مراجعه
مراجعه، نقل پرسش و پاسخ صورت گرفته بین گوینده و شخص دیگر، به صورت موجز و جذاب را میگویند.
آیا مراجعه زن به پزشک مرد، در صورتی که پزشک زن در آن رشته موجود باشد جایز است؟ با توجّه به این که غالبا به او نگاه می شود و گاهی هم از او معاینه به عمل می آید.
باید از نظر و لمس حرام خودداری شود.
باید از نظر و لمس حرام خودداری شود.
عنوان سوال:
آیا مراجعه زن به پزشک مرد، در صورتی که پزشک زن در آن رشته موجود باشد جایز است؟ با توجّه به این که غالبا به او نگاه می شود و گاهی هم از او معاینه به عمل می آید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا مراجعه زن به پزشک مرد، در صورت وجود پزشک زن در همان رشته پزشکی جایز است؟ با توجه به این که غالبا به او نگاه شده و گاهی هم از او معاینه به عمل می آید.
- اگر پزشکِ حاذقِ زن نباشد، مراجعه زن به پزشک مرد، چه حکمی دارد؟
- 1) اگر بیمارِ خانمی که جانش در خطر است، به تنها پزشک مرد روستای دورافتاده مراجعه کند، آیا این پزشک مجاز است هرگونه معاینه ی ضروری را در مورد بیمار انجام دهد؟
- در صورت لزوم مشاهده و لمس موهای خانم بیمار، جهت معاینه توسط پزشک مرد، حکم شرعی چیست؟
- اگر پزشک مرد مجبور به معاینه بیمارِ خانم شد و یا بیمارِ مرد ناچار به مراجعه به پزشک زن شد، با توجه به این که در صورت رعایت کامل مسایل شرعی و اخلاقی، در معاینه ی کامل نامحرم شاید بتوان گفت بیش از 90% معاینات که در کتب پزشکی به انجام آن ها تأکید شده است، باید انجام نگیرند، اگر با این گونه معاینه ی سطحی و غیر کامل، بیماری وی تشخیص داده نشد و درمان کامل صورت نگرفت، آیا پزشک مسؤول است؟ اگر مسؤول است، چاره چیست؟ آیا برخلاف مسایل شرعی عمل کند؟ (تذکر این نکته ضروری است که پزشکان متخصص و مجرّب، بدون احتیاج به معاینات کامل ممکن است بتوانند تشخیص و درمان انجام دهند اما برای اطباء نامجرّب و دانشجویان، تا رسیدن به این مرحله، زمان زیادی لازم است).
- آیا با وجود پرستار مرد و ملازم بودن پرستاری به لمس نامحرم، تحصیل زن در این رشته جایز است؟
- 1) با توجه به این که جهت معاینه ساده ی پروستات، حتما باید از طریق مقعد، بیمار را مورد بررسی قرار داد تا تشخیص قطعی بیماری های پروستات داده شود، هم چنین در بسیاری بیماری های آلات ادراری تناسلی، مشاهده و گاه لمس آن ها ضروری است، آیا در چنین مواردی، پزشک مرد می تواند بیمار مرد را بدون اشکال شرعی معاینه نماید؟ اگر با عدم انجام این معاینه، متوجه بیماری نشود و بیماری (مثلاً سرطان) پیشرفت کند، آیا پزشک مسؤول است؟ (با توجه به این که استفاده از آینه، همیشه امکان پذیر نیست و در ضمن عمل لمس را نیز باید با دید کامل با دست انجام داد و از این رو در حال حاضر در تمامی مراکز درمانی این معاینه مستقیما انجام می شود).
- تخصص های علوم پزشکی بسیار زیاد است و متخصصین خانم در هر رشته، معمولاً به جز در برخی رشته ها نادر یا کم می باشند. در شهرهای کوچک و بزرگ به علت تعداد زیاد بیماران و تعداد کم پزشک یا تحمیل هزینه گزاف، (همان طور که بسیار شایع است) خانم های بیمار به پزشک مرد مراجعه می کنند؛ در این صورت وظیفه پزشک مورد مراجعه چیست؟ آیا اگر بتواند و یا احتمال دهد که می تواند با معاینات مختلف و ضروری بیماری را تشخیص و درمان کند، مکلّف است چنین کاری را انجام دهد یا باید بیمار را به یک پزشک خانم ارجاع دهد؟ (در شرایطی که خیلی از بیماران، به دلایل فوق قادر به این کار نیستند)، آیا در صورت ارجاع و تأخیر در تشخیص و درمان بیماری وی، این پزشک مسؤول است؟
- چنان چه جهت گذاردن وسیله جلوگیری از حاملگی مانند IUD در داخل رحم، ظاهر آلت تناسلی زن به وسیله ی پارچه توسّط شوهر پوشانده شود، به طوری که تنها مجرای درونی آن مشخّص باشد، آیا گذاردن وسیله با توجّه به لزوم نگاه به مجرای درونی آلت تناسلی زن توسّط پزشک [زن یا مرد] جایز است یا خیر؟
