تعیین
تعیین یعنی متمایز کردن چیزى از غیر آن بوسیله خصوصیتی که در او است.
اگر جایگاه امام بالاتر از حدّ تعیین شده باشد، آیا نماز امام و مأمومین باطل می شود یا فقط نماز مأمومین باطل می گردد؟
جماعت باطل است؛ ولی نماز امام به صورت فرادا صحیح است و هم چنین مأمومین اگر مراعات وظیفه ی منفرد را بنمایند، نمازشان به صورت فرادا صحیح می باشد.
جماعت باطل است؛ ولی نماز امام به صورت فرادا صحیح است و هم چنین مأمومین اگر مراعات وظیفه ی منفرد را بنمایند، نمازشان به صورت فرادا صحیح می باشد.
عنوان سوال:
اگر جایگاه امام بالاتر از حدّ تعیین شده باشد، آیا نماز امام و مأمومین باطل می شود یا فقط نماز مأمومین باطل می گردد؟
پاسخ:
جماعت باطل است؛ ولی نماز امام به صورت فرادا صحیح است و هم چنین مأمومین اگر مراعات وظیفه ی منفرد را بنمایند، نمازشان به صورت فرادا صحیح می باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر در نماز جماعت، امام یک سجده را فراموش کند، در حالی که مأمومین با خبر بوده اند ولی به خاطر جهل به مسأله، همراه با امام، نماز خود را ادامه داده اند، تکلیف نماز امام و نماز مأمومین چیست؟
- آیا امام و مأمومین می توانند پس از نماز جمعه، نماز ظهر را به جماعت بخوانند؟
- اگر در نماز جماعتی امام بدون رکوع از قیام به سجده برود، وظیفه ی امام و مأمومین چیست؟
- آیا امام جماعت می تواند نماز آیات را برای بار دوم برای مأمومین دیگر اقامه کند؟
- اگر امام جماعت، در نماز چهار رکعتی اشتباه کند و در رکعت سوم تشهد و سلام دهد و مأمومین نیز از او تبعیت کنند؛ وظیفه ی امام و مأمومین چیست؟
- اگر در حین نماز، برای امام جماعت حالتی پیش بیاید که قادر به ادامه ی نماز نباشد، تکلیف مأمومین چیست؟
- اگر امام جماعت برای رساندن صدای خود به مأمومین از بلندگو استفاده کند، نماز اشکال پیدا می کند؟
- اگر امام جماعت برای خواندن رکعت سوم از حالت تشهّد بلند شد و در قیام متوجه شد که نمازش شکسته بوده، ولی به خواندن نماز ادامه داد تا این که چهار رکعت را کامل خواند، حکم نماز او و نماز مأمومین چیست؟ اگر عده ای از مأمومین می دانستند که نماز امام شکسته بود و عده ای نمی دانستند، تکلیفشان فرق می کند؟
- مأمومی که نماز احتیاطی خود را به امام اقتدا می کند، آیا می تواند تنها راه اتصال بین مأمومین قرار گیرد؟
- اگر امام جماعت پشت سر هم سه سجده انجام دهد، آیا نماز او اشکال پیدا می کند؟ وظیفه ی مأمومین در این حال چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] جایگاه مسلمان بالاتر است یا جاهل قاصر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر امام جماعت، به علتی نمازش باطل بوده، آیا لازم است که به مأمومین اطلاع دهد تا آنان نماز خود را اعاده کنند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعتی بعد از [گفتن] تکبیرهالاحرام و اقتدای مأمومین، نمازش را به دلیل اشتباهی بشکند و مجدّداً تکبیرهالاحرم بگوید، حکم نماز مأمومین چیست؟
- [سایر] فردی به رکعت آخر نماز جماعت رسیده و اقتدا میکند. آیا بعد از پایان نماز امام جماعت، میتواند به نفر جلویی خود که همزمان با وی به مسجد رسیده و نماز میخواند اقتدا کند و ادامه نماز را به امامت آن فرد بخواند؟ (مثل وقتی که امام جماعت وضویش باطل شده و شخص دیگری از مأمومین عهده دار امامت می‌شود).
