وقف نامه
سند وقف
در وقف نامه ای قید شده است به این که در صورتی که فرزندان واقف نیازمند باشند متولی موظف است مقداری از درآمد وقف را به آنان پرداخت نماید اگر فرزندان مدعی نیازمندی باشند ولی برای متولی ثابت نشده باشد وظیفه چیست؟
بسمه تعالی: در فرض سؤال باید متولی تحقیق کند ولی تا زمانی که نیاز طرف از نظر متولّی احراز نشود، صرف وقف در آن مورد جائز نیست . والله العالم
بسمه تعالی: در فرض سؤال باید متولی تحقیق کند ولی تا زمانی که نیاز طرف از نظر متولّی احراز نشود، صرف وقف در آن مورد جائز نیست . والله العالم
عنوان سوال:
در وقف نامه ای قید شده است به این که در صورتی که فرزندان واقف نیازمند باشند متولی موظف است مقداری از درآمد وقف را به آنان پرداخت نماید اگر فرزندان مدعی نیازمندی باشند ولی برای متولی ثابت نشده باشد وظیفه چیست؟
پاسخ:
بسمه تعالی: در فرض سؤال باید متولی تحقیق کند ولی تا زمانی که نیاز طرف از نظر متولّی احراز نشود، صرف وقف در آن مورد جائز نیست . والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی دو خروار زمین را به پسرش واگذار کرده که هر سال، ده درصد از درآمد را خرج عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) نماید، آیا تمامی زمین وقف می باشد یا خیر؟ و در صورتی که متولی کوتاهی نماید وظیفه چیست؟
- اگر بر طبق وقف نامه برای متولی سهمی از محصول مزروعه موقوفه قرار داده شود ولی به خاطر خشکسالی محصول ندهد آیا به او اجرت المثل پرداخت می شود؟
- هرگاه شخصی در دادگاه محکوم به پرداخت دیه گردد، لکن مدعی اعسار باشد، در صورتی که وضعیت قبلی وی از حیث مالی روشن باشد و یا مجهول باشد آیا ادعای او ثابت می شود یا خیر؟
- شخصی خانه ای را بر اولاد ذکور خود، نسل به نسل، وقف نموده و تولیت آن را به اتقی و ارشد اولاد ذکور خود نسلاً بعد نسل قرار داده است و در حال حاضر از اولاد ذکور در طبقه ی دوم فقط یک نفر در قید حیات می باشد. آیا تولیت، منحصر به همین فرد می باشد؟ 2. در فرض فوق، آیا تسویه بین اولاد از نسل های مقدّم ومؤخر اِعمال می شود یا تسویه بین افراد یک نسل مورد نظر است؟ 3. در صورتی که از متولی خیانتی ثابت شود، آیا عزل می شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] ملکیست وقفیّت آن محرز است ولی وقف نامه در دست نیست و متولّی آن معلوم نیست ولی مصرف آن معلوم است، آیا ورثه واقف در صورت عدم امکان اجازه از حاکم شرع میتوانند آن موقوفه را به مصرف آن برسانند؟
- [آیت الله بروجردی] موقوفهایست که وقف نامه آن مفقود شده و متولّی شرعی آن بعضِ خصوصیّات و مصارف آن را در نظر دارد و بیشتر آن را نمیداند که آیا قید بود یانه؟ میداند که تولیت با اکبر اولاد واقف است، ولی نمیداند مقیّد به ذکوریّت است یا خیر؟ و میداند مصرف وقف دخترهای بیوه واقف و طلّاب هستند، نمیداند که اشخاص دیگری هم هستند یا خیر؟ و نمیداند باید به آن‌ها علی السویه داده شود، یا بالتفاوت؟ و آیا متولّی و موقوف علیهم مقیّد بودهاند به منتسبین بالأب إلی الواقف یا اعم از آن ها؟ تکلیف فعلی نسبت به چنین موقوفه چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که واقف برای وقف متولی تعیین کرده باشد و در واقع منصوص التولیه باشد آیا حاکم شرع نیز می تواند دخالت کند و متولی برای موقوفه تعیین کند؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی متولّی وقفی بوده و سالها وقف را به مصرف میرسانده، فعلاً پیر و ناتوان شده و نمیتواند به امر تولیت قیام نماید در صورتی که واقف ذکر نکرده در وقف که اگر متولّی منصوب عاجز از قیام به امر تولیت شد حق دارد که دیگری را به جای خودِ متولّی وقف قرار دهد و در این صورت میتواند دیگری را متولّی وقف قرار دهد یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] سه دانگ ملک مغازهای موقوفه میباشد که واقف مرقوم نموده درآمد آن را پس از کسر مخارج باید صرف سادات مستمند و ارحام خود واقف نمایند متولی هم نسل به نسل منصوص از جانب واقف میباشد. آیا با توجه به موارد فوق این وقف خاص میباشد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خانه