تکلیف شرعی
تکلیف شرعی به تکلیف صادر شده از سوی شارع مقدس اطلاق می‌شود.
مسجدی را در زمینی با سهم امام علیه السّلام و وجوهات دیگری بنا کرده اند و سپس مطلع شده اند که آن زمین سابقا وقف حسینیه بوده است، تکلیف شرعی چه می باشد؟
باید آن را به همان حسینیه برگردانند و وجوهاتی را که در آن مصرف کرده اند، آن چه از آن ها که جواز مصرف در حسینیه هم دارد، مانعی ندارد و اگر موردی از آن ها باشد که فقط برای صرف در مسجد جواز داشته است، آن مقدار را ضامن اند.
باید آن را به همان حسینیه برگردانند و وجوهاتی را که در آن مصرف کرده اند، آن چه از آن ها که جواز مصرف در حسینیه هم دارد، مانعی ندارد و اگر موردی از آن ها باشد که فقط برای صرف در مسجد جواز داشته است، آن مقدار را ضامن اند.
عنوان سوال:
مسجدی را در زمینی با سهم امام علیه السّلام و وجوهات دیگری بنا کرده اند و سپس مطلع شده اند که آن زمین سابقا وقف حسینیه بوده است، تکلیف شرعی چه می باشد؟
پاسخ:
باید آن را به همان حسینیه برگردانند و وجوهاتی را که در آن مصرف کرده اند، آن چه از آن ها که جواز مصرف در حسینیه هم دارد، مانعی ندارد و اگر موردی از آن ها باشد که فقط برای صرف در مسجد جواز داشته است، آن مقدار را ضامن اند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زمینی سابقا وقف قبرستان بوده ولی فعلاً از عنوان قبرستان خارج شده و بخشی از آن تبدیل به بازار و غیره شده است. تکلیف چیست؟
- مسجدی 100 مترمربع مساحت دارد که در شمال این مسجد قطعه زمینی حدود 200 متر طبق مدارک موجود، به عنوان باغچه مسجد وجود دارد که جزو ساختمان مسجد نیست، آیا می توان در این قطعه زمین حسینیّه ای احداث نمود؟
- مسجدی در زمینی بنا شده که قبلاً حمام مخروبه بوده است، آیا نماز در آن صحیح است یا خیر؟
- زمین مسجدی وقف بر امامزاده ای است که در جنب آن قرار دارد، آیا مسجد باید اجاره بپردازد؟
- پولی وقف روشنایی حرم امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السّلام است. تکلیف چیست؟
- بر روی برخی از زیلوها اسم مساجد یا عنوان حسینیّه نقش شده، مانند: وقف حسینیّه حضرت ابوالفضل، یا وقف مسجد فاطمیّه، و.... نماز خواندن بر روی چنین نوشته هایی چه حکمی دارد؟ آیا محو آن ها تصرّف غیر جایز در اموال حسینیه و مسجد نیست؟
- کسی از اوّل تکلیف بنا داشته خمس بدهد؛ ولی مسامحه کرده و خمس نداده و اکنون فقیر شده و توانایی پرداخت خمس را ندارد، تکلیف او چیست؟
- شخصی مسجدی را وقف کرده و در وقف نامه قید کرده که امام جماعت مسجد مذکور سیّد باشد. در این صورت امامت غیر سیّد چه حکمی دارد و تکلیف مأمومین در رابطه با او چیست؟
- آیا در قبرستانی که زمین آن وقف قبرستان شده، می توان مسجد ساخت؟ و اگر مسجدی ساخته شود، آیا نماز خواندن در آن صحیح است؟
- آیا وجوهات شرعی مانند خمس و زکات را می توان در مواردی مانند کمک به سیل زدگان و زلزله زدگان مصرف کرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا در زمینی که وقف عزاداری سیّد الشّهداء (علیه السلام) شده است میتوان مسجدی احداث کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا در زمینی که وقف عزاداری سیّدالشّهدا(علیه السلام) شده است می توان مسجدی احداث کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زمینی برای حسینیّه وقف شده باشد، آیا می شود بالای آن حسینیّه، مسجد ساخت؟
