وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
کسی که وظیفه اش وضو به کمک نایب است؛ امّا گرفتن نایب موجب رو انداختن و منّت می شود، چه باید بکند؟
آن چه ذکر شده تا به حدّ حرج نرسیده عذر نیست، و اگر از لحاظ مالی متمکّن است، پول بدهد و نایب اجیر کند.
آن چه ذکر شده تا به حدّ حرج نرسیده عذر نیست، و اگر از لحاظ مالی متمکّن است، پول بدهد و نایب اجیر کند.
عنوان سوال:
کسی که وظیفه اش وضو به کمک نایب است؛ امّا گرفتن نایب موجب رو انداختن و منّت می شود، چه باید بکند؟
پاسخ:
آن چه ذکر شده تا به حدّ حرج نرسیده عذر نیست، و اگر از لحاظ مالی متمکّن است، پول بدهد و نایب اجیر کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی که وظیفه اش وضو به کمک نایب بوده امّا چگونگی وضوی نیابتی را نمی دانسته و وضوی نیابتی را اشتباه انجام داده، آیا نمازهایی را که خوانده است صحیح است یا باید قضا نماید؟
- کسی وظیفه اش وضو به کمک نایب بوده، امّا چگونگی وضوی نیابتی را نمی دانسته و وضوی نیابتی را اشتباهی انجام داده است، آیا نمازهایی را که خوانده است صحیح است یا باید قضا نماید؟
- آیا شرم و حیا می تواند موجب به تأخیر انداختن غسل جنابت شود؟
- افرادی که توسط نایب، وضو می گیرند آیا یقین و شکّ خودشان ملاک است یا یقین و شک نایب ملاک عمل است؟ (مثلاً نایب پس از وضو یقین دارد مانع یا نجاستی در اعضای وضو نبوده است؛ ولی خودش معتقد است هنگام وضو مانع یا نجاست در اعضا بوده است.)
- اگر فردی برای گرفتن وضو، نایب بگیرد، صلاحیّت امام جماعت شدن را دارا است یا خیر؟
- اگر نایب از روی کراهت و یا خجالت انسان را وضو دهد آیا طهارت حاصل شده یا خیر؟
- آیا بستن شیر آب هنگام وضو، هنگام شستن دست چپ، موجب اشکال در صحت وضو می گردد؟
- آیا مس میّت علاوه بر وجوب غسل موجب باطل شدن وضو نیز می شود؟
- در صورتی که وظیفه انسان تیمم باشد و او بر خلاف وظیفه وضو یا غسل کند، آیا غسل و وضوی او اشکال دارد؟
- اگر محلّ وضو مثلاً دست نجس شود و امکان شستن و تطهیر آن نباشد، وظیفه چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا بین طواف و نماز طواف فاصله انداختن جایز است؟ درصورت اقامه نماز جماعت وظیفه چیست؟
- [آیت الله سبحانی] قطع نخاع شده ام و گاهی برای وضو گرفتن کسی نیست که از او کمک بگیرم و تا آخر وقت نماز نیز تنها هستم. وظیفه ام چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] وظیفه نایب از جهت تقلید در اعمال حج
- [آیت الله علوی گرگانی] حدّ راه رفتن در وضو و مسح کشیدن چه اندازه میباشد و چقدر تأخیر انداختن اشکال ندارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] معمولا در هر کاروانی چند نفر برای قربانی از طرف تمامی اعضا کاروان نایب می شوند و به قربانگاه می روند. اگر نایب شک کند برای فلان شخص قربانی کرده یا نه، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله وحید خراسانی] در روز عید قربان معمولا در هر کاروانی چند نفر برای قربانی از طرف دیگران نایب می شوند و می ایند قربانگاه اگر کسی شک کند که برای فلان شخص هم قربانی کردم یا نه وظیفه نایب چیست
