وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اگر مال مورد اجاره پیش از شروع اجاره خراب شود وظیفه چیست؟
هرگاه پیش از شروع مدّت اجاره ملک بطوری خراب شود که قابل استفاده نباشد، یا قابل استفاده‌ای که در قرارداد گفته اند، نباشد، اجاره باطل می‌شود و پولی که مستاجر به صاحب ملک داده به او برمی‌گردد، ولی اگر بعد از گذشتن مقداری از مدّت که در آن قابل استفاده بوده خراب شود، اجاره مدّتی که باقی‌مانده است باطل می‌شود.
هرگاه پیش از شروع مدّت اجاره ملک بطوری خراب شود که قابل استفاده نباشد، یا قابل استفاده‌ای که در قرارداد گفته اند، نباشد، اجاره باطل می‌شود و پولی که مستاجر به صاحب ملک داده به او برمی‌گردد، ولی اگر بعد از گذشتن مقداری از مدّت که در آن قابل استفاده بوده خراب شود، اجاره مدّتی که باقی‌مانده است باطل می‌شود.
پاسخ:
هرگاه پیش از شروع مدّت اجاره ملک بطوری خراب شود که قابل استفاده نباشد، یا قابل استفاده‌ای که در قرارداد گفته اند، نباشد، اجاره باطل می‌شود و پولی که مستاجر به صاحب ملک داده به او برمی‌گردد، ولی اگر بعد از گذشتن مقداری از مدّت که در آن قابل استفاده بوده خراب شود، اجاره مدّتی که باقی‌مانده است باطل می‌شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- چنانچه بخش مستقلی از مال مورد اجاره خراب شود چه حکمی دارد؟
- چنانچه مال مورد اجاره تلف یا معیوب شود وظیفه چیست؟
- آیا قبل از تحویل مال اجاره شده، موجر می تواند مال الاجاره را مطالبه کند؟
- چنانچه مالکی ملک خود را به شرط تاهل اجاره دهد و شخص مجرد با دروغ ملک را اجاره کند وظیفه اش چیست؟
- چنانچه عقد اجاره با شخصی که سرقفلی را پرداخت کرده به پایان برسد وظیفه چیست؟
- چنانچه مال مورد اجاره قبل از تحویل به مستأجر توسط کسی غصب شود وضعیت اجاره چگونه خواهد بود؟
- آیا اگر مال مورد اجاره را به مستأجر یا شخص دیگر بفروشد اجاره به هم می خورد؟
- آیا مباشرت صاحب مال برای اجاره دادن عین لازم است؟
- آیا غاصب ضامن اجاره بهاء مال غصبی می باشد؟
- شخصی چند متر از یک شوط طواف را خراب کرده، و چون محلّ دقیق آن را نمی دانسته آن را رها نموده، و یک شوط دیگر از حجر الاسود شروع و به آنجا ختم کرده است. اگر نیّت او این باشد که آنچه خراب شده به نحو صحیح انجام شود، و زیادی قبلی و بعدی به عنوان مقدّمه علمیّه باشد، طوافش چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] فردی چیزی را اجاره کرده اما بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره طوری خراب و معیوب شده که هیچ قابل استفاده نیست و خودش هم در این مسئله تقصیری کرده، آیا وظیفه او این است که صبر کند تا مدت اجاره تمام بشود؟
- [آیت الله خامنه ای] اینجانب خانه ای را اجاره کردم و سپس متوجه شدم که مقداری از پول خرید آن، از مال ربا بوده است، وظیفه من چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخص یقین کند بسم اللّه را به قصد سوره ای که شروع کرده نگفته، وظیفه چیست؟ آیا ادامه دهد یا باید برگردد و از اوّل شروع کند؟
- [آیت الله سبحانی] زمینی را جهت کشاورزی اجاره داده شده و در ضمن اجاره قید شد که مستأجر حق ریشه ندارد ولی پس از مدت اجاره مستأجر می گوید درختانی را برای خود کاشته است اکنون وظیفه چیست؟
- [آیت الله سبحانی] اگر دندانپزشک کاری را شروع نماید و معالجه را ناقص انجام دهد بیمار نسبت به پزشک چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] شخصی چند متری از یک شوط را خراب کرده است و چون دقیقا اول و اخر ان معلوم نیست یک شوط کامل از حجر الاسود شروع و به انجا ختم می کند به قصد اینکه انچه خراب شده به نحو صحیح انجام شود و زیادی قبلی و بعدی مقدمه علمیه باشد ایا این طواف صحیح است
- [آیت الله سبحانی] اگر فردی از سهام داران،زمین مشاع را بدون اجازه ی دیگران اجاره دهد، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مال سرقت شده از بین رفته، وظیفه سارق چیست؟
- [آیت الله مظاهری] آیا غاصب علاوه بر برگرداندن مال غصبی به صاحب آن وظیفه دیگری هم نسبت به صاحب مال دارد؟
- [سایر] اگر کسی در خانه کلنگی ساکن باشد و سپس آنرا خراب کرده و با گرفتن وام از بانک یک آپارتمان 4 واحده در همان محل بسازد و در یک واحد آن ساکن شود و واحدهای دیگر را اجاره بدهد و اقساط وام را از مبلغ اجاره واحدها بپردازد، آیا به سایر واحدها خمس تعلق میگیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه پیش از تمام شدن مدت اجاره، ملک را به مستأجر بفروشد اجاره به هم نمی خورد و مستأجر باید مال الاجاره را بپردازد، همچنین اگر به دیگری بفروشد باز اجاره به حال خود باقی است.
