چنانچه شخصی بابت روزه ماه مبارک رمضان کفّاره بدهکار باشد و بخواهد بابت آن شصت فقیر یا بیشتر را اطعام نماید آیا می تواند کل مبلغ کفّاره را به یک فقیر یا یک خانواده فقیر بدهد اگر نه چنانچه به شصت فقیر دسترسی نداشت تکلیف او چیست؟
در فرض سؤال لازم است شصت فقیر را اطعام نماید ولی لازم نیست که یکدفعه و همزمان باشد در هر وقت به هر چند فقیر دسترسی یافت آنها را اطعام کند تا شصت فقیرکه هر یک غیر از دیگری باشد اگر واقعاً دسترسی نداشت نه در بلد خود و نه در بلد دیگر، می تواند اطعام را نسبت به تعدادی که دسترسی دارد برای مثال ده نفر، همان ده نفر را شش مرتبه البته در روزهای متعدّد اطعام نماید و در تکرار باید اکتفاء بمقدار بعذر نماید مثلا اگر به دو نفر دسترسی دارد باید بنحو مذکور عمل نماید.
در فرض سؤال لازم است شصت فقیر را اطعام نماید ولی لازم نیست که یکدفعه و همزمان باشد در هر وقت به هر چند فقیر دسترسی یافت آنها را اطعام کند تا شصت فقیرکه هر یک غیر از دیگری باشد اگر واقعاً دسترسی نداشت نه در بلد خود و نه در بلد دیگر، می تواند اطعام را نسبت به تعدادی که دسترسی دارد برای مثال ده نفر، همان ده نفر را شش مرتبه البته در روزهای متعدّد اطعام نماید و در تکرار باید اکتفاء بمقدار بعذر نماید مثلا اگر به دو نفر دسترسی دارد باید بنحو مذکور عمل نماید.
عنوان سوال:
چنانچه شخصی بابت روزه ماه مبارک رمضان کفّاره بدهکار باشد و بخواهد بابت آن شصت فقیر یا بیشتر را اطعام نماید آیا می تواند کل مبلغ کفّاره را به یک فقیر یا یک خانواده فقیر بدهد اگر نه چنانچه به شصت فقیر دسترسی نداشت تکلیف او چیست؟
پاسخ:
در فرض سؤال لازم است شصت فقیر را اطعام نماید ولی لازم نیست که یکدفعه و همزمان باشد در هر وقت به هر چند فقیر دسترسی یافت آنها را اطعام کند تا شصت فقیرکه هر یک غیر از دیگری باشد اگر واقعاً دسترسی نداشت نه در بلد خود و نه در بلد دیگر، می تواند اطعام را نسبت به تعدادی که دسترسی دارد برای مثال ده نفر، همان ده نفر را شش مرتبه البته در روزهای متعدّد اطعام نماید و در تکرار باید اکتفاء بمقدار بعذر نماید مثلا اگر به دو نفر دسترسی دارد باید بنحو مذکور عمل نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا فرزند می تواند کفّاره روزه ماه مبارک رمضان را (کفاره ده سیر گندم و مانند آن) به پدرش در صورتی که فقیر باشد یا عکس اگر فرزند فقیر بود بدهد؟
- آیا کفاره ماه رمضان می شود به یک فقیر بیش تر از یک مُد داد یا نه؟
- شخصی بیست و پنج روز روزه اش را خورده، برایش این امکان هست احتمالاً که بتواند سالی شصت روز روزه بگیرد تا بیست و پنج سال ولی میخواهد از کفّاره مالی استفاده کند به این ترتیب که به شصت فقیر هر کدام بیست و پنج مد طعام بدهد لکن تمکّن مالی ندارد که یکدفعه این کار را بکند و می خواهد به مرور زمان این کار را انجام دهد آیا این کار درستی است؟
- آیا می توانیم در کفاره افطار عمدی روزه ماه مبارک رمضان ، که به 60 مسکین به هر کدام یک مد گندم یا آرد یا نان یا برنج بدهیم آن ها را تبدیل به پول کنیم و به فقیر بدهیم ؟
- کسیکه از خصال کفارات اطعام را برگزیده و یا از بابت کفاره و فدیه یک مدّ طعام باید بدهد یا فطره عید فطر را می دهد آیا مجزی است که از نانوائیهای کشور نان خریداری کند و به مستحقین بدهد یا نه با آنکه می دانیم که دولت به نانوائیها یارانه می دهد؟
- دختری در سن 9 سالگی از روی نادانی روزه خود را در ماه رمضان افطار می نماید آیا کفّاره تعلق می گیرد؟
- چند روز روزه ماه مبارک رمضان، از چند سال، بر ذمه دارم، و در ضمن نمی دانم از هر سال چند روزی بوده تکلیف چیست؟
