وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اگر کسی که لوزه اش را عمل کرده است و در صورت خم و راست شدن، احتمال خونریزی و یا ضرر بدهد وظیفه چیست؟
اگر عاجز از رکوع و سجود است به جهت خوف ضرر، اگرچه جلوسی باشد و فقط متمکّن از قیام است، اکتفا به قیام و ایماء که متمکن از غیر این ها نیست می نماید؛ و اگر متمکن از قیام نیست هر چند با تکیه بر چیزی، نشسته نماز می خواند و برای رکوع و سجود، ایما و اشاره می کند و در صورت عدم تمکّن از جلوس، نوبت به صلاة استلقاءً (نماز به پشت خوابیده) و با ایماء می رسد وگرنه، اضطجاع (خوابیدن به پهلو) با ایماء وظیفه ی اوست.
اگر عاجز از رکوع و سجود است به جهت خوف ضرر، اگرچه جلوسی باشد و فقط متمکّن از قیام است، اکتفا به قیام و ایماء که متمکن از غیر این ها نیست می نماید؛ و اگر متمکن از قیام نیست هر چند با تکیه بر چیزی، نشسته نماز می خواند و برای رکوع و سجود، ایما و اشاره می کند و در صورت عدم تمکّن از جلوس، نوبت به صلاة استلقاءً (نماز به پشت خوابیده) و با ایماء می رسد وگرنه، اضطجاع (خوابیدن به پهلو) با ایماء وظیفه ی اوست.
عنوان سوال:
اگر کسی که لوزه اش را عمل کرده است و در صورت خم و راست شدن، احتمال خونریزی و یا ضرر بدهد وظیفه چیست؟
پاسخ:
اگر عاجز از رکوع و سجود است به جهت خوف ضرر، اگرچه جلوسی باشد و فقط متمکّن از قیام است، اکتفا به قیام و ایماء که متمکن از غیر این ها نیست می نماید؛ و اگر متمکن از قیام نیست هر چند با تکیه بر چیزی، نشسته نماز می خواند و برای رکوع و سجود، ایما و اشاره می کند و در صورت عدم تمکّن از جلوس، نوبت به صلاة استلقاءً (نماز به پشت خوابیده) و با ایماء می رسد وگرنه، اضطجاع (خوابیدن به پهلو) با ایماء وظیفه ی اوست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر برای جلوگیری از خونریزی، زخم متوفّی را بسته اند، وظیفه در غسل چیست؟ آیا وظیفه جبیره است یا باید جبیره را بردارند؟ و اگر برداشتن جبیره ممکن نبود وظیفه چیست؟
- خانمی خونی دیده و نمی داند خون حیض است یا نفاس، مثل آن که احتمال سقط و ولادت را بدهد ولی مطمئن نباشد، چه وظیفه ای دارد؟
- اگر خانم خونریزی داشته باشد و نداند این خون بکارت است یا خون های دیگر و در صورت آزمایش نتواند تشخیص دهد یا اصلاً نتواند خود را آزمایش کند، وظیفه اش چیست؟
- 50% به صاحب پول بدهد عامل ضرر احتمالی را قبول نمود مدّت... ماه.
- اگر در امر به معروف و نهی ازمنکر حس کردیم طرف لج بازی می کند ولی باز احتمال تأثیر می دهیم، وظیفه چیست؟
- اگر خونی ببیند که نداند خون حیض است یا بکارت، ولی احتمال خون دیگری مثل خون جراحت وزخم را هم ندهد، چه وظیفه ای دارد؟
- اگر نمازگزار احتمال دهد که با آرام خواندن و به جا آوردن مستحبات نماز مقداری از نماز در خارج از وقت خوانده می شود؛ وظیفه اش چیست؟
- برخی از بیماری ها بسیار مهلک و مسری است، غسل و کفن کسانی که بر اثر چنین بیماری هایی مرده اند، با احتمال سرایت و ضرر جانی برای غسل دهنده، چه حکمی دارد؟
- اگر دکتر در ادرار کسی تشخیص اسپرم بدهد و خود او هم بعد از ادرار، آبی با لزوجت و چسبندگی ببیند و احتمال قوی دهد که منی است آیا آن آب حکم منی را دارد؟
- اگر دکتر در ادرار کسی تشخیص اسپرم بدهد و خود او هم بعد از ادرار آبی با لزوجت و چسبندگی ببیند و احتمال قوی دهد که منی است، آیا آن آب حکم منی را دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] امر و نهی با احتمال ضرر
- [آیت الله اردبیلی] آیا احتمال ضرر، مجوّز خوردن روزه می‌شود یا این که اطمینان به ضرر لازم است؟ میزان در مقدار ضرر چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی احتمال بسیار کمی بدهد که آب برایش ضرر داشته باشد یا اصلاً این احتمال را هم ندهد و وضو بگیرد و بعد از آن بفهمد که آب، ضرر زیادی برای او داشته است، آیا وضویش درست است یا نه؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا احتمال ضرر و بیماری مجوزی برای افطار می باشد یا اطمینان به ضرر و بیماری لازم است؟ میزان در مقدار ضرر چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] خانمی که برای جلوگیری از حاملگی از دستگاه آی یودی یا قرص استفاده میکند اگر دراین حالت خونریزی یا لک بینی داشته باشد وظیفه چیست؟
- [سایر] آیا انسان میتواند به صرف احتمال ضرر داشتن آب برای بدنش، تیمم کند؟
- [آیت الله مظاهری] آیا احتمال ضرر برای روزهدار و خوف از ضرر احتمالی موجب ساقط شدن روزه از انسان می‌شود یا اینکه حتماً باید یقین کند؟
- [آیت الله خامنه ای] استفاده از وسایل ضد بارداری که انسان بداند یا احتمال صحیح بدهد که ضرر دارند (مثل قرص های ضد بارداری که مشخصاً مخرب قلب و عروق هستند) چگونه است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در مواردی که از پزشک در مورد ضرر روزه سؤال می‌شود، آیا فقط ضرر حتمی آن باید به اطلاع بیمار رسانده شود یا احتمال وجود خطر و ضرر نیز باید ذکر شود؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر فایده آزمایشها به سود تمامی افراد بشر باشد، آیا می تواند خود را در معرض چنین آزمایشهایی قرار دهد، با فرض اینکه علم به ضرر یا احتمال ضرر و یا عدم علم به ضرر داشته باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه رکوع را بهطور غیر معمول بهجا آورد، مثلاً به چپ یا راست خم شود، اگرچه دستهای او به زانو برسد، صحیح نیست.
- اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد و بعد بفهمد که مقدار حرام بیشتر از خمس بوده، باید در مقداری که میداند از خمس بیشتر است، به وظیفه فعلی خود عمل نماید و در مقداری که نمیداند و احتمال میدهد، مطابق مسئله قبلی عمل نماید.
- اگر انسان احتمال دهد دکمه صدفی و مانند آن، از حیوان است نماز خواندن با آن مانعی ندارد و اگر بداند صدف است و احتمال بدهد صدف گوشت نداشته باشد نماز خواندن با آن مانع ندارد.
- اگر رساندن آب به صورت و دستها به مقدار کمی که وضو با آن صحیح است ضرر ندارد و بیشتر از آن ضرر داشته باشد، باید با همان مقدار وضو بگیرد. شرط سیزدهم: در اعضای وضو مانعی از رسیدن آب نباشد، وگرنه وظیفه او وضوی جبیرهای یا تیمم خواهد بود.
- انسان تا میتواند ایستاده نماز بخواند، نباید بنشیند مثلاً کسی که در موقع ایستادن بدنش حرکت میکند، یا مجبور است به چیزی تکیه دهد، یا بدنش را کج کند، یا خم شود، یا پاها را بیشتر از معمول گشاد بگذارد، باید به هر طوری که میتواند ایستاده نماز بخواند، ولی اگر به هیچ صورتی نتواند بایستد، باید راست بنشیند و نشسته نماز بخواند.
- کسی که نمیتواند وضو بگیرد یا غسل کند، میتواند نمازهای قضای خود را با تیمّم بخواند هر چند احتمال بدهد که بهزودی عذر او برطرف می‌شود.
- اگر در زمینی که از دیگری خریده گنجی پیدا کند و احتمال بدهد که مال فروشنده است، باید به او اطلاع دهد و اگر آن فروشنده ادعا کرد که مال اوست و راست گفتن او محتمل بود، به او داده می‌شود، و اگر گفت مال من نیست بنابر احتیاط واجب به فروشنده قبل از او اطلاع داده می‌شود، و اگر هیچ کدام از فروشندگان مدعی مالکیت نبودند، مال پیداکننده است و خمس آن بر او واجب می‌شود، و همچنین است در موردی که گنج در ملک دیگری پیدا شود، اگرچه احتیاط مستحب آن است که همه را صدقه بدهد تا در مواردی که بین خمس و صدقه مشترک است مصرف شود.
- اگر زن از خون نفاس پاک شود و احتمال بدهد که در باطن خون هست، باید مقداری پنبه داخل فرج نماید که اگر پاک است، برای عبادتهای خود غسل کند.
- اگر کسی به نمازگزار غلط سلام کند، بهطوریکه سلام حساب نشود، جواب او واجب نیست، مگر اینکه احتمال بدهد که سلامکننده نمیتواند بهطور صحیح سلام دهد، که در این صورت ردّ سلام واجب است.
- کسی که در سفر به اختیار دیگری است، اگر بداند یا گمان داشته باشد، بلکه اگر احتمال نیز بدهد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شود و برمیگردد، باید نماز را تمام بخواند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود، باید تیمّم کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال، ترس برای او پیدا شود، باید تیمم کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد. چنان چه احتمال او در نظر مردم به جا باشد و از آن احتمال، ترس برای او پیدا شود، باید تیمم کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود باید تیمم کند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد؛ بلکه اگر احتمال ضرر بدهد؛ چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد و از آن احتمال؛ ترس برای او پیدا شود؛ باید تیمم کند.
- [آیت الله نوری همدانی] لازم نیت یقین کند که آب برای او ضرر دارد بلکه اگر احتمال ضرر بدهد ، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال ترس برای ا و پیدا شود ، باید تیمم کند .
- [امام خمینی] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود، باید تیمم کند.
- [آیت الله اردبیلی] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر نیز بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود، باید تیمّم کند.
- [آیت الله مظاهری] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود میتواند تیمّم کند.
- [آیت الله بروجردی] لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود، باید تیمّم کند.