خرید و فروش
بیع، مبادله‌ی مال در برابر مال است. معنای یاد شده، معنای لغوی بیع است و در باب تجارت یا بیع- بنابر اختلاف تعبیر در کلمات فقها- به تفصیل از احکام، اقسام و شرایط آن سخن رفته است.
در مواردی که پیوند عضو جایز است ؛ آیا خرید و فروش اعضا و کلیه جایز است؟
در مواردی که پیوند عضو جایز است ؛ آیا خرید و فروش اعضا و کلیه جایز است؟ آیات عظام امام، خامنه‌ای و نوری: در فرض یاد شده، خرید و فروش آن جایز است ؛ و نیز می‌تواند پول را در برابر اجازه برداشتن عضو بگیرد. امام، تحریر الوسیله، ج 2، التشریح، م 7 ؛ نوری، استفتاءات، ج 1، س 1004 ؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 1290. آیات عظام بهجت، سیستانی، صافی و وحید: در فرض یاد شده، می‌تواند پول را در برابر اجازه برداشتن عضو بگیرد. بهجت، توضیح‌المسائل، متفرقه، م 24 ؛ صافی، استفتاءات پزشکی، س 56 و 50 ؛ سیستانی، توضیح‌المسائل، احکام پیوند، م 62 ؛ وحید، توضیح‌المسائل، م 2894. آیةاللَّه تبریزی: اعضای بدن انسان، قابل خرید و فروش نیست. تبریزی، استفتاءات، س 2078. آیات عظام فاضل و مکارم: در فرض یاد شده، خرید و فروش آن جایز است ؛ ولی بهتر است پول را در برابر اجازه برداشتن عضو بگیرد. فاضل، جامع‌المسائل، ج 1، س 2122 ؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1448 و 1460. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 444/500016)
در مواردی که پیوند عضو جایز است ؛ آیا خرید و فروش اعضا و کلیه جایز است؟ آیات عظام امام، خامنه‌ای و نوری: در فرض یاد شده، خرید و فروش آن جایز است ؛ و نیز می‌تواند پول را در برابر اجازه برداشتن عضو بگیرد. امام، تحریر الوسیله، ج 2، التشریح، م 7 ؛ نوری، استفتاءات، ج 1، س 1004 ؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 1290. آیات عظام بهجت، سیستانی، صافی و وحید: در فرض یاد شده، می‌تواند پول را در برابر اجازه برداشتن عضو بگیرد. بهجت، توضیح‌المسائل، متفرقه، م 24 ؛ صافی، استفتاءات پزشکی، س 56 و 50 ؛ سیستانی، توضیح‌المسائل، احکام پیوند، م 62 ؛ وحید، توضیح‌المسائل، م 2894. آیةاللَّه تبریزی: اعضای بدن انسان، قابل خرید و فروش نیست. تبریزی، استفتاءات، س 2078. آیات عظام فاضل و مکارم: در فرض یاد شده، خرید و فروش آن جایز است ؛ ولی بهتر است پول را در برابر اجازه برداشتن عضو بگیرد. فاضل، جامع‌المسائل، ج 1، س 2122 ؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1448 و 1460. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 444/500016)
پاسخ:
در مواردی که پیوند عضو جایز است ؛ آیا خرید و فروش اعضا و کلیه جایز است؟
آیات عظام امام، خامنه‌ای و نوری: در فرض یاد شده، خرید و فروش آن جایز است ؛ و نیز می‌تواند پول را در برابر اجازه برداشتن عضو بگیرد. امام، تحریر الوسیله، ج 2، التشریح، م 7 ؛ نوری، استفتاءات، ج 1، س 1004 ؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتاءات، س 1290.
آیات عظام بهجت، سیستانی، صافی و وحید: در فرض یاد شده، می‌تواند پول را در برابر اجازه برداشتن عضو بگیرد. بهجت، توضیح‌المسائل، متفرقه، م 24 ؛ صافی، استفتاءات پزشکی، س 56 و 50 ؛ سیستانی، توضیح‌المسائل، احکام پیوند، م 62 ؛ وحید، توضیح‌المسائل، م 2894.
