سال خمسی
يكسال تمام كه از تاريخ شروع به كار يا حصول درآمد، و برای كسانی كه مدت زمانی خمس نپرداخته‌اند، از تاريخ نخستين رسيدگی به حساب اموال آغاز می‌گردد.
شخصی که سال خمسی ندارد و می خواهد برای خود سال خمسی قرار دهد و چند روز قبل مبلغی درآمد داشته آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
احتیاطا باید با حاکم شرع مصالحه کنند.
احتیاطا باید با حاکم شرع مصالحه کنند.
عنوان سوال:
شخصی که سال خمسی ندارد و می خواهد برای خود سال خمسی قرار دهد و چند روز قبل مبلغی درآمد داشته آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی به کسی بدهکار است، مقداری پول از درآمد سال خود را برای بدهی کنار می گذارد ولی موفق نمی شود تا پایان سال خمسی آن را به طلب کار برساند، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
- شخصی مبلغی پول از کسی گرفته تا برای او کاری انجام دهد و سال خمسی او (شخص پول گیرنده) فرا رسیده، در حالی که مقداری از پول ها باقی مانده و هنوز در مقابل آن کار نکرده است، آیا به این پول خمس تعلّق می گیرد؟
- فردی مقداری پول خمس داده شده دارد یا پولی دارد که متعلّق خمس نمی باشد. در بین سال مقداری از آن را به نیّت پرداخت قرض، خرج می کند که از درآمد سال، آن مقدار خرج شده را جبران کند. آیا این کار اشکال دارد؟ آیا به مبلغی از درآمد سالانه که به جای آن مقدار خرج شده، برداشته است خمس تعلّق می گیرد؟
- آیا جایز است سال خمسی را برای فرار از پرداخت خمس تغییر داد؟ مثلاً فردی قرار است دو روز پیش از سال خمسی پولی به دستش برسد، سال خمسی را به ده روز جلوتر تغییر می دهد تا آن پول از درآمد سال آینده اش باشد.
- حجاجی که مبلغی از درآمد سال خمسی خود را همراه دارند و در همان سفر حج، سال خمسی آن ها فرا می رسد، آیا باید خمس آن را بپردازد؟
- شخصی مقداری از درآمد سال خود را برای خرید نوارهای مبتذل و اشیای غیر ضروری که در شأن انسان نیست مصرف کرده است، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
- شخصی دارای دو نوع پول است، یکی پولی که خمس آن را قبلاً پرداخته یا خمس به آن تعلّق نمی گیرد و دیگری پولی که از درآمد سال او است. اگر این پول ها با هم مخلوط شوند، آیا می تواند با نیّت یکی از آن ها را مشخص کند؟ مثلاً از پولی که درآمد سال او است در مؤونه و مخارج زندگی صرف کند تا پول برای او باقی بماند. اگر پول های مذکور در بانک باشد چه طور؟
- اگر بنابر نیاز، اتومبیل سواری را بفروشد و پول آن را قبل از سال خمسی در موارد دیگر مصرف کند، آیا خمس تعلّق می گیرد؟
- آیا معیار جهت معافیت خمس، استفاده کردن وسایل تا مدّت یک سال از تاریخ خرید است یا استفاده کردن از آن ها تا رسیدن به سال خمسی؟ مثلاً اگر برنج بخرد و تا یازده ماه بعد تمام شود ولی سر سال خمسی درآمد کشاورزی او و یا مغازه او پنج ماه بعد باشد، آیا به آن برنج خمس تعلق می گیرد، حتی اگر برای هر حقوق و درآمدی سال جداگانه قرار داده باشد؟
- شخصی از درآمد سال خود یک دستگاه اتومبیل سواری که مورد نیاز زندگی او بوده خریداری کرده و در همان سال آن را به فروش رسانده و اتومبیل گران تری خریده و بقیه ی پول آن را از درآمد همان سال پرداخت کرده است. آیا بر این اتومبیل ها خمس تعلّق می گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی به کسی بدهکار است، مقداری پول از درآمد سال خود را برای بدهی کنار گذاشته، ولی موفق نشده تا پایان سالِ خمسی، آن را به شخص طلبکار برساند آیا به این پول خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] مبلغی به کسی قرض دادهام که هنوز پول به دستم نرسیده و سال خمسی نداشتهام آیا به این پول خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله سبحانی] در صورتی که در سر سالِ خمسی، مبلغی پول در سیم کارت اعتباری باقی بماند، آیا بر این مبلغ خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مبلغی از درآمد میان سال خود را به منظور ثبت نام حجّ تمتّع به بانک پرداخت نموده امّا رفتنش به حجّ به سالهای بعد موکول شده است آیا به این پول خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] حجاجی که مبلغی از درآمد سال خمسی خود را همراه دارند و در اثنای حج، سال خمسی آنها فرا می رسد، آیا باید خمس آنرا بپردازند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی مبلغی قرض گرفته و سال خمسی او رسیده، آیا باید خمس آنچه را مانده بدهد؟