- [آیت الله مظاهری] کسی که نمیدانسته به تأخیر انداختن قضای روزه تا ماه رمضان بعد موجب کفاره می‌شود، اگر بعد از ماه رمضان سال بعد روزه قضا را بگیرد، آیا باز هم کفاره تأخیر بر او واجب است؟
- [سایر] اگر بعد از وضو یقین کنیم یکی از اعمال وضو را انجام ندادهایم، وظیفه چیست؟
- [سایر] اگر بعد از وضو یقین کنیم، یکی از اعمال وضو را انجام ندادهایم، وظیفه چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا کمک گرفتن از دیگری برای وضو گرفتن، مثلاً نگهداشتن شیلنگ آب، اشکال دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- راه رفتن در بین وضو اشکال ندارد، پس اگر بعد از شستن صورت و دست‌ها چند قدم راه برود و بعد سر و پاها را مسح کند وضوی او صحیح است. شرط یازدهم: مباشرت، یعنی شستن صورت و دست‌ها و مسح سر و پاها را خود انسان انجام دهد. و اگر دیگری او را وضو دهد، یا در رساندن آب به صورت و دست‌ها و مسح سر و پاها به او کمک نماید، وضو باطل است. و منظور کمک در اصل شستن و مسح کردن است، ولی اگر در مقدمات اینها کمک بگیرد مثل اینکه دیگری آب را به صورت او بریزد، ولی شخص خودش صورت را بشوید، مانعی ندارد.
- تکرار مسح موجب بطلان وضو نیست خصوصا اگر برای رعایت احتیاط باشد، مگر آن که از روی تشریع یا وسوسه باشد.
- هرکدام از کارهای وضو را که میتواند بهتنهایی انجام دهد، نباید در آن کمک بگیرد. شرط دوازدهم: استعمال آب برای او مانعی نداشته باشد، چنانکه در مسائل تیمم خواهد آمد.
- اگر رساندن آب به صورت و دست‌ها به مقدار کمی که وضو با آن صحیح است ضرر ندارد و بیشتر از آن ضرر داشته باشد، باید با همان مقدار وضو بگیرد. شرط سیزدهم: در اعضای وضو مانعی از رسیدن آب نباشد، وگرنه وظیفه او وضوی جبیره‌ای یا تیمم خواهد بود.
- اگر در بین غسل، حدث اصغر از او سر زند، مثلاً بول کند، بنابر احتیاط به قصد وظیفه واقعیّه (اعم از تمام یا اتمام) غسل را دوباره از سر شروع کند و برای نماز و کاری که وضو لازم دارد، وضو بگیرد.
- کسی که نمیتواند وضو بگیرد، باید نایب بگیرد که او را وضو دهد؛ و چنانچه مزد هم بخواهد، در صورتی که بتواند باید بدهد، ولی باید خود او نیت وضو کند و با دست خود مسح نماید؛ و اگر نمیتواند، باید نایبش دست او را بگیرد و به جای مسح او بکشد، و اگر این هم ممکن نیست باید از دست او رطوبت بگیرند و با آن رطوبت، سر و پای او را مسح کنند و احوط این است که تیمم هم بنماید، اگر در تیمم کردن محذوری نبوده یا محذور کمتری باشد.
- اگر رطوبت کف دست فقط به اندازه مسح سر باشد، احتیاط واجب آن است که سر را با همان رطوبت مسح کند، و برای مسح پاها از اعضای دیگر وضو رطوبت بگیرد ؛ و بنا بر احتیاط واجب باید اول از تری موی ریش و ابرو کمک بگیرد و اگر در آنها تری نبود از دست ها رطوبت بگیرد .
- اگر برای مسح، رطوبتی در کف دست نمانده باشد، نمی تواند دست را با آب خارج، تر کند. بلکه باید از اعضای دیگر وضو، رطوبت بگیرد و با آن مسح نماید ؛ و بهتر است اول از تری موی ریش و ابرو کمک بگیرد و اگر در آنها تری نبود از دست ها رطوبت می گیرد.
