تلقیح مصنوعی
کاشت نطفه در رحم از غیر طریق آمیزش را تلقیح مصنوعی گویند و از این عنوان در بخش مسائل مستحدثه بحث شده است.
حکم شرعی تلقیح مصنوعی با اسپرم مرد اجنبی در محیط آزمایشگاهی وقتی که شوهر فاقد اسپرم باشد چگونه است ومحرمیت به بستگان زن وشوهر چگونه است؟
وارد کردن اسپرم مرد اجنبی به رحم زن جایز نیست ولی تلقیح تخمک زن با اسپرم مرد اجنبی در خارج از رحم ووارد کردن آن در رحم فی حد ذاته جایز است وحرمت آن به لحاظ امور جانبی است که معمولا لازم می آید مانند کشف عورت وبه هر حال فرزند منتسب به صاحب اسپرم است وربطی به شوهر ندارد ولی اگر دختر باشد با او محرم است زیرا فرزند همسر او است وهمچنین محرمیت فرزند با فامیل آن زن محقق است.
وارد کردن اسپرم مرد اجنبی به رحم زن جایز نیست ولی تلقیح تخمک زن با اسپرم مرد اجنبی در خارج از رحم ووارد کردن آن در رحم فی حد ذاته جایز است وحرمت آن به لحاظ امور جانبی است که معمولا لازم می آید مانند کشف عورت وبه هر حال فرزند منتسب به صاحب اسپرم است وربطی به شوهر ندارد ولی اگر دختر باشد با او محرم است زیرا فرزند همسر او است وهمچنین محرمیت فرزند با فامیل آن زن محقق است.
عنوان سوال:
حکم شرعی تلقیح مصنوعی با اسپرم مرد اجنبی در محیط آزمایشگاهی وقتی که شوهر فاقد اسپرم باشد چگونه است ومحرمیت به بستگان زن وشوهر چگونه است؟
پاسخ:
وارد کردن اسپرم مرد اجنبی به رحم زن جایز نیست ولی تلقیح تخمک زن با اسپرم مرد اجنبی در خارج از رحم ووارد کردن آن در رحم فی حد ذاته جایز است وحرمت آن به لحاظ امور جانبی است که معمولا لازم می آید مانند کشف عورت وبه هر حال فرزند منتسب به صاحب اسپرم است وربطی به شوهر ندارد ولی اگر دختر باشد با او محرم است زیرا فرزند همسر او است وهمچنین محرمیت فرزند با فامیل آن زن محقق است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- لقاح مصنوعی از زن و مرد شرعی و گزاردن آن در رحم زن دیگر برای باردار شدن چیست؟
- برخی اوقات، زن و شوهر به تلقیح مصنوعی که پزشکی آن را اجراء می کند نیاز پیدا می کنند و آن عمل، مستلزم دیدن آلت تناسلی آنان توسط پزشک است آیا چنین عملی جایز است؟
- درصورتی که شوهر پرداخت مهر زن را به تأخیر بیاندازد تا روزی که تصادفا در اثر حادثه ای شوهر بمیرد و عملا ً توان پرداخت مهر از او سلب شود وترکه ای که ارزش معادل مهر را داشته باشد بجا نگذارد حکم شرعی چیست؟
- ضمن عقد شرطی با این مضمون وجود دارد که، هر گاه زن ومرد بخواهند از هم جدا شوند مرد متعهّد است که نصف دارایی حاصله در دوران زندگی مشترک را بلا عوض به زن انتقال دهد حکم شرعی قرار دادن این شرط چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] حکم تقویت اسپرم شوهر، با استفاده از اسپرم مرد دیگر و تلقیح این اسپرم تقویت شده به رحم همسر چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] تلقیح اسپرم و تخمک زن و شوهر شرعی در خارج از بدن و جایگزینی آن در رحم همان زن چه حکمی دارد؟ آیا کودک حاصل حلال زاده است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در صورت حرمت تلقیح آب زن به منی مرد اجنبی اگر کسی آن را انجام داد چه عقوبتی دارد (عقوبت کسی که تخمک زن را با منی مرد اجنبی تلقیح کند چیست)
