فتوا
به معناي ابراز رأي و نظر مجتهد درباره حکمي شرعي و اعلان آن براي آگاهي مقلدانش است .
آیا می توان در مسایل شرعی به آسانترین فتوا عمل کرد، یعنی درست بر خلاف احتیاط ؟
خیر.
خیر.
پاسخ:
خیر.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کسی خودش را برای حج نیابتی اجیر کرد و چون مُحرم شد دریافت که بنابر فتوا یا احتیاط، عملش مُجزی نیست، حال چه کند؟
- در همه خانواده ها رسم بر این است که در دوران عقد هیچگونه دخولی به منظور جلوگیری از حاملگی انجام نشود. سؤال این است که در این دوران زوجین چگونه باید با هم روابط جنسی داشته باشند که هم مسائل شرعی رعایت شود و هم مشکلی از لحاظ مسائل عرفی پیش نیاید؟
- آیا در مسأله ای که معظم له حکم احتیاط واجب داده اند می توان از آیت الله خوئی تقلید نمود؟
- اگر کسی را که قادر به ادای عمل اختیاری در جایی که بنا به فتوا یا احتیاط نایب گرفتن در آن جایز نیست، به سبب جهل به حکم یا موضوع نایب بگیرد وبعد از گذشت وقت علم پیداکند، آیا جهل او باعث معذوریتش می گردد و می تواند به عمل نایب اکتفا کند؟
- در باب احکام معاملات آیا خود چکهای بانکی (دسته چکها) قابل خرید و فروش کردن هستند . مثلا آیا می توان ?? چک تاریخ دار صد هزار تومانی رابه مبلغ یک میلیون تومان خریداری کرد ؟
- اگر یک مرد متأهل بنا به مسائل پزشکی با زن خود که حامله است. بمدت یکسال نزدیکی نکند آیا بعد از زایمان زنش می بایست صیغه را مجدد بخوانند؟ یا خیر و در طول مدت یکسال خواهر همین زن را که خود مطلقه می باشند را می توان صیغه کرد؟
- حضرت عالی در رساله مناسک فرموده اید اگر هلال از طرق معتبر نزد ما، ثابت نشود و نزد قاضی سرزمین مقدس ثابت شود و مکلَّف بر طبق حکم قاضی دو وقوف را به جای آورد، چه بداند که حکم قاضی مخالف واقع است و چه آن را احتمال دهد، صحت حجش محل اشکال است. حال سؤال این است که حضرت عالی به فساد این حج در این دو صورت فتوا می دهید یا احتیاط می کنید؟
- در یک کاروان که به قصد زیارت بیت الله الحرام می رود یک روحانی هست که مسائل شرعی را بیان می کند، اگر در کاروان مقلدین هر یکی از مراجع تقلید باشد وظیفه روحانی کاروان چیست؟ او که نمی تواند رساله توضیح المسائل همه مراجع تقلید را همراه خود به حج ببرد، حکم مقلدین چه می شود؟
- بنده دارای کافی نت (خدمات اینترنت) هستم . سوال اینست که درآمد آن از لحاظ شرعی درست است یا خیر؟? این در صورتیکه علی رغم کنترل عده ای سوء استفاده کرده و مخفیانه بر روی برخی سایتهای غیر مجاز میروند در مورد چت کردن چطور؟
- من در اروپا زندگی می کنم . جدیدا یک سازمان اروپایی جزوه ای منتشر کرده که در آن تعدادی شماره آمده و نوشته شده اگر این شماره ها برروی ماده ای غذایی نوشته شده باشد علامت این است که احتمالا از اجزای حیوانات در آن ماده غذایی بکار رفته ولی من به این مساله یقین ندارم تکلیف چیست ؟ آیا می توان از آن غذا استفاده کرد در صورتی که خانه یک مسلمان برویم و فرد مذکور به این مسائل بی توجه باشد آیا می توان غذای او را خورد ؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر مجتهد اعلم بعدی پس از فتوا دادن بر خلاف احتیاط مجتهد اعلم، احتیاط مستحبّی کرده باشد، چه باید کرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا در مواردی می توان به حکم عقل عمل کرد و در مسایل احکام به مجتهد رجوع نکرد؟
