ضروری
ضروری به دو معنای بدیهی، لازم و هر آنچه چاره‌ای از آن نیست. ضروری به معنای نخست، مقابل نظری در کلمات فقها با اضافه به دین و مذهب به کار رفته است. [۱] [۲] [۳]
موارد ضروری که معتکف می تواند از مسجد خارج شود کدامها هستند و چه مدت می تواند در خارج از مسجد بماند؟
بسمه تعالی:برای ضرورتهای عقلی شرعی و عرفی می تواند خارج شود و مثال های آن در توضیح المسائل بیان شده است.والله العالم
بسمه تعالی:برای ضرورتهای عقلی شرعی و عرفی می تواند خارج شود و مثال های آن در توضیح المسائل بیان شده است.والله العالم
عنوان سوال:
موارد ضروری که معتکف می تواند از مسجد خارج شود کدامها هستند و چه مدت می تواند در خارج از مسجد بماند؟
پاسخ:
بسمه تعالی:برای ضرورتهای عقلی شرعی و عرفی می تواند خارج شود و مثال های آن در توضیح المسائل بیان شده است.والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر معتکف در مسجد یا جای دیگر امام جماعت باشد آیا برای اقامه نماز می تواند از مسجد خارج شود و در صورتی که کسی دیگر (غیر معتکف) حاضر باشد به جای او نماز را اقامه کند؟
- آیا معتکف می تواند برای تطهیر یا مسواک از مسجد خارج شود؟
- یا معتکف می تواند برای وضوی مستحبی، غسل مستحبی، مسواک زدن، هر چند نوبت در روز از مسجد خارج شود؟
- در صورت وجود شیرآب و ظرفشویی در داخل مسجد برای مسواک زدن و وضوی مستحبی و از طرفی منع تولیت مسجد به خاطر رعایت نظافت،آیا برای انجام امور مذکور معتکف می تواند از مسجد خارج شود؟
- اگر معتکف به خاطر جهل به حکم یا سهواً از مسجد خارج شود و زود برگردد آیا اعتکاف باطل می شود؟
- معتکف وقتی برای رفتن به توالت و یا وضو گرفتن از مسجد خارج می شود گاهاً اتفاق می افتد به خاطر ازدحام جمعیّت حدود ده دقیقه یا بیشتر در آنجا می ماند آیا ضرری به اعتکاف می زند با فرض اینکه رفع حاجت ضروری است و یا اگر بعداً وضو بگیرد از نماز جماعت یا نماز اول وقت محروم می شود؟ و آیا در این مدت می تواند کاری انجام دهد مثلاً ظرف بشوید؟
- خارج شدن معتکف از محل اعتکاف بخاطر جهل به موضوع یا سهواً چه حکمی دارد؟(مثلاً به شبستان و یا جایی که چسبیده به مسجد است ولی حکم مسجد را ندارد، برود).
- اگر معتکف شک کند که هنگام نماز صبح روز اول قبل از اذان صبح وارد مسجد شده است آیا می تواند آن روز را روز اول اعتکاف حساب کند؟
- اگر معتکف به خاطر ضرورتی از مسجد خارج شد آیا واجب است از نزدیکترین راه برود و برگردد و آیا واجب است در صورت امکان در زیر آفتاب راه برود و نشستن به خاطر ضرورت و استراحت چه حکمی دارد؟
- مسجد جامع دو تا توالت و حمّام دارد اوّلی در100 متری مسجد قرار دارد که همه راهش زیر سایه است و دومی در 300 متری مسجد قرار دارد که بیشتر راهش زیر آفتاب است حال الف) معتکف می تواند از هر کدام خواست استفاده کند یا باید از اوّلی که نزدیک است استفاده کند. ب) اگر استفاده از دوّمی زمان کمتری ببرد به خاطر ازدحام جمعیت در اوّلی، آن وقت وظیفه چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] اگر معتکف برای موارد ضروری از مسجد خارج شود، چه نکاتی را باید رعایت کند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا معتکف می تواند خودش اقدام به خرید کند، چه ضروری و چه غیر ضروری؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا جایز است که معتکف کسی را برای خرید چه ضروری و چه غیر ضروری وکیل نماید؟
- [آیت الله مظاهری] آیا معتکف میتواند به مکانهایی مثل بام مسجد، یا زیر زمین یا حیاط مسجد که مسجد بودن آن مکانها محرز نیست، برود و برای مدتی مثلاً نصف روز در آنجا بماند؟
- [آیت الله خامنه ای] موارد ضروری که خرید و فروش در آن‌ها برای معتکف جایز است چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] خروج معتکف از مسجد جهت غسل مستحبی چه حکمی دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] در چه مواردی معتکف میتواند از مسجد خارج شود؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] در چه مواردی معتکف میتواند از مسجد خارج شود؟
- [آیت الله مظاهری] اگر معتکف در مسجد محتلم شود، تکلیف او چیست ؟
- [آیت الله بهجت] در چه مواردی جایز است معتکف از مسجد خارج شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه در مسجد مشخصی معتکف شد و بخواهد به مسجد دیگر منتقل شود، اعتکاف او باطل می شود، مگر این که این دو مسجد به هم پیوسته باشند به گونه ای که مسجد واحدی به شمار آیند.
- معتکف باید مدّت سه روز یا بیشتر در مسجد به سر برد، و هرگاه بدون عذر شرعی که بعداً گفته خواهد شد ، مسجد را ترک کند، اعتکاف او باطل می شود، خواه حکم شرعی مسأله را بداند یا نداند، ولی اگر فراموش کند که معتکف است و مسجد را ترک کند و یا به زور او را از مسجد بیرون کنند، اعتکاف او باطل نمی شود، و به محض یادآوری یا برطرف شدن مانع، باید به مسجد برگردد، و اعتکاف را ادامه دهد.
