کثیرالشک
کَثیرُ الشک اصطلاحی فقهی و به معنای کسی است که به نظر مردم در اعمال دینی خود زیاد شک می‌کند. برخی مراجع تقلید ملاک‌هایی برای معلوم شدن کثیر الشک بیان کرده‌اند.
اگر کثیرالشّک، بعد از بی‌اعتنایی به شکّ خود و تمام کردن نماز، شکّش برطرف شد و علم پیدا کرد که نمازش را ناقص خوانده است، آیا باید به همان نماز خوانده شده اکتفا کند یا نمازش را دوباره بخواند؟
اگر از ارکان نباشد، نماز صحیح است.
اگر از ارکان نباشد، نماز صحیح است.
عنوان سوال:
اگر کثیرالشّک، بعد از بی‌اعتنایی به شکّ خود و تمام کردن نماز، شکّش برطرف شد و علم پیدا کرد که نمازش را ناقص خوانده است، آیا باید به همان نماز خوانده شده اکتفا کند یا نمازش را دوباره بخواند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کسی شک دارد کثیرالشّک است یا خیر، نسبت به مواردی که شک می‌کند، چه وظیفهای دارد؟
- اگر کسی در یکی از اجزای نماز کثیرالشّک باشد، مثلاً همیشه بین رکعات 3و4 شک می‌کند، آیا باید طبق دستور کثیرالشّک در همة شکیّات نماز بیاعتنا باشد، یا اگر در جای دیگری مثلاً در سجده شک کرد، باید به آن اعتنا کند؟
- اگر کسی کثیرالشّک باشد و در نماز شک کند که باد معده از شکم او خارج شده یا نه، چه وظیفهای دارد؟
- کسیکه بعد از نماز شک می‌کند نماز را در داخل وقت خوانده یا قبل از داخل شدن وقت، آیا نمازش صحیح است یا خیر؟
- در جایی که میفرمائید وسواسی یا کثیرالشّک به شک یا وسوسه خود اعتنا نکند، منظور چیست؟ آیا اگر همیشه بنا را بر نفع خود بگذارد درست است یا آن شک و وسوسه را هر چند به نفع خود باشد باید اهمیّت ندهد؟
- شک در رکعات نماز دو و سه رکعتی که به جماعت خوانده می‌شود، آیا مبطل نماز جماعت است؟
- اگر کسی در یادگرفتن احکامِ شک، کاهلی کرده باشد و در صورت بروز شک، نماز خود را اعاده نماید، آیا نمازش صحیح است؟
- در سجده دوم رکعت آخر نماز چهار رکعتی شک کردم که سجده اول است یا دوم، اما گمانم بیشتر به سجده دوم بود. به همان گمان اکتفا کردم و نماز را تمام نمودم. آیا نماز صحیح است یا حکم خاصی برای این شک موجود می باشد؟
- اگر کسی در نماز شک کند و بنا بر وظیفه عمل نماید و بعد از اتمام، از راهی متوجّه شود که شکّ او اشتباه بوده است، مثلاً بین رکعات 3 و 4 شک کند و بنا را بر 4 بگذارد و نماز احتیاط بخواند و بعد مطمئن شود که 3 رکعت خوانده بوده، در این صورت باید نماز خود را اعاده کند یا وظیفه دیگری دارد؟
- اگر کسی نماز خود را در ضرورت با لباس نجس یا غصبی بخواند و تا وقت آن نماز باقی است، یا بعد از گذشت وقت، آن ضرورت یا عذر برطرف شود، باید نماز خود را اعاده یا قضا نماید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] کثیر الشک اگر در رکعات نماز طواف (عمره یا نساء) شک کند چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله بهجت] آیا شک بین 1 و 2 برای کثیر الشّک، موجب بطلان نماز می شود؟
- [آیت الله خامنه ای] کثیرالشک به چه کسی میگویند؟ آیا منظور از شک این است که دو طرف برایش یک مقدار احتمال را داشته باشد؟ آیا اگر کسی در یک نماز دو بار و در نماز بعدی یک بار شک کرد، که مجموعاً در دو نماز پشت سر هم سه بار شک کرده است، آیا او کثیرالشک می‌شود؟ آیا برای اینکه کسی کثیرالشک تشخیص داده نشود، میبایست شکهای سهگانه او در یک مورد خاصی باشد یا صرف شک کردن مورد نظر است و مصادیق آن مطرح نیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا کثیر الشکّ، در شک سوم نباید به شک خود اعتنا کند یا در شک چهارم؟
- [آیت الله بهجت] کسی که در سه چیز مختلف در سه نماز پشت سر هم شک می کند؛ آیا کثیر الشکّ است؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی حالی دارد که در اکثر نمازهای یومیّه گاهی در رکعت و گاهی در افعال و اقوال و بعضی اوقات در نیّت و طُمأنینه و گاهی در چیزی که اصلاً سابقه شک نسبت به آن نداشته، شک می‌کند، به طور کلّی کم نمازیست که خالی از شک باشد و لکن طوری نیست که شکّش سه دفعه در مورد معیّن دریک یا سه نماز واقع شود که کثیر الشک نسبت به همان مورد شود. و هم چنین اگر ظن به عدم إتیان یا به عدم صحّت داشته باشد به همین کیفیّت مذکوره، آیا تکلیفش چیست؟ و چنان چه حکم کثیر الشک را داشته باشد نسبت به چه مورد است؟
- [آیت الله بهجت] کسی که در نماز جماعت شکی برایش پیش نمی آید ولی در فرادا شک می کند، اگر معمولاً نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را به جماعت بخواند؛ برای محاسبه کثیر الشّک شدن باید چه کار کند؟
- [آیت الله بهجت] در خارج شدن از کثیر الشّک در نماز فرموده اند: "اگر در سه نماز شک نکند، از حالت کثیرالشکی خارج شده"؛ آیا نمازها باید یومیّه باشد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر شخصی شک کند که کثیرالشک است یا نه، چه وظیفهای دارد؟
- [آیت الله بهجت] کثیرالشکّ اگر در حالی که شکّ دارد نیّت نماز ظهر کرده یا عصر، مقداری از نماز را خواند و پس از آن متوجه شد؛ چه وظیفه ای دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که تصمیم گرفته است کثیر السفر شود باید در همان سفر اوّل نمازش را تمام بخواند.