- [آیت الله خامنه ای] . تلقیح آزمایشگاهی اسپرم و تخمک زن و شوهر فی نفسه اشکالی ندارد، و کودک نیز ملحق به آنها میباشد، ولی واجب است از مقدمات حرام مانند لمس و نظر اجتناب شود.. تلقیح زن از طریق نطفه مرد اجنبی فی نفسه اشکال ندارد ولی باید از مقدمات حرام از قبیل نگاه و لمس حرام و غیر آنها اجتناب شود و به هر حال در صورتی که با این روش کودکی به دنیا بیاید، ملحق به شوهر آن زن نمی شود بلکه ملحق به صاحب نطفه و به زنی است که صاحب رحم و تخمک است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اجاره دادن یا اجاره کردن رحم زن، برای تلقیح نطفه مرد اجنبی، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اجاره دادن یا اجاره کردن رحم زن برای تلقیح نطفه ی مرد اجنبی، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] الف آیا لقاح آزمایشگاهی در صورتی که اسپرم و تخمک از زن و شوهر شرعی باشد، جایز است؟ ب بر فرض جواز، آیا جایز است این کار توسط پزشکان اجنبی صورت بگیرد؟ و آیا فرزندی که از این طریق به دنیا می آید ملحق به زن و شوهری است که صاحب اسپرم و تخمک هستند؟ ج بر فرض که عمل مذکور فی نفسه جایز نباشد، آیا موردی که نجات زندگی زناشویی متوقف بر آن باشد، از حکم عدم جواز استثنا می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] لطفاً حکم هریک از حالات زیر را که مربوط به پرورش تخم لقاح یافته، در رحم زن می باشد، مرقوم فرمایید. الف گرفتن نطفه از شوهر و تخمک از همسر و تلقیح آزمایشگاهی آن و پرورش تخم لقاح یافته، در رحم همسر. ب گرفتن نطفه از شوهر و تخمک از همسر اوّل و تلقیح آزمایشگاهی آن و پرورش تخم لقاح یافته، در رحم همسر دوم. ج گرفتن نطفه از شوهر و تخمک از همسر و تلقیح آزمایشگاهی آن و پرورش در رحم زن دیگری (اعم از محرم یا غیر محرم). د گرفتن نطفه از شوهر و تخمک از غیر همسر و تلقیح آزمایشگاهی آن و پرورش در رحم همسر صاحب نطفه. ه گرفتن نطفه از غیر شوهر و تخمک از همسر خود و تلقیح آزمایشگاهی آن و پرورش در رحم همسر.
- [آیت الله نوری همدانی] آیا تخمدان زن نامحرم را به زن عقیم با عمل جراحی پیوند زدن و با اسپرم شوهر زن عقیم به منظور بچه دار شدن تلقیح نمودن اشکال دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا فرزند متولّد از تلقیح مصنوعی، اگر نطفه از یک مرد اجنبی باشد، از پدر خود ارث می برد؟ و آیا این فرزند از مادر، و مادر از فرزند ارث می برد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کفن زن بر شوهر است ، اگر چه زن از خود مال داشته باشد . و همچنین اگر زن را به شرحی که در احکام طلاق گفته میشود ، طلاق رجعی بدهند پیش از تمام شدن عدّه بمیرد ، شوهرش باید کفن او را بدهد . و چنانچه شوهر بالغ نباشد یا دیوانه باشد ، ولیّ شوهر باید از مال او کفن زن را بدهد .
- اگر مرد پس از عقد ، مرتد ملی شود ، چنانچه با زنش نزدیکی نکرده یا اینکه زن یائسه ، یا صغیره باشد ، عقد او باطل میشود ، و عدّه ندارد ، و اگر بعد از نزدیکی مرتد شد و زن او در سنّ زنهائی باشد که حیض میبینند ، باید آن زن به مقدار عدّه طلاق که در احکام طلاق گفته میشود عدّه نگهدارد ، و اگر پیش از تمام شدن عدّه شوهر او مسلمان شود ، عقد او به حال خود باقی میماند .
- اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد ، طلاق رجعی بدهند و در بین عدّه بمیرد ، شوهر از او ارث میبرد ، و نیز اگر شوهر در بین آن عدّه بمیرد ، زن از او ارث میبرد ، ولی اگر بعد از گذشتن عدّه یا در عدّه طلاق بائن ، یکی از آنان بمیرد ، دیگری از او ارث نمیبرد .
- زنی را که سه مرتبه طلاق دادهاند که در میان آنها دو بار رجوع یا عقد شده است ، بر شوهرش حرام میشود ، ولی اگر با شرائطی که در احکام طلاق گفته میشود با مرد دیگری از دواج کند ، بعد از مرگ یا طلاق شوهر دوم ، و گذشتن مقدار عدّه او ، شوهر اول میتواند دوباره او را برای خود عقد نماید .
