اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
کسی که در سفر به اختیار دیگری است، اگر بداند یا گمان داشته باشد، بلکه اگر احتمال نیز بدهد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شود و برمی‌گردد، باید نماز را تمام بخواند.
عنوان مسئله:
کسی که در سفر به اختیار دیگری است، اگر بداند یا گمان داشته باشد، بلکه اگر احتمال نیز بدهد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شود و برمی‌گردد، باید نماز را تمام بخواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی به قصد مسافرت به هشت فرسخ و یا بیشتر، حرکت می کند، از حدّ ترخص که خارج شد، نماز را شکسته می خواند و حدود سه فرسخ که می رود از قصد خود منصرف می گردد و به وطن مراجعت می کند و هنوز وقت نماز باقی است، آیا باید دوباره نمازش را تمام بخواند یا نه؟
- شخصی که شغلش مسافرت بوده، بعد از ماندن ده روز در وطن، جنسی را از شهر خود به اصفهان که فاصله اش بیش از 8 فرسخ است برده و چون جنس در آن جا فروش نرفته، آن را به شهرکرد برده است، آیا همین که به شهرکرد رفته، سفر دوم است و نماز را تمام بخواند؟
- در رساله آمده که اگر بعد از رسیدن به چهار فرسخی (5/22 کیلومتر) از ادامه ی سفر منصرف شود و قصد مراجعت به وطن کند، نمازش شکسته است، آیا اگر موقع مراجعت قصد داشته باشد که از راه دیگری که تا وطن دو فرسخ دارد مراجعت بکند، وظیفه چیست؟
- مسافری به مقصد سه فرسخی سفر می کند، ولی از اوّل قصد دارد که در اثنای راه به جادّه فرعی که یک فرسخ است به جهت کاری برود و از همان راه به جاده ی اصلی برگرددو سفر خود را ادامه دهد نماز این مسافر چه حکمی دارد؟
- اگر نمازگزار بعد از شکی که برای آن، نماز احتیاط لازم است، گمان پیدا کند و طبق گمان عمل کند؛ آیا نماز احتیاط بخواند یا نه؟
- شغل پرسنل ناوچه، سفر دریایی است ولی احتمال دارد چند ماهی هم سفر دریایی نداشته باشند. یا به طور معمول در ماه یک هفته بیشتر سفر دریایی نمی روند. در این صورت نماز و روزه ی این ها چگونه است؟
- شخصی بعد از تحقیق، یقین کرده که فاصله ی محل کار تا وطن او کمتر از 8 فرسخ می باشد؛ لذا نماز خود را تمام خوانده و روزه هم گرفته است و بعد از مدتی متوجه شده که اشتباه کرده است و مسافت، بیش از 8 فرسخ بوده است. وظیفه ی او نسبت به نمازهایی که تمام خوانده و روزه هایی که گرفته چیست؟ در صورت عکس این قضیه که یقین داشت بیش از 8 فرسخ فاصله داشته و شکسته خوانده و بعدا معلوم شده که کمتر از 8 فرسخ فاصله داشته وظیفه اش چیست؟
- در جایی که بعد از شکّ، گمان به رکعت پیدا کند مثلاً بعد از شکّ سه و چهار، گمان پیدا کرد که چهار رکعت خوانده است ، آیا می تواند برای امتثال امر واقعی، نماز احتیاط بخواند؟
- آیا در سفر می توان نماز استیجاری خواند؟ و در صورت جواز، باید شکسته بخواند یا تمام؟
- میان دو گروه از شیعیان اختلاف شده و منجر به برپایی دو نماز جماعت و دو نماز جمعه در فاصله کمتر از یک فرسخ شده است، حکم مسأله چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] حکم نماز و روزه مسافری که با اکراه و اجبار به سفر رفته، پس از رسیدن به مسافت شرعی چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چند سال قبل، قریه ای با شهری چهار فرسخ فاصله داشت، و اهل قریه در سفر به شهر نماز را قصر و روزه را افطار می کردند، ولی فعلا شهر بزرگ شده و فاصله بین شهر و قریه حدود سه فرسخ گردیده، فعلا وظیفه اهالی قریه هنگام سفر به شهر چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] با توجه به فتوای امام خمینی(قدّس سرّه) مبنی بر وجوب قصر نماز و افطار هنگام سفر به هشت فرسخی، اگر مقدار رفتن کمتر از چهار فرسخ باشد، ولی در بازگشت، به علت مشکلات راه و نبودن ماشین، مجبور به پیمودن مسافتی بیش از شش فرسخ شود، آیا باید نماز را شکسته خواند و روزه را افطار کرد؟
