حج تمتع
حجّ تَمَتُّع، از اقسام سه‌گانه حج در اسلام. این نوع حج، بر کسی واجب است که فاصلۀ محلّ سکونتش تا مکه بیش از ۱۶ فرسخ یا ۴۸ میل است. حج تمتع از دو بخش تشکیل می‌شود: عمره تمتع و حج تمتع.
آیا وجهی که به عنوان حج تمتّع واجب به بانک واریز نموده ام و هنوز به سال تشرفم چند سال دیگر زمان باقی است می توانم مسترد کرده و از حج منصرف شوم یا نه؟
بسمه تعالی:اگر دیگر جهات استطاعت در او جمع است نمی تواند مسترد کند .والله العالم
بسمه تعالی:اگر دیگر جهات استطاعت در او جمع است نمی تواند مسترد کند .والله العالم
عنوان سوال:
آیا وجهی که به عنوان حج تمتّع واجب به بانک واریز نموده ام و هنوز به سال تشرفم چند سال دیگر زمان باقی است می توانم مسترد کرده و از حج منصرف شوم یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- فرزندی متولد شده است و والدین برای او در بانک حسابی باز می کنند و مبلغی پول از طرف والدین و دیگران به حساب نوزاد واریز می شود آیا پس از گذشت سال، بر آن مبلغ خمس تعلق می گیرد؟
- فرزندی متولد شده است و والدین برای او در بانک حسابی باز می کنند و مبلغی پول از طرف والدین و دیگران به حساب نوزاد واریز می شود آیا پس از گذشت سال، بر آن مبلغ خمس تعلق می گیرد؟
- کسی که چند سال است که مبلغی به حساب سازمان حج و زیارت جهت تشرف پول واریز کرده است آیا باید خمس اصل آن را و خمس سود آن را بپردازد؟
- کسی که چند سال است که مبلغی به حساب سازمان حج و زیارت جهت تشرف پول واریز کرده است آیا باید خمس اصل آن را و خمس سود آن را بپردازد؟
- شخصی خانه اش را وقف عزاداری ائمه اطهار(علیهم السلام) نموده است و متولّی مخصوص نیز تعیین کرده است پس از چند سال متولی را عزل و فرد دیگر را تعیین نموده است آیا حق عزل برای او باقی است؟
- پدر به یکی از فرزندانش وصیت کرده که از طرف او حج تمتع به جا آورد ولی یکی دیگر از فرزندان بدون اینکه از این فرزند اجازه بگیرد از ماترک میت شخصی را اجیر نموده که از طرف پدر حج به جا آورد آیا ذمه مرحوم پدر بریء می شود؟
- شخصی در اثر اختلال در حافظه و کهولت سن چند شوط از اشواط سعی، را در عمره تمتع فراموش کرده و توسط نیروهای ستاد گمشدگان به منزل مراجعت نموده و بدون توجه به بقیّه اشواط سعی تقصیر کرده است و پس از چند روزی به حج احرام بسته و اعمال حج را انجام داده و بعد از مراجعت به مکه قبل از اعمال پنجگانه حج ملتفت شده است اکنون عمره و حج او به لحاظ صحت چه صورت دارد؟
- در شرایط فعلی که بنا به گزارش رئیس سازمان حج پول زائران حج یا عمره به عنوان مضاربه از طرف آن سازمان مورد استفاده قرار می گیرد و موقع تشرّف هر زائر، سود حاصله، از اصل هزینه کسر می شود یا به خود زائر برگردانده می شود (با اینکه بعضی اشخاص باین مضاربه راضی نیستند) به هر صورت آیا این مبلغ واریز شده حج یا عمره که سال بر آن گذشته خمس دارد؟ با توجه به اینکه در چرخش بوده است.