- [آیت الله بهجت] نظر اسلام در مورد دوران نامزدی قبل از عقد شرعی چیست؟ آیا می توان با رعایت مسایل شرعی، مکالمات حضوری داشت؟
- [آیت الله بهجت] کسی که در مقام بیان مسایل شرعی است، آیا باید به نظریات مجتهد یقین داشته باشد یا اطمینان و گمان کافی است و در صورت کشف خلاف تکلیف او چیست؟
- [سایر] با توجه به این که مراجع، احکام شرعی را از قران و احادیث بیان می¬کنند، چرا در مقام فتوا اختلاف نظر دارند؟
- [آیت الله خامنه ای] آموزش مسائل شرعی چه حکمی دارد؟ آیا جایز است روحانیون دربرابر یاددادن مسائل شرعی به مردم، اجرت بگیرند؟
- [سایر] ولی فقیه اول باید دلیل و مدرک ارائه کند و بعد فتوا و دستور؛ و هر شخصی باید بر اساس عقل خود تصمیم بگیرد وگرنه بر خلاف احادیثی است که عقل را حجت باطنی میداند!؟
- [آیت الله اردبیلی] چرا در مسائل شرعی باید تقلید کرد؟
- [آیت الله اردبیلی] ب. فرق بین احتیاط در فتوا و فتوای به احتیاط چیست و در کدام یک از آنها مقلّد میتواند به غیر مراجعه کند؟
- [سایر] احکام خلاف عقل و فطرت در آیین یهودیت و کتاب مقدس آنها چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر مجتهد أعلم بعد از آنکه در مسألهای فتوا داده، یا پیش از آن احتیاط کند مثلاً بفرماید ظرف نجس را که یک مرتبه در آب کر بشویند پاک میشود اگرچه احتیاط آن است که سه مرتبه بشویند مقلّد او میتواند عمل به احتیاط را ترک نماید، و این را احتیاط مستحب مینامند.
- اگر مجتهدی که انسان از او تقلید میکند از دنیا برود، حکم بعد از فوت او حکم زنده بودنش است، بنابراین اگر او أعلم از مجتهد زنده باشد باید با علم به اختلاف در مسائل محل ابتلاء و لو اجمالاً بر تقلید او باقی بماند. و چنانچه مجتهد زنده أعلم از او باشد باید به مجتهد زنده رجوع کند. و اگر أعلمیتی در میان آنها معلوم نشود یا مساوی باشند، پس اگر اورعیت یکی از آنها ثابت شود به این معنا که در فتوا دادن بیشتر احتیاط کند باید از او تقلید کند و اگر ثابت نشود مخیر است عمل خود را با فتوای هرکدام تطبیق نماید، مگر در موارد علم اجمالی، یا قیام حجت اجمالی بر تکلیف مانند موارد اختلاف در قصر و تمام که بنا بر احتیاط واجب باید رعایت هر دو فتوا را بنماید. و مراد از تقلید در صدر این مسأله صرف التزام به متابعت از فتوای مجتهد معین است، نه عمل کردن به دستور او.
- اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد نمازی که خوانده درست بوده ، لازم نیست نماز احتیاط را بخواند ، و اگر در بین نماز احتیاط بفهمد لازم نیست آن را تمام نماید .
- وضوی ارتماسی آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو در آب فرو برد ، وظاهر آن است که مسح با تری دستی که ارتماسی شسته شده اشکال ندارد هر چند خلاف احتیاط است .
