ایه سجده
آیه ۵۸ سوره مریم، یکی از ۴ آیه دارای سجده واجب می باشد.
برای خانم ها کراهت قرائت سوره هایی که آیه سجده ندارند را از جهت کم بودن ثواب آن دانستید. آیا تحصیل ثواب کم بهتر است یا اصلاً قرائت را ترک کنند؟
کراهت خواندن قرآن، کراهت عبادتی است نه حقیقی. پس ترک خواندن نه احوط است و نه بهتر. پس خواندن با ثواب کمتر اولویت دارد.
کراهت خواندن قرآن، کراهت عبادتی است نه حقیقی. پس ترک خواندن نه احوط است و نه بهتر. پس خواندن با ثواب کمتر اولویت دارد.
عنوان سوال:
برای خانم ها کراهت قرائت سوره هایی که آیه سجده ندارند را از جهت کم بودن ثواب آن دانستید. آیا تحصیل ثواب کم بهتر است یا اصلاً قرائت را ترک کنند؟
پاسخ:
کراهت خواندن قرآن، کراهت عبادتی است نه حقیقی. پس ترک خواندن نه احوط است و نه بهتر. پس خواندن با ثواب کمتر اولویت دارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- منظور از کراهت داشتن یک عمل عبادی چیست؟ آیا منظور این است که اگر انجام ندهیم بهتر است یا این که ثواب کمتری دارد؟
- آیه سوره ی سجده دار که در دعای کمیل یا ادعیه دیگر وارد شده، اگر زن حائض ندانسته یا از روی غفلت تلاوت کند، آیا اشکال دارد؟
- فردی در حالت قرائت سوره ی نماز واجب وقتی شروع به خواندن اوّلین آیه ی سوره کرده، شک می کند که آیا "بسم اللّه " را به قصد همین سوره گفته یا نه! آیا برگردد و دوباره بسم اللّه بگوید یا به شکّ خود اعتنا نکند؟
- اگر امام مشغول قرائت حمد و سوره باشد و مأموم سهوا به رکوع و پس از آن به سجده برود و بعد متوجّه شود که امام در حال رکوع است، حکم نمازش چیست؟
- در بسیاری از شهرها و روستاها مجالسی به عنوان ختم انعام برگزار می شود که در وسط، آیه های سوره انعام، دعا و ذکرهایی خوانده می شود، آیا چنین ذکرها و دعاهایی مأثور است؟ و خواندن چنین چیزهایی وسط قرائت قرآن مطلوب است یا خیر؟
- آیا بر خانم ها لازم است که قبل از خواندن دعاهای وارده از و جود آیه یا آیات سوره های سجده دار تفحص کنند ویا آیا لازم است اطلاع کامل از متن سوره مذکور داشته باشند تا به جهل تقصیری به تلاوت آن ها نپردازند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا ثواب قرائت برخی از سوره های قرآن که به اندازه ختم قرآن ذکر شده است انسان را از ختم قرآن بی نیاز می کند؟
- [سایر] ثواب و خواص سوره ها را بفرمایید؟
- [آیت الله اردبیلی] این که گفته می‌شود: (خواندن بیش از هفت آیه از قرآن مجید برای حائض و جنب مکروه است)، آیا به این معناست که نخواندن آن بهتر از خواندن است یا مراد این است که ثواب قرائت او از غیر حائض و غیر جنب کمتر است؟
- [سایر] بسم الله الرحمن الرحیم؛ با عرض سلام. در تفسیر تسنیم آمده است که اگر سوره حمد را در یک کفه ترازو و بقیه قرآن در کفه دیگر گذاشته شود، سوره حمد هفت بار برتری دارد. و اگر کسی سوره حمد را بخواند ثواب قرائت کل قرآن را دارد. سؤال این است که آیا کسی که یک بار سوره حمد را بخواند دقیقاً مثل کسی است که کل قرآن را خوانده است، یا موضوع فقط در ثواب است و اساساً ثواب در دین به چه معنا است؟
- [سایر] نصف قرآن کدام آیه است؟ و ثواب خواندن چه سورهای معادل نصف قرآن است؟
- [سایر] آیا خواندن سوره قدر ثواب شهادت در راه خدا را دارد؟
- [سایر] سند سجده بعد از تمام شدن نماز چیست؟ کیفیت و ثواب آنرا بیان کنید.
- [آیت الله خوئی] اجیر شدن از برای قرائت قرآن، مانند نماز است که باید نیت نیابت از میت نماید، یا نثار کردن ثواب قرائت است که هر چه قرآنِ خوانده داشته باشد بعداً یک وجهی بگیرد و ثواب آن را ببخشد، یا از اول از برای میتی بخواند، و هم چنین از برای زنده هم می‌شود اجیر شد یا خیر؟
- [آیت الله سیستانی] خانم هایی که عذر شرعی دارند به هنگام خواندن قران در برخورد با آیات سجده چگونه باید عمل نمایند؟آیا ایه را نخواند؟ یا سوره ای که در ان ایه سجده است را نباید بخواند؟
- [سایر] ثواب گفتن (استغفر الله ربی و اتوب الیه) در رکعت سوم و چهارم نماز، پس از تسبیحات اربعه و نیز بین دو سجده هر نماز چه ثواب و اثراتی دارد؟ احادیث در این مورد را بیان کنید.