- اینجانب مبلغ یکصد هزار تومان پول و یا مقداری برنج را تخمیس نموده ام سپس آن را در بانک و یا گوشه خانه برای روز مبادا اندوخته نموده ام، آیا در آخر سال حتی اگر سالها بر آن بگذرد تخمیس مجدد لازم است؟
- کسی مستطیع شده است و لکن با امتحانات دانشگاه تزاحم کرده و اگر به حج برود یک سال تحصیل او از بین می رود آیا حج بر او واجب است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] پولی که انسان از درآمد سال برای حساب حج تمتّع واریز کرده و پس از چند سال مشرف می شود، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اخیراً طی توافقی که سازمان حج و زیارت با بانک ملی ایران بعمل آورده، متقاضیانِ حج تمتع با مراجعه به بانک، مبلغ یک میلیون تومان به صورت قرارداد مضاربه ای به نام خود به حسابی در بانک ملی واریز نموده، فیش آن را دریافت می دارند، این پول تا هنگام تشرف به نام واریز کننده و در حساب شخصی او باقی می ماند و طبق قرارداد مکتوب مبلغی در حدود 17% به دارنده حساب در پایان هر سال منفعت مضاربه تعلّق می گیرد. سازمان حج و زیارت فقط برای کسانی که زودتر ثبت نام کرده اند اولویت قائل شده و پس از حدود سه سال نوبت اشخاص را اعلام و در صورت تمایل آن‌ها را به حج اعزام می دارد. زمان اعزام که فرا رسید واریز کننده، پولی را که در حساب مضاربه ای خود دارد از بانک اخذ و همراه با مانده هزینه ها به حساب حج و زیات واریز می نماید و سپس به حج مشرف می شود. حال خواهشمند است با عنایت به اینکه قرارداد مذکور به صورت کتبی بوده و شفاهاً گفتگویی بین صاحب پول و بانک رد و بدل نمی شود. بفرمایید مبلغ درصدی که صاحب مال به عنوان منفعت مضاربه دریافت می کند چه صورتی دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی برای رفتن به حج تمتع ثبت نام نموده پس از دو سال موقع رفتن به حج با مشکلات زندگی مواجه شده و نمیتواند ادای دین واجب خود را بنماید با رضایت خودش آمادگی پیدا کرده سهمیه رفتن به حج تمتع خود را به دیگران بدهد و سهمیه حج تمتع دیگری که پس از دو سال دیگر می‌باشد با رضایت طرفین جابجا نمایند آیا اشکال شرعی دارد یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] پولی که فرد در سال 63 جهت ثبت نام حج تمتع به بانک داده ولی امسال مشرف می‌شود، آیا آن پول خمس دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] بنده امسال به حج تمتّع مشرّف میشوم، به این منظور، حدود سه سال پیش ثبتنام کرده و مبلغ یک میلیون تومان به حساب سازمان حج و زیارت واریز کردم، با توجه به اینکه هیچگونه اختیاری وجود نداشته و برای تشرّف، ملزم به مقررات دولت بودهام، آیا به پول واریز شده خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] بنده امسال به حج تمتّع مشرّف میشوم، به این منظور، حدود سه سال پیش ثبتنام کرده و مبلغ یک میلیون تومان به حساب سازمان حج و زیارت واریز کردم، با توجه به اینکه هیچگونه اختیاری وجود نداشته و برای تشرّف، ملزم به مقررات دولت بودهام، آیا به پول واریز شده خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] بنده امسال به حج تمتّع مشرّف میشوم، به این منظور، حدود سه سال پیش ثبت نام کرده و مبلغ یک میلیون تومان به حساب سازمان حج و زیارت واریز کردم، با توجه به اینکه هیچ گونه اختیاری وجود نداشته و برای تشرّف، ملزم به مقررات دولت بودهام، آیا به پول واریز شده خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] بنده امسال به حج تمتّع مشرّف میشوم؛ به این منظور، حدود سه سال پیش ثبتنام کرده و مبلغ یک میلیون تومان به حساب سازمان حج و زیارت واریز کردم، با توجه به اینکه هیچگونه اختیاری وجود نداشته و برای تشرّف، ملزم به مقررات دولت بودهام، آیا به پول واریز شده خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] بنده امسال به حج تمتّع مشرّف میشوم، به این منظور، حدود سه سال پیش ثبت نام کرده و مبلغ یک میلیون تومان به حساب سازمان حج و زیارت واریز کردم، با توجه به اینکه هیچ گونه اختیاری وجود نداشته و برای تشرّف، ملزم به مقررات دولت بودهام، آیا به پول واریز شده خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] شخصی در سال گذشته که حج تمتع واجب خود را انجام می داده تنها نماز طواف را به گمان اینکه کفایت میکند بدون طواف انجام داده است و سپس باقی اعمال را انجام داده ایا چه وظیفهای دارد
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر به واسطه مرضی روزه رمضان را نگیرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بکشد، قضای روزه هائی را که نگرفته بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مدّ که تقریباً 750 گرم است، طعام یعنی آرد گندم به فقیر بدهد، ولی اگر به واسطه عذر دیگری مثلاً برای مسافرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند، روزه هائی را که نگرفته باید قضا کند و احتیاط واجب آن است که برای هر روز یک مدّ طعام به فقیر بدهد.