- اگر زن حائض بعد از پاک شدن شک کند که برای نماز وقت دارد یا نه، باید نمازش را بخواند.
- کسی که باید با وضو یا غسل جبیرهای نماز بخواند چنانچه بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف نمیشود، میتواند در اوّل وقت نماز بخواند، ولی اگر امید دارد که تا آخر وقت عذر او برطرف شود، بهتر است صبر کند و اگر اوّل وقت نماز خواند و آخر وقت عذرش برطرف شد لازم نیست نماز را اعاده کند.
- مستحب است کسی که نمازش را فرادی خوانده دوباره به جماعت بخواند، خواه امام شود یا مأموم، و اگر بعد بفهمد که نماز اوّلش باطل بوده نماز دوّم او کافی است.
- اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده یا به جهتی نمازش باطل بوده، مثلاً بیوضو نماز خوانده، نمازش صحیح است.
- کسی که کثیر السفر است گرچه برای کار دیگری مثلاً برای زیارت یا حجّ مسافرت کند باید نماز را تمام بخواند.
- اگر در جایی که باید نماز را بلند بخواند عمداً آهسته بخواند یا در جایی که باید آهسته بخواند عمداً بلند بخواند نمازش باطل است ولی اگر از روی فراموشی یا ندانستن مسئله باشد صحیح است و اگر در بین خواندن حمد و سوره هم بفهمد اشتباه کرده لازم نیست مقداری را که خوانده دوباره بخواند.
- اگر در نماز آیات شک کند که چند رکعت خوانده و فکرش به جایی نرسد نماز باطل است.
- اگر اشتباهاً مشغول خواندن سورهای شود که سجده واجب دارد، چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد باید آن سوره را رها کند و سوره دیگری بخواند و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد باید در بین نماز با اشاره سجده آن را به جا آورده و به همان سوره که خوانده اکتفا نماید.
- اگر بعد از نماز شک کند که در بین نماز کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داده یا نه، نمازش صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کثیر الشک کسی است که عرفاً بگویند زیاد شک می کند. و بعید نیست کسی هم که نتواند سه نماز پشت سر هم بدون شک بخواند، کثیر الشک باشد، که باید به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان شک کند که کثیرالشک شده یا نه یعنی چون نمی داند که آیا در سه نماز قبلی شک کرده تا کثیر الشک باشد یا فقط در دو نماز قبلی شک کرده تا کثیر الشک نباشد باید به دستور شک عمل نماید. و کثیرالشک تا وقتی یقین نکند که به حال معمولی مردم برگشته باید به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا ء بداند یک نماز خوانده ولی نداند سه رکعتی خوانده یا چهار رکعتی باید قضای نماز مغرب و عشا را بخواند . 4-کثیر الشک(کسی که زیاد شک می‌کند )
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا؛ بداند یک نماز خوانده ولی نداند سه رکعتی خوانده یا چهار رکعتی؛ باید قضای نماز مغرب و عشا را بخواند. 4 - کثیر الشک (کسی که زیاد شک می کند):
- [آیت الله خوئی] اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشاء، بداند یک نماز خوانده، ولی نداند سه رکعتی خوانده یا چهار رکعتی، باید قضای نماز مغرب و عشاء را بخواند. 4 کثیر الشک (کسی که زیاد شک می‌کند) (مسألة 1193)- کثیرالشک کسی است که عرفاً بگویند زیاد شک می‌کند یا حال او به نحوی باشد که در هر سه نماز لا اقل یک مرتبه شک کند، چنین شخصی به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشاء بداند یک نماز خوانده ولی نداند سه رکعتی خوانده یا چهار رکعتی باید قضای نماز مغرب و عشاء را بخواند. 4 کَثیرُالشّک (کسی که زیاد شک می کند)
- [آیت الله سبحانی] اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا، بداند یک نماز خوانده ولی نداند سه رکعتی خوانده یا چهار رکعتی باید قضای نماز مغرب و عشا را بخواند. 4. کثیرالشک (کسی که زیاد شک می کند)
- [آیت الله سیستانی] اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا ، بداند یک نماز خوانده ولی نداند سه رکعتی خوانده یا چهار رکعتی ، باید قضای نماز مغرب و عشا را بخواند . 4 کثیر الشک (کسی که زیاد شک می‌کند) :
- [آیت الله مکارم شیرازی] کثیرالشک کسی است که بگویند زیاد شک می کند و اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند یا در سه نماز پشت سرهم شک کند کثیرالشک است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه انسان شک کند کثیرالشک شده یا نه بنا می گذارد بر این که کثیرالشک نشده و بعکس اگر کثیرالشک بوده، تا یقین نکند به حال معمولی برگشته، باید به شک خود اعتنا نکند.