موقوفه ای موجود است هر ساله مراسم روضه خوانی در آن برپا می شود ولی متأسفانه وقف نامه ای که حاکی از چگونگی وقف بودن این خانه باشد در دست نیست، وظیفه متولی در این مورد چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی مقداری از املاک خویش را وقف امام حسین (ع) کرده و وقف نامه کتبی نیز تنظیم و امضا نموده، و آن را نزد شخصی به امانت گذاشته است. پس از گذشت چند ماه پشیمان گشته، و از وقف عدول نموده، و وقف نامه را از شخص مزبور گرفته، و پس از فوت واقف، یکی از بستگان او تصویر وقفنامه را به اداره اوقاف تحویل میدهد. لطفاً بفرمایید : الف) آیا وقف بر امام حسین (ع) از اوقاف عامّه است یا خاصّه؟ ب) آیا در وقف بر آن حضرت، قبول حاکم شرع، لازم است؟ ج) آیا در صحّت وقف برآن حضرت، قبض متولّی وقف یا حاکم شرع شرط هست؟ د) آیا به مجرد انشای کتبی، وقف محقّق می‌شود؟ ه) آیا در مفروض سؤال، واقف حق عدول از وقف داشته است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی مغازه اش را وقف کند و این وقف منجزّ باشد، ولی استثنا می کند منافع آن را که تا در قید حیات است از مغازه استفاده کند یا اینکه در فرض مذکور مدت معیّنی را تعیین کند مثلاً بگوید ده سال استثنا می کنم، و بعد در اختیار موقوف علیه قرار گیرد، حکم آن چیست؟و اگر شخص مذکور وقف منجزّ بکند و شخصی را متولی قرار دهد ولی متولی بخاطر رعایت حال واقف همان مغازه را به واقف اجاره می دهد، ولی به 51 اجاره متعارف در بازار، آیا مانعی ندارد؟
- [آیت الله خامنه ای] ج: اگر ثابت شود که واقف در ضمن عقد وقف شرط کرده که اگر یکی از موقوف علیهم فقیر و نیازمند شد، بتواند سهم خود را به یکی دیگر از موقوف علیهم بفروشد، بیع کسی که سهم خود از وقف را بر اثر فقر و احتیاج فروخته اشکال ندارد و بیع او در این صورت محکوم به صحّت است.
- [آیت الله بهجت] تأمین مخارج پدر و مادر نیازمند تنها به عهده ی فرزندان پسر وی می باشد، یا دختران نیز در صورتی که درآمد شخصی داشته باشند، در این مورد مسؤولیتی دارند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] ملکی که مقداری از آن وقف است و مقداری از آن وقف نیست، اگر تقسیم نشده باشد، مالک قسمتی که وقف نیست به همراه متولّی وقف (و در صورتی که وقف متولّی نداشته باشد یا دسترسی به وی امکانپذیر نباشد، مالک قسمت غیر وقفی به همراه حاکم شرع) میتوانند وقف را جدا کنند و اگر بهرهبرداری مناسب از مال وقف بدون تقسیم امکان نداشته باشد، بر متولّی وقف (یا حاکم شرع) لازم است برای تقسیم وقف اقدام کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] ملکی که به نحو مشاع مقداری از ان وقف است و مقداری از ان وقف نیست اگر متولی خاص داشته باشد متولی با مالک قسمتی که وقف نیست می توانند ان ملک را با نظر خبره قسمت کنند و در صورتی که متولی خاص نداشته باشد حاکم شرع با مالک متصدی قسمت می شوند
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر برای چیزی که وقف کرده متولی معین کند اختیار وقف با کسی است که واقف معین کرده و اگر معین نکند چنانچه بر افراد مخصوصی مثلا بر اولاد خود وقف کرده باشد در صورتی که بالغ باشند اختیار با خود انان است و اگر بالغ نباشند اختیار با ولی ایشان است ولی در تصرفاتی که مربوط به مصلحت وقف و مصلحت طبقات بعد است اجازه حاکم شرع معتبر است
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه برای چیزی که وقف کرده متولی معین کند، باید مطابق قرارداد او رفتار نماید و اگر معین نکند اگر از قبیل اوقاف عامه (مانند مسجد و مدرسه) باشد تعیین متولی وظیفه حاکم شرع است و اگر وقف خاص باشد (مانند ملکی که وقف بر اولاد است) در مورد کارهایی که مربوط به مصلحت وقف و منفعت طبقات بعد می باشد، احتیاط آن است که نسل موجود و حاکم شرع با موافقت یکدیگر تعیین متولی کنند و اگر تنها مربوط به منافع طبقه موجود است اختیار آن با خود آنهاست در صورتی که بالغ باشند و اگر بالغ نباشند اختیار با ولی آنهاست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] وضو گرفتن از حوض