تلقیح مصنوعی
کاشت نطفه در رحم از غیر طریق آمیزش را تلقیح مصنوعی گویند و از این عنوان در بخش مسائل مستحدثه بحث شده است.
آیا برای درمان ناباروری زنان به روش تلقیح مصنوعی که مستلزم نظر و لمس است، آیا ضرورت، مجوز این نظر و لمس می‌باشد؟
ضرورت، مجوز لمس و نظر حرام می‌باشد مشروط به اینکه به مقدار نیاز و در حدّ ضرورت اکتفا شود و معنای ضرورت آن است که انجام کاری اجتناب‌ناپذیر باشد به گونه‌ای که ترک آن موجب وقوع مشکلات و وارد آمدن خسارات و ضررهای سنگین و قابل ملاحظه باشد که عادتاً قابل تحمل نیست و تشخیص آن بر عهده عرف می‌باشد.
ضرورت، مجوز لمس و نظر حرام می‌باشد مشروط به اینکه به مقدار نیاز و در حدّ ضرورت اکتفا شود و معنای ضرورت آن است که انجام کاری اجتناب‌ناپذیر باشد به گونه‌ای که ترک آن موجب وقوع مشکلات و وارد آمدن خسارات و ضررهای سنگین و قابل ملاحظه باشد که عادتاً قابل تحمل نیست و تشخیص آن بر عهده عرف می‌باشد.
عنوان سوال:
آیا برای درمان ناباروری زنان به روش تلقیح مصنوعی که مستلزم نظر و لمس است، آیا ضرورت، مجوز این نظر و لمس می‌باشد؟
پاسخ:
ضرورت، مجوز لمس و نظر حرام می‌باشد مشروط به اینکه به مقدار نیاز و در حدّ ضرورت اکتفا شود و معنای ضرورت آن است که انجام کاری اجتناب‌ناپذیر باشد به گونه‌ای که ترک آن موجب وقوع مشکلات و وارد آمدن خسارات و ضررهای سنگین و قابل ملاحظه باشد که عادتاً قابل تحمل نیست و تشخیص آن بر عهده عرف می‌باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بر لمس و نظر باشد و حدود ضرورت هم بستگی به مقدار، نیاز دارد.
- کلمه (ضرورت) به عنوان شرط جواز لمس زن یا نظر به او توسط پزشک، زیاد تکرار می شود، (ضرورت) چه معنایی دارد و حدود آن کدام است؟
- آیا مرد می تواند نزد زن نامحرم حجامت کند؟ 2 ج) با توجه به اینکه حجامت مستلزم نظر به بدن مرد و احیاناً لمس است جایز نیست. س: آیا مرد می تواند نزد دکتر زن نامحرم رود؟ (با لمس بدن)
- آیا در عدم جواز لمس و نظر فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان می‌باشد؟
- . تلقیح آزمایشگاهی اسپرم و تخمک زن و شوهر فی نفسه اشکالی ندارد، و کودک نیز ملحق به آنها می‌باشد، ولی واجب است از مقدمات حرام مانند لمس و نظر اجتناب شود.. تلقیح زن از طریق نطفه مرد اجنبی فی نفسه اشکال ندارد ولی باید از مقدمات حرام از قبیل نگاه و لمس حرام و غیر آنها اجتناب شود و به هر حال در صورتی که با این روش کودکی به دنیا بیاید، ملحق به شوهر آن زن نمی شود بلکه ملحق به صاحب نطفه و به زنی است که صاحب رحم و تخمک است.
