دست گردان
دست گردان به معنای گرفتن وجوه شرعی از مالک و بازگرداندن آن به وى است. عنوان دست گردان از عناوین جدید است که در کلمات معاصران در باب زکات و خمس مطرح شده است.
اگر به خودمان مبلغی به عنوان خمس تعلّق بگیرد و نتوانیم یک مرتبه بپردازیم، دست گردان آن به چه صورت است؟ (در صورتی که مجاز در دستگردان باشیم)
از جانب مجیز که حقّ گرفتن را دارد بگیرد، پس از آن از جانب ایشان تا مدّتی به خودش قرض بدهد، به طوری که در پرداختش اخلال به امور نباشد.
از جانب مجیز که حقّ گرفتن را دارد بگیرد، پس از آن از جانب ایشان تا مدّتی به خودش قرض بدهد، به طوری که در پرداختش اخلال به امور نباشد.
عنوان سوال:
اگر به خودمان مبلغی به عنوان خمس تعلّق بگیرد و نتوانیم یک مرتبه بپردازیم، دست گردان آن به چه صورت است؟ (در صورتی که مجاز در دستگردان باشیم)
پاسخ:
از جانب مجیز که حقّ گرفتن را دارد بگیرد، پس از آن از جانب ایشان تا مدّتی به خودش قرض بدهد، به طوری که در پرداختش اخلال به امور نباشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی گندمی که به آن خمس و زکات تعلق گرفته، کاشته است. تکلیف او نسبت به خمس و زکات محصولی که به دست می آورد، چیست؟
- شخصی که سال خمسی ندارد و می خواهد برای خود سال خمسی قرار دهد و چند روز قبل مبلغی درآمد داشته آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
- اگر عدّه ای به قصد تشکیل صندوق قرض الحسنه مبلغی را ماهیانه از حقوق خود پس انداز کنند تا بعد از یک سال به همدیگر وام بدهند، آیا به این مبلغ بعد از گذشت یک سال خمس تعلّق می گیرد؟
- اگر از سال خمسی چیزی در دست شخص باشد، ولی هنوز یک سال از موعد آن نگذشته است. آیا خمس به آن تعلّق می گیرد؟
- فردی مقداری پول خمس داده شده دارد یا پولی دارد که متعلّق خمس نمی باشد. در بین سال مقداری از آن را به نیّت پرداخت قرض، خرج می کند که از درآمد سال، آن مقدار خرج شده را جبران کند. آیا این کار اشکال دارد؟ آیا به مبلغی از درآمد سالانه که به جای آن مقدار خرج شده، برداشته است خمس تعلّق می گیرد؟
- آیا به پارچه ای که شوهر جهت تهیه لباس برای همسرش خریداری می کند و سال بر آن می گذرد، خمس تعلّق می گیرد؟ در صورتی که پاسخ مثبت باشد، چه کسی باید خمس را بدهد؟
- کشاورزانی هستیم که می خواهیم با وامی که از دولت به ما داده می شود، چاه عمیق حفر کنیم و به صورت قسطی، سال به سال وام آن را بپردازیم و سال خمسی نیز داریم، آیا این چاه و موتور آب آن جزو سرمایه زراعت است که بین هر سال که اقساط وام را می دهیم سر سال باید آن را حساب نموده و خمس آن را بدهیم، یا پس از تمام شدن اقساط، مجموع آن را حساب نموده، خمس آن را بدهیم یا این که به آن خمس تعلّق نمی گیرد؟
- 2) در صورتی که میوه هایی مانند خرما سر سال خمسی قابل خوردن و استفاده باشد امّا هنوز آن را نچیده باشند، آیا به آن خمس تعلّق می گیرد؟
- در صورتی که کارمندی از دولت یا اشخاصی مطالباتی داشته باشد که تا سر سال خمسی وصول نکرده باشد، آیا پس از وصول خمس به آن تعلّق می گیرد؟
- معلمی هستم که با پدر و مادرم زندگی می کنم و هر ماه مبلغی از حقوق خود را پس انداز می کنم تا بتوانم برای خود در سال های آینده مسکن تهیه کنم، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی قادر به پرداخت خمس سرمایه نباشد، آیا باید آن را دست گردان کند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا می شود فردی جهت یک نفر دیگر در خصوص خمس دست گردان کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] افرادی که توان پرداخت خمس را ندارند و دست گردان میکنند، آیا دست گردان نمودن با چک مدّت دار یا چکی که وعده آن رسیده، صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] دانشگاه مبلغی از ما گرفت و دو برابر آن بن خرید کتاب به ما داد. با توجه به اینکه این بن تا پایان سال مالی تمام نمی شود آیا به آن خمس تعلق می گیرد یا خیر؟ در صورتی که خمس تعلق می گیرد آیا باید خمس کل اعتبار آن را داد یا خمس مبلغی را که ما پرداخت کرده ایم؟
- [آیت الله خامنه ای] مطرح شده است که در هر دفتری که پول خمس را دست گردان کرده ایم باید خمس را بعداً به همان دفتر پرداخت نماییم آیا اینگونه است یا اجازه می فرمائید که بعد از دست گردان به هر یک از نمایندگان شما در استانها پول خمس داده شود؟