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که قبلاً سال خمسی نداشته آیا به پول فیش مکّهاش خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله خامنه ای] داروهایی که از درآمد وسط سال خریده شده و پول آن توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می شود، اگر بدون فاسد شدن تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس به آن تعلّق می گیرد یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] مبلغی در بانک بعنوان پس انداز پول داشتم پدرم که سال خمسی داشت؛ سر سال خمس آن پول را دادم و بعد از مدّتی پول را گرفته خرج نمودیم و سال بعد در همان وقت به همان مقدار پول در بانک داشتم آیا خمس بر آن تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که درآمد او معمولاکمتر از مخارجش است ولی سر سال خمسی او که رسیده مبلغی پول و یا خواربار دارد مثلاتازه حقوق گرفته است آیا خمس آن واجب است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر شخصی نتواند خرج سال خود را تأمین کند و سر سال پول و یا چیزهایی از مئونه در خانه زیاد بیاید، میتواند آنها را در مخارج مورد نیاز صرف کند و خمس ندارد.
- در تعلق خمس به سودی که به مال طفل تعلق میگیرد، اشکال است و ظاهر عدم تعلق خمس است به مال طفل، ولی احوط ادای خمس بعد از بلوغ است و وقت تعلق آن گذشتن سال بر اولین سودی است که علم به وقت آن دارد.
- کفن و بُرد یمانی و قبری که از سود بین سال قبل خرید میکنند، وقتی سال بر آنها گذشت، باید خمس آن را بدهند و اگر یک بار خمس آن را بدهند در سالهای بعد خمس تعلّق نمیگیرد.
- کسی که خمس مال خود را نداده و فقیر شده، و یا اگر الآن بدهد فقیر می‌شود، همانطور که سایر بدهیها ساقط نمیشود، خمس مال او نیز ساقط نمیشود و باید به حاکم شرع مراجعه کند. * کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر ملکی بخرد و قیمت آن بالا رود، چنانچه آن ملک را برای ترقی قیمت نخریده باشد، مثلاً زمینی را برای زراعت خریده است، اگر پول آن را بعد از تعلق خمس به فروشنده داده، خمس همان پول را فعلاً باید بدهد و تفاوت ارزش پول را با حاکم مصالحه نماید. و با پرداخت خمس تصرفات قبلی بدون اشکال می‌شود، و اگر آن پول مشکوک در تعلق خمس بوده، احتیاطاً با حاکم مصالحه نماید. * کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر از منافع کسب، چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده و یک سال از خرید آن گذشته، باید خمس آن را بدهد، ولی اثاث خانه و چیزهای دیگری که نیاز داشته و مطابق شأن خود خریده، اگر بداند که از فایده در بین سال خود آنها را خریده، خمس واجب نیست؛ و اگر نداند که از منافع در بین سال خریده یا بعد از گذشت سال، احتیاطاً با حاکم شرع مصالحه نماید.
- کسی که مانند تاجر و کاسب باید برای دادن خمس، سال قرار دهد، اگر منفعتی بهدست آورد و در بین سال بمیرد، باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسر کنند و خمس باقیمانده را بدهند.
- اگر بهواسطه قناعت، منفعت کسب را کمتر مصرف کند و چیزی از مخارج سال زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد. و همچنین اگر کسی بیشتر از متعارف و متناسب با شأن خود در سال از درآمد مصرف کند خمس مقدار زائد را باید بدهد.
- اگر کسی در بعضی از موارد مخارج شک کند که جزء مخارج سال هست که مستثنای از خمس است یا نه، و تعیین آن به تحقیق و مانند آن ممکن نباشد، اظهر عدم تعلق خمس در آن مورد است، ولی احتیاط مستحب در ادای خمس می‌باشد.
- کسی که از کسب و تجارت فایدهای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، احتیاط این است که مخارج سال خود را از آن مال بردارد، ولی اظهر این است که میتواند از درآمد سال هم حساب کند.