آیةاللَّه تبریزی: اعضای بدن انسان، قابل خرید و فروش نیست. تبریزی، استفتاءات، س 2078.
آیات عظام فاضل و مکارم: در فرض یاد شده، خرید و فروش آن جایز است ؛ ولی بهتر است پول را در برابر اجازه برداشتن عضو بگیرد. فاضل، جامع‌المسائل، ج 1، س 2122 ؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1448 و 1460. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 444/500016)
- [آیت الله نوری همدانی] آیا خرید و فروش اعضا برای پیوند با اینکه عضو مورد اشاره یک کلیه یا یک چشم باشد فرقی نمی کند ؟
- [آیت الله نوری همدانی] در مواردی که قطع عضو به منظور پیوند زدن جائز است ، فروش آن عضو نیز جایز است یا خیر ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خرید و فروش اعضا برای پیوند چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] با توجه به اهمیّت پیوند کلیه برای نجات جان بیماران، پزشکان به فکر افتاده اند که یک بانک کلیه ایجاد کنند و این بدین معنی است که افراد زیادی به طور اختیاری مبادرت به اهداء یا فروش کلیه می کنند، آیا فروش یا اهدای کلیه یا هر عضو دیگری از بدن به طور اختیاری جایز است؟ این عمل هنگام ضرورت چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا خرید و فروش و پیوند مو جایز است؟
- [آیت الله بهجت] آیا خرید و فروش کلیه ی انسان زنده یا مرده، جایز است؟
- [آیت الله بهجت] 1) در مواردی که نجات جان بیمار مسلمانی، وابسته به پیوند یک یا چند عضو از شخص دیگری باشد، اگر جسد مجهول الهویه ای که اعضای قابل پیوندی داشت، در دسترس باشد آیا می توان این اعضا را به بیماری که محتاج است، پیوند زد؟
- [آیت الله نوری همدانی] خرید و فروش اعضاء برای پیوند چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] بعضی از افراد برای کمک به درمان بیمارانی که نیاز به فرآورده های خونی یا اعضای بدن دارند، حاضرند خون یا مثلاً کلیه یا چشم خود را بفروشند، خرید و فروش این اعضا چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خرید و فروش کلیه برای مقاصد پزشکی چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز نیست بریدن عضوی از اعضأ بدن مرده مسلمان مانند چشم و یا عضو دیگر بمنظور پیوند زدن آن عضو به بدن شخص زنده دیگر وقطع کننده ملزم است که دیه آن عضو را با اجازه حاکم شرع صرف حج یا سایر خیرات ومبّرات خود میّت نماید، ولی چنانچه زنده ماندن یک فرد مسلمان متوقّف گردد که عضو بدن مرده مسلمانی را ببرند و به او پیوند زنند، جائز است بریدن آن عضو ولیقطع کننده باید دیه آن را بپردازد و در هر دو صورت پیوند زدن عضو قطع شده به بدن دیگری اشکال ندارد وپس از پیوند چون جزو بدن شخص زنده میگردد، احکام بدن زنده بر او جاری است. و ظاهر این است که جائز نباشد شخصی در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضأ او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند و در این صورت بریدن عضو آن میّت دیه دارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز است بریدن عضوی از بدن مرده کافر و یا مشکوک الاسلام، به منظور پیوند زدن آن به بدن شخص مسلمان وپس از پیوند زدن، چون جزو بدن مسلمان می‌شود، احکام بدن مسلمان بر او جاری است وهمینطور جائز است عضوی از اعضأ بدن حیوان نجس العین را به بدن شخص مسلمان پیوند زدن وچون پس از پیوند زدن جزو بدن مسلمان میگردد، احکام بدن مسلمان بر آن عضو جاری است ونماز خواندن با آن عضو نیز جائز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] قطع عضوی از بدن یک انسان زنده و پیوند آن به انسان دیگر مانند آنچه در پیوند کلیه معمول است که یک کلیه از دو کلیه یک انسان زنده را برداشته و به کسی که هر دو کلیه اش فاسد شده است پیوند می زنند در صورتی جایز است که با رضایت صاحب آن باشد و جان او به خطر نیفتد و احتیاط آن است اگر پولی در برابر آن می گیرد، در مقابل اجازه اقدام به گرفتن عضو از او بگیرد نه خود عضو.
