کفاره
کفاره به معنای پوشاندن می‌باشد و شأن کفاره، پوشاندن خطیئه است. "کفاره" در شرع مقدس به عبادت خاصی اطلاق می‌شود که برای عقوبت افراد، سقوط عقوبت یا تخفیف در آن تعیین شده است.
کسی که به علتی، احتمال ضرر روزه را برای خود دهد و به این علت روزه نگیرد و بعداً متوجه شود که روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و کفاره چه حکمی دارد؟
قضا دارد، ولی کفاره ندارد.
قضا دارد، ولی کفاره ندارد.
عنوان سوال:
کسی که به علتی، احتمال ضرر روزه را برای خود دهد و به این علت روزه نگیرد و بعداً متوجه شود که روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و کفاره چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- روزهداری که پس از طلوع آفتاب متوجه شود که به علتی غسل جنابت قبل از اذان صبح او باطل بوده، حکم روزه او چیست؟ آیا قضا و کفاره دارد؟
- روزهداری که در روز ماه مبارک رمضان عمداً روزه خود را با مالی که متعلّق خمس است و ... که در اصل حرام نیست ولی به علتی حرام شده، افطار کند، آیا فقط قضا و یکی از کفارات واجب می‌شود یا کفاره جمع؟
- اگر مسافر پس از گذشتن از حد ترخص روزه خود را افطار کند، ولی قبل از رسیدن به حد شرعی به علتی نتواند مسافرت را ادامه دهد و برگردد، حکم روزه او چگونه است؟ فقط قضا دارد یا کفاره نیز واجب می‌شود؟ آیا باید در ادامه روز از انجام مبطلات روزه خودداری کند؟
- آیا ارتکاب سهوی مبطلات روزه (که فی نفسه حرمت ندارد)، به صحت روزه ضرر میرساند؟ و آیا فقط موجب قضا می‌شود یا کفاره هم دارد؟
- مردی که به هر علتی مثل مرض، روزه نمیگیرد، اگر همسر روزهدار خود را مجبور به جماع نماید، روزه زن باطل است؟ و آیا کفاره دارد یا نه؟ کفاره آن به عهده چه کسی است (زن یا مرد)؟
- کسی که نمیدانسته به تأخیر انداختن قضای روزه تا ماه رمضان بعد موجب کفاره می‌شود، اگر بعد از ماه رمضان سال بعد روزه قضا را بگیرد، آیا باز هم کفاره تأخیر بر او واجب است؟
- آیا احتمال ضرر برای روزهدار و خوف از ضرر احتمالی موجب ساقط شدن روزه از انسان می‌شود یا اینکه حتماً باید یقین کند؟
- آیا قضا و کفاره روزه، واجب فوری است یا میتوان آن را تا قبل از ماه مبارک رمضان سال بعد به تأخیر انداخت؟
- آیا افطار کردن روزه استیجاری و یا قضا در بعد از ظهر کفاره دارد؟
- کسی که کفاره روزه و قضای آن را بر عهده دارد و میخواهد به صورت نقدی کفاره خود را پرداخت کند، آیا باید اول روزه قضا را بگیرد و بعد کفاره بدهد یا فرقی نمیکند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] اگر فردی به خاطر عذری قوی، پنجاه درصد احتمال دهد که روزه بر او واجب نیست و به همین دلیل روزه نگیرد، ولی بعداً معلوم شود که روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و کفّاره چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر پزشک به بیماری بگوید که روزه برای شما ضرر داد و او هم روزه نگیرد، ولی بعد از چند سال بفهمد که روزه برای وی ضرر نداشته و پزشک در تشخیص خود اشتباه کرده است، آیا قضا و کفّاره بر او واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا زنی که به بچه شیر می دهد و روزه برای او ضرر دارد اگر روزه نگیرد بعداً باید کفاره نیز بدهد یا نه؟
- [آیت الله خامنه ای] زنی به علت بارداری و نزدیکی وقت زایمان، نمی تواند روزه بگیرد و می داند که باید آنها را بعد از زایمان و قبل از ماه رمضان آینده قضا نماید، اگر به طور عمدی یا غیرعمدی تا چند سال روزه نگیرد، آیا فقط کفّاره همان سال بر او واجب است یا آنکه کفّاره تمام سالهایی که روزه را به تأخیر انداخته، واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا رعایت ترتیب بین قضا و کفّاره، در کفّاره روزه واجب است یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] کسی که جاهل به وجوب روزه بوده، آیا قضا و کفاره ی روزه هایی که نگرفته، بر او واجب است؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر انسان به خاطر عذری احتمال قوی بیش از 50 درصد می دهد که روزه بر او واجب نیست و نگرفت بعد معلوم شد بر او واجب بوده تکلیف او از حیث قضا و کفاره چگونه است؟
- [سایر] آیا کسی که روزه واجب؛ مانند قضا، کفاره یا روزه استیجاری بر عهده دارد، میتواند روزه مستحبی بگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] زن بارداری که به خاطر ضرر محتمل در ماه مبارک رمضان روزه نگرفته است، بعد از ماه رمضان آیا علاوه بر قضا کفاره هم باید بپردازد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا کفاره روزه های پدر هم علاوه بر قضا بر پسر بزرگتر واجب است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان احتمال بدهد که روزه برایش ضرر دارد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد نباید روزه بگیرد ولی اگر روزه بگیرد روزه او صحیح است.
