شبیه سازی انسان
در این مقاله چهار ديدگاه شيعه در مورد شبيه سازى انسانى را بررسی می‌کنیم.
سؤال 1294 . آیا شبیه سازی عضو انسان و یا شبیه سازی انسان به قصد کمک به دیگران و درمان دیگران جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی: شبیه سازی در عضو بدون نیاز به شبیه سازی انسان کامل اشکال شرعی ندارد بلکه بسیار خوب است که نقص اعضاء از بین می رود، اما شبیه سازی به صورت انسان کامل مایه فساد و از بین رفتن نسب خواهد بود، علاوه بر این نوعی دخالت در آفرینش است و حرام می باشد . والله العالم
بسمه تعالی: شبیه سازی در عضو بدون نیاز به شبیه سازی انسان کامل اشکال شرعی ندارد بلکه بسیار خوب است که نقص اعضاء از بین می رود، اما شبیه سازی به صورت انسان کامل مایه فساد و از بین رفتن نسب خواهد بود، علاوه بر این نوعی دخالت در آفرینش است و حرام می باشد . والله العالم
عنوان سوال:
سؤال 1294 . آیا شبیه سازی عضو انسان و یا شبیه سازی انسان به قصد کمک به دیگران و درمان دیگران جایز است یا خیر؟
پاسخ:
بسمه تعالی: شبیه سازی در عضو بدون نیاز به شبیه سازی انسان کامل اشکال شرعی ندارد بلکه بسیار خوب است که نقص اعضاء از بین می رود، اما شبیه سازی به صورت انسان کامل مایه فساد و از بین رفتن نسب خواهد بود، علاوه بر این نوعی دخالت در آفرینش است و حرام می باشد . والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا شبیه سازی در مورد انسان را جایز می دانید؟
- آیا پای کوبی و رقص سنّتی و ورزشهایی که شبیه رقص است جایز است؟
- برخی از بطری های نوشیدنی غیر الکلی شبیه بطری های مشروبات الکلی است آیا خرید و فروش آن جایز است؟
- برخی از جوانان موهای خود را شبیه گروهی به نام شیطان پرستان می کنند آیا این کار جایز است؟
- آیا خرید و فروش خون که برای درمان استفاده می شود جایز است؟
- مبلغی توسط عده ای خیّر به فردی جهت تهیه دارو برای نیازمندان، و درمان آن‌ها پرداخت می شود ولی وی آن مبالغ را در امور خیریه دیگر مصرف می کند آیا کار او جایز است؟
- سؤال 1142. با توجه به اهمیت فرهنگی، تبلیغی حضور مسلمانان در مسابقات ورزشی، آیا جایز است بانوی مسلمان با حفظ حجاب، با آقایان مسابقه دهد؟
- صندوق قرض الحسنه در ابتدای امر جهت ثبت نام از هر عضو نیم سکه دریافت می کند و پس از 6ماه به مقدار درخواست اعضاء، به عنوان قرض، سکه پرداخت می کند و اقساط آن به صورت ربع یا ارزش جاری آن به صورت ریالی دریافت می شود آیا این نوع قرض جایز است؟
- آیا پیوند اعضاء و نسوج از بیمارانی که مرگ مغزی شده اند و همچنین پیوند از حیوان نجس العین به انسان جایز است؟
- معمولاً در مدارس معلم در کلاس هنر به تصویر و نقاشی انسان و حیوان ، دانش آموزان را دستور می دهد. اینگونه نقاشیها که با دستور آموزگار است و در صورت تخلّف، نمره نخواهد داشت ، شرعاً جایز است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] در مواردی که قطع عضو به منظور پیوند زدن جائز است ، فروش آن عضو نیز جایز است یا خیر ؟
- [سایر] تکلیف روح در جریان شبیه سازی چیه؟ به صورت دقیق تر جسم موجود شبیه سازی شده که توسط انسان و به ارده انسان ساخته شده اما روحش چی؟ اینجا جایگاه ارده خدا و انسان کجاست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا برداشتن عضوی از میّت برای پیوند زدن به انسان دیگر جایز است؟ و آیا در صورت برداشتن عضو، دیه باید پرداخت شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دیه شکستن لگن، که با نقص عضو بهبود یافته، یا بدون نقص عضو درمان شده، چه میزان است؟ آیا دیه استخوان لگن ارتباطی با استخوان پا دارد، یا مرتبط نمی شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دیه شکستن لگن، که با نقص عضو بهبود یافته، یا بدون نقص عضو درمان شده، چه میزان است؟ آیا دیه استخوان لگن ارتباطی با استخوان پا دارد، یا مرتبط نمی شود؟
- [سایر] در مواردی که پیوند عضو جایز است ؛ آیا خرید و فروش اعضا و کلیه جایز است؟
- [سایر] آیا مرجع تقلیدی هست که شبیه سازی را جایز بداند؟ نظر اسلام در این باره چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا شبیه قبور ائمّه طاهرین با چوب و سنگ ساختن جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] الف) آیا برای نجات جان یک مسلمان، انسان می تواند عضوی از اعضای خود را به او هدیه کند، بدون این که هیچ خطر جانی متوجّه انسان دهنده عضو بوده باشد؟ ب) آیا دهنده عضو می تواند پولی در عوض دریافت نماید؟ ج) اگر احتمال آسیب و خطر کمتر از مرگ برای دهنده عضو در کار باشد آیا این اقدام جایز است در صورتی که با این کار مسلمانی را از مرگ نجات بدهد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا شبیه سازی انسان از خودش مجاز می باشد یا خیر ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در وضو شستن صورت و دست ها مرتبه اول واجب و مرتبه دوم جایز و مرتبه سوم و بیشتر از آن حرام می باشد. منظور از مرتبه اول آن است که تمام عضو را بشوید; خواه با یک مشت آب باشد یا چندین مشت. وقتی که تمام شد یک مرتبه حساب می شود.