- اگر کسی فتوای مجتهدی را به شخص دیگری بگوید، چنانچه فتوای آن مجتهد عوض شود، لازم نیست به او خبر دهد که فتوای آن مجتهد عوض شده است. ولی اگر بعد از گفتن فتوا بفهمد اشتباه کرده، و گفته او موجب آن میشود که آن شخص برخلاف وظیفه شرعیاش عمل کند، باید بنا بر احتیاط لازم اشتباه را در صورت امکان برطرف کند.
- اگر انسان عمداً در نماز عورتش را نپوشاند ، نمازش باطل است ، و اگر بخاطر ندانستن مسأله باشد ، چنانچه نادانی او بعلت کوتاهی کردن در فراگیری مسائل بوده بنابر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند .
- هشت چیز روزه را باطل میکند: اوّل: خوردن و آشامیدن. دوّم: جماع. سوّم: استمناء. و استمناء آن است: که مرد با خود یا بهوسیله دیگری بدون جماع، کاری کند که منی از او بیرون آید. و تحقق آن در زن به نحوی است که در مسأله (???) بیان شد. چهارم: دروغ بستن به خدا و پیغمبر و جانشینان پیغمبر علیهم السلام بنا بر احتیاط واجب. پنجم: رساندن غبار غلیظ به حلق بنا بر احتیاط واجب. ششم: باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح. هفتم: اماله کردن با چیزهای روان. هشتم: عمداً قی کردن. و احکام اینها در مسائل آینده گفته میشود: ? خوردن و آشامیدن:
- کسی که میتواند درست بایستد ، اگر پاها را خیلی گشاد بگذارد که ایستادن بر او صدق نکند ، نمازش باطل است . بلکه بنابر احتیاط لازم نباید پاها را خیلی گشاد بگذارد هر چند ایستادن صدق کند .
- لباس نمازگزار شش شرط دارد : اول : آنکه پاک باشد . دوم : آنکه مباح باشد ، بنابر احتیاط واجب . سوم : آنکه از اجزاء مردار نباشد . چهارم : آنکه از حیوان درنده نباشد ، بلکه بنابر احتیاط واجب از حیوان حرام گوشت نیز نباشد . پنجم و ششم : آنکه اگر نمازگزار مرد است ، لباس او ابریشم خالص و طلا باف نباشد . و تفصیل اینها در مسائل آینده گفته میشود :
- کسی که میداند آب پیدا نمی کند اگر وضوی خود را باطل کند ، یا آبی که دارد بریزد ، اگر چه خلاف کرده ولی نمازش با تیمم صحیح است ، ولکن احتیاط مستحب آن است که قضای آن نماز را نیز بخواند . دوم از موارد تیمم : عدم دسترسی به آب .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] فتوا دادن و اظهار نظر کردن در مسائل شرعی برای کسی که مجتهد نیست (یعنی قادر به استنباط احکام از مدارک و دلایل آن نمی باشد) حرام است و هرگاه بدون اطلاع اظهار نظر کند، مسؤول اعمال تمام کسانی است که به گفته او عمل می کنند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مجتهد اعلم بعد از آن که در مسألهای فتوا داده احتیاط کند مثلاً بفرماید: (اگر ظرف نجس را یک مرتبه در آب کُر بشویند پاک میشود، اگرچه احتیاط آن است که سه مرتبه بشویند) مقلد او نمیتواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر رفتار کند بلکه، باید یا به فتوا عمل کند یا به احتیاط بعد از فتوا که آن را احتیاط مستحب میگویند عمل نماید، مگر آن که فتوای مجتهد دیگر نزدیکتر به احتیاط باشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی فتوای مجتهدی را به دیگری بگوید و بعد از گفتن فتوا بفهمد اشتباه کرده، باید اشتباه را برطرف کند و چنانچه فتوای آن مجتهد تغییر کند نیز بنابر احتیاط باید به او خبر دهد که فتوا تغییر کرده، خصوصا اگر کسی که فتوا برای او نقل شده در اعمال خود به گفته ناقل فتوا اعتماد مینماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مجتهد اعلم بعد از ان که در مساله فتوا داده یا قبل از فتوا احتیاط کند مثلا بفرماید ظرف نجس را یک مرتبه در اب کر بشویند پاک می شود اگر چه احتیاط ان است که سه مرتبه بشویند مقلد او می تواند عمل به ان احتیاط را که احتیاط مستحب گویند ترک کند
