چنین فردی برای تیمم باید کمک بگیرد به این معنا که فرد دیگری دستان او را بر زمین بزند و بعد به صورتش بکشد و همین طور پشت دو دست. اما اگر به خاطر خشک بودن دستها یا هر دلیل دیگری، امکان تکان دادن دستها نباشد باز هم کمک میگیرد به این صورت که او نیت تیمم میکند و فرد دیگری دستان خودش را بر زمین میزند و بر پیشانی فرد معلول میکشد و لزومی ندارد نحوه قرار دادن دستش بر پیشانی فرد معلول به حالتی باشد که اگر خود فرد تیمم میکرد قرار میگرفت بلکه میتواند در مقابل او بنشیند و با همان حالت برای او تیمم کند. همچنین افرادی که یک دست آنها قطع شده و دست دیگر سالم است همان یک دست را بر خاک میزنند و با همان یک دست پیشانی را به مقداری که بیان شد مسح میکنند (با کمی حرکت دادن دست به چپ و راست پیشانی) و سپس پشت همان دست را به آرامی بر خاک میکشند.
بعضی از افراد دستشان ناتوان است و امکان حرکت دادن آن را ندارند.نحوه تیمم چنین افرادی چگونه است؟
چنین فردی برای تیمم باید کمک بگیرد به این معنا که فرد دیگری دستان او را بر زمین بزند و بعد به صورتش بکشد و همین طور پشت دو دست. اما اگر به خاطر خشک بودن دستها یا هر دلیل دیگری، امکان تکان دادن دستها نباشد باز هم کمک میگیرد به این صورت که او نیت تیمم میکند و فرد دیگری دستان خودش را بر زمین میزند و بر پیشانی فرد معلول میکشد و لزومی ندارد نحوه قرار دادن دستش بر پیشانی فرد معلول به حالتی باشد که اگر خود فرد تیمم میکرد قرار میگرفت بلکه میتواند در مقابل او بنشیند و با همان حالت برای او تیمم کند. همچنین افرادی که یک دست آنها قطع شده و دست دیگر سالم است همان یک دست را بر خاک میزنند و با همان یک دست پیشانی را به مقداری که بیان شد مسح میکنند (با کمی حرکت دادن دست به چپ و راست پیشانی) و سپس پشت همان دست را به آرامی بر خاک میکشند.
- همانگونه که مستحضرید مکانی جدید برای طواف خانه خدا برای افراد دارای ناتوانی جسمی و مسن در ارتفاع 13 متری از سطح زمین در خانه خدا ساخته شده و هدف آن فراهم کردن مکانی امن و راحت برای طواف افراد ناتوان و مسن است. آیا طواف در این سطح مجاز است یا خیر؟
- با توجه به اینکه ختنه کردن افراد بالغ، بدون مشاهده و لمس امکان ندارد، حکم آن چیست؟
- افرادی که از مسجد شجره محرم شده، و شبانه با ماشین سقف دار به سمت مکّه حرکت کرده اند، نزدیک طلوع آفتاب در ماشین به خواب رفته، و پس از طلوع آفتاب بیدار شده، و بلافاصله ماشین را متوقّف کرده اند. آیا برای مدّتی که در حال حرکت روزانه در زیر سقف بوده اند کفّاره ای به آنها تعلق می گیرد؟ اکنون که ماشین توقّف کرده و می خواهند با حرکت در زیر سقف از ماشین پیاده شوند، چه حکمی دارد؟
- افرادی که از مسجد شجره محرم شده، و شبانه با ماشین سقف دار به سمت مکّه حرکت کرده اند، نزدیک طلوع آفتاب در ماشین به خواب رفته، و پس از طلوع آفتاب بیدار شده، و بلافاصله ماشین را متوقّف کرده اند. آیا برای مدّتی که در حال حرکت روزانه در زیر سقف بوده اند کفّاره ای به آنها تعلق می گیرد؟ اکنون که ماشین توقّف کرده و می خواهند با حرکت در زیر سقف از ماشین پیاده شوند، چه حکمی دارد؟
- افرادی که امسال از استان فارس به حج تمتع مشرف می شوند مدینه بعد هستند و از شیراز مستقیما به جده می روند و از آنجا به مسجد جحفه و در آنجا محرم می شوند.آیا این امکان وجود دارد که افراد در شیراز غسل احرام کنند و سپس لباس عادی(نه لباس احرام) بپوشند وآیا پوشیدن لباسی غیر از لباس احرام برای خانم ها بعد از غسل ،غسل احرام را باطل می کند؟ آقایان چطور؟
- در صورتی که روی دست و پیشانی زخم باشد و امکان برداشتن پارچه ی روی آن نباشد برای تیمم باید چکار کرد؟
- با توجّه به اینکه برای بیمار بیهوش امکان پوشانیدن بدن وجود ندارد، آیا افراد دیگر، اعمّ از پزشک، پرسنل بیهوشی، جرّاح، تکنسین های اتاق عمل، کارمندان عادّی بیمارستان، مکلّف به پوشانیدن بدن او از نامحرم هستند؟
- ضمن عرض سلام آیا بستن لوله های رحم اشکال شرعی دارد؟ با توجه به اینکه 15 درصد افراد پس از باز کردن مجدد لوله ها حامله میشوند و در بقیه افراد نیز با روش ivf امکان حاملگی به طور صد در صد وجود دارد.