- نظر حضرتعالی در خصوص کاربرد (هیپنوتیزم) در علوم پزشکی و درمان بیماریهای قابل علاج با این روش چیست؟
- از آنجایی که در انجام لقاح آزمایشگاهی، جهت آبستنی مصنوعی، گرفتن اسپرم (نطفه) از شوهر و نیز برداشت تخمک از تخمدان زن ضرورت دارد، نظر مبارک حضرت عالی در موارد ذیل چیست؟ 1 برداشت تخمک از تخمدان با هدایت سونوگرافی (دستگاه تصویربرداری با کمک امواج ماوراء صوت) از طریق مهبل (واژن) زن، که این کار توسط متخصص زنان و در اتاق عمل تحت شرایط کاملا استریل (بهداشتی) و با ضرورت نگاه به عورت زن انجام می پذیرد. 2 برداشت تخمک با هدایت سونوگرافی، ولی از طریق لاپاراسکوپی (یعنی بازکردن شکاف کوچک در جدار شکم) که مستلزم نگاه به عورت زن نیست. شایان ذکر است در سالهای اخیر به خاطر پرخطر و پرهزینه بودن، از این روش استفاده نمی شود.
- ج: اگر معاینه و درمان منوط به نظر و لمسِ حرام باشد، جایز نیست به پزشک مرد مراجعه کنند، مگر در صورتی که مراجعه به پزشک زن حاذق و متخصّص غیرممکن و یا خیلی سخت باشد.
- آیا در معاینه نامحرم که به خاطر ضرورت آموزش پزشکی وکسب تجربه و مهارت صورت می گیرد، بین معاینه اعضای تناسلی و سایر اعضای بدن تفاوت وجود دارد؟ بعضی از دانشجویان که بعد از اتمام تحصیل برای معالجه بیماران به روستاها و نقاط دوردست می روند، گاهی مجبور به زایمان زن و یا درمان آثار آن از قبیل خونریزی شدید می شوند، این کار چه حکمی دارد؟ بدیهی است که اگر این خونریزی و بیماریهای دیگر بسرعت درمان نشود حیات زنی که تازه زایمان کرده، در خطر خواهد بود، با علم به اینکه شناخت راههای معالجه این بیماریها مستلزم کارآموزی در هنگام تحصیل علم پزشکی می باشد؟
- برخی نمازگزاران، موقع اقامهی مثلاً نماز عصر به جماعت ملحق میشوند و با اقتدای نماز ظهر خویش به امام، معمولاً زمان انجام قنوت در رکعت دوم از جماعت منفصل و بقیه نماز ظهر را به صورت فرادا اقامه کرده تا این که در رکعت سوم مجدداً به جماعت محلق و نیت ادای دو رکعت نماز عصر بنمایند. از آن جایی که به نظر بعضیها اقامه نماز به شکل فوق محل اشکال است، مستلزم اعلام نظر مبارک حضرتعالی به مؤمنین می‌باشد.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] معاینات پزشکی که مستلزم لمس و نظر به نامحرم است چه صورت دارد؟
- [آیت الله سیستانی] برخی اوقات، زن و شوهر به تلقیح مصنوعی که پزشکی آن را اجراء می کند نیاز پیدا می کنند و آن عمل، مستلزم دیدن آلت تناسلی آنان توسط پزشک است آیا چنین عملی جایز است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا اجرتی که پزشک جهت تلقیح از بیمار دریافت می کند، در حالی که در مقدمات این عمل، نظر و لمس صورت گرفته باشد، حلال است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خانمی نمی دانسته که گذاشتن دستگاه درون رحم مستلزم نظر و لمس حرام است و این کار را انجام داده لکن حالا فهمیده است، آیا باید آن را بیرون بیاورد؟ با توجّه به این که اگر آن را خارج نکند مجبور است هر چند وقت یک بار برای معاینه نزد دکتر برود این مستلزم نظر و لمس حرام است.
