وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اگر همسر مقلد مرجعی باشد که می گوید هدیه خمس دارد و شوهر مقلد مرجعی است که می گوید خمس ندارد، در مورد وسیله مشترک و مورد استفاده هر دو وظیفه چیست؟
بسمه تعالی: هر کدام طبق فتوای مرجع تقلیدخود عمل کنند .والله العالم
بسمه تعالی: هر کدام طبق فتوای مرجع تقلیدخود عمل کنند .والله العالم
عنوان سوال:
اگر همسر مقلد مرجعی باشد که می گوید هدیه خمس دارد و شوهر مقلد مرجعی است که می گوید خمس ندارد، در مورد وسیله مشترک و مورد استفاده هر دو وظیفه چیست؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مردی مقلّد مرجعی است که مثلاً خون موجود در تخم مرغ را پاک می داند، ولی همسر او مقلّد مرجعی است که آن را نجس می داند در این اختلاف نظر وظیفة همسر چیست؟ طبیعتاً این مغایرت موجب حرج خواهد شد؟
- متوفّی مقلّد مرجعی است وصیّ وی مقلّد مرجعی دیگر، آیا وجوهاتی که متوفّی بر ذمّه داشته است بکدام مرجع داده خواهد شد؟
- اگر مردی به همسر خود پول یا سکه یا پیراهنی هدیه بدهد، آیا به آن‌ها خمس تعلّق می گیرد؟
- شخصی مقلّد مرجعی بوده است که مثلاً استظلال در شب را موجب کفّاره می داند مقلّد او بعد از ارتکاب استظلال می خواهد به مرجعی عدول نماید که در صورت مزبور به کفّاره قائل نیست و استظلال در شب را جایز می داند آیا عدول بعد از عمل جایز است؟
- آیا به هدیه خمس تعلق می گیرد؟
- در هدیه، پدر و مادر مقدم هستند یا همسر و فرزندان؟
- اگر شخصی مقلّد مرجعی بوده که اقتداء به ائمه اهل سنت را مجزی می دانست، در عین حال مدتی حمد و سوره را جهلاً خودش قرائت نموده است آیا نمازهای مزبور نیاز به اعاده دارد؟
- به فرزندم مقداری طلا هدیه داده بودم اکنون فرزندم فوت کرده است آیا باید خمس آن هدیه را بدهم؟
- به فرزندم مقداری طلا هدیه داده بودم اکنون فرزندم فوت کرده است آیا باید خمس آن هدیه را بدهم؟
- در یک نزاع بین شوهر و همسر بازوی همسر کبود می شود، آیا همسر می تواند طبق شروط ضمن عقد نکاح به جهت سوء رفتار شوهر از دادگاه درخواست طلاق نماید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر ولیّ طفل مقلد مجتهدی باشد که خمس هدیه را واجب نمی داند، آیا پرداخت خمس هدیه ای که به بچه می دهند بر ولیّ واجب است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر ولیّ طفل مقلد مجتهدی باشد که خمس هدیه را واجب نمی داند آیا پرداخت خمس هدیه ای که به بچه داده شده بر ولیّ واجب است؟
- [سایر] کسی که از مرجعی تقلید نمی کند وظیفه اش در خمس چیست؟
- [آیت الله بهجت] پدر و مادرم مقلد مرجعی هستند و خودم از مرجع دیگری تقلید می کنم، در مسأله خمس جهیزیه باید به کدام نظریه عمل کنم؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر فردی از مرجعی تقلید میکرده که خمس بعضی از چیزها را واجب نمیدانسته و اکنون از مرجعی تقلید می‌کند که خمس آن چیزها را واجب میداند، وظیفه فعلی او چیست؟
- [آیت الله سیستانی] آیا من که قبلاً از مرجعی تقلید می کردم و بعد رحلت آن مرجع در باب نماز و روزه از مرجعی دیگر تقلید کردم، حال در مورد هدیه که مرجع اول می گفتند هدیه خمس ندارد چکار باید بکنم؟ آیا بر طبق نظر مرجع اول میتوانم باقی بمانم؟
- [آیت الله سیستانی] اینجانب مقلد مرجعی بوده ام و از ایشان تقلید می کردم ولی بعد از فوت آن مرجع اکنون هیچ مرجعی برای خود انتخاب ننموده ام؟
- [آیت الله سیستانی] آیا می شود مقلد مرجعی باشیم ولی در یک مسئله از مرجع دیگری تقلید کنیم ؟
- [آیت الله خوئی] طلبهای که مجاز و مقلد است مالی را که از بابت سهم امام علیه السلام گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید آیا خمس دارد یا نه؟ و هدیه و بذل خمس دارد یا نه؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا طلایی که شوهر برای همسر خود میخرد، خمس دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بدون فرو رفتن در دریا به وسیله اسبابی جواهر بیرون آورد و بعد از کم کردن مخارجی که برای آن کرده قیمت آن به 18 نخود طلا برسد، بنابر احتیاط خمس آن واجب است. و همین گونه است اگر از روی آب دریا یا از کنار دریا جواهر بگیرد; باید خمس آن را بدهد.
