غسل ترتیبی
غُسل عملی عبادی در فقه اسلامی است به معنای شستن تمامی بدن از سر تا پا با کیفیتی خاص.
آیا در غسل ترتیبی، رعایت ترتیب در هر عضو نیز لازم است؟
بنابر احتیاط واجب رعایت ترتیب در هر عضو لازم است، به این صورت که از بالا شروع کند و به قسمت های پایین عضو ختم کند و چنین نباشد که مثلاً اوّل قسمت پایین سمت چپ را بشوید و سپس قسمت بالای سمت چپ را بشوید.
بنابر احتیاط واجب رعایت ترتیب در هر عضو لازم است، به این صورت که از بالا شروع کند و به قسمت های پایین عضو ختم کند و چنین نباشد که مثلاً اوّل قسمت پایین سمت چپ را بشوید و سپس قسمت بالای سمت چپ را بشوید.
پاسخ:
بنابر احتیاط واجب رعایت ترتیب در هر عضو لازم است، به این صورت که از بالا شروع کند و به قسمت های پایین عضو ختم کند و چنین نباشد که مثلاً اوّل قسمت پایین سمت چپ را بشوید و سپس قسمت بالای سمت چپ را بشوید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در غسل میّت آیا لازم است هر سه غسل را یک نفر انجام دهد و یا این که هر سه عضو در غسل را یک نفر انجام دهد؟
- اگر شخصی غسلی انجام داد و بعد از اتمام غسل احتمال داد که ترتیب را رعایت نکرده است و فکر می کرده که فقط نیّت ترتیب کافی است، نمازهای او چه حکمی دارد؟
- اگر شخصی در غسلی واجب ترتیب را رعایت نکرد و بعد از غسل روزه گرفت، حکم روزه ی او چگونه است؟
- کسی که نمی دانسته شستن کف پا در غسل لازم است مدتی به این ترتیب غسل نموده نسبت به نماز و روزه های گذشته چه تکلیفی دارد؟
- کسی که ترتیب را در نمازهای قضا رعایت نکرده، وظیفه اش چیست؟
- فردی نماز استیجاری را طبق فتوای مرجع تقلیدی که ترتیب را لازم نمی داند، بدون رعایت ترتیب خوانده است. پس از فوت آن مرجع، تعدادی نماز عشا باقی مانده است. آیا فقط همان مقدار باقی مانده از عشا را تنها بخواند کافی است؟
- آیا ترتیبی در حنوط کردن میّت وجود دارد؟ و اگر ترتیب رعایت نشود، حنوط اشکال پیدا می کند یا خیر؟
- اگر کسی با دستکش، بدن یا عضو میّت را لمس کند، آیا غسل مس میّت دارد؟
- اگر هنگام وضو در رسیدن آب به همه جای عضو شک کند، چه کاری لازم است؟
- ترتیب در غسل دادن با سدر و کافور و آب خالص کدام است و در صورت به هم خوردن این ترتیب، وظیفه چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا در غسل، پس از شستن سر و گردن، رعایت ترتیب شستن چپ و راست بدن واجب است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا در غسل، پس از شستن سر و گردن، رعایت ترتیب شستن چپ و راست بدن واجب است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در غسل میّت، ترتیب غسل از آب سدر، کافور و خالص رعایت نشود، وظیفه چیست و اگر میّت را دفن کرده باشند، چه صورت دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی بر اثر جهل به حکم شرعی، مدتی ترتیب را در غسل رعایت نکرده است، نماز و روزه او چه حکمی دارد؟
- [سایر] با عرض سلام، می خواستم علت رعایت ترتیب بین طرف راست و چپ را در غسل ترتیبی برای من اثبات کنید چون خیلی دنبال جوابش می گردم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] فردی هنگام طواف طهارت نداشته، آیا برای اعاده طواف و سعی رعایت ترتیب بین طواف عمره تمتع و حج تمتع لازم است؟