- اگر در صحن یکی از امامان یا امامزادگان که سابقاً قبرستان بوده حوض یا نهری بسازند، چنانچه انسان نداند که زمین صحن را برای قبرستان وقف کردهاند، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشکال ندارد، ولی اگر فهمید زمین برای قبرستان وقف شده و نشود زیر حوض یا نهر میتی را دفن کرد وضو اشکال دارد. و نیز اگر ایجاد حوض یا نهر موجب بیحرمتی به بدن مسلمان بشود، مثلاً آب به بدن او برسد، وضو اشکال دارد، اگرچه زمین قبرستان مباح بوده و موقوفه هم نباشد.
- بعد از شستن هردو دست باید جلو سر را با تری آب وضو که در دست مانده مسح کند . اگر تری در دست نمانده باشد وظیفه اش در مسأله 257 بیان خواهد شد . و احتیاط واجب در مسح سر از بالا به پایین است ؛ و مسح کردن با دست راست بهتر است .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] نایب شدن مرد از زن، یا زن از مرد، نظیر بقیه عبادات اشکال ندارد، ولی نایب در اعمال باید به وظیفه خود عمل کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر وظیفه او تیمّم است ونمیتواند تیمّم کند باید نایب بگیرد، و کسی که نایب می‌شود، باید او را با دست خود او تیمّم دهد و اگر ممکن نباشد باید نایب، دست خود را به چیزی که تیمّم به آن صحیح است بزند و به پیشانی وپشت دستهای او بکشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وظیفه او تیمّم است و نمی تواند تیمم کند، باید نائب بگیرد. و کسی که نائب می شود باید او را با دست خود او تیمّم دهد و اگر ممکن نباشد باید نائب، دست خود را به چیزی که تیمّم به آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دستهای او بکشد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر وظیفه او تیمم است و نمی تواند تیمم کند؛ باید نائب بگیرد. و کسی که نائب می شود؛ باید او را با دست خود او تیمم دهد و اگر ممکن نباشد باید نائب؛ دست خود را به چیزی که تیمم به آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دستهای او بکشد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر وظیفة او تیمم است و نمی تواند تیمم کند ، باید نائب بگیرد و کسی که نائب می شود ، باید او را با دست خود او تیمم دهد و اگر ممکن نباشد باید نائب ، دست خود را به چیزی که تیمم به آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دستهای او بکشد .
- [امام خمینی] اگر وظیفه او تیمم است و نمی تواند تیمم کند، باید نایب بگیرد. و کسی که نایب می شود، باید او را با دست خود او تیمم دهد. و اگر ممکن نباشد،باید نایب دست خود را به چیزی که تیمم به آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دستهای او بکشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وظیفه او تیمم است و نمیتواند تیمم کند باید نایب بگیرد و کسی که نایب می‌شود، باید او را با دست خود او تیمم دهد و اگر ممکن نباشد باید نایب، دست خود را به چیزی که تیمم به آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دستهای او بکشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر وظیفه او تیمّم است و نمیتواند تیمّم کند، باید نایب بگیرد و کسی که نایب می‌شود باید او را با دست خود او تیمّم دهد و اگر ممکن نباشد باید نایب، دست خود را به چیزی که تیمّم به آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دستهای او بکشد.
- [آیت الله سبحانی] اگر وظیفه او تیمّم است و نمی تواند تیمّم کند; باید نائب بگیرد. و کسی که نائب می شود، باید او را با دست خود او تیمّم دهد و اگر ممکن نباشد باید نائب; دست خود را به چیزی که تیمّم به آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دست های او بکشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر وظیفه او تیمم است و نمی تواند تیمم کند، باید نایب بگیرد و کسی که نایب می شود باید او را با دست خود او تیمم دهد و اگر ممکن نباشد، باید نایب، دست خود را به چیزی که تیمم به آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دست های او بکشد.