وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اموالی که از مرحوم شریکم باقی مانده و وارث او را نیز نمی شناسم وظیفه ام چیست؟
بسمه تعالی: نخست از ورثه شریک تحقیق کنید شاید به آن دسترسی پیدا کنید و در صورت یأس و نومیدی از طرف او صدقه بدهید، مشروط بر اینکه اگر ورثه شناخته نشد و اظهار نارضایتی کرد او را راضی کنید و نیز می توانید مبلغ مزبور را به مجتهد بدهید تا او صدقه دهد در این صورت ضمانی بر شما نیست . والله العالم
بسمه تعالی: نخست از ورثه شریک تحقیق کنید شاید به آن دسترسی پیدا کنید و در صورت یأس و نومیدی از طرف او صدقه بدهید، مشروط بر اینکه اگر ورثه شناخته نشد و اظهار نارضایتی کرد او را راضی کنید و نیز می توانید مبلغ مزبور را به مجتهد بدهید تا او صدقه دهد در این صورت ضمانی بر شما نیست . والله العالم
پاسخ:
بسمه تعالی: نخست از ورثه شریک تحقیق کنید شاید به آن دسترسی پیدا کنید و در صورت یأس و نومیدی از طرف او صدقه بدهید، مشروط بر اینکه اگر ورثه شناخته نشد و اظهار نارضایتی کرد او را راضی کنید و نیز می توانید مبلغ مزبور را به مجتهد بدهید تا او صدقه دهد در این صورت ضمانی بر شما نیست . والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مقداری از وجوهات شرعیه که مرجع تقلید صاحبان آن مشخص شده است از مدتها پیش نزد ما باقی مانده است اکنون با اینکه ارباب وجوه را نمی شناسم وظیفه ما درباره آن‌ها چیست؟
- مقداری از وجوهات شرعیه که مرجع تقلید صاحبان آن مشخص شده است از مدتها پیش نزد ما باقی مانده است اکنون با اینکه ارباب وجوه را نمی شناسم وظیفه ما درباره آن‌ها چیست؟
- پدرم از دنیا رفت و اموالی به ارث باقی ماند و شک دارم خمس اموال را پرداخته است وظیفه ام چیست؟
- پدرم از دنیا رفت و اموالی به ارث باقی ماند و شک دارم خمس اموال را پرداخته است وظیفه ام چیست؟
- از وصیّت کننده دو وصیت نامه بدون تاریخ باقی مانده است وظیفه چیست؟
- شخصی وصیت کرده است که ثلث ماترک را جدا نمایند و سپس مواردی برای مصرف آن بیان کرده است و وصی پس از مصرف درآن موارد، مقداری از ثلث باقی مانده است آیا مابقی به وارث برمی گردد؟
- اگر محل نیش زالو، خون باقی بماند وظیفه نمازگزار چیست؟
- جوانی از دنیا رفته و اموالی از وی به جا مانده است و والدین تصمیم دارند در امور خیر و مستحبی مصرف نمایند. حضرتعالی کدام مورد را پیشنهاد می فرمایید؟
- اگر سه نفر در قتل شرکت نمایند و اولیای دم تقاضای قصاص نفس کنند و بخواهند هر سه نفر را قصاص کنند، باید فاضل دیه را به وارث قاتلان پرداخت کنند. حال ولیّ دم حاضر به پرداخت فاضل دیه نیست و این افراد هم چنان در زندان باقی مانده اند. تکلیف چیست؟
- مسجدی قدیمی به علت فرسودگی نوسازی شده است آیا اعلام عدم رضایت وارث بانی مسجد تاًثیری در بطلان نماز دارد؟ و آیا به صرف نداشتن وقف نامه دلیل بر مالکیت وارث باقی است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] زیدی مرحوم شده وارث او منحصر به دو پسر عمو و دو پسر خاله میباشد، معین فرمایید چگونه ارث می‌برند؟
- [سایر] آیا در اموالی که از زن باقی می ماند سهم دختر همانند اموال پدر، نصف پسر است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا در ازدواج دائم، مرد می تواند ضمن عقد با همسرش شرط کند که اگر زن وارث مرد واقع شد، ارث خودش را به فرزند آن مرد که از زوجه مرحومه او باقی مانده است ببخشد و هبه کند؟