- [آیت الله خامنه ای] مردی زمینی را برای ساخت حسینیه سید الشهدا(علیه السلام) وقف کرده ولی زمین مزبور تبدیل به راه عمومی روستا شده است و درحال حاضر از کل زمین حسینیه تقریباً چهل و دو متر مربع باقی مانده است، این زمین چه حکمی دارد؟ آیا جایز است واقف آن را به ملکیت خود برگرداند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زمینی است وقف حسینیه که در آن عزاداری می‌شود لکن گنجایش جمعیّت ندارد، آیا اجازه میفرمائید زمین را بفروشند و در جای دیگر محلّ مناسب تهیّه نمایند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی زمینی را برای مسجد، حسینیه و یا امر خیر دیگری وقف کند و تحویل متولی وقف دهد، ولی قبل از آنکه متولی، در آن زمین دخل و تصرفی کند، واقف از وقف پشیمان شود یا فوت کند، آیا در این صورت وقف محقق شده یا اینکه زمین به مالک آن یا ورثه منتقل می شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زمینی را وقف حسینیه کردهاند با توجّه به این که حسینیه وجود دارد و نیازی به ساخت مجدّد نیست، آیا می‌شود آن را تبدیل به کتابخانه کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در زمینی که موقوفه است مسجدی ساخته باشند تکلیف چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] این جانب زمینی خریده ام که از موقوفات حضرت سید الشّهداء(علیه السلام) است از آن جا که نسبت به مسائل وقف آگاه نبودم در آن زمین ساختمان ساختم، حال متوجّه شده ام که خرید و فروش زمین وقف جایز نیست، اکنون تکلیف من چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی زمینی را وقف حسینیه کرده و در آن 20 نخل هم کاشته و وقف نموده، آیا جایز است برای توسعه حسینیه چند عدد از نخلها را منهدم کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در صحن یکی از امامان یا امامزادگان که سابقاً قبرستان بوده حوض یا نهری بسازند، چنانچه انسان نداند که زمین صحن را برای قبرستان وقف کردهاند، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشکال ندارد، ولی اگر فهمید زمین برای قبرستان وقف شده و نشود زیر حوض یا نهر میتی را دفن کرد وضو اشکال دارد. و نیز اگر ایجاد حوض یا نهر موجب بیحرمتی به بدن مسلمان بشود، مثلاً آب به بدن او برسد، وضو اشکال دارد، اگرچه زمین قبرستان مباح بوده و موقوفه هم نباشد.
- اگر کافر ذمی زمینی را که از مسلمان خریده به مسلمان دیگری هم بفروشد، باید خمس آن را بدهد و نیز اگر بمیرد و مسلمانی آن زمین را از او ارث ببرد، باید خمس آن را از همان زمین، یا از مال دیگرش بدهند.
- زمین با پنج شرط ، کف پا و ته کفش نجس را پاک می کند : اول : آن که زمین بنا بر احوط از عین نجاست و آنچه در حکم نجاست است پاک باشد ، بنا بر این زمینی که آلوده به بول شده و هنوز تطهیر نشده ، پاک کننده نیست ، هرچند خشک شده باشد . دوم : آن که زمین خشک باشد و رطوبتی که سرایت به جای دیگر کند نداشته باشد بنا بر احوط . سوم : آن که اگر عین نجس مثل خون و بول، یا متنجس مثل گلی که نجس شده در کف پا و ته کفش باشد، به واسطه راه رفتن یا مالیدن پا به زمین یا به هرسبب دیگری برطرف شود . چهارم : آن که زمین باید خاک یا سنگ یا آجر فرش و مانند اینها باشد ، پس با راه رفتن روی فرش و حصیر و سبزه، کف پا و ته کفش نجس پاک نمی شود . پنجم : آنکه کف پا و ته کفش به واسطه راه رفتن نجس شده باشد ، پس اگر به واسطه غیر راه رفتن نجس شده باشد ، بنا بر اظهر به واسطه راه رفتن پاک نمی شود .