- [آیت الله سبحانی] اگر سر سال خمسی ام، مقدار خمس را محاسبه و دست گردان کنم و قصد داشته باشم از درآمد سال آینده پرداخت نمایم، خمس را چگونه محاسبه کنم؟
- [آیت الله سبحانی] در صورتی که در سر سالِ خمسی، مبلغی پول در سیم کارت اعتباری باقی بماند، آیا بر این مبلغ خمس تعلق می گیرد؟
- [سایر] اگر به پولی که در بانک بوده خمس تعلق بگیرد، آیا می توانیم خمس آن را از پولی که در حال حاضر در اختیار داریم بپردازیم؟ دوم این که خمس را به چه کسی بدهیم؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا به مبلغی که به عنوان سنوات به کارمندان داده میشود، خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا به مبلغی که بابت رهن منزل پرداخت می شود، خمس تعلّق می گیرد؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر خمس را با حاکم شرع یا وکیل او یا با سید، دست گردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد نمی تواند از منافع آن سال کسر نماید، پس اگر مثلا هزار تومان دست گردان کرده و از منافع سال بعد دو هزار تومان بیشتر از مخارجش داشته باشد، باید خمس دو هزار تومان را بدهد، و هزار تومانی را که بابت خمس بدهکار است از بقیه بپردازد.
- [آیت الله مظاهری] اگر خمس را با حاکم شرع دست گردان کرد و بنا دارد بتدریج بدهد، نمیتواند بدهی خود را از در آمد سالهای بعد بدهد مگر اینکه اوّل خمس درآمد را بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که خمس به مالش تعلق گرفته است اگر با مجتهد جامع الشرائط دستگردان کند می تواند در تمام مال تصرف نماید، و بعد از آن منافعی که از آن مال بدست می آید مال خود اوست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر خمس را با مرجع تقلید خود یا وکیل او دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد اگر عین چیزی که خمس به آن تعلق گرفته باقی باشد باید خمس خمس را هم بدهد و در حقیقت 41 آنچه که موجود است به عنوان خمس بدهد مثلاً اگر صد هزار تومان موجود بوده و خمس آن را دستگردان کرده مبلغ بیست و پنج هزار تومان بدهد. و اگر عین چیز متعلق به خمس مصرف شود و از بین برود پرداخت همان مبلغ کافی است و لازم نیست خمس آن را بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که خمس بدهکار است نمیتواند آن را به ذمّه بگیرد یعنیخود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرّف کند و چنانچه تصرّف کند و آن مال تلف شود باید خمس آن را بدهد مگر آن که با حاکم شرع دست گردان کند یا اجازه بگیرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .تعلّق خمس مانن د زکات نیست که پس از حلول سال، واجب گردد, بلکه با پدید آمدن سود، خمس به آن تعلّق می گیرد, بنابراین اگر کسی تجارت و یا کاری انجام داد و درآمدی به دست آورد، خمس به آن تعلّق میگیرد و می تواند همان زمان خمس آن را بپردازد , نیز می تواند تا پایان سال صبر کرده و هزینههای سال را کسر کند و خمس مانده درآمد را بپردازد. خمس انواع درآمدها
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مالی به ارث به انسان برسد و انسان بداند که مورث خمس بدهکار است مثلاً با حاکم شرع دستگردان کرده و نپرداخته یا مالی را که خمس به آن تعلق گرفته مصرف کرده بدون این که خمس آن را بدهد، این شخص باید بدهی خمسی او را بدهد. اگر آن مال از درآمد همان سال فوت بوده و خمس آن را نداده باید خمس آن را بدهد و اگر از درآمد سال های قبل بوده و خمس آن را به علت این که به خمس اعتقادی نداشته نپرداخته است بر او واجب نیست خمس آن را بدهد هرچند بهتر است خمس آن را بدهد تا متوفی عذاب اخروی نداشته باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بچه صغیر سرمایهای داشته باشد و از آن منافعی به دست آید، بنابر احتیاط واجب خمس به آن تعلّق میگیرد وبر ولیّ صغیر است که خمس آن را بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بچه صغیر سرمایه ای داشته باشد و از ان منافعی به دست اید خمس به انها تعلق می گیرد و بر ولی است که خمس ان را بدهد و اگر نداد ان صغیر بعد از بلوغ باید بپردازد
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که بدهکار خمس است اگر با حاکم شرع (با در نظر گرفتن مصلحت مستحقین) مصالحه و دستگردان کند می تواند در تمام مال تصرف نماید و اگر بعد از آن منافعی از آن مال به دست آید مال خود اوست.