- کسی که در روزه ماه رمضان غسل جنابت کرده و مدّتی روزه گرفته و نماز خوانده، بعد از چند روز فهمیده غسل باطل بوده، تکلیف نماز و روزه او چیست؟
- اگر روزه دار عمداً با همسر خود جماع کند در ماه رمضان، با رضایت همسر خود، آیا فقط قضا دارد یا کفّاره هم دارد؟ جمع یا واحده؟ و آیا روزه آن روز را باید امساک کند و اگر وظیفه امساک است و امساک نکند تکلیف چیست؟
- زنی مریض بوده و ماه رمضان روزه نگرفته و مرض او تا سال بعد ادامه داشته است و کفّاره بر عهده او آمده ولی از خود پولی ندارد آیا کفاره زن بر عهده شوهر واجب است یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] فردی حدود 10 سال کفاره بدهکار است، آیا می تواند کفاره هر روز از روزه که باید به شصت فقیر بدهد را به یک فقیر بدهد یا باید بین شصت نفر جدا جدا کفاره را تقسیم نماید؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی که کفّاره ماه رمضان به او تَعَلُّق گرفته و اختیار اطعام شصت مسکین را نموده، آیا میتواند به هر مسکینی پول طعام یک نفر را بدهد یا خیر؟
- [آیت الله مظاهری] اینکه در رساله عملیه فرمودهاید یکی از موارد کفاره عمد، اطعام شصت فقیر است، آیا میتوان به اندازه شصت فقیر به یک فقیر پول یا طعام داد؟
- [آیت الله بروجردی] در کفّاره صوم رمضان صغاری که در دار الایتام میباشند میتوان اطعام نمود، به این که شصت نفر از آنها را مثل کبیر به کفّاره حساب کرد یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا برای انجام کفاره اولویتی در موارد کفاره (آزاد کردن برده، دوماه روزه گرفتن، شصت فقیر را اطعام کردن) وجود دارد؟ (یعنی بهتر باشد که مثلا شصت روز روزه بگیرد و اگر نتوانست مورد دیگر را انجام دهد)؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی قضا و کفّاره روزه بر او واجب شده و قضا را به جا آورده و کفّاره باقی مانده است. برای ادای کفّاره، مخیّر بین اطعام شصت فقیر و یا گرفتن شصت روز روزه است. با توجه به این که به طور معیّن، گرفتن روزه بر او واجب نشده است، آیا جایز است روزه مستحبّی بگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی چندین روز به طور عمد روزهاش را نگرفته و اکنون میخواهد بابت کفّاره هر روز به شصت نفر فقیر طعام بدهد. آیا لازم است برای هر روز، شصت فقیر جداگانه در نظر گرفته شود که کار بسیار مشکلی است یا یک گروه شصت نفری کافی است و کفّاره تمام روزهها را به همین یک گروه میتواند بدهد؟
- [آیت الله اردبیلی] به جا آوردن روزه قضا مقدّم است یا روزه کفّاره مربوط به آن؟ مثلاً کسی که عمدا در ماه مبارک رمضان آب خورد و روزهاش را باطل کرد، اگر بخواهد بابت کفّاره آن، شصت روز روزه بگیرد، آیا گرفتن یک روز روزه قضا مقدّم است یا گرفتن شصت روز روزه کفّاره؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی به جهت مریضی روزه ماه رمضان را نگرفته، آیا می تواند پول کفاره تأخیر آن را به فقیر بپردازد؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی مقداری کفّاره روزه بدهکار است، آیا میتواند مبلغ کفاره را بر اساس پول گندم محاسبه کند و با آن پول، مرغ، گوشت و یا خوراکی دیگری که فقیر به آن نیاز دارد بخرد و به فقیر بپردازد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- . کسی که باید برای کفاره یک روز شصت فقیر را طعام بدهد اگر به شصت فقیر دسترسی دارد، نباید به هر کدام از آن ها بیشتر از یک مد که تقریبا ده سیر است طعام بدهد، یا یک فقیر را بیشتر از یک مرتبه سیر نماید، ولی می تواند برای هر یک از عیالات فقیر اگر چه صغیر باشند یک مد به آن فقیر بدهد.