- تواشیح خوانی خواهران در برنامه های عمومی دانشگاه در حضور برادران چه حکمی دارد؟ تدریس صوت و لحن قرآن و تواشیح توسّط مدرّس مرد، در صورتی که مربّی زن در سطح تخصّصی جهت آموزش موجود نباشد [با توجّه به این که لازمه ی این آموزش قرائت خوهران و شنیدن صدای آنان توسّط مدرّس مرد است[ چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مراجعه زن به پزشک مرد، در صورتی که بتواند پزشک زن بیابد، جایز است (با توجّه به اینکه معمولا پزشکان مرد به دلیل سابقه زیادتر از مهارت بیشتری برخوردار بوده، و در امر طبابت از بانوان پزشک موفّق تر و حاذق تر هستند)؟ فرض سؤال در جایی است که از او معاینه جسمی به عمل می آید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] با توجّه به اینکه صدور جواز دفن اجساد منوط به معاینه توسّط پزشک قانونی است، و از آنجا که در مرکز پزشکی قانونی بعضی از استان ها به دلیل کمبود امکانات، معاینه متوفّیات توسّط پزشک مرد صورت می گیرد، آیا از نظر شرعی پزشک مرد مجاز به معاینه جسد زن می باشد؟ توضیح آنکه معاینه جسد منوط به عریان بودن کامل آن می باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه در شهری هم پزشک زن و هم پزشک مرد باشد، مراجعه بیمار زن به پزشک مرد در دو صورت زیر چه حکمی دارد؟ الف) در صورت تساوی علمی و مهارت تخصّصی دو پزشک (زن و مرد)، ب) در صورتی که احتمال برود متخصّص مرد عالم تر است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مراجعه زن به پزشک مرد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورت لزوم، مشاهده و لمس موهای خانم بیمار، جهت معاینه توسط پزشک مرد چه صورتی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صورت لزوم، مشاهده و لمس موهای خانم بیمار، جهت معاینه، توسط پزشک مرد چه صورتی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر بیمار خانمی که جانش در خطر است به تنها پزشک یک روستای دورافتاده که مرد است، مراجعه کند آیا این پزشک مجاز است هرگونه معاینه ضروری را در مورد بیمار انجام دهد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بیمار خانمی که جانش در خطر است به تنها پزشک یک روستای دورافتاده که مرد است مراجعه کند، آیا این پزشک مجاز است هرگونه معاینه ضروری را در مورد بیمار انجام دهد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا پزشک می تواند از معاینه بیمار غیر همجنس، که به او مراجعه کرده، خودداری کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر بطور مثال، خانم بیماری که جانش در خطر است به تنها پزشک یک روستای دور افتاده که مرد است مراجعه کند، آیا این پزشک مجاز است هرگونه معاینه ضروری را در مورد بیمار انجام دهد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- نگاه کردن مرد به بدن مرد دیگر با قصد لذت و همچنین نگاه کردن زن به بدن زن دیگر با قصد لذت، حرام است، ولی بدون قصد لذت جایز است.
- جایز نیست انسان در مرگ کسی صورت و بدن را بخراشد و به خود لطمه بزند و بنابر احتیاط فرقی بین مرد و زن نیست.
- اگر میّت و کسی که او را غسل میدهد هر دو مرد یا هر دو زن باشند، جایز است که غیر از عورت، جاهای دیگر میّت برهنه باشد.
- نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، بنابر احتیاط واجب، حرام است. و همچنین نگاه کردن زن به بدن پسری که بالغ نشده ولی خوب و بد را میفهمد، جایز نیست. و اما جواز نگاه کردن زن به قسمتی از بدن مرد نامحرم که غالباً باز است، مثل سر، خالی از وجه نیست، مگر اینکه این نگاه کردن کمک به معصیت باشد.
- اگر زن پیش از عقد بگوید بهواسطه شیر خوردن بر مردی حرام شده، نمیتواند با آن مرد ازدواج کند و اگر بعد از عقد بگوید، مثل صورتی است که مرد بعد از عقد بگوید که زن بر او حرام است و حکم آن در مسئله قبل گفته شد.
- اگر کسی بگوید من وصیّ میّتم که مال او را به مصرفی برسانم، یا میّت مرا قیّم بچههای خود قرار داده، در صورتی که دو مرد عادل گفته او را تصدیق نمایند، حرف او را باید قبول کرد، و صورتهای دیگر، مثل شهادت یک مرد عادل با قسم خوردن یا شهادت چند زن با یک مرد عادل یا بدون آن، مورد تأمّل است.
- در صورتی که جایز باشد طلبکار گرو را بفروشد، باید به مقدار طلبش اکتفا نماید و اگر وصول طلبش متوقف بر فروختن تمام آن باشد، در صورتی که بعد از فروش، مبلغ حاصله بیش از طلبش باشد مقدار زیادی را بهصورت امانت نزد خود نگه میدارد، و اگر بدهکار حاضر به فروختن تمام مال نباشد، طلبکار به حاکم رجوع مینماید، و در صورت عدم امکان رجوع به حاکم، به مؤمن عادل مراجعه میکند، و اگر تمام مال کمتر از طلبش باشد، باقی را از بدهکار طلبکار میشود، و چنانچه گرودهنده بخواهد با فروش مال قرضش را ادا کند، باید از گروگیرنده اجازه بگیرد و اگر اجازه نداد به حاکم مراجعه مینماید.
