عقد ازدواج
در اسلام برای ازدواج احکامی تعلق گرفته هست که بدون آن ازدواج صورت نمی گیرد که یکی از احکام ازدواج مساله عقد ازدواج هست که در این مقاله به مساله عقد ازدواج پرداخته می شود.
آیا شخص ثالث می‌تواند در ضمن عقد ازدواج، نفقه زوجه را تعهّد نماید تا هرگاه بین زن و شوهر راجع به نفقه اختلافی به وجود آمد، نفقه زوجه را پرداخت نماید؟ و در این صورت آیا نفقه از زوج ساقط می‌شود؟
مانعی ندارد که شخص ثالثی ضمانت نفقه را بنماید، و در این صورت نفقه بر عهده او خواهد بود.
مانعی ندارد که شخص ثالثی ضمانت نفقه را بنماید، و در این صورت نفقه بر عهده او خواهد بود.
عنوان سوال:
آیا شخص ثالث می‌تواند در ضمن عقد ازدواج، نفقه زوجه را تعهّد نماید تا هرگاه بین زن و شوهر راجع به نفقه اختلافی به وجود آمد، نفقه زوجه را پرداخت نماید؟ و در این صورت آیا نفقه از زوج ساقط می‌شود؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر زوج نسبت به پرداخت مهر معسر باشد تکلیف ازدواج چیست؟ و نیز اگر زوج نسبت به پرداخت نفقه معسر باشد تکلیف ازدواج چیست؟ آیا زوجه حق فسخ ازدواج را دارد یا خیر؟
- در صورت مطالبه مهریّه از سوی زوجه قبل از عروسی، و عدم پرداخت آن از طرف زوج، بفرمایید: الف) آیا زوجه می تواند، تا زمان پرداخت مهریّه از رفتن به خانه زوج خودداری کند؟ ب) در صورت خودداری از رفتن به خانه شوهر، آیا استحقاق نفقه دارد؟ ج) آیا اعسار و عدم اعسار زوجه تأثیری در حکم مسأله دارد؟ د) آیا آگاهی یا عدم آگاهی زوجه در هنگام عقد نسبت به عدم توانایی زوج در پرداخت مهریه، تأثیری در حکم مسأله دارد؟
- اگر زوج نسبت به پرداخت مهر معسر باشد تکلیف ازدواج چیست؟ و نیز اگر زوج نسبت به پرداخت نفقه معسر باشد تکلیف ازدواج چیست؟ آیا زوجه حق فسخ ازدواج را دارد یا خیر؟
- هرگاه زوج بدون عذر شرعی از دادن نفقه خودداری کند آیا طلاق زوجه جایز است؟
- هرگاه زوج بدون عذر شرعی از دادن نفقه خودداری کند آیا طلاق زوجه جایز است؟
- اگر بین طرفین در این جهت اختلافی حاصل شود و زوجه مدعی تمکین تعلیقی بشود و زوج اظهار نماید که همسرش اهل تمکین حتّی در صورت دریافت مهر نیست و قراینی هم در حدّ افاده احتمال بر صحّت اظهارات زوج وجود داشته باشد آیا به صرف ادّعای زوجه، شوهر ملزم به پرداخت نفقه می گردد و یا این که فصل خصومت باید از طریق اقامه بیّنه و یمین به عمل آید و بنابراین چه کسی مدعی و یا منکر شناخته می شود؟
- در مورد نفقه لطفا حکم موارد ذیل را بیان فرمایید. الف) نفقه زوجه حق است یا حکم؟ ب) آیا نفقه زوجه در ابتدای هر روز نسبت به همان روز قابل اسقاط است؟ ج) آیا نفقه زوجه نسبت به تمام زن مستقبل قابل اسقاط است؟ د) آیا شرط سقوط نفقه زوجه در ضمن عقد نکاح جایز است؟
- مرسوم است که بین ازدواج و زفاف، مادامی که زن به خانه شوهر نرفته است از زوج نفقه نمی گیرند، بنابراین اگر زوجه پس از مدّتی در مقام مطالبه نفقه آن زمان برآید، آیا حقّ نفقه دارد در صورتی که تمکین تام ننموده است؟
- در اجرای صیغه عقد دائم، زوج باید مقدّم شود، یا زوجه؟
- در اجرای صیغه عقد دائم، زوج باید مقدّم شود، یا زوجه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا غیر از شوهر، شخص دیگری می تواند نفقه ی زن را بدهد؟ اگر فرد دیگر تعهد بدهد در صورتی که بر سر نفقه بین زن و شوهر اختلافی به وجود آمد، نفقه بر عهده او باشد، صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر زوجه در ضمن عقد نکاح شرط نماید که هرگاه شوهر زن دیگری بگیرد زن وکیل در طلاق باشد آیا زوج می تواند شخص دیگری را به عنوان وکیل به زوجه ضمیمه کند که زن نتواند مستقلاً طلاق دهد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا پرداخت نفقه زوجه ای که در عقد بستگی تمکین تامّ نمی کند بر زوج لازم است ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زوج در هنگام عقد ازدواج دائم به عنوان شرط ضمن عقد متعهّد می شود بدون اذن زوجه ازدواج مجدّد نکند در غیر این صورت زوجه وکیل در طلاق یا حقّ توکیل به غیر خواهد داشت حال اگر زوجه ناشزه شده و ترک خانه شوهر کند و منتظر شود تا زوج ازدواج مجدّد نموده تا زوجه طلاقش را بگیرد از آنجا که زوجه خود زمینه ازدواج مجدّد زوج را فراهم کرده آیا می‌تواند از شرط ضمن عقد استفاده کند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر زوج بابت نفقه معوقه زوجه، زمین را صلح و واگذار نماید ولی چند سال بعد همان زمین را به شخص ثالث واگذار کند آیا واگذاری او به دیگری صحیح است؟
- [آیت الله نوری همدانی] بعد از عقد نکاح آیا زن در صورت اعسار زوج از پرداخت مهریه می‌تواند به خاطر دریافت مهریه تمکین ننماید؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در ضمن عقد، زوجه شرط کرده باشد که در صورت تحقق پارهای امور مثل اعتیاد شوهرش، زندانی شدن، عدم پرداخت نفقه و غیره، وی وکیل بلا عزل باشد تا خود را مطلقه نماید، در صورت تحقق هر یک از این امور، آیا زن بدون مراجعه به حاکم می‌تواند وکالتاً از طرف زوج، صیغه طلاق را جاری سازد.