- [آیت الله مظاهری] آیا هنگام وقوف در عرفات، رعایت طهارت ظاهری(با وضو یا غسل بودن)لازم است؟
- [آیت الله مظاهری] آیا هنگام وقوف در مشعر، رعایت طهارت ظاهری(با وضو یا غسل بودن)لازم است؟
- [آیت الله خامنه ای] به قصد انجام یکی از غسل های واجب غسل کردم. پس از خروج از حمام شک کردم که آیا ترتیب را رعایت کرده ام یا نه، و چون احتمال می دادم که نیّت ترتیب کافی است، دوباره غسل نکردم. اکنون در کارم متحیّر هستم، آیا قضای همه نمازهایی که خوانده ام، واجب است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا رعایت ترتیب، در خواندن نمازهای قضا لازم است یا خیر؟ مثلاً اگر اول، تمام نمازهای صبح و بعد تمام نمازهای ظهر و بعد تمام نمازهای عصر را که قضا شده، بخواند و یا این نوع ترتیب را هم رعایت نکند، نمازهای خوانده شده، صحیح است یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر ترتیب قضا شدن نمازهای میت معلوم است، قضای آنها هم باید به ترتیب خوانده شود و اگر ترتیب نمازها را نمیدانند، چنانچه رعایت ترتیب مستلزم تکرار عمل باشد لازم نیست، حتی اگر بدانند که میت ترتیب نمازهای خود را میدانسته است.
- واجب است میّت را سه غسل بدهند: اول غُسل با آبی که به سِدر مخلوط باشد. دوم غُسل با آبی که به کافور مخلوط باشد. سوم غُسل با آب خالص؛ و مراعات این ترتیب لازم است و در صورت بههم خوردن ترتیب، از همانجا که بههم خورده اعاده کنند.
- اگر کافور به اندازه غسل و حنوط نباشد، بنابر احتیاط واجب غسل را مقدم دارند و اگر برای هفت عضو نرسد پیشانی را مقدم دارند.
- احتیاط مستحب آن است که اول کافور را به پیشانی میّت بمالند، و در جاهای دیگر ترتیب لازم نیست.
- هرگاه کسی شستن عضو قبلی را فراموش کرد و عضو بعدی را شست، مثلاً اول دست چپ را شست بعد دست راست را، باید بعد از دست راست دست چپ را بشوید تا ترتیب مراعات شود، به شرط اینکه با این شستن بیجا موالات بههم نخورد؛ و اگر موالات بههم خورد، باید وضو را از سر بگیرد. شرط دهم: موالات، یعنی کارهای وضو را پشت سر هم انجام دهد.
- اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته، ولی هنوز چیزی که وضو را باطل میکند از او سر نزده است چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار کافی است، و اگر از طرف راست باشد باید بعد از شستن آن مقدار دوباره طرف چپ را بشوید، بنابر اظهر در اعتبار ترتیب سر با دو جانب و احوط در ترتیب بین دو جانب و اظهر در عدم اعتبار ترتیب از بالا به پایین در حال نسیان. و اگر از سر و گردن باشد باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشوید. و اگر در اثناء غُسل چیزی که وضو را باطل میکند از او سر زده، احتیاط در این است که غسل را دو مرتبه بهطور کامل انجام دهد و برای نماز و کاری که برای آن وضو لازم است وضو بگیرد.
- باید صورت و دست ها را از بالا به پایین شست و اگر از پایین به بالا بشوید و به همان شستن اکتفا کند ، بلکه مطلقا در بعضی موارد ، وضو باطل است و احتیاط واجب آن است که در هرعضو ابتدا قسمت های بالاتر و سپس قسمت های پایین تر را بشوید و رعایت ترتیب عرفی ، کافی است .
- اگر بخواهد قضای چند نماز غیر یومیه، مانند نماز آیات را بخواند یا مثلاً بخواهد قضای یک نماز یومیه و چند نماز غیر یومیه را بخواند، لازم نیست آنها را به ترتیب بجا آورد.
