اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
فروختن کالایی که در اختیار فروشنده نیست جایز است یا خیر؟ وآیا فرقی بین مثلی و قیمی وجود دارد؟
هرگاه به صورت کلی و در ذمه بفروشد که بعداً تهیه کند و در اختیار مشتری بگذارد اشکال ندارد. و بیع او بیع سلم بوده و باید شرایط سلم رعایت شود. و در این قسمت فرقی بین مثلی و قیمی نیست به شرط این که مبیع مجهول نباشد. والله العالم
هرگاه به صورت کلی و در ذمه بفروشد که بعداً تهیه کند و در اختیار مشتری بگذارد اشکال ندارد. و بیع او بیع سلم بوده و باید شرایط سلم رعایت شود. و در این قسمت فرقی بین مثلی و قیمی نیست به شرط این که مبیع مجهول نباشد. والله العالم
عنوان سوال:
فروختن کالایی که در اختیار فروشنده نیست جایز است یا خیر؟ وآیا فرقی بین مثلی و قیمی وجود دارد؟
پاسخ:
هرگاه به صورت کلی و در ذمه بفروشد که بعداً تهیه کند و در اختیار مشتری بگذارد اشکال ندارد. و بیع او بیع سلم بوده و باید شرایط سلم رعایت شود. و در این قسمت فرقی بین مثلی و قیمی نیست به شرط این که مبیع مجهول نباشد. والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر فروشنده ای بدون درخواست مشتری، کالایی را برای او بفرستد و در بین راه تلف شود; آیا این خسارت به عهده ی فروشنده است یا مشتری؟
- فروشنده ای در بیع کالایی با خریدار شرط می کند هرگاه خواست آن کالا را به دیگری بفروشد، از او اجازه بگیرد. آیا این شرط صحیح است؟
- مشتری کالایی را ندیده است ولی با توصیف کامل فروشنده آن را شناخت و خرید و هنوز از محل انبار خارج نکرده و در اختیار مشتری قرار نداده بود که همان جنس را به شخص دیگری فروخت. اکنون با توجه به نحوه قبض و اقباض و نحوه معامله مزبور این نوع داد و ستد شرعاً چگونه است ؟
- آیا فروختن بعضی از موقوفه برای هزینه تعمیر و اجرت متولی موقوفه جایز است؟
- آیا فروختن تمساح و خرچنگ و خوک به کفار که خوردن آن را حلال می دانند، جایز است؟
- اگر همه ی افراد کالایی، یکسان باشد مثلاً قیمت بشقاب های یک کارخانه مساوی باشد، آیا فروختن آن کالا به نحو تردید(به این شکل که بگوید هر کدام را می خواهی به فلان مبلغ مشخص به تو می فروشم) صحیح است؟
- مشتری کالایی را به شکل نقد معامله می کند و پس از معامله می خواهد که نیمی از ثمن نسیه باشد. فروشنده هم از او تقاضا می کند که نصف ثمن را به شکل نسیه و به قیمت گرانتر پرداخت کند و مشتری نیز می پذیرد. آیا معامله صحیح است؟
- خرید و فروش قرآن به صورت متعارف کنونی جایز است ؟ (فروشنده مثلاً می گوید 2000 تومان می فروشم و خریدار مبلغ را پرداخت می کند).
- کمیته امداد صندوقهایی در اختیار مردم می گذارد که صدقه در آن بریزند آیا جایز است مقداری از آن مبالغ را برداریم و به مستحقینی که در نظر داریم بدهیم؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا پول مثلی است یا قیمی با توجّه به اینکه ارزش ذاتی ندارد و محض اعتبار است مثل کوپن و بلیط نه مثل طلا و گندم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا جایز است در حین خرید کالایی از طرف فروشنده یا خریدار شرط شود که بعد از مدتی معلوم یا نامعلوم جنس را دوباره فروشنده از خریدار به همان قیمت یا بالاتر پایین تر بخرد؟
- [سایر] آیا مرابحه وکالتی به شکل ذیل، صحیح است؟ اگر مشتری به فروشنده مراجعه کند، و از وی کالایی را بخواهد؛ آنگاه فروشنده پولی را به مشتری بدهد و به وی وکالت دهد که از طرف خودش فروشنده کالایی را خریداری کند؛سپس فروشنده، همان کالا را با اضافه کردن سودی بر قیمت خریداری شده توسط مشتری، به وی بفروشد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی که از طرف اداره یا شرکت، وکیل در خرید مایحتاج است، کالایی را که در بازار قیمت معیّنی دارد، به طمع دریافت کمک مالی از فروشنده به قیمت بالاتری بخرد، آیا این خرید صحیح است؟ و آیا جایز است که از فروشنده به علت این کار، کمک دریافت کند؟
- [سایر] با سلام لطفا من را راهنمایی کنید که چگونه میتوا نم در حوزه ی علمیه قم ثبت نام کنم و زمان ثبت نام چه موقع می‌باشد وسئوالات ورودی آزمون از چه منابعی است وآیا فرقی میان دروس حوزوی و مدارک تحصیلی آن با دروس حوزوی که در دانشگاه تدریس می‌شود می‌باشد وآیا مدارک حوزه و دانشگاه با هم فرقی دارند و مدت زمان دوره ی تحصیلات حوزه ودانشگاه آیا یکی است ویا باهم تفاوت دارد؟ با تشکر از زحمات بی دریغ شما
- [آیت الله بهجت] ذبیحه اهل کتاب چه حکمی دارد؟ و آیا فروختن میته و شراب به اهل کتاب و کسانی که حلال و حرام برایشان فرقی ندارد، اشکال دارد؟ و اگر به قصد فروختن چیزهایی دیگر این ها را بفروشند چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا فروش کالایی به مبلغی بیش از قیمت روز در ازای دریافت چک ده روزه بنا به تصمیم و اختیار خریدار اشکال ربوی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا دادن غذا و یا فروختن آن به کافر، در روزِ ماه مبارک رمضان جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی کالایی را سه ماهه به طور نسیه خریده است و بعد از رسیدن موعد مقرّر از فروشنده درخواست نمود که مهلت را تا سه ماه دیگر تمدید کند به این شرط که او هم مبلغی زائد از پول کالا را به او بپردازد، آیا انجام این کار برای آن دو جایز است؟
- [آیت الله سیستانی] سود متعارفی که از فروختن قطعه ای جایز و حلال می باشد چند درصد است ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- فروختن چیز پاکی که نجس شده و آب کشیدن آن ممکن است اشکال ندارد. ولی اگر مشتری بخواهد آن چیز را بخورد باید فروشنده نجس بودن آن را به او بگوید.