- انسان می تواند اعتکاف را از جانب خود و یا از جانب افراد از دنیا رفته انجام دهد، ولی از طرف فرد زنده جایز نیست.
- حاضر نشدن به نماز جماعت از روی بی اعتنائی جایز نیست و سزاوار نیست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.
- خوردن یا نوشیدن چیزی که برای انسان ضرر مهمی دارد حرام است، کشیدن سیگار و سایر انواع دخانیات مخصوصاً مواد مخدر مطلقاً حرام است خواه به صورت تزریق یا دود کردن یا خوردن و یا به هر طریق دیگری بوده باشد. و همچنین تولید، خرید و فروش و هر گونه کمک به انتشار آن حرام است.
- اگر انسان غذایی را که در ظرف طلا یا نقره است در ظرف دیگر بریزد این استعمال جایز است; ولی اگر بخواهد از ظرف دوم غذا بخورد و خالی کردن ظرف برای آن نباشد که غذا خوردن از ظرف طلا یا نقره جایز نیست، این استعمال حرام می باشد.
- انسان می تواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید خمس آن را بدهد و همچنین جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و اگر برای دادن خمس سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد.
- در چند مورد معامله باطل است: اول :خرید و فروش عین نجس مثل: بول و غائط و خون و خوک و سگ ولی خرید و فروش خون برای معالجه بیماران و خرید و فروش سگ شکاری و نگهبان جایز است. دوم :خرید و فروش مال غصبی مگر آنکه صاحبش اذن دهد. سوم: خرید و فروش چیزهائی که ارزش مالی ندارد. چهارم :معامله چیزی که منافع معمولی آن حرام باشد، مثل آلات قمار و موسیقی. پنجم: معامله ای که در آن ربا باشد. ششم: فروختن اجناس تقلبی که خریدار از وضع آن خبر نداشته باشد.و فروختن روغنی که آن را با پیه مخلوط کرده است و این عمل را غش می گویند، از پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) منقول است که فرمود: کسی که در معامله با مسلمانان غش کند یا به آنان ضرر بزند یا تقلب و حیله نماید، از ما نیست و هر که با برادر مسلمان خود غش کند، خداوند برکت روزی او را می برد و راه معاش او را می بندد و او را به خودش واگذار می کند. هفتم :خرید و فروش اعضای بدن مانند کلیه و امثال آن و اگر پولی می گیرد آن را در مقابل اجازه برداشتن عضو در بدن، بگیرد نه در مقابل اصل و در هر حال این کار در صورتی جائز است که برای دهنده عضو، ایجاد خطر نکند. هشتم :خرید و فروش اراضی موات پیش از آنکه آن را احیاء کند.
- کسی که زنش سیده است نباید به او خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند ولی اگر مخارج دیگران بر آن زن واجب باشد و نتواند مخارج آنان را بدهد،جایز است انسان خمس به آن زن بدهد که به مصرف آنان برساند.
- اگر زنی بچه ای را با شرائطی که در آینده گفته می شود شیر دهد، پدر آن بچه نمی تواند با دخترهائی که از آن زن به دنیا آمده اند، ازدواج کند. و نیز نمی تواند دخترهای شوهری را که شیر مال اوست، برای خود عقد نماید، بلکه احتیاط واجب آن است که دخترهای رضاعی او را هم برای خود عقد ننماید ولی جایز است با دخترهای رضاعی آن زن ازدواج کند، اگرچه احتیاط مستحب آن است که با آنان هم ازدواج نکند، و نگاه محرمانه یعنی نگاهی که انسان می تواند به محرم های خود کند، به آنان ننماید.