- مستحاضه کثیره و متوسطه وقتی کاملاً از خون پاک شد باید غسل کند، ولی اگر بداند از وقتی که برای نماز قبلی مشغول غسل شده دیگر خون نیامده، لازم نیست دوباره غسل کند.
- زن مستحاضه اگر بین غسل و نماز فاصله بیندازد، باید دوباره غسل کند و بلافاصله مشغول نماز شود، ولی اگر خون در داخل فضای فرج نیاید غسل لازم نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] احتیاط واجب، رعایت ترتیب در قضاء نمازهای یومیه است، برای کسی که ترتیب قضا شدن نمازهای خود را می داند و در نمازهایی که در اداء آنها ترتیب لازم است مانند نماز ظهر و عصر، لازم است در قضا ترتیب بین آنها رعایت شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان به چند نفر برای نماز قضای میت نیابت دهد، بنا بر آنچه در مسأله 1550 گفته شد، لازم نیست برای هر کدام آنها وقتی را معیّن کند مگر برای رعایت ترتیب در نمازهایی که در ادای آنها ترتیب معتبر است بلکه احتیاط استحبابی آن است که نماز را به شکلی بخوانند که ترتیب در تمام نمازها رعایت شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر برای میتی می خواهند نماز قضا بدهند و ورثه علم به ترتیب نمازهای فوت شده داشته باشند بنابر احتیاط لازم است ترتیب رعایت شود، و بنابراین صحیح نیست برای میت چند نفر را در یک وقت برای نماز اجیر نمود و لازم است برای هریک از آنها وقتی را معین نمود و اگر ترتیب قضا شدن را نمی دانند این شرط لازم نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مرد می تواند برای زن و زن برای مرد نیابت کند و در بلند خواندن و آهسته خواندن نماز بایدبه وظیفه خودش عمل نماید، نه وظیفه میت و لازم نیست قضای نمازهای میت به ترتیب خوانده شود، خواه ترتیب آن را بداند یا نداند، مگر در مورد ظهر و عصر، یا مغرب و عشا از یک روز که رعایت ترتیب در آن لازم است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] غسل ترتیبی به این صورت است که بعد از نیّت، اوّل سر و گردن را می شوید، سپس طرف راست و بعد طرف چپ را. رعایت این ترتیب در غسل، واجب نیست؛ بلکه مستحب است.
- [آیت الله سیستانی] در قضای نمازهای میت، ترتیب واجب نیست مگر در نمازهایی که ادای آنها ترتیب دارد، مثل نماز ظهر و عصر، یا مغرب و عشا از یک روز چنانکه سابقاً گذشت. ولی اگر او را اجیر کرده باشند که طبق فتوای مرجع میت، یا ولی او عمل کند و آن مرجع ترتیب را لازم بداند، باید ترتیب را رعایت نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در غسل ارتماسی باید تمام بدن پاک باشد(بنابر احتیاط واجب) ولی در غسل ترتیبی پاک بودن تمام بدن لازم نیست، همین اندازه که هر عضو پیش از غسل دادن پاک باشد، کافی است.
- [آیت الله سیستانی] در غسل ارتماسی تدریجی باید بدن را به نیت غسل تدریجاً با حفظ و حدت عرفی در آب فرو برد ، و در این قسم لازم است که هر عضو قبل از غسل دادن آن بیرون آب باشد .
- [آیت الله مظاهری] اگر با رعایت مراتب دفاع، به طرف خسارت مالی یا نقص عضو وارد شود یا کشته شود، انسان ضامن نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر کافور پیدا نشود، یا فقط به اندازه غسل باشد، حنوط لازم نیست، و چنان چه از غسل زیاد بیاید ولی به همه هفت عضو نرسد، باید اول پیشانی و اگر زیاد آمد به جاهای دیگر بمالند.