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان موقعی که آیه سجده را میخواند، از دیگری هم بشنود، چنانچه گوش داده دو سجده نماید و اگر به گوشش خورد، یک سجده کافی است، اگرچه احتیاط در دو سجده است. و اگر انسان چند دفعه آیه سجده را شنید و یا خود قرائت کرد اگر بعد از اولی سجده کرد، واجب است باز هم برای دفعات بعد سجده کند؛ و اگر سجده نکرد بنابر احتیاط واجب برای هر قرائت یا شنیدن آیه سجده کند.
- اگر اشتباهاً مشغول خواندن سورهای شود که سجده واجب دارد، چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد، باید آن سوره را رها کند و بنابر احتیاط سوره دیگر بخواند، و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد، باید بنابر احتیاط سوره دیگری بخواند و بعد از نماز، سجده آن آیهای که سجده واجب داشته است بهجا آورد.
- در هریک از چهار سوره: (سجده) (سوره32)، (فصّلت) (سوره?1)، (نجم) (سوره?3)، (علق) (سوره9?)، یک آیه سجده است که اگر انسان بخواند یا به آن گوش دهد، بعد از تمام شدن آن آیه، باید فوراً سجده کند؛ و اگر فراموش کرد هر وقت یادش آمد باید سجده نماید.
- در وجوب سجده برای کسی که آیه سجده را میشنود، فرق نمیکند که قرائت کننده مکلف باشد یا نباشد، و آنکه قرائت کننده خودش هم سجده کند یا نکند، و آنکه صحیح قرائت کند یا غلط، اما به صورتی که معلوم و مشخص باشد که آیه سجده را تلاوت کرده، و همینطور فرق نمیکند که به صورت حرام، مثل غنا بخواند یا نه، و آنکه شنیدن به صورت حرام باشد، مثل التذاذ از صدای اجنبیه یا نه، و باز هم فرق نمیکند که وقت گوش دادن بداند که به آیه سجده گوش میدهد و یا بعد از گوش دادن بفهمد آیه سجده بوده است. و اما اگر قرائتکننده طفل غیر ممیز باشد و یا از شخص خواب بشنود سجده واجب نمیشود و همچنین است اگر شنونده کلمات و حروف را تشخیص ندهد و فقط همهمهای بشنود.
- چند چیز بر جنب مکروه است: 1 و 2 خوردن و آشامیدن؛ ولی اگر وضو بگیرد مکروه نیست؛ و اگر دست و صورت را بشوید و مضمضه و استنشاق کند کراهت کمتر می‌شود. 3 خواندن بیشتر از هفت آیه تا هفتاد آیه از سورههایی که سجده واجب ندارد، بنابر احوط؛ ولی بیشتر از هفتاد آیه کراهت شدیدتری دارد. 4 رساندن جایی از بدن به جلد و حاشیه و بین خطهای قرآن. 5 همراه داشتن قرآن. 6 خوابیدن ولی اگر وضو بگیرد یا بهواسطه اینکه نمیتواند غسل کند بدل از غسل، تیمم کند خوابیدن او مکروه نیست. 7 خضاب کردن به حنا و مانند آن.
- اگر حمد و سوره یا یکی از آنها را فراموش کند و بعد از رسیدن به رکوع بفهمد، نمازش صحیح است، ولی باید دو سجده سهو بهخاطر فراموش کردن قرائت بهجا آورد.
- چیزهایی که در نماز یومیه واجب و مستحب است، در نماز آیات هم واجب و مستحب میباشد، ولی در نماز آیات مستحب است به جای اذان و اقامه سه مرتبه به قصد امید ثواب بگویند: (اَلصَّلاة)، و مستحب است نماز آیات را به جماعت بخوانند و در این صورت مثل نمازهای یومیه قرائتهای نماز را امام میخواند و مستحب است قرائت این نماز را، حتی در آفتابگرفتگی بلند بخوانند.
- اگر کسی اذان و اقامه را فراموش کرد و بعد از رکوع یادش آمد، برای درک آنها نمیتواند نماز را قطع کند؛ ولی اگر قبل از رکوع یادش آمد، مستحب است به قصد تحصیل ثواب اذان و اقامه نماز را قطع کند و بعد از اذان و اقامه نماز را از سر بگیرد؛ و اگر فقط اذان را بهتنهایی فراموش کرده، بنابر اظهر قطع نماز جایز نیست، و اگر فقط اقامه را فراموش کرده، جواز قطع نماز خالی از وجه نیست، اگرچه خلاف احتیاط است.