و دستشویی مدرسهای که انسان نمیداند آن حوض و دستشویی را برای همه مردم وقف کرده‌اند یا برای محصّلین همان مدرسه، در صورتی که از راهی ثابت شود که برای همه مردم وقف شده اشکال ندارد؛ مثل این که معمولاً مردم در آنجا وضو میگیرند به گونهای که برای نوع مردم اطمینان حاصل می‌شود که برای همه مردم وقف شده است. و اگر ثابت نشود، چنانچه شک در اصل عبارت وقف باشد وضو گرفتن اشکال دارد، مثلاً اگر انسان نداند در عبارت وقف، نام سادات حسینی ذکر شده یا سادات موسوی و او خودش از سادات حسینی باشد نه موسوی، نمیتواند در آن موقوفه تصرف کند؛ ولی اگر اصل عبارت وقف روشن است و شک کند که واقف خصوصیتی دیگر را نیز معتبر کرده است یا نه، وضو گرفتن مانعی ندارد، مثلاً اگر میداند وقف سادات است و شک میکند واقف موسوی بودن را نیز قید کرده یا نه، در این صورت حکم می‌شود که وقف تمام سادات است و وضو گرفتن اشکالی ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] معامله چیزی که وقف شده باطل است ولی اگر به طوری خراب شود یا در معرض خرابی باشد که نتوانند استفاده ای را که مال برای ان وقف شده از ان ببرند مثلا حصیر مسجد به طوری پاره شود که نتوانند روی ان نماز بخوانند فروش ان اشکال ندارد و در صورتی که ممکن باشد باید عوض ان را در همان مسجد به مصرفی برسانند که به غرض واقف نزدیک تر باشد و در هر حال تصرف در وقف به فروش و همچنین تصرف در عوض ان باید توسط متولی و در صورت نبودن او به اذن حاکم شرع باشد
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه ملکی را وقف کنند که عایدی آن خرج تعمیر مسجد و امام جماعت و اذان گو و مانند آن شود، در صورتی که معلوم باشد برای هر کدام چه مقدار معین کرده باید به همان گونه مصرف کنند و اگر مقداری برای آن تعیین نشده باید مطابق نظر متولی آن طور که صلاح و مصلحت است عمل نمایند.
- [آیت الله بهجت] بنابر اظهر، در قرار دادن مکانی به عنوان مسجد، صیغه وقف لازم نیست، بلکه هر عملی که دلالت بر آن کند کافی است، اگرچه بهکار بردن لفظ در ایجاب آن، و تلفّظ به وقفیت بهعنوان مسجدیت احوط است. و همچنین در قبول متولی یا حاکم شرع؛ و اظهر اعتبار قصد قربت است در وقف مسجد؛ و کافی است که با نیت و اراده بگوید: (جَعَلْتُهُ مَسجِداً لِلّه) و مسجدیت را اعلام کند، به معنایی که در عرف مسلمین معمول است (در مقابل مسجد به معنای لغوی)؛ و در قبضش کافی است یک نفر که نمازش محکوم به صحت باشد با اذن واقف در آنجا نماز بخواند؛ و اقرب ترتیب آثار مسجدیت است بر مساجد مخالفین، در صورتی که محکوم به کفر نباشند؛ و کلیساها و کنیسهها در جهت حصول تقرب مانند مساجد مخالفین است، ولی در سایر جهات محل تأمل است.
- [آیت الله سیستانی] اگر ملکی را وقف کند که عایدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند، و به امام جماعت و به کسی که در آن مسجد اذان میگوید بدهند، در صورتی که برای هر یک مقداری معین کرده باشد باید همانطور مصرف کنند، و اگر تعیین نکرده باشد باید اوّل مسجد را تعمیر کنند، و اگر چیزی زیاد آمد متولّی آن را بین امام جماعت، و کسی که اذان میگوید بهطوری که صلاح میداند قسمت نماید، ولی بهتر آن است که این دو نفر در تقسیم با یکدیگر صلح کنند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ملکی را وقف کند که عایدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و مؤذّن و مستخدم آن بدهند و بدانند برای هر یک چه مقدار معیّن کرده، در صورتی که معلوم شود منظور واقف تأمین زندگی امام جماعت یا مؤذّن یا مستخدم بوده و مقداری که معیّن کرده در زمان گذشته آن را تأمین میکرده، ولی حالا خیلی کمتر از مقدار مورد نیاز است، مثلاً گفته باشد: (هر ماه ده تومان به امام بدهید)، میتوان به مقدار تأمین معاش به آن‌ها داد و اگر معلوم نباشد، باید همانطور که مشخّص کرده مصرف شود و چنانچه ندانند برای هر یک چه مقدار معیّن نموده، باید اوّل مسجد را تعمیر کنند و اگر چیزی زیاد آمد، بین امام جماعت و مؤذّن و مستخدم به نحو مساوی تقسیم نمایند و بهتر است این سه نفر در تقسیم با یکدیگر مصالحه کنند.