- کسی که خمس مال خود را نداده و فقیر شده، و یا اگر الآن بدهد فقیر می‌شود، همانطور که سایر بدهیها ساقط نمیشود، خمس مال او نیز ساقط نمیشود و باید به حاکم شرع مراجعه کند. * کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر ملکی بخرد و قیمت آن بالا رود، چنانچه آن ملک را برای ترقی قیمت نخریده باشد، مثلاً زمینی را برای زراعت خریده است، اگر پول آن را بعد از تعلق خمس به فروشنده داده، خمس همان پول را فعلاً باید بدهد و تفاوت ارزش پول را با حاکم مصالحه نماید. و با پرداخت خمس تصرفات قبلی بدون اشکال می‌شود، و اگر آن پول مشکوک در تعلق خمس بوده، احتیاطاً با حاکم مصالحه نماید. * کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر از منافع کسب، چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده و یک سال از خرید آن گذشته، باید خمس آن را بدهد، ولی اثاث خانه و چیزهای دیگری که نیاز داشته و مطابق شأن خود خریده، اگر بداند که از فایده در بین سال خود آنها را خریده، خمس واجب نیست؛ و اگر نداند که از منافع در بین سال خریده یا بعد از گذشت سال، احتیاطاً با حاکم شرع مصالحه نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در صحن یکی از امامان(علیهم السلام) یا امام زادگان که سابقا قبرستان بوده حوض یا نهری بسازند، چنانچه انسان نداند که زمین صحن را مخصوص قبرستان وقف کرده اند، وضو گرفتن از آن حوض یا نهر اشکال ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] دفن میت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد و حسینیه و مدرسه علمیه برای غیر دفن کردن وقف شده باشد، جایز نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده اند نمی توان برای نماز به مسجد ببرند و اگر ندانند آن فرش مخصوص حسینیه است یا نه، باز بردن آن به جای دیگر صحیح نیست، همچنین سایر اموال وقف، حتی مهر نماز مسجدی را به مسجد دیگری نمی توان برد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کافر ذمّی صغیر باشد و ولّی او برایش زمینی بخرد ، باید خمس زمین را از او بگیرند . مصرف خمس
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کافر ذمّ ی، یک پنجم زمینی را که از مسلمان خریده بود، به ولیّ خمس (ولی فقیه یا حاکم شرع ) به عنوان خمس تحویل دهد ; سپس همان مقدار زمینی را که خمس بوده, دوباره بخرد، باز هم باید خمس این مقدار زمینی را که دوباره خریده است بپردازد. خمس زمین مبادله شده در فرض اسلام ذمّی
- [آیت الله بروجردی] اگر در صحن یکی از امامان یا امامزادگان که سابقاً قبرستان بوده حوض یا نهری بسازند، چنانچه انسان نداند که زمین صحن را برای قبرستان وقف کردهاند، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشکال ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در صحن یکی از امامان یا امامزادگان که سابقاً قبرستان بوده حوض یا نهری بسازند، چنانچه انسان نداند که زمین صحن را برای قبرستان وقف کردهاند، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در صحن یکی از امامان یا امام زادگان که سابقا قبرستان بوده حوض یا نهری بسازند چنانچه انسان نداند که زمین صحن را برای قبرستان وقف کرده اند وضو گرفتن در ان حوض و نهر اشکال ندارد
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در صحن یکی از امامان یا امامزادگان که سابقا قبرستان بوده ، حوض یا نهری بسازند ، چنانچه انسان نداند که زمین صحن را برای قبرستان وقف کرده اند ، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشکال ندارد .
- [آیت الله اردبیلی] (وقف) آن است که انسان ملکی را ثابت نگهدارد و منافع آن را برای شخص یا اشخاص یا برای کار ویا مصرفی تعیین نماید، مانند این که زمینی را برای مسجد یا حسینیّه یا مدرسه و یا فقرا مخصوص سازد. به این کار در اصطلاح (وقف) و به مالی که وقف می‌شود (موقوفه) و به وقف کننده (واقف) و به شخص یا مصرفی که مال برای آن وقف شده (موقوف علیه) گفته می‌شود.