- مالک می تواند ملکی را که به دیگری اجاره داده بفروشد و اجاره آن باطل نمی شود و استفاده از آن ملک در مدت اجاره مال مستأجر است، اما اگر خریدار نمی دانسته که آن ملک را اجاره داده اند، یا گمان می کرده مدت اجاره کم است، پس از اطلاع می تواند معامله را فسخ کند.
- اگر خانه ای را که مثلاً دو اطاق دارد اجاره دهد و یک اطاق آن خراب شود، چنانچه فوراً آن را بسازد و هیچ مقدار از استفاده آن از بین نرود اجاره باطل نمی شود و مستأجر هم حق فسخ ندارد، ولی اگر ساختن آن به اندازه ای طول بکشد که مقداری از استفاده مستأجر از بین برود اجاره نسبت به آن اطاق باطل می شود، و در بقیه نیز حق فسخ دارد.
- هرگاه ابتدای اجاره را معین نکنند ابتدای آن بعد از خواندن صیغه یا تحویل گرفتن مال است.
- کسی که ملکی را اجاره کرده و سرقفلی نپرداخته هنگامی که مدت اجاره به سر رسید حق ندارد بدون اذن صاحب ملک در آنجا اقامت کند و اگر آن را تخلیه نکند غاصب و ضامن ملک و ضامن مثل مال الاجاره است، خواه اجاره اول کوتاه باشد یا طولانی و خواه در مدت اجاره ارزش ملک بالا رفته باشد یا نه و اگر کسی ملک را از چنین شخصی اجاره کند اجاره اش صحیح نیست، مگر این که صاحب ملک رضایت دهد.
- هرگاه زمین را برای زراعت گندم یا جو اجاره دهد و مال الاجاره را گندم یا جو همان زمین قرار دهد اجاره صحیح نیست، همچنین در مقابل محصولات دیگر زمین.
- منافعی که مال را برای آن اجاره می دهند چند شرط دارد: 1 حلال بودن، بنابراین اجاره دادن مغازه یا ماشین برای شراب فروشی یا حمل شراب باطل است. 2 پول دادن در مقابل چنان منفعتی در نظر مردم بیهوده نباشد. 3 اگر آن مال فایده های مختلفی دارد باید معین کنند برای کدام فایده آن را اجاره می دهند، مثلاً حیوانی که به درد سواری و باربری هر دو می خورد باید معین کنند که اجاره آن برای کدام یک از این دو است، و اگر هر دو در نظر باشد باز باید روشن سازند. 4 باید مدت اجاره را نیز معین کنند.
- مالی را که اجاره می دهند چند شرط دارد: 1 باید معین باشد، بنابراین اگر بگوید: یکی از خانه ها یا یکی از اتومبیلهای خود را اجاره می دهم صحیح نیست. 2 مستأجر باید آن را ببیند یا مالک اوصاف آن را کاملاً بیان کند. 3 تحویل آن ممکن باشد، پس اجاره دادن اسبی که فرار کرده و مستأجر قادر بر گرفتن آن نیست باطل است. 4 آن مال به واسطه استفاده کردن از بین نرود، بنابراین اجاره دادن نان و میوه صحیح نیست. 5 استفاده ای که مال را برای آن اجاره داده اند ممکن باشد، پس اجاره دادن زمین برای زراعت، در صورتی که قابل زراعت نباشد یا آب کافی نداشته باشد باطل است. 6 چیزی را که اجاره می دهد ملک او باشد، یا وکیل و ولی در اجاره آن باشد.
- هرگاه بعد از تمام شدن مدت اجاره یا در اثناء بفهمد اجاره باطل بوده، مستأجر باید مال الاجاره را به مقدار ارزش معمولی به صاحب ملک بدهد (خواه کمتر از مقدار قرارداد باشد یا بیشتر) پس اگر ارزش معمولی ماهی یک هزار تومان است، ولی او به پانصد تومان یا دو هزار تومان اجاره کرده باید همان یک هزار تومان را بدهد.