- شیر دادنی که علت محرم شدن است، هشت شرط دارد: اول بچه، شیر زن زنده را بخورد، پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد، فائده ندارد. دوم شیر آن زن از حرام نباشد; پس اگر شیر بچه ای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگر بدهند، به واسطه آن شیر، بچه به کسی محرم نمی شود. سوم بچه شیر را از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوی او بریزند نتیجه ندارد. چهارم شیر، خالص و با چیز دیگر مخلوط نباشد، مگر این که به قدری کم باشد که در آن مستهلک شود. پنجم شیر از یک شوهر باشد. پس اگر زن شیردهی را طلاق دهند، بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود و تا موقع زائیدن. شیری که از شوهر اول داشته باقی باشد و مثلاً هشت دفعه پیش از زائیدن از شیر شوهر اول و هفت دفعه بعد از زائیدن از شیر شوهر دوم به بچه ای بدهد، آن بچه به کسی محرم نمی شود. ششم بچه به واسطه مرض شیر را قی نکند و اگر قی کند، بنابر احتیاط واجب کسانی که صفحه 462 به واسطه شیر خوردن به آن بچه محرم می شوند، باید با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. هفتم پانزده مرتبه، یا یک شبانه روز به طوری که در مسأله بعد گفته می شود، شیر سیر بخورد، یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روئیده است، بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، احتیاط مستحب آن است کسانی که به واسطه شیر خوردن او به او محرم می شوند، با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. هشتم دو سال بچه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال. او را شیر دهند، به کسی محرم نمی شود. ولی چنانچه از موقع زائیدن زن شیرده بیشتر از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچه ای را شیر دهد آن بچه به کسانی که گفته شد، محرم می شود.
- شیر دادنی که علت محرم شدن است، هشت شرط دارد: اول :بچه، شیر زن زنده را بخورد، پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد، فائده ندارد. دوم: شیر آن زن از حرام نباشد; پس اگر شیر بچه ای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگر بدهند، به واسطه آن شیر، بچه به کسی محرم نمی شود. سوم :بچه شیر را از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوی او بریزند نتیجه ندارد. چهارم: شیر، خالص و با چیز دیگر مخلوط نباشد، مگر این که به قدری کم باشد که در آن مستهلک شود. پنجم :شیر از یک شوهر باشد. پس اگر زن شیردهی را طلاق دهند، بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود و تا موقع زائیدن. شیری که از شوهر اول داشته باقی باشد و مثلاً هشت دفعه پیش از زائیدن از شیر شوهر اول و هفت دفعه بعد از زائیدن از شیر شوهر دوم به بچه ای بدهد، آن بچه به کسی محرم نمی شود. ششم: بچه به واسطه مرض شیر را قی نکند و اگر قی کند، بنابر احتیاط واجب کسانی که به واسطه شیر خوردن به آن بچه محرم می شوند، باید با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. هفتم: پانزده مرتبه، یا یک شبانه روز به طوری که در مسأله بعد گفته می شود، شیر سیر بخورد، یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روئیده است، بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، احتیاط مستحب آن است کسانی که به واسطه شیر خوردن او به او محرم می شوند، با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. هشتم :دو سال بچه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال. او را شیر دهند، به کسی محرم نمی شود. ولی چنانچه از موقع زائیدن زن شیرده بیشتر از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچه ای را شیر دهد آن بچه به کسانی که گفته شد، محرم می شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر برای حجّ واجب ناچار باشد از چند سال قبل ثبت نام کند و هزینه را بدهد، خُمس به آن تعلق نمیگیرد؛ ولی چنانچه ثبتنام برای حجّ، فقط به معنی حقّ اولویّت باشد و پول در ملکیّت او باقی بماند، پس از گذشت سال، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بپردازد.