- هرگاه به هنگام عمل جرّاحی وقت نماز تنگ شود، و امکان وضو و تیمّم نباشد، با توجّه به اینکه کادر اطاق عمل باید تمام هوش و هواس خود را بر روی بیمار متمرکز کنند تکلیف نماز آنان چه می شود؟
- در صورتیکه فرد جنب به آب دسترسی داشته باشد لیکن بدلائلی (مثل در دسترس نبودن حمام) قادر به انجام غسل نباشد و از طرف دیگر امکان تیمم نیز برای وی میسر نباشد(مثلا در دسترس نبودن چیزی که تیمم با آن صحیح باشد) چگونه می تواند نماز را بجا آورد ؟ آیا می تواند وضو گرفته و نماز را ادا نماید؟
- [آیت الله اردبیلی] در بسیاری از اوقات دیده میشود که افرادی مقداری از اول یا آخر ذکر رکوع و سجود را در حال حرکت میگویند. نماز این افراد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] افرادی که کف دستشان عادی نیست؛ چگونه باید کف دست را به زمین بگذارند؟ آیا لازم است جای متناسب با کف درست کند؟
- [سایر] لطفا این حدیث را شرح دهید. امام علی علیه السلام فرمودند: اَلْغِیْبَةُ جُهْدُ الْعاجِزِ؛ غیبت کردن آخرین تلاش افراد ناتوان است.(1)
- [آیت الله اردبیلی] اخیرا دولت سعودی از طواف افراد ناتوان با تخت روان و یا ویلچر در صحن مسجد الحرام ممانعت به عمل میآورد و آنها را برای طواف به طبقه دوم هدایت میکند. وظیفه این افراد برای طواف و نماز طواف چیست؟
- [سایر] لطفا این حدیث را شرح دهید. امام علی علیه السلام فرمودند: اَلْغیبَةُ جُهْدُ الْعاجِزِ؛ غیبت کردن آخرین تلاش افراد ناتوان است(1).
- [سایر] اگر امکان دیدار امام زمان وجود ندارد، چگونه افرادی ادعای ملاقات با ایشان را میکنند؟
- [آیت الله مظاهری] در طرح جدید توسعه مسجد الحرام، مکانی جدید به صورت پل در ارتفاع 13 متری از سطح زمین در اطراف کعبه ساخته شده و هدف آن افزایش فضای طواف است، به گونهای که افراد ویلچری، مسن و ناتوان در ازدحام دور کعبه روی این پل طواف کنند. آیا انجام طوافهای عمره مفرده و یا تمتع در مکان جدید برای افراد ناتوان، مسن و ویلچری مجاز است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] افرادی که نمی توانند تکبیرة الاحرام بگویند، (مانند افراد کر و لال) تکلیفشان چیست؟
- [آیت الله سیستانی] روز دوازدهم ذی حجه در منی به شدت ازدحام می شود، چه برای رمی و چه برای کوچ از آن پس از زوال، حال تکلیف افراد ناتوان، بیماران و زنان نسبت به رمی و کوچ بعدازظهر روز دوازدهم چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] بعضی از افراد، تکبیرات قبل و بعد از رکوع و سجده را در حال حرکت میگویند. آیا نماز این افراد صحیح است؟
- بهتر است تا آنجا که امکان دارد چیزی که بر آن تیمّم می کند گردی داشته باشد که بر دست بماند و بعد از زدن دست بر آن، مستحبّ است دست را بتکاند که گرد و خاک اضافی آن بریزد.
