مراجعه
مراجعه، نقل پرسش و پاسخ صورت گرفته بین گوینده و شخص دیگر، به صورت موجز و جذاب را میگویند.
اگر پزشکِ حاذقِ زن نباشد، مراجعه زن به پزشک مرد، چه حکمی دارد؟
ضرورت باشد، جایز است.
ضرورت باشد، جایز است.
پاسخ:
ضرورت باشد، جایز است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا مراجعه زن به پزشک مرد، در صورتی که پزشک زن در آن رشته موجود باشد جایز است؟ با توجّه به این که غالبا به او نگاه می شود و گاهی هم از او معاینه به عمل می آید.
- آیا مراجعه زن به پزشک مرد، در صورت وجود پزشک زن در همان رشته پزشکی جایز است؟ با توجه به این که غالبا به او نگاه شده و گاهی هم از او معاینه به عمل می آید.
- 1) اگر بیمارِ خانمی که جانش در خطر است، به تنها پزشک مرد روستای دورافتاده مراجعه کند، آیا این پزشک مجاز است هرگونه معاینه ی ضروری را در مورد بیمار انجام دهد؟
- 2) در فرض فوق اگر جان بیمار در خطر نباشد، بلکه بیماری خفیف یا متوسط وجود داشته باشد، آیا بیمارِ خانم حتما باید به پزشک خانم در شهر مراجعه کند و یا در همان جا پزشک مرد مجاز است با انجام معاینات ضروری، اقدام به تشخیص و درمان نماید؟
- در برخی از شهرها و مناطق، متخصص زن جهت سونوگرافی وجود ندارد و به لحاظ تشخیص حاملگی و وضعیت جنین و یا ناراحتی های داخلی و کلیوی، زنان مجبور به مراجعه به چنین متخصصینی هستند، آیا چنین بیمارانی، باید به شهرهای مجاور که متخصص زن دارد بروند یا می توانند جهت سونوگرافی به مرد مراجعه نمایند؟
- تخصص های علوم پزشکی بسیار زیاد است و متخصصین خانم در هر رشته، معمولاً به جز در برخی رشته ها نادر یا کم می باشند. در شهرهای کوچک و بزرگ به علت تعداد زیاد بیماران و تعداد کم پزشک یا تحمیل هزینه گزاف، (همان طور که بسیار شایع است) خانم های بیمار به پزشک مرد مراجعه می کنند؛ در این صورت وظیفه پزشک مورد مراجعه چیست؟ آیا اگر بتواند و یا احتمال دهد که می تواند با معاینات مختلف و ضروری بیماری را تشخیص و درمان کند، مکلّف است چنین کاری را انجام دهد یا باید بیمار را به یک پزشک خانم ارجاع دهد؟ (در شرایطی که خیلی از بیماران، به دلایل فوق قادر به این کار نیستند)، آیا در صورت ارجاع و تأخیر در تشخیص و درمان بیماری وی، این پزشک مسؤول است؟
- پزشک جرّاحی هنگام زایمان، زن را بدون رضایت وی و شوهرش عقیم می کند. چه مسؤولیتی متوجه پزشک است؟
- آیا تنها بودن پزشک مرد با بیمار زن یا بالعکس در مطبّ (با توجه به این که کسی حق ورود بدون هماهنگی و اجازه به داخل مطب را ندارد)، شرعا اشکال دارد؟
- اگر پزشک مرد مجبور به معاینه بیمارِ خانم شد و یا بیمارِ مرد ناچار به مراجعه به پزشک زن شد، با توجه به این که در صورت رعایت کامل مسایل شرعی و اخلاقی، در معاینه ی کامل نامحرم شاید بتوان گفت بیش از 90% معاینات که در کتب پزشکی به انجام آن ها تأکید شده است، باید انجام نگیرند، اگر با این گونه معاینه ی سطحی و غیر کامل، بیماری وی تشخیص داده نشد و درمان کامل صورت نگرفت، آیا پزشک مسؤول است؟ اگر مسؤول است، چاره چیست؟ آیا برخلاف مسایل شرعی عمل کند؟ (تذکر این نکته ضروری است که پزشکان متخصص و مجرّب، بدون احتیاج به معاینات کامل ممکن است بتوانند تشخیص و درمان انجام دهند اما برای اطباء نامجرّب و دانشجویان، تا رسیدن به این مرحله، زمان زیادی لازم است).
- در صورت لزوم مشاهده و لمس موهای خانم بیمار، جهت معاینه توسط پزشک مرد، حکم شرعی چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] درصورت وجود پزشک زن و مرد به تعداد کافی، آیا ملاک مراجعه بیماران، هم جنس بودن پزشک است یا حاذق بودن او؟
- [آیت الله خامنه ای] ج: اگر معاینه و درمان منوط به نظر و لمسِ حرام باشد، جایز نیست به پزشک مرد مراجعه کنند، مگر در صورتی که مراجعه به پزشک زن حاذق و متخصّص غیرممکن و یا خیلی سخت باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پزشک مورد اطمینان مماثل و حاذق نباشد، آیا جایز است به غیر مماثل که حاذق و مورد اطمینان است، مراجعه کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مراجعه زن به پزشک مرد، در صورتی که بتواند پزشک زن بیابد، جایز است (با توجّه به اینکه معمولا پزشکان مرد به دلیل سابقه زیادتر از مهارت بیشتری برخوردار بوده، و در امر طبابت از بانوان پزشک موفّق تر و حاذق تر هستند)؟ فرض سؤال در جایی است که از او معاینه جسمی به عمل می آید.
