطرفین، یعنی مباح، مبنی بر احتیاط است. 3 به یکی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمی‌شود؛ مانند (خدا) و (اللّه)، و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم می‌گویند، ولی به‌قدری بر خدا اطلاق می‌شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید ذات مقدس حق در نظر می‌آید، مثل آنکه به (خالق) و (رازق) قسم بخورد، صحیح است. 4 قسم را به زبان بیاورد، و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند، صحیح نیست، ولی شخص لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحیح است. 5 عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد، و اگر موقعی که قسم می‌خورد ممکن بوده، ولی بعداً تا آخر وقتی که برای قسم معین کرده عاجز شود، یا برایش مشقت داشته باشد، قسم او از وقتی که عاجز شده به‌هم می‌خورد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پدر آنچه را فرزند قسم خورده به جا بیاورد، بگوید: به جا نیاور، و آنچه را قسم خورده به جا نیاورد، بگوید: به جا آور، قسم او بی اثر می شود.
- [آیت الله اردبیلی] (نذر) آن است که انسان ملتزم شود کار خیری را برای خدا بجا آورد یا کاری را که انجام ندادن آن بهتر است، برای خدا ترک نماید و بنابر این متعلّق نذر باید دارای (رجحان) باشد، یعنی فعل یا ترک فعلی که نذر شده، شرعا دارای مزیّت باشد.