- مستحب است کسی که نماز میت می خواند با وضو یا غسل یا تیمم باشد و احتیاط آن است در صورتی تیمم کند که وضو و غسل ممکن نباشد، یا اگر وضو بگیرد و غسل کند، به نماز میت نرسد، علاوه بر این مستحب است امور دیگری را به امید ثواب پروردگار در نماز میت رعایت کند: اول اگر میت مرد است امام جماعت یا کسی که فرادی بر او نماز می خواند مقابل وسط قامت او بایستد و اگر میت زن است مقابل سینه اش. دوم پابرهنه نماز بخواند. سوم در هر تکبیر دستها را بلند کند. چهارم فاصله او با میت بقدری کم باشد که اگر باد لباسش را حرکت دهد، به جنازه برسد. پنجم اگر نماز را با جماعت می خوانند امام جماعت تکبیر و دعاها را بلند بخواند و کسانی که با او نماز می خوانند، آهسته بخوانند ششم نمازگزار برای میت و مومنین زیاد دعا کند. هفتم قبل از نماز سه مرتبه بگوید: (الصلاة). هشتم نماز را در جایی بخواند که عده بیشتری برای نماز میت حاضر می شوند. نهم بهتر است نماز میت را در مسجد نخوانند، مگر در مسجد الحرام. دهم زن حائض اگر نماز میت را به جماعت بخواند در یک صف، تنها بایستد.
- مساله 588 _مستحب است به امید این که مطلوب پروردگار باشد امور زیر را در دفن میت رعایت کنند: 1: قبر را به اندازه قامت انسان متوسط گود کنند. 2: میت را در نزدیکترین قبرستان دفن نمایند، مگر آن که قبرستان دورتر، از جهتی بهتر باشد، مثل این که افراد خوب در آنجا دفن شده اند، یا مردم برای فاتحه بیشتر به آنجا می روند. 3: هنگام دفن، جنازه را در چند قدمی قبر بر زمین بگذارند و تا سه مرتبه، کم کم نزدیک ببرند و در مرتبه چهارم وارد قبر کنند. 4: اگر میت مرد است او را از طرف سر وارد قبر کنند و اگر زن است از طرف عرض بدن و به هنگام وارد کردن او پارچه ای روی قبر بگیرند. 5: جنازه را با آرامی از تابوت بردارند و با آرامی وارد قبر کنند، و دعاهایی که دستور داده شده پیش از دفن و موقع دفن بخوانند. 6: قبر لحد داشته باشد، یعنی آن راطوری بسازند که خاک روی بدن میت نریزد،به این ترتیب که قسمت پایین قبررا باریکتر کنند و بعد از گذاشتن میت در قبر، بالای آن خشت یا آجر بچینند و یا طرف قبله قبر را کمی از پایین توسعه دهند به اندازه ای که میت در آن قرار بگیرد. 7: پشت سر میت مقداری خاک یا خشت بگذارند که وقتی او را به طرف راست می خوابانند به عقب برنگردد. 8: بعد از گذاشتن در قبر، گره کفن را باز کنند و صورت میت را روی خاک بگذارند و بالشی از خاک زیر سر او قرار دهند. 9: کسی که میت را در قبر می گذارد با طهارت و سربرهنه و پا برهنه باشد و غیر از خویشان میت، با پشت دست خاک بر قبر بریزند و بگویند: (انا لله و انا الیْه راجعون) و اگر میت زن است کسی که با او محرم است او را در قبر بگذارد و اگر محرم نباشد خویشانش او را در قبر بگذارند. 10: پیش از آن که (لحد) را بپوشانند دست راست به شانه میت بزنند و او را حرکت دهند و سه مرتبه بگویند:اسْمعْ افْهمْ یا فلان ابْن فلان (و به جای فلان ابن فلان اسم میت و پدرش را ببرند) مثلاً سه مرتبه بگویند: (اسْمعْ افْهمْ یا محمد بْن علی) سپس به ترتیب زیر او را به عقاید حقه اسلامی تلقین دهند و بگویند:(هلْ انْت علی الْعهْد الذی فارقْتنا علیْه منْ شهادة انْ لا اله إلا الله وحْده لا شریک له و ان محمداً صلی الله علیْه و آله عبْده و رسوله و سید النبیین و خاتم الْمرْسلین و ان علیاً امیر الْمؤمنین و سید الْوصیین و امامٌ افْترض الله طاعته