- اگر از غیر کسب مالی به دست آورد; مثلاً چیزی به او ببخشند واجب است خمس آن را بدهد و همچنین هر نوع درآمدی که از ناحیه غیرکسب به دست بیاید، مثلاً چیزی از طریق وصیت به او برسد و یا مهریه ای که زن از شوهر می گیرد، فقط ارثی که از نزدیکان به انسان برسد خمس ندارد.
- دختری که به حد بلوغ رسیده و رشیده است یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد; اگر بخواهد شوهر کند، چنانچه باکره باشد، باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد و اجازه مادر و برادر لازم نیست. ولی اگر همسر مناسبی برای دختر پیدا شود و پدر مخالفت کند، اذن او شرط نیست.
- دختری که به حد بلوغ رسیده و رشیده است یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد; اگر بخواهد شوهر کند، چنانچه باکره باشد، باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد و اجازه مادر و برادر لازم نیست. ولی اگر همسر مناسبی برای دختر پیدا شود و پدر مخالفت کند، اذن او شرط نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .همسرِ فرزند و شوهر دختر، واجب النفقه افراد شمرده نمیشوند, بنابراین می توان هزینه های این ها را در صورتی که سید فقیر باشند، از خمس(سهم سادات) مال خود پرداخت کرد.
- [آیت الله مظاهری] اگر ارزش مادّی هبه یا هدیه بالاتر از شأنِ او باشد و یا غیر متعارف باشد، نظیر اینکه یک خانه هدیه شده باشد، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر چیزی را که خُمس آن داده نشده به کسی هبه کنند یا ببخشند، خمس آن بر عهده هدیه دهنده است و هدیه گیرنده تمام آن را مالک میشود و بر عهده او چیزی نیست.
- [آیت الله اردبیلی] مرد نمیتواند به همسر سیّده خود خمس بدهد که زن آن را به مصرف مخارج خودش برساند؛ ولی اگر زن مخارجی داشته باشد که به آن محتاج بوده ولی تأمین آن بر شوهر واجب نباشد، جایز است شوهر از بابت سهم سادات به زن تملیک کند تا زن به مصرف آن مخارج برساند.
- [آیت الله بهجت] شخصی که مقلد مرجعی بوده و بعد از وفات او بر طبق نظر مرجعی دیگر بر تقلید باقی مانده، ولی در بعضی از فتاوی ( از قبیل بلاد کبیره و شب مهتاب یا هرمسأله دیگر ) به مرجع دوم عدول کرده، بعد از وفات مرجع دوم، در صورت بقاء، نمی تواند در این مسائل به مرجع اول برگردد ولی می تواند به تقلید مرجع دوم باقی باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .آنچه متعلق خمس است، مطلق درآمد است ; نه خصوص درآمد کسب , بنابراین جایزه، هبه، صله، هدیه و مانند آن ها متعلق خمس است, هرچند مقدار کم آن‌ها خمس ندارد. عدم تکرار خمس
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند به عنوان نفقه همسر، به زن سیّده خود خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر زن سیّده به خاطر نداشتن شوهر یا ندادن نفقه از سوی شوهر، یا داشتن هزینههایی که پرداخت آن بر شوهر وی واجب نیست، فقیر باشد، میتواند برای تأمین نفقه خود یا هزینههایی که شوهر وی نمیپردازد، از شوهر خود یا دیگران خمس دریافت کند، البتّه شوهر نمیتواند خمسی را که میپردازد به عنوان حقّ نفقه زن به شمار آورد، بلکه نفقه زن را به وی بدهکار است.
- [آیت الله وحید خراسانی] تلقیح نطفه شوهر به زن او به وسیله خود شوهر جایز است و به وسیله غیر شوهر در صورتی که متوقف بر انجام کار حرامی باشد ارتکاب ان کار حرام است و بچه ای که به تلقیح به وجود می اید احکام اولاد بر او مترتب است
- [آیت الله اردبیلی] شوهر نمیتواند بیش از چهار ماه، آمیزش با همسر دائمی خود را ترک کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که با دیگری شریک است خُمس منافع خود را بدهد و شریک او خُمس ندهد، شراکت آن‌ها صحیح است و تصرّف در مال مشترک برای کسی که خمس میدهد جایز است.