- اگر کسی بگوید که میت وصیت کرده فلان مبلغ را به من بدهند، چنانچه دو مرد عادل گفته او را تصدیق کنند، یا قسم بخورد و یک مرد عادل هم گفته او را تصدیق نماید، یا یک مرد و دو زن عادل یا چهار زن عادل به گفته او شهادت دهند، باید مقداری را که میگوید به او بدهند، و اگر یک زن عادل شهادت دهد، باید یک چهارم چیزی را که مطالبه میکند به او بدهند. و اگر دو زن عادل شهادت دهند نصف آن را و اگر سه زن عادل شهادت دهند باید سه چهارم آن را به او بدهند، و نیز اگر دو مرد کافر ذمّی که در دین خود عادل باشند و مورد وثوق به راستگویی و عدم خیانت باشند گفته او را تصدیق کنند، در صورتی که میت ناچار بوده است که وصیت کند و مرد و زن عادلی هم در موقع وصیت نبوده، باید چیزی را که مطالبه میکند به او بدهند.
- ولیّ یا وکیل زن یا مرد که صیغه عقد را میخوانند، باید زن و شوهر را به قصد و لفظ معین کنند و در صورتی که زن یا شوهر به لفظ یا قصد معین نشود، چه از روی غفلت باشد یا با قصد خلاف، عقد باطل است.
- اگر زنی را برای خود عقد کند و بعد معلوم شود که در عدّه بوده، چنانچه هیچ کدام نمیدانستهاند که زن در عدّه است و یا اینکه نمیدانستهاند که عقد کردن زن در عدّه حرام است، در صورتی که مرد با او در زمان عدّه نزدیکی کرده باشد، آن زن بر او حرام میشود و اگر نزدیکی کردن بعد از زمان عدّه بوده، عقد باطل است، ولی زن بر او حرام نمیشود، بلکه میتواند بعداً زن را عقد نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زنی برای معالجه ناچار باشد به مرد نامحرم مراجعه کند و مرد برای معالجه زن نامحرم ناچار باشد که او را نگاه کند و دست به بدن او بزند اشکال ندارد، ولی اگر با نگاه کردن بتواند معالجه کند نباید دست به بدن او بزند و اگر با دست زدن بتواند معالجه کند نباید او را نگاه کند، همچنین اگر معالجه منحصر به پزشک نامحرم نباشد ولی زن در اثر بیاطلاعی از پزشک معالج زن یا محرم، ناچار باشد که به مرد نامحرم مراجعه کند، در صورتی که معالجه مرد بدون دست زدن یا نگاه کردن به قسمتهای محرّم از اعضای زن امکانپذیر نباشد و مرد بداند که معالجه به مثل او منحصر نیست، جایز نیست معالجه کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نگاه کردن طبیب مرد به زن نامحرم برای معالجه در صورتی که ضرورت داشته باشد جایز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه میت مرد را مرد غسل دهد و یا میت زن را زن غسل دهد، جایز است غیر از عورت، بدن او را برهنه کند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] جایز نیست مرد؛ زن را و زن مرد را غسل بدهد؛ ولی زن می تواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم می تواند زن خود را غسل دهد.
- [آیت الله اردبیلی] در مورد عیب عنّین بودن مرد، اگر احتمال درمان او را بدهند، زن باید به حاکم شرع مراجعه کند و حاکم شرع یک سال برای آزمایش و درمان به مرد مهلت دهد؛ پس اگر در این مدّت مرد هیچ نتوانست با زنی آمیزش نماید، زن حقّ فسخ دارد.
- [آیت الله اردبیلی] ظاهر کردن هر آنچه در نظر عرف زینت و آرایش برای زن محسوب میشود، در برابر مرد نامحرم جایز نیست.
- [آیت الله اردبیلی] بودن مرد و زن نامحرم در جای خلوت جایز نیست؛ ولی چنانچه در چنین محلّی نماز بخواند، نمازش اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زنی را عقد کند و با او آمیزش نماید، دختر و نوه دختری و پسری آن زن هر چه پایین روند چه در وقت عقد موجود باشند یا بعد به دنیا بیایند به آن مرد مَحرم میشوند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر زن ناچار باشد برای معالجه به مرد نامحرم مراجعه کند و مرد هم برای معالجه ناچار باشد که او را نگاه کند و دست به بدن او بزند جایز است ولی اگر با نگاه کردن بتواند معالجه کند نباید دست ببدن او بزند و اگر با دست زدن بتواند معالجه کند نباید او را نگاه کند و در هر صورت اگر بتواند با دستکش معالجه کند نباید با دست معالجه نماید
- [آیت الله وحید خراسانی] غسل دادن مرد زن را و زن مرد را جایز نیست و باطل است ولی زن می تواند شوهر خود را غسل بدهد و شوهر هم می تواند زن خود را غسل بدهد اگر چه احتیاط مستحب ان است که زن شوهر خود و شوهر زن خود را غسل ندهد