- [آیت الله بهجت] من مقلد امام بودم و بعد از رحلت ایشان بنا به فتوای آقای اراکی بر تقلید از ایشان باقی ماندم، اکنون مرجع اعلم را نمی شناسم آیا الآن هم می توانم بر امام باقی باشم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] فردی کشته شده، و از او یک زن باردار باقی مانده است. با توجّه به این که زوجه ولیّ دم واقع نمی شود، آیا حمل او ولیّ دم در مسأله قصاص خواهد بود؟ اگر همراه این حمل وارث دیگری وجود داشته باشد، آیا وارث به تنهایی ولیّ دم خواهد بود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مردی فوت کرده است و اموالی مثل باغ، ساختمان، زمین مزروعی و پول نقد از او باقی مانده است. ورثه او هنگام فوت چند پسر و دختر است با یک زن دائم که از این زن فرزندی ندارد. لطفاً بفرمایید سهم الارث هرکدام چه مقدار می باشد؟ و همسر وی از چه چیزهایی ارث می برد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی دارو مصرف کرده یا عمداً تا صبح جنب باقی مانده است یا استمنا کرده است و نمی دانسته که این امور مبطل روزه است چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا جایز است در ایام محرم از افراد خیّر اموالی را جمع آوری کرد و با تقسیم آن‌ها به سهم های مختلف، قسمتی را به قاری قرآن و مرثیه خوان و سخنران داد و باقی مانده را برای برگزاری مجالس مصرف کرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی از دنیا رفته و از وی وصیتنامه ای به دست خط خودش باقی مانده لکن فاقد امضاء است، آیا ورثه نسبت به اجرای مفاد وصیتنامه وظیفه ای دارند؟
- [آیت الله اردبیلی] بعد از ذبح حیوان حلال گوشت، شک میکنیم خونی که در بدن حیوان است، باقی مانده خون حیوان است یا خون هنگام ذبح است که به داخل بدن حیوان برگشته است. در این صورت، وظیفه چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مخارجی را که برای گندم و جو و خرما و انگور کرده است، می تواند از حاصل کسر کند و چنانچه پس از کم کردن اینها به اندازه نصاب باشد، باید زکات باقی مانده آن را بدهد.
- عده ازدواج موقت پس از تمام شدن و یا بخشیدن باقی مانده مدت، دو حیض است و اگر حیض نمی بیند، چهل و پنج روز باید از شوهر کردن خودداری نماید.
- کسی که مخارج سالش را داشته اگر مقداری از آن را مصرف کند و بعد شک کند که آنچه باقی مانده به اندازه مخارج سال او هست یا نه، نمی تواند زکات بگیرد.
- اگر ملکی را اجاره کند و بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره به طوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد، یا قابل استفاده ای که شرط کرده اند نباشد، اجاره مدتی که باقی مانده باطل می شود و اگر استفاده مختصری هم بتواند از آن ببرد، می تواند اجاره مدت باقیمانده را به هم بزند.
- کسی که وظیفه اش تیمّم است; اگر بداند تا آخر وقت عذر او باقی می ماند، در وسعت وقت می تواند با تیمّم نماز بخواند ولی اگر بداند یا احتمال عقلائی دهد که تا آخر وقت عذر او برطرف می شود، باید صبر کند و با وضو یا غسل نماز بخواند.
- کسی که وظیفه اش تیمّم است بنابر احتیاط واجب نباید پیش از وقت نماز برای نماز تیمّم کند، ولی اگر برای کار واجب دیگر یا مستحبی تیمّم کند و تا وقت نماز عذر او باقی و از پیدا کردن آب مأیوس باشد. می تواند با همان تیمّم نماز بخواند.
- کسی که وظیفه اش تیمّم است اگر برای کاری تیمّم کند، تا تیمّم و عذر او باقی است، کارهایی را که باید با وضو یا غسل انجام داد، می تواند بجا آورد ولی اگر عذرش تنگی وقت بوده، یا با داشتن آب برای نماز میّت یا خوابیدن، تیمّم کرده، فقط کاری را که برای آن تیمّم نموده; می تواند انجام دهد.
- زنی که چند ماه خون دیده ولی عادت معینی پیدا نکرده است چند صورت دارد: 1. در تمام ماه فقط ده روز یا کمتر یک تا چهار روز خون می بیند، همه اش حیض است. 2. در تمام ماه بیشتر از ده روز خون می بیند و روزهایی که آن خون نشانه های حیض را دارد، بیشتر از سه روز و کمتر از ده روز است، همه این روزها حیض محسوب می شود. 3. اگر همه روزهای بیشتر از ده روز از نظر اوصاف یکسان است به عادت اکثریت قاطع خویشان از نظر عدد عمل کند. 4. اگر خویشان از نظر شماره ایام، مختلف هستند هفت روز حیض و باقی مانده را استحاضه محسوب کند.
