خرید و فروش
بیع، مبادله‌ی مال در برابر مال است. معنای یاد شده، معنای لغوی بیع است و در باب تجارت یا بیع- بنابر اختلاف تعبیر در کلمات فقها- به تفصیل از احکام، اقسام و شرایط آن سخن رفته است.
اگر معتکف خرید و فروش نماید، آیا معامله و اعتکاف او باطل است، یا فقط مرتکب فعل حرامی شده است؟
معامله باطل نیست، ولی حرام است و علی الاحوط باطل کننده اعتکاف هم هست؛ به معنای مراعات احتمال صحّت و بطلان هر دو.
معامله باطل نیست، ولی حرام است و علی الاحوط باطل کننده اعتکاف هم هست؛ به معنای مراعات احتمال صحّت و بطلان هر دو.
عنوان سوال:
اگر معتکف خرید و فروش نماید، آیا معامله و اعتکاف او باطل است، یا فقط مرتکب فعل حرامی شده است؟
پاسخ:
معامله باطل نیست، ولی حرام است و علی الاحوط باطل کننده اعتکاف هم هست؛ به معنای مراعات احتمال صحّت و بطلان هر دو.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر معتکف مرتکب فعل حرامی شود که روزه را باطل نمی کند، اعتکاف او چه حکمی دارد؟
- اگر معتکف جهت استحباب استفاده از عطر، در نماز خود را معطر کند (نه برای لذت بردن از بوی آن)، آیا مرتکب عمل حرامی شده است؟
- هنگام خرید و فروش سبزی، مقدار زیادی گِل به همراه آن خرید و فروش می شود، آیا در این صورت معامله باطل است؟
- اگر استمناء نکردن کسی که شهوت او را گرفته است، باعث شود که او فعل حرامی مانند زنا و یا لواط که حدّ هم دارند مرتکب شود، در این صورت آیا استمناء کردن جایز می شود؟
- اگر خروج از مسجد از جهت پرداختن دیِن و قرض که پرداخت آن بر او واجب است یا به جهت رفتن به کار دیگر که ادای آن متوقف بر خروج از مسجد است، بر او واجب باشد؛ ولی از مسجد خارج نشود، آیا مرتکب عمل حرامی شده و آیا اعتکاف او باطل است؟
- آیا معتکف می تواند از اعتکاف منصرف شود؟
- اگر کسی هنگام غسل عورت میّت را لمس نماید، عمل حرامی مرتکب شده است؟
- اگر معامله ای ربوی صورت بگیرد و یا قرضی ربوی انجام شود، فقط طرفین معامله مرتکب حرام تکلیفی شده اند، یا معامله و قرض آنان نیز باطل است؟
- اگر فردی گوشه مشخصی از مسجد را جهت اعتکاف خود معین نماید و فرد دیگری در آن جا معتکف شود، آیا اعتکاف فرد دوم باید با اجازه فرد اوّل باشد؟ و در صورت عدم رضایت او، آیا اعتکاف وی باطل است؟
- در بسیاری از مکان های شلوغ که به کارها صفی و نوبتی رسیدگی می شود، مثل نانوایی ها، بانک ها و... اگر فردی بدون رعایت حق و نوبت دیگران کار خود را مقدّم نماید، شرعا عمل حرامی مرتکب شده است؟ اگر نانوا یا متصدّی آن امر بدون نوبت کار کسی را مقدم بنماید، آیا او عمل حرامی مرتکب گردیده است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] خرید و فروش در صورت ضرورت و عدم ضرورت، برای معتکف چه حکمی دارد؟
- [سایر] خرید و فروش در صورت ضرورت و عدم ضرورت، برای معتکف چه حکمی دارد؟
- [سایر] خرید و فروش در صورت ضرورت و عدم ضرورت، برای معتکف چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] حکم خرید و فروش برای معتکف در صورت ضرورت و عدم ضرورت چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] موارد ضروری که خرید و فروش در آن‌ها برای معتکف جایز است چیست؟
- [آیت الله مظاهری] خرید و فروش و معاملات در حال اعتکاف صحیح است یا خیر و آیا موجب بطلان اعتکاف می‌شود؟
- [آیت الله مظاهری] آیا در هنگام اعتکاف میتوان برای خرید و فروش نایب گرفت؟
- [آیت الله اردبیلی] روزهداری که تصمیم دارد فعل حرامی را که مبطل روزه است، در شب انجام دهد، ولی آن را در شب انجام ندهد، این تصمیم، چه اثری بر روزه فردای او دارد؟ اگر در شب تصمیم بگیرد که در روز بعد که قصد روزه گرفتن آن را دارد، مرتکب این فعل حرام شود، چه صورتی دارد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا خرید و فروش جنس ضروری و غیر ضروری در اعتکاف، باعث بطلان اعتکاف می شود؟ آیا کار حرام انجام داده است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در حال اعتکاف معامله ای انجام دهد آیا معامله نیز باطل می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در عقد شرکت شرط کنند که هر دو با هم خرید و فروش نمایند، یا هر کدام بهتنهایی معامله کنند، یا فقط یکی از آنان معامله کند، باید به قرارداد عمل نمایند، و اگر معین نکنند که کدام یک با سرمایه خرید و فروش نمایند، هیچ کدام بدون اجازه دیگری، نمیتوانند با آن سرمایه معامله کنند.