- کسی که زکات یا خمس یا واجبات مالیه دیگری که به عین مال تعلق میگیرد و هم کفّاره یا قرض و مانند آنکه به عین مال تعلق نمیگیرد بدهکار است، اگر بمیرد و اموالش برای ادای همه آنها کافی نباشد، ادای زکات و خمس و واجبات مالی که به عین مال تعلق میگیرد، مقدم است.
- در مواردی که برای کم کردن اجاره منزل، پرداخت قرض شرط می‌شود، اگر بدون این پول نیاز مسکن او تأمین نمیشود، این قرض خمس ندارد حتی اگر چند سال در دست صاحب منزل باقی بماند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت خرید خانه یا تلفن یا ماشین و مانند اینها پرداخت میکند اگر از درآمد همان سال باشد و به آن نیاز متعارف داشته باشد، و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر از درآمد همان سال نباشد، یا سال خمسی نداشته باشد، یا اگر سال خمسی دارد تا سَرِ سال خمسی به او تحویل ندهند و سال بعد تحویل دهند، باید خمس آن را بدهد، مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه، یا ارث و مانند اینها.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر شخصی بعضی از لوازم زندگی او از بین رفت مثلاً بر اثر آتشسوزی فرش یا لوازم دیگرش سوخت یا سرقت شد اگر تا آخر سال خمسی از درآمد سال تهیّه نکرد، می تواند این خسارت را از درآمد سال کسر نماید و خمس سود مانده را بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی هزینه های سفر حج یا زیارتهای مستحبی یا عروسی فرزند خود را در روزهای پایانی سال خمسی انجام داد که بخشی از این هزینه ها در پایان سال خمسی و بخش دیگر آن در سال جدید انجام شد، آن مقداری که در سال خمسی جاری هزینه می شود، جزء مؤونه همان سال شمرده می‌شود و خمس ندارد . مقداری که در سال جدید هزینه می شود، مربوط به محاسبات سال جدید است. خمس مطلق درآمد
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مالی به ارث به انسان برسد و انسان بداند که مورث خمس بدهکار است مثلاً با حاکم شرع دستگردان کرده و نپرداخته یا مالی را که خمس به آن تعلق گرفته مصرف کرده بدون این که خمس آن را بدهد، این شخص باید بدهی خمسی او را بدهد. اگر آن مال از درآمد همان سال فوت بوده و خمس آن را نداده باید خمس آن را بدهد و اگر از درآمد سال های قبل بوده و خمس آن را به علت این که به خمس اعتقادی نداشته نپرداخته است بر او واجب نیست خمس آن را بدهد هرچند بهتر است خمس آن را بدهد تا متوفی عذاب اخروی نداشته باشد.
- [آیت الله سبحانی] حقوق بازنشستگی و یا مبلغی که به عنوان بازخرید کار داده می شود جزء درآمد همان سال محسوب می گردد و اگر چیزی تا آخر سال از آن باقی نماند خمس ندارد، اما اگر اضافه بماند خمس دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] حقوق بازنشستگی و یا مبلغی که به عنوان بازخرید کار داده می شود جزء درآمد همان سال محسوب می گردد و اگر چیزی تا آخر سال از آن باقی نماند خمس ندارد، اما اگر اضافه بماند خمس دارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .تعلّق خمس مانن د زکات نیست که پس از حلول سال، واجب گردد, بلکه با پدید آمدن سود، خمس به آن تعلّق می گیرد, بنابراین اگر کسی تجارت و یا کاری انجام داد و درآمدی به دست آورد، خمس به آن تعلّق میگیرد و می تواند همان زمان خمس آن را بپردازد , نیز می تواند تا پایان سال صبر کرده و هزینههای سال را کسر کند و خمس مانده درآمد را بپردازد. خمس انواع درآمدها
- [آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت ثبت نام حجّ یا عمره و مانند اینها میپردازد، اگر در همان سال برود و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر در همان سال نرود و یا سال خمسی نداشته باشد باید خمس آن را بدهد مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه یا ارث و مانند اینها.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی در یک سال خمسی درآمدی نداشت، نمیتواند هزینه آن سال را از درآمد سال بعد کسر نماید . بلی , اگر برای مخارج این سال مقداری قرض کند، در سال بعد میتواند آن وام را از درآمد سال جدید پرداخت نماید و جزء هزینه سال بعد قرار دهد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی از ابتدای سال خمسی تا به دست آوردن درآمد، هزینهای برای خود و خانواده خود نموده است، خواه از سرمایه و خواه قرض گرفته باشد و خواه از مال مخمس خودش مصرف کرده باشد، هزینه او محسوب شده و از درآمد سال مالی او کسر می‌شود و بقیه درآمد سال, خمس دارد. هزینه بدون استفاده