- اگر اوّل ماه رمضان برای کسی ثابت نشود و روزه نگیرد چنانچه بعد معلوم شود که ماه رمضان بود، باید روزه آن روز را قضا نماید.
- اگر به واسطه مرض، حیض یا نفاس روزه رمضان را نگیرد و پیش از تمام شدن رمضان بمیرد، لازم نیست روزههایی را که نگرفته برای او قضا نمایند.
- کسی که روزه قضا یا روزه واجب دیگری دارد میتواند روزه مستحبّی یا روزه استیجاری بگیرد.
- اگر در ماه رمضان به واسطه عذری روزه نگیرد و بعد از رمضان عذر او برطرف شود و تا رمضان آینده عمداً قضای روزه را نگیرد باید روزه را قضا کند و برای هر روز 750 گرم گندم یا جو و مانند اینها یا قیمت اینها را به فقیر بدهد.
- لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود میتواند تیمّم کند.
- کسی که میداند روزه برای او ضرر ندارد گرچه دکتر بگوید ضرر دارد باید روزه بگیرد و کسی که اطمینان یا گمان دارد که روزه برایش ضرر دارد و دکتر بگوید ضرر ندارد جایز نیست روزه بگیرد و در هر صورت اگر روزه بگیرد روزه او صحیح است.
- اگر نذر کند روز معیّنی را روزه بگیرد و بدون عذر در آن روز مسافرت کند روزه آن روز بر او واجب نیست و قضا و کفّاره نیز ندارد و همچنین است اگر عذری برای او پیدا شود مثل اینکه مریض شود یا زن حیض شود.
- زنی که باردار است و یا زنی که بچّه شیر میدهد، اگر روزه برای او یا بچهاش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و چنانچه تا ماه مبارک رمضانِ بعدی قدرت بر گرفتن روزهها نداشته باشد، قضا هم ندارد. ولی در صورت استطاعتِ مالی باید برای هر روز معادل 750 گرم گندم یا جو و مانند اینها یا قیمت آنها را به فقیر بدهد. کارهایی که برای روزه دار مکروه است>>
- کسی که کفّاره روزه رمضان بر او واجب است باید دو ماه روزه بگیرد یا شصت فقیر را سیر نماید یا به هر کدام 750 گرم طعام یعنی گندم یا جو و مانند اینها، یا قیمت آنها را بدهد و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد، هر چند مد که میتواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد باید استغفار کند و چنانچه دادن کفّاره بعداً برای او ممکن شود واجب نیست کفّاره بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر نذر کند روز معینی را روزه بگیرد باید همان روز را روزه بگیرد و در صورتی که عمدا روزه نگیرد باید گذشته از قضای ان روز کفاره هم بدهد و کفاره اش کفاره مخالفت قسم است چنانچه در مساله خواهد امد ولی دران روز اختیارا می تواند مسافرت کند و روزه را نگیرد و چنانچه در سفر باشد لازم نیست قصد اقامه کرده و روزه بگیرد و در صورتی که از جهت سفر یا مرض روزه نگیرد لازم است روزه را قضا کند و همچنین بنابر احتیاط واجب اگر از جهت حیض روزه نگیرد و در هر صورت کفاره ندارد
- [آیت الله اردبیلی] اگر روزه برای انسان ضرر داشته باشد، نباید روزه بگیرد و اگر با وجود ضرر روزه گرفت، روزه او باطل است و باید قضای آن را بجا آورد و همچنین اگر احتمال بدهد که روزه برای او ضرر دارد و احتمال او در نظر مردم عقلایی و بجا باشد، نباید روزه بگیرد و اگر روزه گرفت، باطل است و قضا دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] زنانی که بچه شیر می دهند خواه مادر بچه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمی شیر آنها و ناراحتی بچه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولی برای هر روز همان کفاره (یک مد طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند، اما اگر روزه برای خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفاره، ولی باید بعداً روزه هایی را که نگرفته اند قضا نمایند.