- [آیت الله سیستانی] با توجه به اینکه اغلب پزشکان مرد حاذق تر از پزشکان زن میباشند بطور کلی استفاده مرد از پزشک زن و استفاده زن از پزشک مرد حتی برای بیماریهای تناسلی چه حکمی دا رد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مراجعه زن به پزشک مرد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] مراجعه زن به پزشک مرد و بالعکس و انجام عمل جرّاحی نزد آنان، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه در شهری هم پزشک زن و هم پزشک مرد باشد، مراجعه بیمار زن به پزشک مرد در دو صورت زیر چه حکمی دارد؟ الف) در صورت تساوی علمی و مهارت تخصّصی دو پزشک (زن و مرد)، ب) در صورتی که احتمال برود متخصّص مرد عالم تر است؟
- [آیت الله سیستانی] مراجعه یک خانم به دکتر مرد در صورتی که دکتر زن حاذق تر از وی را سراغ نداشته باشد چه حکمی دارد ؟ و همچنین جهت انجام عمل پزشکی مثل سونوگرافی و رادیولوژی رجوع یک خانم به پزشک مرد چه حکمی دارد ؟
- [آیت الله نوری همدانی] امروزه در یک شهر معمولا هم پزشک زن و هم پزشک مرد در تخصصهای مختلف پزشکی وجود دارد . مراجعه به پزشک غیر همجهس چه حکمی دارد ؟ در صورتی که متخصّص غیر همجنس عالمتر باشد ، حکم چیست ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر مأموم یک مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد، و اگر یک زن باشد، مستحب است پشت سر امام بایستد، و اگر یک مرد و یک زن، یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام و بقیه پشت سر امام بایستند، واگر چند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چند زن باشند، مستحب است مردها پشت سر امام و زنها پشت مردها بایستند.
- دست زدن مرد به بدن زن نامحرم یا دست زدن زن به بدن مرد نامحرم، مثل نگاه کردن، حرام است. و دست زدن مرد به صورت و دستهای زن نامحرم و بالعکس نیز بنابر اظهر جایز نیست.
- مرد برای زن و زن برای مرد میتواند اجیر شود و در بلند خواندن و آهسته خواندن نماز باید هر یک به وظیفه خود عمل نماید.
- اگر زن در عقد با مرد شرط کند که او را از شهر بیرون نبرد و مرد هم قبول کند، نباید زن را از آن شهر بیرون ببرد.
- زن باید بدن و موی خود را از مرد نامحرم بپوشاند، اگرچه کمک به حرام و قصد لذتی در بین نباشد، بلکه احتیاط واجب آن است که از پسر غیر بالغ که خوب و بد را میفهمد نیز خود را بپوشاند. و همچنین احتیاط واجب آن است که مرد هم بدن خود را از زن نامحرم بپوشاند، اگرچه کمک بر حرام نباشد، و اگر کمک بر حرام باشد پوشاندن بدن قطعاً واجب است، همانطور که پوشاندن عورت از زن نامحرم واجب است. و نیز احتیاط واجب آن است که مرد بدن خود را از دختر نامحرمی که نُه سالش تمام نشده، ولی خوب و بد را میفهمد بپوشاند، اگرچه قصد لذتی در بین نباشد.
- پوشیدن لباس مخصوص زنان برای مرد، و همچنین پوشیدن لباس مخصوصِ مردان برای زن، حرام است، اگرچه حرام بودن تا موقعی که داخل در لباس شهرت نباشد، مورد تأمل است، و نیز تزیین هر یک از مرد و زن به زینت دیگری، حرام است؛ و لباس شهرت عبارت از لباسی است که از جهت جنس یا رنگ یا نحوه بُرش و دوخت و مانند آن خلاف شأن و زی پوشنده لباس باشد.
- اگر مرد، زن را و زن، مرد را در غیر موارد ضرورت غسل بدهد، باطل است؛ ولی زن میتواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم میتواند زن خود را غسل دهد، و احتیاط مستحب در غسل زوجین، از زیر لباس است، اگرچه احتیاط مستحب آن است که زن، شوهر خود و شوهر، زن خود را غسل ندهد.
- اگر بهعلت آنکه مرد عِنّین است و نمیتواند نزدیکی کند، زن عقد را بههم بزند، شوهر باید نصف مهر را بدهد، ولی اگر بهعلت یکی از عیوب دیگر که گفته شد، مرد یا زن عقد را بههم بزند، چنانچه مرد با زن نزدیکی نکرده باشد، چیزی بر او نیست و اگر نزدیکی کرده، باید تمام مهر را بدهد.