علی الْعالمین، و ان الْحسن والْحسیْن و علی بْن الْحسیْن و محمد بْن علیٍ و جعْفر بْن محمد و موسی بْن جعْفر و علی بْن موسی و محمد بْن علیٍ و علی بْن محمد و الْحسن بْن علیٍ و الْقائم الحجة الْمهْدی صلوات الله علیْهمْ ائمة الْمؤمنین و حجج الله علی الْخلْق اجْمعین، و ائمتک ائمة هدیً ابْرارٌ یا فلان بْن فلان (و به جای فلان بن فلان، اسم میت و پدرش را بگویند) و بعد بگویند: اذا اتاک الْملکان الْمقربان رسولیْن منْ عنْد الله تبارک و تعالی و سئلاک عنْ ربک و عنْ نبیک و عنْ دینک و عنْ کتابک و عنْ قبْلتک و عنْ ائمتک فلاْ تخفْ و لا تحْزنْ و قلْ فی جوابهما: الله ربی و محمدٌ صلی الله علیْه و آله نبیی و الاْسْلام دینی و الْقرآن کتابی و الْکعْبة قبْلتی و امیرالْمؤمنین علی بْن ابی طالب امامی و الْحسن بْن علیٍ الْمجْتبی امامی و الْحسیْن بْن علیٍ الشهید بکرْبلاء امامی و علیٌ زیْن الْعابدین امامی و محمدٌ الْباقر امامی و جعْفرٌ الصادق امامی و موسی الْکاظم امامی و علیٌ الرضا امامی و محمدٌ الْجواد امامی و علیٌ الْهادی امامی و الْحسن الْعسْکری امامی و الْحجة الْمنْتظر امامی هؤلآء صلوات الله علیْهمْ اجْمعین ائمتی و سادتی و قادتی و شفعائی، بهمْ اتولی و منْ اعْدآئهمْ اتبرء فی الدنْیا و الاْخرة، ثم اعْلم یا فلان بْن فلان (و به جای فلان بن فلان، اسم میت و پدرش را بگویند) بعد بگویند: إن الله تبارک و تعالی نعْم الرب و ان محمداً صلی الله علیْه و آله نعْم الرسول و ان علی بْن ابیطالب و اوْلاده الْمعْصومین الاْئمة الإثْنی عشر نعْم الاْئمة و أن ما جاء به محمدٌ صلی الله علیْه و آله حقٌ و أن الْموْت حقٌ و سؤال منْکر و نکیر فی الْقبْر حقٌ و الْبعْث حقٌ و النشور حقٌ و الصراط حقٌ و الْمیزان حقٌ و تطایر الْکتب حقٌ و أن الْجنة حقٌ و النار حقٌ و أن الساعة آتیةٌ لا ریْب فیها و أن الله یبْعث منْ فی الْقبور. پس بگویند: افهمْت یا فلان (و به جای فلان اسم میت را بگوید) پس از آن بگویند: ثبتک الله بالْقوْل الثابت و هداک الله الی صراط مسْتقیم عرف الله بیْنک و بیْن اولیائک فی مسْتقرٍ منْ رحْمته. پس بگویند: اللهم جاف الاْرْض عنْ جنْبیْه و اصْعدْ بروحه الیْک و لقه منْک برْهاناً اللهم عفْوک عفْوک). 11: قبر را به صورت مربع مستطیل بسازند به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانه ای روی آن بگذارند که شناخته شود و روی قبر آب بپاشند و بعد از پاشیدن آب، کسانی که حاضرند دستها را بر قبر گذارند انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره (إنا انزلناه) بخوانند وبرای میت طلب آمرزش کنند. 12: :این دعا را بعد از آن بخوانند: (اللهم جاف الاْرْض عنْ جنْبیه و اصْعدْ الیْک روحه و لقه منْک رضْواناً و اسْکنْ قبْره منْ رحْمتک ما تغْنیه به عنْ رحْمة منْ سواک). و سزاوار است چنانچه میت زن باشد ضمیرها و اسماء را به صورت مؤنث ذکر کند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که میّت را تیمّم میدهد، باید با دستان خود او را تیمم دهد و احتیاط واجب آن است که در صورت امکان دست میت را نیز بر زمین بزند و به صورت و پشت دستهای او بکشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . باید جواب سلام را طوری بگوید که سلام کننده بشنود، ولی اگر سلام کننده کَر باشد، چنان چه انسان بطور معمول جواب او را بدهد کافی است، و در صورت امکان با حرکت لب یا اشاره جواب را بفهماند.