- [آیت الله بهجت] اگر مجتهد اعلم بعد از آن که در مسأله ای فتوا داده ، احتیاط کند ، مثلاً بفرماید : ( ظرف نجس را که یک مرتبه در آب کر بشویند پاک می شود، اگر چه احتیاط آن است که سه مرتبه بشویند ) ، مقلد او نمی تواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر عمل کند، بلکه باید یا به فتوا عمل کند، یا به احتیاطِ بعد از فتوا که آن را احتیاط مستحب می گویند عمل نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 23 اگر امر خلاف شرعی در آن نباشد و موجب هتک مقدسات نشود اشکالی ندارند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر مرجع تقلید در مسألهای فتوا دهد, مقلّد او نمیتواند به فتوای مجتهد دیگر عمل کند; ولی اگر فتوا ندهد, بلکه احتیاط کند, مثل اینکه بگوید (احتیاط, آن است فلان طور عمل شود)، مقلد او میتواند به فتوای مجتهد دیگر که دیگر مجتهدان از او اعلم نیستند عمل کند; همچنین است اگرمرجع تقلید بگوید (محلّ تأمل )یا (مورد اشکال) است.
- [آیت الله اردبیلی] شعار و تکبیر در بین خطبهها خلاف احتیاط است، ولی به صحّت نماز ضرری نمیرساند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بین دو مجتهد یا بیشتر در فتاوای مورد ابتلا علم به اختلاف باشد اگر چه اجمالا در صورتی که بداند یا حجت شرعیه بر تساوی انان در علم باشد باید به فتوای کسی که فتوای او مطابق با احتیاط است عمل کند و چنانچه فتوای یکی از انان مطابق با احتیاط نباشد مثل این که یکی فتوا به قصر و دیگری فتوا به تمام بدهد احتیاط کند به جمع بین ان دو و اگر احتیاط ممکن نباشد مثل این که یکی فتوا به وجوب عملی و دیگری فتوا به حرمت عملی بدهد یا مشقت داشته باشد بنابر احتیاط باید به فتوای کسی که ورع او در فتوا دادن بیشتر است عمل کند و اگر در این جهت هم متساویند مخیر است و همچنین است در غیر این صورت چه وجود اعلم معلوم ولی معین نباشد و یا وجود اعلم محتمل باشد اگر احتیاط ممکن بوده و مشقت نداشته باشد و اگر احتیاط ممکن نباشد یا مشقت داشته باشد در صورتی که وجود اعلم معلوم ولی معین نباشد چنانچه احتمال اعلمیت در یک طرف بیشتر باشد باید به فتوای او عمل کند و اگر مساوی باشد بنابر احتیاط باید به فتوای اورع در فتوا عمل نماید و اگر در این جهت هم متساویند مخیر است و در صورتی که وجود اعلم محتمل باشد بنابر احتیاط باید به فتوای کسی که گمان دارد یا احتمال می دهد اعلم است یا احتمال اعلمیت در او اقوی است عمل کند و گرنه بنابر احتیاط باید به فتوای اورع در فتوا عمل نماید و اگر در این جهت هم متساویند مخیر است
- [آیت الله اردبیلی] نگاه کردن بدون قصد لذّت و بدون این که بترسد به گناه بیفتد، به صورت، دست و موی زنان روستایی که معمولاً موی خود را نمیپوشانند یا به صورت، دست و موی زنان بدحجابی که عمدا مراعات حجاب شرعی را نمیکنند، هرچند خلاف احتیاط است، ولی ظاهرا اشکال ندارد.