- مُساقات چند شرط دارد: 1 مالک و کسی که تربیت درخت ها را به عهده می گیرد، باید مکلف و عاقل باشند. 2 کسی آن‌ها را مجبور نکرده باشد و نیز باید سفیه و حاکم شرع آنان را از تصرف در مال خودشان منع نکرده باشد. 3 مدت مساقات باید معلوم باشد و اگر اول آن را معین کنند و آخر آن را موقعی قرار دهند که میوه آن سال به دست می آید صحیح است. 4 باید سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد و اگر قرار بگذارند که مثلاً صد من از میوه ها مال مالک و بقیه مال کسی باشد که کار می کند، معامله باطل است. 5 باید قرار معامله مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند و اگر بعد از ظاهر شدن میوه و پیش از رسیدن آن قرار بگذارند، پس اگر کاری مانند آبیاری و شیمیایی که برای تربیت درخت لازم است باقی مانده باشد، معامله صحیح است و اگر قرارداد برای چیدن میوه و نگهداری آن داشته باشد صحیح است ولی مساقات نیست. احکام مساقات
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پنج نفر (یا بیشتر) برای نماز جمعه مهیا شوند ولی در اثناء خطبه ها یا بعد از آن‌ها و قبل از اقامه نماز متفرق شوند و برنگردند به طوری که کمتر از 5 نفر باقی مانده باشند وظیفه افراد باقی مانده، نماز ظهر است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وارث میّت فقط پدر و مادر و یک پسر باشند، پدر و مادر هر یک 16 مال و 46 باقی مانده را پسر می‌برد و اگر پدر و مادر و چند پسر یا چند دختر باشند، هر کدام از پدر و مادر 16 مال می‌برند و فرزندان 46 باقی مانده را به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند و اگر وارث پدر و مادر و پسر و دختر باشند، هر کدام از پدر و مادر 16 مال را می‌برد و 46 باقی مانده به فرزندان میرسد که آن را طوری تقسیم میکنند که هر پسری دو برابر یک دختر ببرد، بنابراین اگر میّت پدر و مادر و یک پسر و دو دختر داشته باشد، سهم هر یک از پدر و مادر 16 و سهم پسر 26 و سهم هر دختر 16 خواهد بود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر همراه طبقه اوّل، شوهر یا زن وجود داشته باشد و در طبقه اوّل وارث قرابتبر وجود داشته باشد، تقسیم ارث روشن است: نخست شوهر و زن و وارث فرضبر دیگر (اگر وجود داشته باشد) ارث خود را می‌برد و باقی مانده به وارث قرابتبر میرسد، بنابراین اگر وارث شوهر و پسر باشد، شوهر 14 و بقیّه به پسر میرسد و اگر شوهر و پدر و مادر و پسر و دختر باشد، شوهر 14 و هر یک از پدر و مادر 16 و 512 باقی مانده را پسر و دختر برده و پسر دو برابر دختر می‌برد، در نتیجه سهام نهایی بدین گونه خواهد بود: شوهر 936، پدر و مادر هر یک636، پسر 1036 و دختر 536.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه وارث میت فقط پدر یا مادر و پسر و دختر باشد مال را شش قسمت می کنند یک سهم آن را پدر یا مادر می برد و پنج سهم باقی مانده را طوری تقسیم می کنند که هر پسر دو برابر دختر ببرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر دو قسمت اب انگور بدون جوش امدن کم شود چنانچه باقی مانده ان جوش بیاید حرام است
- [آیت الله خوئی] اگر دو قسمت آب انگور بدون جوش آمدن کم شود چنانچه باقی ماندة آن جوش بیاید حرام است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر خواندن نماز آیات را به قدری تأخیر بیندازد که تا باز شدن خورشید یا ماه به اندازه یک رکعت وقت باقی مانده باشد، باید نیّت ادا کند؛ ولی اگر کمتر از یک رکعت به شروع باز شدن باقی مانده باشد، بنابر احتیاط واجب نباید نیّت ادا و قضا کند.
- [آیت الله بروجردی] اگر ملکی را اجاره کند و بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره به طوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد، یا قابل استفادهای که شرط کردهاند نباشد، اجارهی مدتی که باقی مانده باطل میشود و اگر استفادهی مختصری هم بتواند از آن ببرد، میتواند اجارهی مدت باقی مانده را به هم بزند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر –5نفر – (یا بیشتر ) ، برای نماز جمعه مهّیا شوند ولی در اَثْناء خطبه ها یا بعد از آن‌ها وقبل از اقامة نماز متفرق شوند وبر نگردند بطوری که کمتر از –5 نفر- باقی مانده باشند ، وظیفة افراد باقیمانده نماز ظهر است .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] روزه داری که محتلم شده؛ می تواند بول کند اگرچه بداند به واسطه بول کردن باقی مانده منی از مجری بیرون می آید.