- [آیت الله سیستانی] نظر آیت الله در مورد خواب مصنوعی یا هیپنوتیزم چیست؟ خصوصاً چنانچه توسط شخص متخصص جهت درمان بیماری روانی و اعصاب بکار رود. همچنین خواهشمند است بفرمائید استفاده این روش توسط خود شخص برای خودش به منظور درمان و یا پیشرفت چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر دکترها به خانمی بگویند که حاملگی برایت خطرهایی دارد، آیا زن می تواند لوله های رحم خود را ببندد اگرچه مستلزم عقیم شدن دائم و یا مستلزم نظر و لمس حرام باشد؟ آیا این از مصادیق اضطرار است؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا در عدم جواز لمس و نظر فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان می‌باشد؟
- [آیت الله بروجردی] تلقیح نطفه مرد را از دستگاههای مصنوعی مینمایند، بدین طریق که نطفه مردان مجهول در دستگاههایی تهیّه شده و به زنان بی رابطه تلقیح می‌شود، آیا اولاد این چنین ملحق به مادر می‌شود یا نه؟ ارث از یکدیگر میبرند یا نه؟ واصل این فعل حرام است یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] لمس و تماس دست دانشجوی پسر با دست زن موقع گرفتن نبض و معاینه و معالجه در مقام آموزش علمی که از نظر استاد الزامی است در هر دو صورت ضرورت و غیر ضرورت چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] لمس و تماس دست دانشجوی پسر با دست زن موقع گرفتن نبض و معاینه و معالجه در مقام آموزش علمی که از نظر استاد الزمی است، در هر دو صورت ضرورت و غیر ضرورت چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] تلقیح زن با منی شوهرش در حال حیات او جایز است. البته اگر این کار مستلزم نگاه بهجایی که دیدن آن حرام است، و لمس قسمتی از بدن که لمس آن حرام است، باشد، جز شوهر جایز نیست کسی این کار را انجام دهد مگر در موارد ضرورت، مانند اینکه بچهدار شدن برای او مستلزم حرجی باشد که معمولاً تحمل نمیشود و راهی برای حامله شدن بجز این راه نباشد. حکم فرزندی هم که از این تلقیح حاصل می‌شود، بیهیچ تفاوتی حکم دیگر فرزندان آنها را دارد. ولی تلقیح زن با منی شوهر پس از مرگ او بنا بر احتیاط واجب جایز نیست و اگر انجام شود فرزند از او ارث نمیبرد گر چه به او منتسب است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 9 برای جلوگیری از انعقاد نطفه هر وسیله مشروعی که بی ضرر باشد و باعث نقص مرد یا زن نشود یعنی مرد یا زن برای همیشه از قابلیت تولید مثل ساقط نگردند، ذاتاً مجاز است; ولی اگر مستلزم نظر و لمس نامشروع می باشد، تنها در صورت ضرورت فردی یا اجتماعی جایز است.
- [آیت الله سیستانی] جایز است زن با عمل جراحی لولههای رحم را ببندد هرچند مستلزم این باشد که دیگر هرگز باردار نشود، ولی این عمل جایز نیست در صورتی که متوقف باشد بر کشف قسمتی از بدن که ستر آن واجب باشد، یا لمس قسمتی که لمس آن بدون دستکش جایز نیست، مگر در حال ضرورت با تفصیلی که گذشت. و جایز نیست عمل جراحی برای برداشتن رحم، یا تخمدانها و مانند آن که ضرر مهمی مانند قطع عضو دارد، مگر اینکه بیماری این ضرورت را ایجاب نماید. و مانند این احکام در مورد مرد نیز جاری است البته، اگر عمل جراحی به دست کسی جز شوهر صورت گیرد، و موجب نگاه به آنچه به آن جایز نیست و لمس قسمتی از بدن که لمس آن جایز نیست، باشد، در این صورت این عمل جایز نیست، مگر در صورت ضرورت، مانند اینکه بچهدار شدن برای او ضرر داشته باشد، حکم این مسأله تماماً درباره مرد نیز جاری است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 11 تغییر جنسیت و ظاهر ساختن جنسیت واقعی ذاتاً خلاف شرع نیست; ولی باید از مقدمات مشروع استفاده شود یعنی نظر و لمس حرام در آن نباشد، مگر اینکه به حد ضرورت همچون ضرورت مراجعه بیمار به طبیب، رسیده باشد که جایز است.