- اگر زنی با منی غیر شوهر خود تلقیح شود، و آن زن باردار شود و فرزندی به دنیا آورد، در صورتی که این اتفاق اشتباهی رخ داده باشد، بدین معنا که میخواستند او را با منی شوهرش تلقیح کنند، لکن با منی شخص دیگری اشتباه شد، در این فرض بیشک فرزند به صاحب منی ملحق میگردد، و حکم این مسأله مانند وطی به شبهه است. و اگر این تلقیح آگاهانه و عامدانه صورت گرفته باشد، باز بعید نیست که فرزند به صاحب منی ملحق گردد و همه احکام نَسَب حتّی ارث میان آنها ثابت گردد، زیرا آنچه از ارث استثنا شده است، فرزند زنا است و اگرچه عملی که به انعقاد نطفه منجر شده، حرام است، ولی این مسأله حکم زنا را ندارد. همچنین این فرزند در هر دو فرض به مادرش ملحق میگردد و هیچ فرقی میان او و دیگر فرزندانش نیست. در صورتی نیز که زن نطفه شوهر خود را از طریق مساحقه و مانند آن، به رحم زن دیگری منتقل کند و آن زن باردار شود و فرزندی به دنیا آورد، فرزند به صاحب نطفه و زنی که او را به دنیا آورده است، ملحق میگردد، گر چه این عمل حرام است.
- زنی که یقین دارد شوهرش در سفر مرده ، اگر بعد از عدّه وفات که مقدار آن در احکام طلاق گفته خواهد شد شوهر کند و شوهر اول از سفر برگردد ، باید از شوهر دوم جدا شود و به شوهر اول حلال است ، ولی اگر شوهر دوم با او نزدیکی کرده باشد ، زن باید عدّه وطی شبهه ، که همان مقدار عدّه طلاق است ، نگهدارد ، و در دوران عدّه ، شوهر اول نباید با او نزدیکی کند ، ولی سایر استمتاعات جایز است و نفقه او بر شوهر اول است ، و شوهر دوم باید مهر او را مطابق زنهائی که مثل او هستند بدهد .
- اگر بین مرد و زن که برابر هم ایستادهاند یا زن جلوتر ایستاده و نماز میخوانند ، دیوار یا پرده یا چیز دیگری باشد که یکدیگر را نبینند ، یا آنکه فاصله بیش از ده ذراع باشد ، نماز هر دو صحیح است . شرط هفتم : آنکه جای پیشانی نمازگزار از جای دو زانو و سر انگشتان پای او ، بیش از چهار انگشت بسته پستتر یا بلندتر نباشد . و تفصیل این مسأله در احکام سجده گفته میشود .
- زنی که عقد دائم شده ، حرام است بدون اجازه شوهر از خانه بیرون برود ، هر چند با حقّ شوهر هم منافات نداشته باشد ، مگر اینکه ضرورتی ایجاب کند یا ماندن در خانه برای او حرجی باشد ، یا مسکن مناسب او نباشد ، و باید خود را برای لذتهای جنسی که حقّ همسر است هر وقت که او میخواهد تسلیم نماید ، و بدون عذر شرعی از نزدیکی کردن او جلوگیری نکند . و تهیه غذا و لباس ، و منزل زن و تهیه احتیاجاتش بر شوهر واجب است ، و اگر تهیه نکند چه توانائی داشته باشد یا نداشته باشد مدیون زن است . و همچنین از حقوق زن است که مرد او را مورد اذیت و آزار قرار ندهد ، و با او بدون و جه شرعی تندی و خشونت نکند .
- اگر زن یا مرد بهتر از آنچه هست به دیگری معرفی شود تا به ازدواج با او رغبت نماید چه در ضمن عقد باشد ، یا پیش از آن ، در صورتی که عقد بر اساس آن واقع شود چنانچه پس از عقد این امر بر طرف دیگر معلوم شود ، او میتواند عقد را بهم بزند ، و تفصیل احکام این مسأله در رساله (منهاج الصالحین) بیان شده است . عدّهای از زنها که ازدواج با آنان حرام است
- جایز است زن با عمل جراحی لولههای رحم را ببندد هرچند مستلزم این باشد که دیگر هرگز باردار نشود، ولی این عمل جایز نیست در صورتی که متوقف باشد بر کشف قسمتی از بدن که ستر آن واجب باشد، یا لمس قسمتی که لمس آن بدون دستکش جایز نیست، مگر در حال ضرورت با تفصیلی که گذشت. و جایز نیست عمل جراحی برای برداشتن رحم، یا تخمدانها و مانند آن که ضرر مهمی مانند قطع عضو دارد، مگر اینکه بیماری این ضرورت را ایجاب نماید. و مانند این احکام در مورد مرد نیز جاری است البته، اگر عمل جراحی به دست کسی جز شوهر صورت گیرد، و موجب نگاه به آنچه به آن جایز نیست و لمس قسمتی از بدن که لمس آن جایز نیست، باشد، در این صورت این عمل جایز نیست، مگر در صورت ضرورت، مانند اینکه بچهدار شدن برای او ضرر داشته باشد، حکم این مسأله تماماً درباره مرد نیز جاری است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] جایز نیست نطفه و منی مرد اجنبی را به زنی تلقیح و تزریق نمایند و فرق نمیکند که عمل تلقیح به وسیلة شخص اجنبی انجام بگیرد یا به وسیلة خود شوهر زن، و اگر عمل تلقیح انجام شود و زن تلقیح شده حامله و بچهدار گردد، آن بچه مال صاحب نطفه است و تمام احکام اولاد بر او جاری است و از یکدیگر هم ارث هم میبرند و فقط آنچه در مورد ارث استثناء شده است، بچهای است که از زنا تولید شده باشد و در عمل تلقیح گرچه خود عمل حرام میباشد، ولی زنا تحقق پیدا نکرده است و همچنین زنی که به وسیلة تلقیح بچهدار شده باشد، مادر آن بچه است و احکام اولاد بر او جاری است و از این قبیل است اگر زنی به طور مساحقه نطف شوهر خود را به فرج زن دیگر بریزد و آن زن از این نطفه حامله و بچهدار شود، آن بچه مال صاحب نطفه است و آن زن هم مادر بچه است و احکام اولاد بر او جاری است.