- [امام خمینی] اگر قطع عضو را بعد از مردن جایز دانستیم، بعید نیست که در حال حیات، فروش آن جایز باشد، و انسان بتواند اعضای خودش را بفروشد برای پیوند، در مواردی که قطع جایز است، بلکه جواز فروش تمام جسم را برای تشریح در موردی که جایز است، خیلی بعید نیست. اگر چه بیاشکال نیست لکن گرفتن مبلغی برای اجازه دادن در مورد جواز مانع ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] پیوند قلب، یا کلیه، یا اعضای دیگر جایز است، خواه آن عضو از انسان زنده ای گرفته شده باشد یا از میت و خواه آن میت، میت مسلمان باشد یا غیر مسلمان، ولی در صورتی می توان آن عضو را از بدن (میت مسلمان) قطع کرد و به بدن دیگری پیوند زد که حفظ جان آن مسلمان موقوف بر این پیوند باشد، همچنین اگر حفظ عضو مهمی مانند چشم موقوف بر این کار باشد و در هر صورت احتیاط آن است که قطع کننده عضو میت مسلمان، دیه قطع عضو را مطابق آنچه در کتابهای فقهی مفصل آمده است، بپردازد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شخصی راضی شود که در حال حیات خود عضوی از اعضأ او را بریده و به دیگری پیوند زنند چنانچه عضوی که برضایت خود او بریده می‌شود از اعضأ رئیسه بوده باشد که بریدن آن صدمهای به حیات او میزند و یا نقص وعیبی در او ایجاد می‌کند، بریدن آن عضو جائز نیست. و اگر با بریدن آن عضو ضرر وعیبی بر او وارد نمیشود مانند بریدن مقداری از پوست و یا گوشت ران که جای آن روییده می‌شود، در این صورت بریدن آن عضو به رضایت خود او جائز است و می‌تواند برای بریدن آن عضو مبلغی نیز دریافت کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر حفظ جان مسلمانی متوقّف بر پیوند عضوی از اعضای میّت مسلمان به بدن او باشد، قطع و پیوند آن عضو جایز است و دیه ندارد.
- [آیت الله خوئی] جایز است بریدن عضوی از بدن مردة کافر و یا مشکوک الاسلام، به منظور پیوند زدن آن به بدن شخص مسلمان و پس از پیوند زدن چون جزء بدن مسلمان می‌شود، احکام بدن مسلمان بر او جاری است و همین طور جایز است عضوی از اعضاء بدن حیوان نجسالعین را به بدن شخص مسلمان پیوند زدن و چون پس از پیوند زدن جزء بدن مسلمان میگردد، احکام بدن مسلمان بر آن عضو جاری است و نماز خواندن با آن عضو نیز جایز است.
- [آیت الله خوئی] جایز نیست بریدن عضوی از اعضاء بدن مردة مسلمان مانند چشم و یا عضو دیگر به منظور پیوند زدن آن عضو به بدن شخص زندة دیگر و قطع کننده ملزم شود که دیة آن عضو را به ورثة مرده بپردازد، ولی چنانچه زنده ماندن یک فرد مسلمان متوقف گردد که عضو بدن مردة مسلمانی را ببرند و به او پیوند زنند، جایز است بریدن آن عضو ولی قطع کننده باید دیة آن را بپردازد و در هر دو صورت پیوند زدن عضو قطع شده به بدن دیگری اشکال ندارد و پس از پیوند چون جزء بدن شخص زنده میگردد، احکام بدن زنده بر او جاری است .... و ظاهر این است که جایز باشد در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضاء او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند و در این صورت بریدن عضو آن میت دیه ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر حفظ عضو مهم و مؤثّری از مسلمان، متوقّف بر قطع عضو میّت مسلمان باشد، در این صورت نیز بنابر اقوی قطع و پیوند آن عضو جایز است، بخصوص اگر خودِ میّت به آن وصیّت کرده باشد.