- [سایر] اگر زن درآمد کافی داشته باشد، آیا شوهر می‌تواند از پرداخت نفقه به همسرش امتناع ورزد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر ضمن عقد منقطع، شرط نفقه شده باشد آیا این شرط صحیح است و بر فرض صحت تاییدیّه نفقه از ناحیه زوج وتحقق تخلف شرط آیا زوجه می تواند تقاضای انحلال نکاح را بنماید؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا پرداخت نفقه زوجهای که در عقد بستگی تمکین تامّ نمیکند بر زوج لازم است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه در عقد شرط کند که زن باکره باشد و بعد معلوم شود که باکره نبوده می تواند ازدواج را به هم زند.
- هرگاه زن و مردی به کسی وکالت داده اند صیغه عقد آنها را بخواند تا یقین نکنند که وکیل صیغه را خوانده بر یکدیگر حلال نمی شوند، ولی اگر وکیل مورد اعتماد باشد و بگوید خوانده ام کافی است.
- هرگاه زن در عقد شرط کند که شوهر او را از فلان شهر بیرون نبرد، مرد نمی تواند او را از آن شهر بیرون ببرد مگر با رضایت او.
- هرگاه به خاطر ناتوانی مرد از نزدیکی، زن عقد را به هم زند، شوهر باید نصف مهر او را بپردازد، ولی اگر به خاطر یکی دیگر از عیبهایی که گفته شد مرد یا زن عقد را به هم بزند اگر باهم نزدیکی نکرده باشند چیزی بر مرد نیست و اگر کرده باشند بنابر احتیاط واجب باید تمام مهر را بپردازد.
- هرگاه با زنی ازدواج کند و کسی بگوید آن زن شوهر داشته ولی خود زن بگوید نداشته ام و شرعاً هم ثابت نشود باید حرف زن را قبول کرد، ولی اگر فرد مورد اعتمادی تصدیق کند که شوهر داشته احتیاط واجب آن است که او را طلاق دهد.
- هرگاه کسی در حال احرام که یکی از اعمال (حج) یا (عمره) است با زنی ازدواج نماید عقد او باطل است و چنانچه می دانسته که زن گرفتن در این حال حرام است دیگر نمی تواند آن زن را عقد کند خواه نزدیکی کرده باشد یا نه.
- هرگاه زنی بچه شیرخواری را با شرایطی که بعداً می آید شیر دهد پدر آن بچه نمی تواند با دخترهایی که از آن زن به دنیا آمده اند ازدواج کند و نیز بنابر احتیاط واجب نمی تواند دختر شوهری را که شیر مربوط به اوست به ازدواج خود درآورد، بلکه احتیاط واجب آن است که با دخترهای رضاعی او نیز ازدواج نکند، ولی ازدواج با دخترهای رضاعی آن زن از شوهر دیگر مانعی ندارد.
- هرگاه زنی بچه شیرخواری را با شرایطی که بعداً می آید شیر دهد پدر آن بچه نمی تواند با دخترهایی که از آن زن به دنیا آمده اند ازدواج کند و نیز بنابر احتیاط واجب نمی تواند دختر شوهری را که شیر مربوط به اوست به ازدواج خود درآورد، بلکه احتیاط واجب آن است که با دخترهای رضاعی او نیز ازدواج نکند، ولی ازدواج با دخترهای رضاعی آن زن از شوهر دیگر مانعی ندارد.