- [آیت الله بهجت] کسی که میّت را تیمّم میدهد بنابر اظهر باید دست خود را به زمین زده و به صورت و پشت دستهای میّت بکشد به این ترتیب که در صورت امکان و نبودن مشکل، میت را باید بنشاند و پشت سر او قرار گرفته و او را تیمّم بدهد؛ ولی احتیاط در این است که با دست خود میّت نیز او را تیمّم بدهند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] چیزی که بر آن تیمم می کند؛ بنا بر احتیاط در صورت امکان باید گردی داشته باشد که به دست بماند و بعد از زدن دست برآن؛ بنا بر احتیاط مستحب دست را بتکاند که گرد آن بریزد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بنا بر احتیاط واجب در صورت امکان، باید چیزی که بر آن تیمم میکند گردی داشته باشد که به دست بماند و بعد از زدن دست، مستحب است دست را بتکاند که بیشتر گرد آن بریزد.
- [آیت الله وحید خراسانی] بنابر احتیاط واجب چیزی که بر ان تیمم می کند در صورت امکان باید گردی داشته باشد که بدست بماند و بعد از زدن دست بر ان مستحب است دست را بتکاند
- [آیت الله خوئی] چیزی که بر آن تیمم میکند، بنابر احتیاط در صورت امکان باید گردی داشته باشد که بهدست بماند، و بعد از زدن دست بر آن، دست را بتکاند که گرد آن بریزد.
- [امام خمینی] کسی که میت را تیمم می دهد، می تواند در صورت امکان دست میت را به زمین بزند و به صورت و پشت دستهایش بکشد. و اگر به این صورت ممکن باشد، لازم نیست به دست زنده هم او را تیمم داد، اگر چه احتیاط استحبابی جمع است.
- [آیت الله علوی گرگانی] رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است و بنابر احتیاط واجب اجازه گرفتن از خود محتضر اگر ممکن باشد لازم است و اگر ممکن نباشد بنابر احتیاط وجوبی لازم است اذن گرفتن از ولی او وگرنه از حاکم شرع در صورت امکان البته بشرط آنکه حرکت دادن او موجب سرعت مرگ او نشود.
- [آیت الله سیستانی] اگر وظیفه او تیمم است و نمیتواند به تنهائی تیمم کند ، باید از دیگری کمک بگیرد تا دستهای او را بر چیزی که تیمم با آن صحیح است بزند ، و سپس آنها را بر پیشانی و دستهای او بگذارد تا خود او در صورت امکان کف دو دست را بر پیشانی و بر پشت دستها بکشد . و اگر این ممکن نبود باید نائب او را با دست خود او تیمم دهد . و اگر ممکن نباشد باید نائب ، دست خود را به چیزی که تیمم با آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دستهای او بکشد ، و در این دو صورت بنابر احتیاط لازم باید هر دو نیّت تیمم را نمایند ، ولی در صورت اول نیّت خود مکلف کافی است .