- اگر زنی بچه ای را با شرائطی که در آینده گفته می شود شیر دهد، پدر آن بچه نمی تواند با دخترهائی که از آن زن به دنیا آمده اند، ازدواج کند. و نیز نمی تواند دخترهای شوهری را که شیر مال اوست، برای خود عقد نماید، بلکه احتیاط واجب آن است که دخترهای رضاعی او را هم برای خود عقد ننماید ولی جایز است با دخترهای رضاعی آن زن ازدواج کند، اگرچه احتیاط مستحب آن است که با آنان هم ازدواج نکند، و نگاه محرمانه یعنی نگاهی که انسان می تواند به محرم های خود کند، به آنان ننماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر حفظ عضو مهم و مؤثّری از مسلمان، متوقّف بر قطع عضو میّت مسلمان باشد، در این صورت نیز بنابر اقوی قطع و پیوند آن عضو جایز است، بخصوص اگر خودِ میّت به آن وصیّت کرده باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] پیوند قلب، یا کلیه، یا اعضای دیگر جایز است، خواه آن عضو از انسان زنده ای گرفته شده باشد یا از میت و خواه آن میت، میت مسلمان باشد یا غیر مسلمان، ولی در صورتی می توان آن عضو را از بدن (میت مسلمان) قطع کرد و به بدن دیگری پیوند زد که حفظ جان آن مسلمان موقوف بر این پیوند باشد، همچنین اگر حفظ عضو مهمی مانند چشم موقوف بر این کار باشد و در هر صورت احتیاط آن است که قطع کننده عضو میت مسلمان، دیه قطع عضو را مطابق آنچه در کتابهای فقهی مفصل آمده است، بپردازد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] تزریق خون انسانی به انسان دیگر برای درمان بیماری یا جراحی یا نجات جان او جایز است، خواه خون مسلمان باشد یا کافر، مرد باشد یا زن و خرید و فروش خون برای این منظور مانعی ندارد.
- [آیت الله خوئی] جایز نیست بریدن عضوی از اعضاء بدن مردة مسلمان مانند چشم و یا عضو دیگر به منظور پیوند زدن آن عضو به بدن شخص زندة دیگر و قطع کننده ملزم شود که دیة آن عضو را به ورثة مرده بپردازد، ولی چنانچه زنده ماندن یک فرد مسلمان متوقف گردد که عضو بدن مردة مسلمانی را ببرند و به او پیوند زنند، جایز است بریدن آن عضو ولی قطع کننده باید دیة آن را بپردازد و در هر دو صورت پیوند زدن عضو قطع شده به بدن دیگری اشکال ندارد و پس از پیوند چون جزء بدن شخص زنده میگردد، احکام بدن زنده بر او جاری است .... و ظاهر این است که جایز باشد در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضاء او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند و در این صورت بریدن عضو آن میت دیه ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز نیست بریدن عضوی از اعضأ بدن مرده مسلمان مانند چشم و یا عضو دیگر بمنظور پیوند زدن آن عضو به بدن شخص زنده دیگر وقطع کننده ملزم است که دیه آن عضو را با اجازه حاکم شرع صرف حج یا سایر خیرات ومبّرات خود میّت نماید، ولی چنانچه زنده ماندن یک فرد مسلمان متوقّف گردد که عضو بدن مرده مسلمانی را ببرند و به او پیوند زنند، جائز است بریدن آن عضو ولیقطع کننده باید دیه آن را بپردازد و در هر دو صورت پیوند زدن عضو قطع شده به بدن دیگری اشکال ندارد وپس از پیوند چون جزو بدن شخص زنده میگردد، احکام بدن زنده بر او جاری است. و ظاهر این است که جائز نباشد شخصی در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضأ او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند و در این صورت بریدن عضو آن میّت دیه دارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر شخصی راضی شود که در حال حیات خود عضوی از اعضای او را بریده و به دیگری پیوند زنند چنانچه ان عضو از اعضای رییسه باشد که بریدن ان صدمه ای به حیات او می زند و یا نقص و عیبی در او ایجاد می کند بریدن ان عضو جایز نیست و اگر با بریدن ان عضو ضرر و عیبی بر او وارد نمی شود مانند بریدن مقداری از پوست و یا گوشت ران که جای ان روییده می شود بریدن ان عضو با رضایت او جایز است و می تواند برای رفع ید از ان عضو مبلغی دریافت کند
- [آیت الله مظاهری] اگر با رعایت مراتب دفاع، به طرف خسارت مالی یا نقص عضو وارد شود یا کشته شود، انسان ضامن نیست.
- [آیت الله اردبیلی] ردّ کسی که درخواست کمک کرده و نیز درخواست کمک از دیگران بدون داشتن نیاز، شدیدا کراهت دارد و گاهی جایز نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 47 خرید و فروش خون برای نجات جان بیمار جایز است، ولی در مورد خرید و فروش اعضای بدن مانند کلیه و امثال آن، احتیاط آن است که اگر پولی می خواهند بگیرند در مقابل اجازه برداشتن عضو از بدن شخص دهنده بوده باشد، نه در مقابل خود عضو و اصل این کار در صورتی جایز است که برای دهنده تولید خطر نکند.
- [آیت الله سیستانی] قطع عضو مسلمان مرده، مانند چشم و دستش برای پیوند زدن به بدن زنده جایز نیست، و اگر کسی چنین کند، بر او دیه لازم میآید. و دفن آن عضو قطع شده واجب است، ولی اگر پیوند زد و عضو زندهای از بدن شد، قطع آن واجب نیست.