- [آیت الله سیستانی] اگر نذر کند روز معیّنی را روزه بگیرد ، باید همان روز را روزه بگیرد ، و در صورتی که عمداً روزه نگیرد ، باید گذشته از قضای آن روز ، کفاره هم بدهد ، ولی در آن روز اختیاراً میتواند مسافرت کند و روزه را نگیرد ، و چنانچه در سفر باشد لازم نیست قصد اقامت کرده و روزه بگیرد ، و در صورتی که از جهت سفر یا از جهت عذر دیگری مثل مرض ، یا حیض روزه نگیرد ، لازم است روزه را قضا کند ولی کفاره ندارد .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر نذر کند روز معینی را روزه بگیرد؛ باید همان روز را روزه بگیرد و در صورتی که عمدا روزه نگیرد؛ باید گذشته از قضای آن روز کفاره هم بدهد و اظهر این است که کفاره اش کفاره مخالفت یمین است چنانکه خواهد آمد؛ بلی در آن روز اختیارا می تواند مسافرت کند و روزه را نگیرد و چنانچه در سفر باشد لازم نیست قصد اقامه کرده و روزه بگیرد و در صورتی که از جهت سفر یا از جهت عذر دیگری مثل مرض یا حیض روزه نگیرد؛ لازم است روزه را قضا کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که عقیدهاش این است که روزه برای او ضرر ندارد، اگر روزه بگیرد و بعد از مغرب بفهمد روزه برای او ضرر داشته، روزه او اشکال دارد و احتیاط واجب آنست که آنروز را قضأ کند.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان یقین یا اطمینان داشته باشد که روزه برایش ضرر قابل توجهی دارد ، یا آن را احتمال بدهد ، و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود ، چنانچه احتمال او در نظر عقلا بجا باشد ، واجب نیست روزه بگیرد ، بلکه اگر آن ضرر موجب هلاکت یا نقص عضو شود روزه حرام است ، و در غیر این صورت اگر رجاءً روزه بگیرد و بعد معلوم شود ضرر قابل توجهی نداشته ، روزهاش صحیح است .
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه روزه دار در ماه رمضان با همسر خود که روزه دار است جماع کند چنانچه او را اکراه کرده باشد باید کفّاره روزه خود و همسرش، هر دو را بدهد و قضا بر هر دو واجب است؛ و اگر او راضی شده، بر هر کدام یک کفّاره واجب می شود، ولی اگر اکراه به مفطرات دیگر کند گناه کرده، امّا کفّاره بر هیچ کدام واجب نیست، امّا آن کسی که روزه اش را خورده باید قضا کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که میداند روزه برای او ضرر ندارد، اگر چه دکتر بگوید ضرر دارد، باید روزه بگیرد و کسی که یقین یا گمان دارد که روزه برایش ضرر دارد، اگرچه دکتر بگوید ضرر ندارد، باید روزه نگیرد و اگر روزه بگیرد صحیح نیست مگر این که به قصد قربت روزه بگیرد بعد معلوم شود ضرر نداشته که در این صورت صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر نذر کند که روز معینی را برای خدا روزه بگیرد چنانچه عمداً روزه نگیرد یا روزه خود را باطل کند باید کفاره بدهد (و کفاره آن مانند کفاره ماه رمضان است).