- [آیت الله فاضل لنکرانی] امام در رکعت دوّم نماز جمعه پس از قنوت، اشتباهاً به رکوع رفت، آیا نمازش از جهت زیاد کردن رکن باطل است؟ و اگر باطل است وظیفه مأمومین چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا عدم رعایت ارتفاع محل نماز امام نسبت به مأمومین، موجب بطلان نماز آنها می شود یا خیر؟
- [سایر] پاسخ به این سوال که برادران اهل سنت جایگاه خلافت را جایگاه سیاسی وجایگاه امامت را جایگاه دینی میدانند و با امامت ائمه هدی(ح) مشکلی ندارند،چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نماز خواندن پشت سر امام جماعتی که مرجع تقلید او با مرجع تقلید مأمومین فرق می کند چه صورتی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر امام جمعه ظهر را اعاده نکرد ولی مأمومین اعاده کردند، آیا می توانند نماز عصر را به امامت او بجا آورند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر نماز جماعت ظهر به امامت فردی و نماز جماعت عصر به امامت فرد دیگری برگزار گردید و پس از نماز عصر، امام جماعت اول (نماز ظهر) بیان کرد که من برای نماز وضو نداشته ام، وظیفه مأمومین در این باره چیست؟ آیا دوباره باید نماز ظهر و عصر را بجا آورند؟ و یا اینکه فقط نماز ظهر کافی است؟ و یا نماز مأمومین صحیح است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که پشت ستون ایستاده، اگر از طرف راست یا چپ به واسطه مأموم دیگر به امام متصل نباشد، نمی تواند اقتدا کند، ولی اگر از دو طرف یا یک طرف متصل باشد و مأموم کسی را که امام را می بیند مشاهده کند، جماعتش صحیح است، و منظور از دیدن امام این است که اگر مأمومین نباشند بتواند امام را ببیند ولی غیر از مأمومین هر چه حائل شود موجب فرادی شدن نماز است.
- امام جماعت باید یک نفر باشد، ولی اگر در بین نماز برای امام حادثهای پیش آمد، مثل مردن، بیهوشی، دیوانگی، حدث، مرض، جاری شدن خون از بینی، احتیاج به قضای حاجت، و همینطور است اگر امام متوجه شود که طهارت نداشته و یا نماز او شکسته بوده است، امام یا مأمومین میتوانند دیگری را امام قرار دهند، خواه آن فرد از اعضای جماعت باشد و یا کسی باشد که ابتداءاً میخواهد نماز بخواند.
- هرگاه بداند نماز امام باطل است، مثلاً بداند امام وضو ندارد، اگر چه خود امام ملتفت نباشد، نمی تواند به او اقتدا کند.
- مستحب است موقع گفتن تکبیر اول نماز و تکبیرهای بین نماز، دستها را تا مقابل گوشها یا مقابل صورت یا گونهها یا مقابل پایین گردن، بالا ببرد. و نباید دستها را از مقابل گوشها و سر بالاتر ببرد؛ و مستحب است در نماز جماعت امام تکبیر را بلند و مأموم آهسته بگوید.
- انسان در بین نماز جماعتی که خواندن آن به جماعت واجب نیست بنابر اظهر می تواند نیت فُرادی کند اگر چه از اول نماز قصد فرادی داشته باشد، مثلاً نیّت کند که دو نماز خود را با یک نماز امام بخواند یعنی قصد کند که بین نماز فرادی کند و زودتر تمام کند و دوباره نماز دوم را به او اقتدا کند. ولی ممکن است از جهت اخلال به نظم جماعت و اشتباه انداختن مأمومین ممنوع باشد.
- امامت کسی که مرض خوره یا پیسی دارد، مکروه است، مگر برای کسی که مثل اوست، و امامت برای کسانی که تمایل به امامت او ندارند مکروه است و هم‌چنین کسی که حد شرعی بر او اجرا شده، هر چند توبه کرده و حکم به عدالت او شده باشد، مگر برای مثل خودش علیالاظهر، هم‌چنین امامت کسی که با تیمّم نماز میخواند برای کسی که با وضو نماز میخواند، مکروه است.
- اگر مأموم عمداً در غیر رکعت اول خودش، زودتر از امام به رکوع برود، باید صبر کند تا امام به او برسد و با او رکوع را تمام کند و برگشتن جایز نیست و در صورتی که تمام قرائت امام را درک کرده باشد نماز او صحیح است و اگر به حالت ایستاده برگشت و با امام دوباره رکوع کرد، نمازش باطل است، و اگر دوباره رکوع نکرد نماز و جماعتش صحیح است، اگرچه معصیت کرده است.
- اگر سهواً پیش از امام سر از رکوع بردارد، چنانچه امام در رکوع باشد، باید به رکوع برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیاد شدن رکوع که رکن است، نماز را باطل نمیکند، ولی اگر به رکوع برگردد و پیش از آنکه به رکوع برسد، امام سر بردارد بنابر اظهر نمازش باطل است، و هم‌چنین در حکم سهو است اگر فراموش کند که مأموم است، و یا گمان کند که امام سر از رکوع برداشته، و یا هر عذری که موجب ترک متابعت شده باشد.