- [آیت الله خوئی] زیدی در محلی که خارج از وطن اوست مشغول کار میباشد و شبهای جمعه را به وطن خود برمی‌گردد. در صورتی که معلوم نباشد چند مدت کار او دنباله دارد (یک ماه یا سه ماه مثلاً یا بیشتر) وظیفه زید از جهت نماز و روزه قصر یا تمام در حالی که فاصله بین وطن و محل کار بیشتر از چهار فرسخ و کمتر از هشت فرسخ میباشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان نزدیک اذان صبح بیدار شود و بداند یا احتمال قوی بدهد که اگر مجدداً بخوابد، نماز صبحش قضا می شود، آیا جایز است بخوابد؟
- [سایر] کسی که می خواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، آیا ملاک عبور از وطن، حد ترخص است یا داخل شدن در وطن؟
- [آیت الله خامنه ای] در رساله عملیه امام خمینی در بحث نماز مسافر، شرط هفتم، آمده است: (واجب است راننده در غیر از سفر اول نماز خود را تمام بخواند ولی در سفر اول نمازش شکسته است هرچند طولانی باشد، آیا مقصود از سفر اول همان شروع حرکت از وطن تا بازگشت به آن است یا با رسیدن به مقصد سفر اوّل تمام می شود؟
- [سایر] اگر زن احتمال بدهد که وسط یا پایان وقت حائض می‌شود، آیا باید نماز را اول وقت بخواند؟
- [سایر] بنا داریم با اردوی دانشجویی بیش از ده روز به سفر زیارت حضرت علیبن موسی الرضا مشرف شویم و برنامهها از قبل اینگونه بود که گاهی روزها به محلهای اطرف که از حد ترخص خارج است و فاصله آنها تا اقامتگاه (مشهد مقدس) کمتر از چهار فرسخ شرعی است سفر کنیم، تکلیف نماز در آنجا چگونه است؟
- [آیت الله مظاهری] جواب : اگر قبل از چهار فرسخ باشد، نماز او همه جا تمام و روزه را باید بگیرد و اگر چهار فرسخ رفت، نماز او همه جا شکسته و نمیتواند روزه بگیرد.
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که در سفر به اختیار دیگری است، مانند نوکری که با آقای خود مسافرت میکند، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است، باید نماز را شکسته بخواند.
- کسی که در سفر به اختیار دیگری است، اگر نداند که آن دیگری قصد هشت فرسخ را دارد یا نه، بنابر احوط باید تحقیق کند و اگر تحقیق ممکن نیست، باید نماز را تمام بخواند، و اگر معلوم شد که از اول قصد هشت فرسخ را داشته بنابر اظهر باید نماز را شکسته بخواند، و احوط جمع بین شکسته و تمام است، مگر اینکه مسافت باقیمانده هشت فرسخ باشد که در این صورت باید شکسته بخواند. شرط سوم: در بین راه از قصد خود برنگردد، پس اگر پیش از رسیدن به چهار فرسخ از قصد خود برگردد، یا مردّد شود، باید نماز را تمام بخواند.
- مسافر در صورتی باید نماز را شکسته بخواند که تصمیم داشته باشد هشت فرسخ برود، پس کسی که از شهر بیرون میرود و مثلاً قصدش این است که اگر رفیق پیدا کند، سفر هشت فرسخی برود، چنانچه اطمینان دارد که رفیق پیدا میکند، باید نماز را شکسته بخواند و اگر اطمینان ندارد باید تمام بخواند و احتمال دارد که مطلق گمان کافی باشد.
- مسافری که میداند باید نماز را شکسته بخواند، اگر به گمان اینکه سفر او کمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند، وقتی بفهمد که سفرش هشت فرسخ بوده، نمازی را که تمام خوانده، بنابر احتیاط واجب باید دوباره شکسته بخواند و اگر وقت هم گذشته، قضا نماید.