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز نیست نطفه و منی مرد اجنبی غیر از شوهر را به زنی تلقیح و تزریق نمایند و فرق نمیکند که عمل تلقیح بوسیله شخص اجنبی انجام بگیرد یا بوسیله خود شوهر زن، و اگر عمل تلقیح انجام شود و زن تلقیح شده حامله وبچهدار گردد، آن بچه مال صاحب نطفه است وتمام احکام اولاد بر او جاری است و از یکدیگر ارث هم میبرند و فقط آنچه در مورد ارث استثنأ شده است، بچهای است که از زنا تولید شده باشد و در عمل تلقیح گرچه خود عمل حرام میباشد، ولی زنا تحقق پیدا نکرده است و همچنین زنی که بوسیله تلقیح بچهدار شده باشد، مادر آن بچه است و احکام اولاد بر او جاری است و از این قبیل است اگر زنی بطور مساحقه نطفه شوهر خود را به فرج زن دیگر بریزد و آن زن از این نطفه حامله وبچهدار شود، آن بچه مال صاحب نطفه است و آن زن هم مادر آن بچه است واحکام اولاد بر او جاری است.
- [آیت الله وحید خراسانی] تلقیح نطفه شوهر به زن او به وسیله خود شوهر جایز است و به وسیله غیر شوهر در صورتی که متوقف بر انجام کار حرامی باشد ارتکاب ان کار حرام است و بچه ای که به تلقیح به وجود می اید احکام اولاد بر او مترتب است
- [آیت الله مظاهری] جایز نیست منی مرد اجنبی را در رحم زن اجنبیه داخل کنند، چه با اجازه زن باشد یا نه، و چه شوهر داشته باشد یا نه، و چه با اجازه شوهر باشد یا نباشد.
- [آیت الله مظاهری] مرد برای زن و زن برای مرد میتواند اجیر شود و در احکام نماز، اجیر باید به تکلیف خود عمل کند.
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط واجب، داخل نمودن منی مرد اجنبی در رحم زن اجنبیّه زنی که همسر آن مرد نیست جایز نیست، چه با اجازه زن باشد یا نه و چه شوهر داشته باشد یا نه و چه با اجازه شوهر او باشد یا نباشد.
- [آیت الله مظاهری] تغییر جنسیت (بر فرض امکان) یعنی مرد خود را زن، یا زن خود را مرد و یا خنثی خود را مرد یا زن نماید، اگر داعی عقلایی در آن باشد مانعی ندارد و در احکام، حال فعلی او مناط است.
- [آیت الله سبحانی] ازدواج موقت پس از تمام شدن مدت عده دارد، و فرزندانی که از آن متولد می شوند، تمام حقوق فرزندی را دارند و از پدر و مادر و بستگان خود ارث می برند هر چند آن زن و شوهر از یکدیگر ارث نبرند. احکام نگاه کردن
- [آیت الله سبحانی] زنی که یقین دارد شوهرش در سفر مرده اگر بعد از عده وفات که مقدار آن در احکام طلاق گفته خواهد شد، شوهر کند، و شوهر اول از سفر برگردد، باید از شوهر دوم جدا شود و به شوهر اول حلال است ولی اگر شوهر دوم با او نزدیکی کرده باشد; زن باید عده نگهدارد و شوهر دوم باید مهر او را مطابق زن هائی که مثل او هستند، بدهد ولی خرج عده ندارد. احکام شیر دادن (رضاع)
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر موقع خواندن عقد دائمی، برای دادن مهر مدّتی معیّن نکرده باشند، زن میتواند پیش از گرفتن مهر از نزدیکی کردن شوهر جلوگیری کند چه شوهر توانایی دادن مهر را داشته باشد وچه نداشته باشد، و اگر پیش از گرفتن مهر به نزدیکی راضی شود وشوهر با او نزدیکی کند، دیگر نمیتواند بدون عذر شرعی از نزدیکی شوهر جلوگیری نماید.