- پشت بام مسجد و محراب آن، و شبستان ها، جزء مسجد محسوب می شود مگر این که در شهری که در آن معتکف می شود، برخی از آن‌ها را اهالی محل جزء مسجد ندانند.
- فرد معتکف می تواند کارهای مباح را در مسجد انجام دهد، مثلاً به حساب زندگی خود برسد، و دفاتر خود را تنظیم کند.
- در موارد خاصی معتکف می تواند مسجد را به طور موقت ترک کند مانند: 1. ادای شهادت در دادگاه. 2. تشییع جنازه مؤمن. 3. ضروریات عرفی و شرعی، مانند تهیه غذا یا غسل و وضو در بیرون مسجد. براین اساس تا ضرورتی ایجاب نکند، مسجد را به خاطر امر مستحب، ترک ننماید.
- هرگاه در مسجد در حال اعتکاف، جنب شود، فوراً باید مسجد را ترک کند و غسل نماید، و اگر مسامحه کند و در مسجد بماند هر چند بعداً برای غسل اقدام کند اعتکاف او باطل می شود.
- اگر برای خود، در مسجد معتکف شود، در نیمه عمل نمی تواند عدول کند، و آن را به نیّت فرد دیگر ادامه دهد، و همچنین اگر از طرف فردی معتکف شده، در نیمه عمل نمی تواند عدول کند و به نیت خودش ادامه دهد.
- هرگاه در مسجدی معتکف شود ولی ادامه اعتکاف، ممکن نباشد، مشهور این است که اعتکاف او باطل می شود. و نمی تواند بقیه را در مسجد دیگر به پایان برساند، ولی احوط این است که در صورت واجب بودن به مسجد دیگر منتقل شود و اعتکاف را به آخر برساند.
- هرگاه فرد معتکف فرد دیگری را که در نقطه ای از مسجد اعتکاف کرده، به زور از جایش بلند کند و خود به جای أو بنشیند اعتکاف او باطل می شود، و همچنین اگر با جانماز غصبی اعتکاف کند، ولی اگر لباس او غصبی باشد، کار او حرام ولی اعتکافش صحیح می باشد.
- اجازه شوهر برای همسرش، آن گاه که زن بخواهد معتکف شود لازم است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف از محلّ اعتکاف عمداً و اختیاراً و با وجود اطّلاع از حکم شرعی در غیر موارد ضروری و مجاز برای خروج، خارج گردد، اعتکافش باطل میشود.
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف از محلّ اعتکاف به خاطر ندانستن مسأله و جهل به حکم شرعی در غیر موارد ضروری و مجاز برای خروج، خارج گردد، اعتکافش باطل میشود.
- [آیت الله سیستانی] - معتکف میتواند در بیرون مسجد زیر سایه راه برود هرچند احتیاط مستحب ترک آن است.
- [آیت الله سیستانی] - چنانچه شرایط برای وضو گرفتن در خود مسجد فراهم باشد فرد معتکف نمیتواند به خارج از مسجد برای وضو گرفتن برود.
- [آیت الله سیستانی] - آغاز زمان اعتکاف، اذان صبح روز اوّل است و انتهای آن بنا بر احتیاط واجب، تا اذان مغرب روز سوّم است و در محقّق شدن اعتکاف، سه روز تلفیقی کافی نیست یعنی فرد نمیتواند بعد از اذان صبح روزِ اوّل معتکف شود هرچند نقصان روز اوّل را از روز چهارم جبران نماید، مثل اینکه معتکف از اذان ظهر روز اوّل تا اذان ظهر روز چهارم در مسجد بماند. اموری که در اعتکاف معتبر است
- [آیت الله سیستانی] - در مدّت زمانی که معتکف روزه است یعنی از اذان صبح تا مغربِ هر روز، هر کاری که روزه را باطل میکند، موجب بطلان اعتکاف نیز میگردد، بنابراین معتکف باید در هنگام روزه از ارتکاب عمدی مبطلات روزه خودداری نماید. ششم: اعتکاف در مساجد چهارگانه یا در مسجد جامع باشد.
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف از روی فراموشی از مسجد خارج شود، اعتکاف باطل میشود و اگر معتکف از روی اکراه و اجبار از مسجد خارج شود، اعتکافش باطل نمیشود مگر مدّت خروجش طولانی گردد، به گونهای که صورت اعتکاف از بین برود که در این فرض، اعتکافش باطل میشود.
- [آیت الله سیستانی] - معتکف نباید بیش از مقدار حاجت و ضرورت و نیاز بیرون مسجد بماند و در خارج از مسجد، در صورت امکان، نباید زیر سایه بنشیند ولی نشستن زیر سایه در خارج از محلّ اعتکاف، اگر قضاء حاجت و رفع نیاز متوقّف بر نشستن زیر سایه باشد، اشکال ندارد و بنا بر احتیاط واجب، بعد از قضاء حاجت و رفع نیاز مطلقاً ننشیند مگر ضرورت پیش آید.
- [آیت الله سیستانی] - خروج معتکف از مسجد برای آوردن وسایل مورد احتیاجش در فرضی که میتواند فرد غیر معتکفی را برای آوردن آن وسایل مأمور نماید، جایز نیست.
- [آیت الله سیستانی] – حداقل زمانِ اعتکاف، سه روز به ضمیمه دو شبِ وسطِ آن سه روز میباشد، و در کمتر از آن صحیح نیست ولی در زیاده حدّی ندارد، و داخل نمودن شب اوّل یا چهارم در نیت اعتکاف مانعی ندارد، بنابراین اعتکاف بیشتر از سه روز جایز است و اگر فرد پنج روز کامل معتکف شد، روز ششم را باید معتکف بماند.