- اگر زنی را که در عدّه دیگری است برای خود عقد کند، چنانچه مرد و زن، یا یکی از آنان بدانند که عدّه زن تمام نشده و بدانند عقد کردن زن در عدّه حرام است، آن زن بر او حرام میشود، اگرچه مرد بعد از عقد با آن زن نزدیکی نکرده باشد.
- زن میتواند برای طلاق دادن زن دیگر شوهرش یا طلاق زن مرد دیگر وکیل شود، بلکه میتواند برای طلاق خودش از طرف شوهرش وکیل شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر بیمار یا ولیّ او شرط عدم ضمان را از پزشک قبول نکنند، چنانچه جان بیمار در خطر نباشد یا این که مراجعه به پزشک دیگری ممکن باشد، پزشک میتواند بیمار را رها کرده و معالجه ننماید و اگر جان بیمار در خطر باشد و =============================================================================== 1 سنن ابن ماجه،ح3466 کنز العمّال،ج10،ص32،ح28221. مراجعه به پزشک دیگری ممکن نباشد، اقدام به معالجه او لازم است و در این صورت اگر پزشک حاذق بوده و احتیاط و دقّت لازم را بنماید، ضامن نمیباشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زنی برای معالجه ناچار باشد به مرد نامحرم مراجعه کند و مرد برای معالجه زن نامحرم ناچار باشد که او را نگاه کند و دست به بدن او بزند اشکال ندارد، ولی اگر با نگاه کردن بتواند معالجه کند نباید دست به بدن او بزند و اگر با دست زدن بتواند معالجه کند نباید او را نگاه کند، همچنین اگر معالجه منحصر به پزشک نامحرم نباشد ولی زن در اثر بیاطلاعی از پزشک معالج زن یا محرم، ناچار باشد که به مرد نامحرم مراجعه کند، در صورتی که معالجه مرد بدون دست زدن یا نگاه کردن به قسمتهای محرّم از اعضای زن امکانپذیر نباشد و مرد بداند که معالجه به مثل او منحصر نیست، جایز نیست معالجه کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پزشک با بیمار یا ولیّ او شرط عدم ضمان کند، یعنی به او بگوید: (اگر ضرری به بیمار برسد ضامن نیستم)، در صورتی که پزشک حاذق باشد و دقّت و احتیاط لازم را در معالجه رعایت نماید و در عین حال به بیمار ضرری برسد، ضامن نیست.
- [آیت الله مظاهری] لباس زنانه برای مرد و لباس مردانه برای زن، وقتی حرام است که زن بخواهد شبیه مرد یا مرد شبیه زن شود، ولی اگر تشبّه نباشد، نظیر اینکه زن برای رفع سرما کت و شلوار مرد را بپوشد و یا مرد برای ستر عورت پیراهن زن را بپوشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] در مورد عیب عنّین بودن مرد، اگر احتمال درمان او را بدهند، زن باید به حاکم شرع مراجعه کند و حاکم شرع یک سال برای آزمایش و درمان به مرد مهلت دهد؛ پس اگر در این مدّت مرد هیچ نتوانست با زنی آمیزش نماید، زن حقّ فسخ دارد.
- [آیت الله مظاهری] دوستیابی زن با مرد نامحرم و مرد با زن نامحرم، حرام است، گرچه شهوتانگیز و دارای احتمال مفسده هم نباشد، و قرآن شریف از اینکه زن، مرد نامحرمی را و یا مرد، زن نامحرمی را به عنوان دوست بگیرد، نهی مؤکّد فرموده است.
- [آیت الله اردبیلی] جلوگیریهای موقّت به وسیله قرص یا آمپول با تجویز پزشک متخصّص اشکال ندارد؛ همچنین بستن لولههای مرد یا زن و عقیم کردن آنان، اگر عمل جرّاحی به وسیله جنس مخالف صورت نگیرد و مستلزم نگاه کردن به عورت یا لمس آن توسّط کسی که نگاه و لمس او حرام است نباشد، بدون اشکال است.
- [آیت الله اردبیلی] ساقط کردن جنین مطلقا چه روح در آن دمیده شده باشد یا نه و چه جنین از حلال باشد یا از راه زنا حرام است و (دیه) نیز دارد؛ ولی اگر روح در جنین دمیده نشده باشد و به تشخیص پزشک حاذق و موثّق، زنده ماندن مادر متوقّف بر سقط آن باشد یا این که بقاء آن در رحم مستلزم نقص عضو یا درد غیر قابل تحمّل برای مادر باشد و زنده نگاه داشتن در خارج رحم نیز میسّر نباشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مرد اذان زن را با قصد لذّت بشنود، اذان از او ساقط نمیشود ولی اگر اذان زن بصورت حرام نباشد اذان ساقط میشود.
- [آیت الله مظاهری] نگاه مرد به بدن مرد جز عورتین و نگاه زن به بدن زن جز عورتین، اگر شهوتانگیز و مفسدهانگیز نباشد، جائز است، ولی مرد عفیف و زن با عفّت، نگاه به مواضع حسّاس همجنس خود نظیر بالای زانو و سینه و مانند اینها نمیکند.