- اگر جنسی را نقد بفروشند، خریدار و فروشنده، بعد از معامله می توانند جنس و پول را از یکدیگر مطالبه نموده و تحویل بگیرند و تحویل دادن خانه و زمین و مانند اینها به این است که آن را در اختیار خریدار بگذارند که بتواند در آن تصرف کند و تحویل دادن فرش و لباس و مانند اینها از اموال منقول به این است که آن را طوری در اختیار خریدار بگذارند که اگر بخواهد آن را به جای دیگر ببرد فروشنده جلوگیری نکند.
- در چند مورد معامله باطل است: اول :خرید و فروش عین نجس مثل: بول و غائط و خون و خوک و سگ ولی خرید و فروش خون برای معالجه بیماران و خرید و فروش سگ شکاری و نگهبان جایز است. دوم :خرید و فروش مال غصبی مگر آنکه صاحبش اذن دهد. سوم: خرید و فروش چیزهائی که ارزش مالی ندارد. چهارم :معامله چیزی که منافع معمولی آن حرام باشد، مثل آلات قمار و موسیقی. پنجم: معامله ای که در آن ربا باشد. ششم: فروختن اجناس تقلبی که خریدار از وضع آن خبر نداشته باشد.و فروختن روغنی که آن را با پیه مخلوط کرده است و این عمل را غش می گویند، از پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) منقول است که فرمود: کسی که در معامله با مسلمانان غش کند یا به آنان ضرر بزند یا تقلب و حیله نماید، از ما نیست و هر که با برادر مسلمان خود غش کند، خداوند برکت روزی او را می برد و راه معاش او را می بندد و او را به خودش واگذار می کند. هفتم :خرید و فروش اعضای بدن مانند کلیه و امثال آن و اگر پولی می گیرد آن را در مقابل اجازه برداشتن عضو در بدن، بگیرد نه در مقابل اصل و در هر حال این کار در صورتی جائز است که برای دهنده عضو، ایجاد خطر نکند. هشتم :خرید و فروش اراضی موات پیش از آنکه آن را احیاء کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر فروشنده به جای کالایی که قرارداد کرده، کالای دیگری تحویل بدهد، در صورتی که مشتری راضی شود، اشکال ندارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] انسان نمی تواند جنسی را که سلف خریده؛ پیش از تمام شدن مدت به غیر فروشنده اش بفروشد و بعد از تمام شدن مدت اگرچه آن را تحویل نگرفته باشد؛ فروختن آن اشکال ندارد؛ ولی فروختن غله مانند گندم و جو و سایر اجناسی که با وزن یا پیمانه فروخته می شود پیش از تحویل گرفتن آن جایز نیست مگر اینکه به قیمت خریدش بفروشد یا به خود فروشنده اش بفروشد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] فروختن مال غصبی باطل است و فروشنده باید پولی را که از خریدار گرفته به او برگرداند.
- [آیت الله بروجردی] فروختن مال غصبی باطل است و فروشنده باید پولی را که از خریدار گرفته به او برگرداند.
- [آیت الله خوئی] فروختن مال غصبی باطل است، و فروشنده باید پولی را که از خریدار گرفته به او برگرداند.
- [امام خمینی] فروختن مال غصبی باطل است، و فروشنده باید پولی را که از خریدار گرفته به او برگرداند.
- [آیت الله بهجت] فروختن مال غصبی باطل است، و فروشنده باید پولی را که از خریدار گرفته به او برگرداند.
- [آیت الله وحید خراسانی] انسان نمی تواند جنسی را که سلف خریده پیش از تمام شدن مدت به غیر فروشنده اش بفروشد و همچنین به فروشنده بنابر احتیاط واجب و بعد از تمام شدن مدت اگر چه ان را تحویل نگرفته باشد فروختن ان اشکال ندارد ولی در صورتی که به فروشنده به جنس ثمن بفروشد نباید به بیشتر از ثمن بفروشد و فروختن اجناسی که با وزن یا پیمانه فروخته می شود پیش از تحویل گرفتن ان جایز نیست ولی اگر به بیشتر از سرمایه اش نفروشد مانعی ندارد
- [آیت الله فاضل لنکرانی] فروختن مال دیگری اگر مالک آن معامله را ردّ کرد باطل است، و فروشنده باید پولی را که از خریدار گرفته به او برگرداند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . فروختن مال غصبی اگر مالک آن، معامله را رد کرد باطل است، و فروشنده باید پولی را که از خریدار گرفته به او برگرداند.