- اگر نمازگزار چند چیز را به امید اینکه ثواب نمازش زیاد شود ترک کند خوب است. قسمتی از آنها عبارتند از: پوشیدن لباس سیاه غیر از عمامه و کساء، و لباس نازک که ساتر عورت باشد، و شلوار را روی پیراهن قراردادن، و بدون حنک با عمامه نماز خواندن، و بدون ردا امام شدن، و پوشیدن لباس کسی که از نجاست پرهیز نمیکند، و لباسی که نقش صورت دارد، و دست کردن انگشتری که نقش صورت دارد، و نماز خواندن با نقاب و خلخال (زیوری که زنان در پا میکنند و صدا میکند) برای زنان و با نقاب برای مردان.
- اگر موقعی برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است، چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیرة الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولی سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، و بنا بر احتیاط مستحب در این حال به صورت تَجافی بنشیند، که توضیح آن خواهد آمد، بعد بایستد و بدون آن که دوباره نیت کند و تکبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند، و همچنین بنابراظهر در غیر تشهد رکعت آخر هم می تواند چنین کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر اشتباها مشغول خواندن سوره ای شود که سجده واجب دارد چنانچه پیش از رسیدن به ایه سجده بفهمد باید ان سوره را رها کند و سوره دیگر بخواند و اگر بعد از خواندن ایه سجده بفهمد احتیاطا به سجده اشاره نموده و سوره را تمام کند و سوره دیگری هم به قصد قربت مطلقه یعنی اگر وظیفه اش سوره دیگری است این همان باشد وگرنه به عنوان قرایت قران باشد بخواند و بعد از نماز باید سجده ان را به جا اورد
- [آیت الله مکارم شیرازی] سوره هایی که سجده واجب دارد چهار سوره است: 1 سوره سجده (سوره 32) آیه 15. 2 سوره فصلت (سوره 41) آیه 37. 3 سوره نجم (سوره 53) آیه 62. 4 سوره علق(سوره 96) آیه 19.
- [آیت الله جوادی آملی] .در چهار سوره قرآن, آیه سجده هست: آیه 15 سوره (سجده), آیه 37 سوره (فصّلت), آیه 62 سوره (نجم) و آیه 19 سوره (علق). هر کس یکی از این چهار آیه را بخواند یا گوش فرا دهد، پس از تمام شدن آیه، فوراً باید سجده کند و اگر آن را فراموش کرده، هر وقت یادش آمد, باید سجده نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنان که گفته شد در چهار سوره از قرآن مجید آیه سجده است(سوره (الم سجده) و (حم سجده) و (النجم) و (اقرء)) و هرگاه انسان آیه سجده را بخواند یا گوش کند باید فوراً به سجده رود و اگر فراموش کرد هر زمان یادش آید سجده واجب است و اگر گوش ندهد بلکه آیه سجده به گوشش بخورد، بنابر احتیاط واجب باید سجده کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] شایسته است به امید ثواب از امور زیر بپرهیزند: 1 اگر در صفهای جماعت جا باشد نمازگزار تنها نایستد. 2 مأموم ذکرهای نماز را طوری نگوید که امام بشنود. 3 مسافری که نماز ظهر و عصر و عشا را شکسته می خواند برای کسانی که مسافر نیستند امامت نکند، همچنین کسی که مسافر است به شخص حاضر اقتدا نکند (البته منظور از کراهت در اینجا کمتر بودن ثواب است وگرنه نماز جماعت در هر صورت ثواب دارد).
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در چهار سوره از قرآن مجید آیه سجده است (سوره های وَالنَّجم(53) اِقرَأْ(96) والم تنزیل(32) و حم سجده(41)) وهرگاه انسان آیه سجده را بخواند یا گوش کند باید فوراً به سجده رود، و اگر فراموش کرد هر زمان یادش آید سجده واجب است و اگر گوش ندهد بلکه آیه سجده به گوشش بخورد بنابر احتیاط واجب باید سجده کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در نماز واجب یکی از چهار سوره ای را که ایه سجده دارد و در مساله گذشت عمدا بخواند واجب است بعد از قرایت ایه سجده سجده تلاوت را به جا اورد و در این صورت بنابر احتیاط واجب نماز را تمام کند و اعاده نماید و همچنین است اگر معصیت کرد و به جا نیاورد
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است زن حائض در وقت نماز خود را از خون پاک نماید و پنبه و دستمال را عوض کند و وضو بگیرد و اگر نمیتواند وضو بگیرد، به امید درک ثواب تیمّم نماید و در جای نماز خویش رو به قبله بنشیند و مشغول قرائت قرآن، ذکر، دعا و صلوات شود، اگرچه در غیر این اوقات، خواندن قرآن بر حائض مکروه است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر اشتباها مشغول خواندن سوره ای شود که سجده واجب دارد؛ چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد؛ باید آن سوره را رها کند و سوره دیگر بخواند و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد؛ احتیاطا به سجده اشاره نموده و سوره را تمام کند و بعد از نماز باید سجده آن را به جا آورد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر در نماز عید یک سجده یا تشهّد را فراموش کند، احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز آن را به قصد رجاء و امید ثواب بجا آورد و اگر عملی انجام دهد که برای انجام آن، سجده سهو در نمازهای شبانهروزی لازم می‌شود، احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز به قصد رجاء و امید ثواب، دو سجده سهو برای آن بجا آورد.