- احتیاط واجب آن است که صیغه طلاق خلع به صورت زیر باشد: اگر خود شوهر می خواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن مثلاً (فاطمه) است می گوید: (زوْجتی فاطمة خلعْتها علی ما بذلتْ هی طالقٌ) یعنی زنم فاطمه را در برابر چیزی که بخشیده است طلاق دادم، او رهاست و اگر وکیل او بخواهد صیغه را بخواند احتیاط واجب آن است که یک نفر از طرف زن وکیل شود و دیگری از طرف مرد، چنانچه مثلاً اسم شوهر (محمد) و اسم زن (فاطمه) است، وکیل زن می گوید: (عنْ موکلتی فاطمة بذلْت مهْرها لموکلک محمد لیخْلعها علیْه) پس از آن وکیل مرد بدون فاصله می گوید: (زوْجة موکلی خلعْتها علی ما بذلتْ هی طالقٌ) (و اگر زن چیز دیگری غیر از مهر را به شوهر ببخشد باید نام همان را در موقع خواندن صیغه ببرد).
- هرگاه زنی را برای خود عقد کند تا وقتی آن زن در عقد اوست نمی تواند با خواهر آن زن ازدواج کند، خواه عقد دائم باشد یا موقت، حتی بعد از طلاق مادام که در عده است، در صورتی که عده رجعی باشد (که شرح آن در کتاب طلاق خواهد آمد)، نمی تواند خواهر او را بگیرد و احتیاط مستحب آن است که در عده طلاق بائن که شرح آن خواهد آمد با او ازدواج نکند، همچنین در عده متعه، خواه بعد از تمام شدن مدت باشد و یا بخشیدن مدت.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] یک نفر می‌تواند برای خواندن صیغه عقد دائم یا غیر دائم از طرف دو نفر وکیل شود وامّا زوج بنابر احتیاط واجب نمیتواند از طرف زن وکیل شود و او را برای خود بطور دائم یا غیر دائم عقد کند ولی زن می‌تواند وکیل از زوج در قبول عقد خود بشود و احتیاط مستحبّ آن است که عقد را دو نفر بخوانند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند به عنوان نفقه همسر، به زن سیّده خود خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر زن سیّده به خاطر نداشتن شوهر یا ندادن نفقه از سوی شوهر، یا داشتن هزینههایی که پرداخت آن بر شوهر وی واجب نیست، فقیر باشد، می‌تواند برای تأمین نفقه خود یا هزینههایی که شوهر وی نمیپردازد، از شوهر خود یا دیگران خمس دریافت کند، البتّه شوهر نمیتواند خمسی را که میپردازد به عنوان حقّ نفقه زن به شمار آورد، بلکه نفقه زن را به وی بدهکار است.
- [آیت الله سیستانی] اگر زنی از شوهر سابقش دختری داشته باشد ، شوهر بعدی می‌تواند آن دختر را برای پسر خود که از این زن نیست عقد کند ، و نیز اگر دختری را برای پسر خود عقد کند ، می‌تواند با مادر او ازدواج نماید .
- [آیت الله مظاهری] هرگاه شوهر خرجی زن را ندهد، زن می‌تواند بدون اجازه از مال او بردارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر زن در بین عدّه طلاق خلع یا مبارات ، از بخشش خود برگردد ، شوهر می‌تواند رجوع کند و بدون عقد دوباره ازدواج را بر قرار سازد .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر بعد از آنکه انسان با زنی ازدواج کرد؛ کسی بگوید آن زن شوهر داشته و زن بگوید نداشتم؛ چنانچه شرعا ثابت نشود که زن شوهر داشته؛ باید حرف زن را قبول کرد. ولی اگر آن شخص ثقه باشد و بگوید من او را عقد کرده ام و راهی بر اثبات ندارم؛ بنا بر احتیاط لازم نمی تواند زن مزبور را عقد کند.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه زوج و زوجه اختلاف در پرداخت، یا نوع، یا مقدار آن و مانند اینها داشته باشند، باید به حاکم شرع مراجعه شود. مسئله 2000 - شیربها که در میان بعضی از مردم معمول است دین است که باید پرداخته شود.
- [آیت الله بهجت] اگر زن از شوهر قبلی دختری داشته باشد، شوهر فعلی می‌تواند آن دختر را برای پسر خود که از آن زن نیست عقد کند، و نیز اگر دختری را برای پسر خود عقد کند، می‌تواند با مادر آن دختر ازدواج نماید.
- [آیت الله مظاهری] زن و مرد در ازدواج موقّت هیچ حقّی جز لذّت جنسی به یکدیگر پیدا نمیکنند، بنابراین زن بدون اجازه شوهر می‌تواند از خانه بیرون برود، و از شوهر ارث نمیبرد و شوهر هم از او ارث نمیبرد و نفقه هم ندارد گرچه آبستن شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] یک نفر می‌تواند برای خواندن صیغه عقد دائم یا موقّت از طرف دو نفر وکیل شود، هر چند احتیاط مستحبّ آن است که عقد را دو نفر بخوانند، ولی عقد شوهر به وکالت از طرف زن و عقد زن به وکالت از طرف شوهر به احتیاط واجب صحیح نیست، خواه وکالت در ایجاب باشد یا در قبول، حتّی اگر عقد را دو نفر بخوانند، مثل این که مرد وکیل زن باشد و زن وکیل مرد باشد یا شخص دیگری را برای خود وکیل نماید.