- نماز قضا را با جماعت می شود خواند، چه نماز امام جماعت ادا باشد یا قضا، و لازم نیست هر دو یک نماز را بخوانند مثلاً اگر نماز قضای صبح را با نماز ظهر یا عصر امام بخواند اشکال ندارد .
- اگر اشتباهاً سر بردارد و ببیند امام در سجده است باید به سجده برگردد و چنانچه در هر دو سجده این اتفاق بیفتد برای زیاد شدن دو سجده که رکن است نماز باطل نمیشود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] همه شرائطی که در نماز جماعت معتبر است در نماز جمعه نیز لازم است، مانند: نبودن حائل، بالاتر نبودن جای امام، فاصله بیش از حد نداشتن و غیر اینها.(1)
- [آیت الله نوری همدانی] اگر عدد مأمومین بیش ار حد لازم –4نفر- برای نماز جمعه باشد پراکندگی عدّه ای از آنها مطلقاً ضررندارد بشرط آنکه افراد باقیماند از –4نفر- کمتر نباشد .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر امام یا ماموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند؛ چنانچه احتمال فساد آن نماز را ندهد اشکال دارد مگر به طور امامت و در مامومین کسانی باشند که نماز واجب را نخوانده باشند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بلندتر بودن جای مأموم از جای امام اشکال ندارد، ولی اگر امام در صحن مسجد بایستد و عده ای از مأمومین در بالکن و پشت بام، و طوری باشد که به آن جماعت نگویند، صحیح نیست. مثل این که امام در طبقه اول بایستد و مأمومین در بعضی از طبقات بالا که از جماعت دور است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر عدد مأمومین بیش از حد لازم (4 نفر) برای نماز جمعه باشد پراکندگی عده ای از آنها مطلقاً ضرر ندارد، به شرط آنکه افراد باقیمانده از (4 نفر) کمتر نباشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صورتی که قبل از انجام مسمّای واجب در خطبه (یعنی حداقلی از واجبات خطبه ها که بتوان آنها را خطبه نامید) عده ای از مأمومین متفرق شوند و کمتر از 4 نفر بمانند و پس از مدت کوتاهی برگردند (به طوری که عدد لازم 5 نفر کامل شود) اگر امام در این فاصله سکوت کرده باشد، پس از مراجعت مأمومین باید از نقطه ای که خطبه را قطع نموده ادامه دهد ولی اگر (با وجود تقلیل مأمومین از حد نصاب لازم) قسمت های واجب خطبه را ادامه داده و جریان امر به صورتی بوده که افراد پراکنده صدای او را نشنیده اند باید پس از مراجعت آنها و تکمیل عدد قسمت های واجب را که در غیاب آنها خوانده اعاده کند و اگر زمان بازگشت مأمومین طولانی باشد به طوری که عرفاً به یکپارچگی خطبه لطمه بزند باید امام خطبه را اعاده کند. چنانچه اگر با ورود مأمومین جدید هم عدد لازم 5 نفر کامل بشود اعاده خطبه ضروری است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مأمومین پس از اتمام خطبه ها و شروع نماز امام، از اقتدا به او خودداری کنند و امام را تنها بگذارند نماز جمعه منعقد نشده و باطل است و امام می تواند آن نماز را رها نموده و به نماز ظهر بپردازد، ولی احتیاط مستحب آن است که نیت خود را به ظهر برگرداند و پس از اتمام آن مجدداً نماز ظهر را بخواند و احتیاط بیشتر در آنست که نماز را به همان نیت نماز جمعه تمام کند و سپس نماز ظهر را بجا آورد.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه بداند نماز امام باطل است مثلاً بداند امام وضو ندارد، گرچه خود امام ملتفت نباشد، نمیتواند به او اقتدا کند ولی اگر اختلاف فتوا با یکدیگر داشته باشند گرچه از نظر او نماز امام باطل باشد میتواند اقتدا کند.
- [آیت الله نوری همدانی] احتیاط مستحبّ آن است که مأمومین در حال خطبه روبه روی امام بوده وبیش از مقداری که در نماز می تواند خود را از قبله منحرف کنند ، رو بر نگردانند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] احتیاط مستحب آن است که مأمومین در حال خطبه روبروی امام بوده و بیش از مقداری که در نماز می توانند خود را از قبله منحرف کنند رو برنگردانند.