- [آیت الله اردبیلی] خوردن، آشامیدن، تزریق و یا استعمال چیزی که برای جسم یا روح انسان ضرر قابل توجّه دارد، حرام است، ولی اگر در موردی به نظر پزشک متخصّص و مطمئن درمان بیماری منحصر به آن باشد، در حدّ ضرورت اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] جایز است که زن از دستگاه پیشگیری از حاملگی، و مانند آن اگر ضرر مهمی به او نزند استفاده کند، لکن در صورتی که گذاشتن دستگاه متوقف بر نگاه کردن بهجایی است که نظر به آن حرام است، و یا لمس قسمتی از بدن که لمس آن جایز نیست، باشد، جایز نیست کسی غیر از شوهر این کار را انجام دهد مگر در صورت ضرورت، مانند اینکه بچهدار شدن برای او ضرر داشته باشد، یا مستلزم حرجی باشد که معمولاً تحمل نمیشود با فرض اینکه راه دیگری برای منع حمل نباشد، یا اگر باشد باز هم مستلزم ضرر یا حرج باشد. این در صورتی است که معلوم نباشد دستگاه نطفه را پس از انعقادش تلف میکند، وگرنه بنا بر احتیاط واجب باید در هر حال، ترک شود.
- [آیت الله اردبیلی] نمایشهای متداول چنانچه مستلزم نظر و لمس نامحرم یا موجب اشاعه فساد و تهییج شهوت و یا توهین به مقدّسات مذهب و اولیای دین و دروغ و باطل نباشد، اشکال ندارد. همچنین بازیهای مختلف اگر در آنها آلات قمار و برد و باخت و ضرر جسمی یا روحی و یا اِتلاف و اِسراف مال در بین نباشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله بهجت] جلوگیری کردن زن از بارداری قبل از انقعاد نطفه اشکال ندارد و عمل جرّاحی برای آن، اگر ضرورت لازم عقلایی داشته باشد و با رضایت شوهر انجام شود، مانعی ندارد، بهشرط آنکه از لمس و نظر حرام اجتناب شود، ولی عقیم کردن جایز نیست.
- [آیت الله اردبیلی] حضور علمی و عملی بانوان در شئون گوناگون اجتماع اشکال ندارد، به شرط آن که اوّلاً: عفّت عمومی را رعایت کرده و مرتکب حرام نشوند و ثانیا: حضور آنان مستلزم تضییع حقوق شوهران و منافی حیثیّت و شئون آنان نباشد؛ ولی با این حال مطابق آنچه از کتاب و سنّت استفاده می‌شود، بهتر است زنان در غیر موارد ضرورت و لزوم، در اجتماعاتی که نامحرم وجود دارد ظاهر نشوند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] جایز نیست نطفه مرد بیگانه را در رحم زنی وارد کنند، خواه با اجازه آن زن باشد یا نه و خواه شوهر داشته باشد یا نه و خواه شوهرش اجازه بدهد یا نه. و هرگاه چنین کنند و بچّه ای از آن متولد شود اگر این عمل بطور شبهه انجام شده مثل این که گمان می کرد زن خود اوست و زن نیز گمان می کرد نطفه شوهر اوست و بعد از آن معلوم شد چنین نبوده است، در این صورت بچّه متعلّق به آن مرد و زن است و تمام احکام فرزند را دارد، ولی اگر این کار از روی علم و عمد انجام گیرد بچّه ای که از آن متولّد می شود فرزند آنها حساب نمی شود و احکام ارث و مانند آن را ندارد؛ ولی احکام محرمیّت نسبت به صاحب نطفه، زن و بستگانشان جاری می شود. در ضمن پیوند تخمدان زن اجنبیّه به همسر در صورت ضرورت مانعی ندارد و استفاده از مادر جانشین در جایی که بخاطر ضرورت نطفه¬ی زن و شوهر در بیرون رحم با هم ترکیب شده، آن هم مانعی ندارد؛ ولی با توجّه به این که این کار معمولاً مستلزم نظر و لمس نا مشروع است تنها در حال ضرورت انجام گیرد.