- در وقف خاص (مانند وقف بر اولاد) چنانچه متولی، آن ملک را اجاره دهد و از دنیا برود در صورتی که اجاره با مراعات مصلحت وقف و طبقات آینده بوده باشد اجاره باطل نمی شود، ولی اگر متولی نداشته باشد و طبقه اول آن را اجاره دهند و در بین مدت اجاره بمیرند، ادامه اجاره نسبت به آینده بدون اجازه طبقه بعد اشکال دارد و هرگاه مستأجر، مال الاجاره تمام مدت را داده باشد آنچه مربوط به بعد از مرگ طبقه اول است گرفته می شود و به طبقه بعد داده خواهد شد (به شرط این که آنها اجاره را اجازه بدهند).
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر پیش از شروع مدّت اجاره، ملک به گونهای خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد یا قابل استفاده‌ای که شرط کردهاند نباشد، اجاره باطل می‌شود و پولی که مستأجر به صاحب ملک داده به او برمی‌گردد، بلکه اگر به گونهای باشد که بتواند استفاده مختصری هم از آن ببرد، میتواند اجاره را به هم بزند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پیش از شروع مدّت اجاره ملک به طوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد یا قابل استفاده ای که شرط کرده اند نباشد، اجاره باطل می شود. و پولی که مستأجر به صاحب ملک داده، به او بر می گردد، بلکه اگر طوری باشد که بتواند استفاده مختصری هم از آن ببرد، می تواند اجاره را بهم بزند.
- [آیت الله بهجت] اگر قبل از شروع مدت اجاره، ملک بهطوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد، یا قابل استفاده‌ای که شرط کردهاند نباشد، اجاره باطل می‌شود، و پولی که مستأجر به صاحب ملک داده به او برمی‌گردد، بلکه اگر بهطوری باشد که فقط بتواند استفاده مختصری از آن ببرد، میتواند اجاره را بههم بزند.
- [آیت الله جوادی آملی] .ابتدای مدّت اجاره میتواند از عقد آن فاصله داشته باشد, مثلاً هنگام اجاره مال، نیز وقت اجیر شدن شخص, چنین قرار دهند که پس از یک ماه، بهرهوری یا کار, شروع شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر خانهای را که مثلاً دو اطاق دارد اجاره دهد، و یک اطاق آن خراب شود، اگر هر یک از اطاقها جزء اجاره باشد اجاره نسبت به اطاقی که خراب شده باطل می‌شود اگرچه فوراً آن را بسازد، و مستأجر میتواند اجاره باقی‌مانده را به هم بزند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر ملکی را اجاره کند و بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره به طوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد یا قابل استفاده ای که برای ان اجاره داده شده نباشد اجاره مدتی که باقی مانده باطل می شود و می تواند اجاره مدت گذشته را به هم بزند و اجره المثل ان مدت را بدهد
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پیش از شروع مدت اجاره یا در اثناء آن مستأجر ملک مورد اجاره را از مالک آن بخرد، این خرید و فروش صحیح بوده و باید قیمت تعیین شده را بپردازد و اجاره نیز به هم نمیخورد و باید مال الاجاره را نیز بدهد. همچنین اگر شخص ثالثی ملک را بخرد اجاره به هم نمیخورد و هر کدام از خریدار و مستأجر باید عوض معامله را بپردازند.
- [آیت الله مظاهری] اگر ملکی را اجاره کند و آن ملک خراب شود که قابل استفاده نباشد اجاره باطل می‌شود، ولی چنانچه صاحب ملک بتواند آن خرابی را ترمیم کند اجاره باطل نمیشود، ولی اگر ترمیم آن به اندازهای طول بکشد که مدّتی استفاده مستأجر از بین برود، اجاره نسبت به آن مدّت باطل می‌شود و مستأجر میتواند اجاره باقی مانده را به هم بزند.
- [آیت الله بروجردی] اجاره دهنده و کسی که چیزی را اجاره میکند، باید مکلّف و عاقل باشند و به اختیار خودشان اجاره را انجام دهند و نیز باید در مال خود حق تصرف داشته باشند، پس سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف میکند، چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید اگر چیزی را اجاره کند، یا اجاره دهد صحیح نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر اجاره دهنده و یا مستأجر بمیرد، اجاره باطل نمیشود. ولی اگر خانه مال اجاره دهنده نباشد، مثلاً دیگری وصیّت کرده باشد که تا او زنده است منفعت خانه مال او باشد یا این که خانه را از کسی اجاره نموده، چنانچه آن خانه را اجاره دهد و پیش از تمام شدن مدّت اجاره بمیرد، از وقتی که مرده اجاره باطل است.