- . اگر به عهد خود عمل نکند، باید کفاره بدهد یعنی: شصت فقیر را سیر کند، یا دو ماه روزه بگیرد، یا یک بنده آزاد کند.
- . اگر پیش از ماه رمضان فطره را بدهد صحیح نیست لکن جواز دادن آن در ماه رمضان بعید نیست، و اگر پیش از رمضان یا در ماه رمضان به فقیر قرض بدهد و بعد از آن که فطره بر او واجب شد، طلب خود را بابت فطره حساب کند مانعی ندارد.
- . اگر نذر کند روز معینی را روزه بگیرد: باید همان روز را روزه بگیرد و نمی تواند در آن روز مسافرت کند و اگر به واسطه مسافرت روزه نگیرد باید گذشته از قضای آن روز کفاره هم بدهد و احوط در کفاره نذر برای عاجز از آزاد کردن بنده، اطعام شصت مسکین است، و اگر از آن عاجز بود، جمع بین پوشاندن ده فقیر و دو ماه پی درپی روزه است، و با عجز از پوشاندن ده فقیر اکتفا به دو ماه روزه نماید.
- . اگر در ماه رمضان به واسطه عذری روزه نگیرد و بعد از رمضان عذر او برطرف شود و تا رمضان آینده عمداً قضای روزه را نگیرد، باید روزه را قضا کند و برای هر روز یک مد گندم یا جو و مانند اینها هم به فقیر بدهد.
- . اگر نذر کند که روز معینی را روزه بگیرد، چنان چه در آن روز عمداً روزه خود را باطل کند، در کفاره آن دو قول است: یکی این است که یک بنده آزاد نماید و یا دو ماه پی درپی روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام دهد و این قول در صورت اختیار آزاد کردن بنده یا اطعام شصت فقیر مطابق با احتیاط است و قول دیگر تخییر بین آزاد کردن یک بنده و طعام دادن به ده فقیر یا پوشاندن آنها و اگر هیچ یک را نتواند، سه روز پی درپی روزه بگیرد.
- . اگر قضای روزه رمضان را چند سال تأخیر بیندازد، باید قضا را بگیرد و برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.
- . کسی که کفاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند، یا به دستوری که در مسأله بعد گفته می شود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مد که تقریبا ده سیر است طعام یعنی گندم یا جو و مانند اینها بدهد، و چنان چه اینها برایش ممکن نباشد هر مقدار می تواند صدقه به فقرا بدهد و استغفار کند و اگر از دادن صدقه هم عاجز باشد اکتفا به استغفار نماید اگر چه مثلاً یک مرتبه بگوید "اَسْتَغْفِرُ الله" و احتیاط واجب آن است که هر وقت بتواند کفاره را بدهد.
- . اگر به واسطه مرضی روزه رمضان را نگیرد و بعد از رمضان مرض او برطرف شود ولی عذر دیگری پیدا کند که نتواند تا رمضان بعد قضای روزه را بگیرد، باید روزه هایی را که نگرفته قضا نماید و نیز اگر در ماه رمضان غیر مرض عذر دیگری داشته باشد و بعد از رمضان آن عذر برطرف شود و تا رمضان سال بعد به واسطه مرض نتواند روزه بگیرد روزه هایی را که نگرفته باید قضا کند و بنابر احتیاط مستحب کفاره نیز بدهد.