- [آیت الله بهجت] اگر بهعلت رسیدن مال به حدّ نصاب، مستطیع شود و رسیدن سالِ زکات بعد از زمان حج باشد، حج واجب می‌شود، و اگر از روی معصیت حج بهجا نیاورد تا سال زکات فرا برسد، زکات واجب می‌شود، اگرچه بهسبب تقصیر در انجام حج و پرداخت زکات استطاعت او برای حج، در سالهای آینده از بین برود، و اگر فرارسیدن سال زکات قبل از اولین ماه از ماههای سه گانه حج (شوال، ذیقعده و ذیحجه) باشد در این صورت زکات واجب است و حج واجب نمیشود، مگر آنکه با بقیه مال مستطیع برای حج باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در سال اوّلی که مستطیع شده حجّ نکند و بعد به واسطه پیرییا مرض وناتوانی نتواند حجّ نماید وناامید باشد از این که بعداً خودش حجّ کند، باید دیگری را از طرف خود بفرستد، بلکه اگر در سال اوّلی که بقدر رفتن حجّ مال پیدا کرده، به واسطه پیری یا مرض یا ناتوانی که در همان سال عارض شده نتواند حجّ کند، احتیاط واجب آن است کسی را از طرف خود بفرستد که حجّ نماید.
- [آیت الله بهجت] کسی که حج و زکات بر عهده دارد، اگر بمیرد و مالش برای هر دو کافی نباشد، چنانچه مالی که متعلق زکات است باقی باشد ادای زکات مقدم است، وگرنه مالش بین حج و زکات تقسیم می‌شود، و این در صورتی است که سهم حج برای کمترین مراتب حج کافی باشد، و اگر کافی نباشد احتمال دارد بین ادای زکات و انجام حج مخیر باشند، اگرچه احتیاط واجب در اختیار نمودن حج است، خصوصاً اگر با انجام حج مقداری مال برای زکات باقی بماند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در سال اوّلی که مستطیع شده به مکّه رود و در وقت معیّنی که دستور دادهاند به عرفات و مشعر الحرام نرسد، چنانچه هنوز محرم به احرام حجّ نشده و در این تأخیر مسامحه ننموده و در سالهای بعد نیز مستطیع نباشد، حجّ بر او واجب نیست ولی اگر مسامحه کرده، یا از سالهای قبل مستطیع بوده و نرفته، اگر چه به زحمت باشد باید حجّ را به جا آورد و چنانچه محرم به احرام حجّ شده ولی به عرفات و مشعر نرسیده، واجب است - هر چند با قرض گرفتن یا اکتساب - در سال بعد حجّ به جا آورد؛ بلی چنانچه در تأخیر سال قبل معذور بوده و بدون اختیار او انجام حجّ سال بعد با مشقّت شدید همراه باشد، لازم نیست دوباره حجّ به جا آورد و در هر حال اگر سال بعد حجّ بجا نیاورد حجی بر عهده او نیست، هر چند در ترک حجّ معصیت کرده باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر می کند اگر مانند مرکب سواری باشد که عین آن باقی است و از منفعت آن استفاده شده، از مخارج سالی حساب می شود که در آن سال شروع به مسافرت کرده اگر چه سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد، ولی اگر مثل خوراکی ها از بین رفتنی باشد باید خمس مقداری را که سر سال خمسی باقی مانده بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی در حال احرام بمیرد ، نباید او را با آب کافور غسل دهند و به جای آن باید با آب خالص غسل بدهند ، مگر اینکه در احرام حج تمتع بوده و طواف و نمازش و سعی را تمام نموده باشد ، یا آنکه در احرام حج قران یا إفراد بوده و حلق را انجام داده باشد ، که در این دو صورت با آب کافور باید غسل دهند .
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که حج واجب را به جا آورده مستحب است دوباره حج به جا آورد، ولی اگر ازدحام بیش از حد حجاج برای کسانی که هنوز حج به جا نیاورده اند تولید مزاحمت شدید کند بهتر است موقتاً از انجام حج مستحبی خودداری نمایند، همچنین در مقام نوبت بندی بهتر است نوبت را به کسانی دهند که حج واجب را به جا می آورند و اگر خانه خدا فرضاً یک سال از زوار خالی بماند بر حاکم شرع واجب است عده ای را به حج بفرستد هرچند حج واجب خود را انجام داده باشند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در سال اولی که مستطیع شده به مکه رود و در وقت معینی که دستور داده اند به عرفات و مشعر الحرام نرسد، چنان چه در سال های بعد مستطیع نباشد، حج بر او واجب نیست. ولی اگر از سال های پیش مستطیع بوده و نرفته، اگر چه به زحمت باشد باید حج کند.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی مریض یا پیر است و قدرت برای رفتن مکه ندارد اگر همان سال مستطیع شده است حجّ بر او واجب نیست و اگر قبلاً مستطیع بوده است و میتوانسته به حجّ برود و نرفته است حجّ بر او واجب است و باید در حال حیات نایب بگیرد.