- اگر بچه نابالغ چیزی را با اجازه پدر یا جد پدری خود بخرد یا بفروشد، در صورتی که بتواند معامله کند، بنابر اظهر صحیح است؛ ولی اگر نمیتواند انشای معامله نماید و یا قبلاً نمیتوانسته، ولی حالا شک داریم که میتواند انشای معامله کند یا نه، اگرچه با اجازه ولیّ باشد، معاملهاش صحیح نیست. * خرید و فروش و معامله طفل غیر ممیز، دیوانه، مست، غافل، بیهوش و کسی که از روی شوخی و بدون قصد جدی معامله میکند، باطل است.
- خرید و فروش روغن، دارو و عطرهایی که از کشورهای غیر اسلامی میآورند، اگر نجس بودن آن‌ها معلوم نباشد اشکال ندارد؛ ولی دارو یا روغنی که از حیوان، بعد از جان دادن آن میگیرند، چنانچه در شهر کفار از دست کافر بگیرند، و از حیوانی باشد که خون جهنده دارد، نجس است و معامله آن باطل میباشد، بلکه اگر در شهر مسلمانان هم از دست کافر بگیرند، معامله آن باطل است، مگر آنکه بدانند که آن کافر از مسلمان خریده است.
- اگر ظالمی خریدار یا فروشنده را به معامله مجبور کند، چنانچه بعد از معامله راضی شود و بگوید راضی هستم، در صورتی معامله صحیح است که موقع خرید یا فروش قصد معامله کرده باشد. ولی اگر خود مالک، شخصی را بر اجرای صیغه مجبور کند، بنابر اظهر معامله صحیح است و احتیاج به رضایت بعدی ندارد.
- اگر چیزی را که می فروشند یکی از شرط های معامله در آن نباشد، مثلاً چیزی را که باید با وزن خرید و فروش کنند بدون وزن معامله نمایند، معامله باطل است، و چنانچه فروشنده و خریدار با قطع نظر از معامله راضی باشند که در مال یکدیگرتصرف کنند اشکال ندارد، و گرنه چیزی را که از یکدیگر گرفته اند، مثل مال غصبی است و هر کدام باید آن را به صاحبش برگرداند، و در صورتی که هر یک از مشتری یا فروشنده بدانند که معامله باطل است و مال او در دست دیگری از بین برود، بنابراظهر نمی تواند عوض آن را بگیرد.
- اگر انسان مال کسی را بدون اجازه او بفروشد، چنانچه صاحب مال به فروش آن راضی نشود و اجازه نکند، معامله باطل است.
- اگر روباه را بهغیر دستوری که در شرع معین شده کشته باشند، یا خودش مرده باشد، پوست آن نجس است، بنابراین خرید و فروش پوست آن، در صورتی که هیچ استفاده مشروع و حلالی از آن برده نشود، حرام و معامله آن باطل است.
- خرید و فروش گوشت، پیه و چرمی که از دست مسلمان گرفته شود اشکال ندارد، ولی اگر انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته و تحقیق نکرده که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده یا نه، خریدن آن حرام و معامله آن باطل است.
- در معامله بیع شرط، که مثلاً جنس هزار تومانی را به هزار تومان یا کمتر میفروشند و قرار میگذارند که اگر فروشنده تا مدت معینی پول را بدهد، بتواند معامله را بههم بزند، در صورتی که خریدار و فروشنده قصد خرید و فروش داشته باشند، معامله صحیح است.
- چیزی را که با وزن خرید و فروش می‌کنند با پیمانه هم می‌شود معامله کرد، به این صورت که اگر مثلاً میخواهد ده من گندم بفروشد با پیمانهای که یک من گندم گنجایش دارد، ده پیمانه بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] چنانکه قمار بازی کار حرامی است، ساختن آلات قمار و خرید و فروش و نگاهداری آن نیز حرام و معامله آن باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] خرید و فروش مُسکرات حرام و معاملة آن باطل است .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . خرید و فروش مسکرات حرام، و معامله آن‌ها باطل است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] خرید و فروش مسکرات حرام و معامله آن‌ها باطل است.
- [امام خمینی] خرید و فروش مسکرات حرام و معامله آن‌ها باطل است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] خرید و فروش مسکرات حرام و معامله آن‌ها باطل است.
- [آیت الله اردبیلی] خرید و فروش مست کنندهها و مواد مخدر، حرام و معامله آن‌ها باطل است.
- [آیت الله سیستانی] - هرگاه معتکف برای تهیه مواد خوراکی یا آشامیدنی یا سایر حوائج اعتکاف ناچار به خرید و فروش شود و شخص غیر معتکفی که این کار را به وکالت انجام دهد، نیابد و تهیه اجناس مذکور بدون خرید مثل هدیه یا قرض گرفتن امکان نداشته باشد، در این صورت، خرید و فروش مانعی ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .فعل در خرید و فروش که به جای لفظ است گاهی به صورت امضای کتبی یا انگشتمُهر انجام می‌گیرد.
- [آیت الله سیستانی] - در اعتکاف اموری معتبر است: اوّل: معتکف مسلمان باشد. دوّم: معتکف عاقل باشد. سوّم: اعتکاف با قصد قربت انجام شود.