- . اگر روزه دار در ماه رمضان، زن خود را مجبور به جماع کند و در بین جماع، زن راضی شود، بنابر احتیاط واجب باید مرد دو کفاره و زن یک کفاره بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف اعتکاف واجب را با جماع و آمیزش عمداً باطل کند، چه در روز باشد یا شب، کفّاره واجب میشود و در سایر محرّمات، کفّاره ندارد هرچند احتیاط مستحب است که کفّاره بدهد. و کفّاره بطلان اعتکاف، همانند کفّاره ماه مبارک رمضان است که فرد مخیر است شصت روز را روزه بگیرد یا شصت فقیر را طعام بدهد، هرچند احتیاط استحبابی مراعات کفّاره مرتّبه است یعنی شصت روز روزه بگیرد و اگر نتوانست شصت فقیر را طعام دهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که برای کفاره روزه، اطعام شصت فقیر را انتخاب کرده باید به هر کدام یک مد طعام (تقریبا 750 گرم) بدهد و نمی تواند چند مد را به یک نفر بدهد، مگر این که دسترسی به شصت فقیر پیدانکند، ولی اگر اطمینان داشته باشد که فقیر طعام را به عیالات خود می دهد و با آنها می خورد، می تواند برای هر یک از عیالات او، هر چند صغیر باشند، یک مد به آن فقیر بدهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر روزه رمضان را عمدا نگیرد؛ باید قضای آن را به جا آورد و برای هر روز دو ماه روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام بدهد یا یک بنده آزاد کند و چنانچه تا رمضان آینده قضای آن روزه را به جا نیاورد؛ برای هر روز یک مد نیز کفاره بدهد.
- [آیت الله خوئی] اگر روزه رمضان را عمداً نگیرد، باید قضای آن را بهجا آورد و برای هر روز دو ماه روزه بگیرد، یا به شصت فقیر طعام بدهد، یا یک بنده را آزاد کند و چنانچه تا رمضان آینده قضای آن روزه را بهجا نیاورد، برای هر روز یک مد طعام نیز کفاره بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر روزه رمضان را عمداً نگیرد ، باید قضای آن را بجا آورد و برای هر روز دو ماه روزه بگیرد ، یا به شصت فقیر طعام بدهد ، یا یک بنده آزاد کند ، و چنانچه تا رمضان آینده قضای آن روزه را بجا نیاورد بنابر احتیاط لازم برای هر روز یک مُد طعام نیز کفاره بدهد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که کفاره روزه ماه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند، یا به دستوری که در مسائل بعد گفته میشود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را اطعام کند یا به هر کدام یک مد طعام بدهد. و اگر مقدار شصت مد برایش ممکن نباشد، هر چند مد که میتواند، به فقرا طعام بدهد و اگر یک مد هم نتواند طعام دهد استغفار میکند و احتیاط مستحب آن است که هر مقدار که میتواند به فقیر طعام دهد و احتیاط واجب آن است که هر وقت بتواند، کفاره بدهد و اگر مقداری داده، آن را تکمیل کند.
- [آیت الله سبحانی] هرگاه اعتکاف واجب را با نزدیکی با همسر خود هر چند در شب باطل کند، باید کفاره بدهد. و کفاره آن کفاره ماه رمضان است، یعنی باید یکی از سه چیز را انجام دهد: غلامی را آزاد کند، یا شصت روز پشت سر هم روزه بگیرد، و یا شصت فقیر را سیر کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر روزه ماه رمضان را عمدا نگیرد باید قضای ان را به جا اورد و برای هر روز یک بنده ازاد کند یا شصت فقیر را طعام بدهد یا دو ماه روزه بگیرد و چنانچه تا ماه رمضان اینده قضای ان روزه را به جا نیاورد باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر روزه ماه رمضان را بدون عذر نگیرد، باید قضای آن را به جا آورد و برای هر روز دو ماه روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام بدهد یا یک بنده آزاد کند (به تفصیلی که در مسأله 1670 گذشت) و چنانچه تا ماه رمضان آینده قضای آن روزه را بجا نیاورد، بنا بر احتیاط، (علاوه بر کفاره پیشین) برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.
- [آیت الله بهجت] کسی که قضای روزه ماه رمضان گرفته است، در صورت وسعت وقت پیش از ظهر میتواند افطار کند و آن قضا را در وقت دیگری انجام دهد، ولی افطار بعد از ظهر حرام است، و اگر بعد از ظهر افطار کند باید کفاره بدهد و کفاره او اطعام ده فقیر و در صورت عدم توانایی سه روز روزه گرفتن است.