- اگر در حال سفر بعد از گذشتن از حدّ ترخص مانعی برای مسافرت پیش بیاید، تا وقتی که تصمیم او بر سفر باقی است و مشروط به تحقق امر دیگر نیست، باید نماز را شکسته بخواند، ولی اگر از تصمیم سفر برگردد و یا بخواهد در همان مکان ده روز بماند باید نماز را تمام بخواند. شرط چهارم: قبل از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود نگذرد، یا نخواهد ده روز یا بیشتر در جایی بماند، پس کسی که میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند، باید نماز را تمام بخواند.
- اگر علم یا اطمینان داشته باشد و یا دو نفر عادل بگویند که سفر او هشت فرسخ است، باید ترتیب اثر بدهد و نماز را شکسته بخواند، بلکه کافی بودن مطلق گمان، اگرچه اطمینان نداشته باشد، خالی از وجه نیست، و اگر برای او سؤال کردن مشکل نیست و حرج ندارد باید بنابر احتیاط سؤال کند.
- کسی که نمیداند پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش میگذرد یا نه، یا ده روز در محلی میماند یا نه، باید نماز را تمام بخواند.
- کسی که میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند، و نیز کسی که مردّد است که از وطنش بگذرد یا ده روز در محلی بماند، اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود، باز هم باید نماز را تمام بخواند. ولی اگر باقیمانده راهش هشت فرسخ باشد، یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و برگردد، باید نماز را شکسته بخواند. شرط پنجم: برای کار حرام سفر نکند، و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند، باید نماز را تمام بخواند، و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد، مثل آنکه برای او ضرر داشته باشد، یا زن بدون اجازه شوهر و فرزند با وجود نهی پدر و مادر سفری بروند که بر آنان واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شکسته بخوانند.
- اگر شهر دیوار دارد، باید ابتدای مسافت را از دیوار شهر حساب کند، و اگر دیوار ندارد، باید از خانههای آخر شهر حساب نماید. شرط دوم: از اول مسافرت، قصد هشت فرسخ را داشته باشد، پس اگر به جایی که کمتر از هشت فرسخ است مسافرت کند و بعد از رسیدن به آنجا قصد کند جایی برود که با مقداری که آمده هشت فرسخ شود، چون از اول قصد هشت فرسخ را نداشته، باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر بخواهد از آنجا هشت فرسخ برود یا چهار فرسخ برود و به وطنش یا به جایی که میخواهد ده روز بماند برگردد باید نماز را شکسته بخواند.
- اگر پیش از آنکه به هشت فرسخ برسد مردّد شود که بقیه راه را برود یا نه، و در موقعی که مردّد است مقداری راه برود و بعد تصمیم بگیرد که هشت فرسخ دیگر برود یا چهار فرسخ رفته و برگردد و یا اینکه تصمیم بگیرد بقیه راه را برود و باقیمانده سفر او هشت فرسخ باشد یا چهار فرسخ باشد، ولی بخواهد برود و برگردد، باید نماز را شکسته بخواند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] کسی که در سفر در اختیار دیگری است ، اگر بداند یا گمان داشته باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شود و سفر نمیکند ، باید نماز را تمام بخواند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که در سفر به اختیار دیگری است، اگر بداند یا گمان داشته باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می شود و سفر نمی کند، باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است، اگر بداند یا گمان داشته باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شود و سفر نمیکند، باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است، اگر بداند یا گمان داشته باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شود و به سفر ادامه نمیدهد، باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است اگر بداند یا گمان داشته باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می شود باید نماز را تمام بخواند
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که در سفر در اختیار دیگری است اگر بداند یا گمان داشته باشد حتی اگر مردد باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می شود باید نماز را تمام بخواند
- [آیت الله بروجردی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است، اگر بداند یا گمان داشته باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شود، باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است ، اگر بداند یا گمان داشته باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می شود ، نماز را تمام بخواند .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که در سفر در اختیار دیگری است؛ اگر بداند یا گمان داشته باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می شود؛ باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله خوئی] کسی که در سفر به اختیار دیگری است، اگر بداند یا گمان داشته باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شود، باید نماز را تمام بخواند.