معامله
معامله ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • معامله (اخص)، عقود و ایقاعات• معامله (اعم)، امور بی‌نیاز از قصد قربت
آیا برای فسخ معامله علاوه بر فسخ لفظی، لازم است کاری کند که دلالت بر فسخ داشته باشد؟
ظاهرا فسخ لفظی که به طرف مقابل اطّلاع دهد کافی است.
ظاهرا فسخ لفظی که به طرف مقابل اطّلاع دهد کافی است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در معامله اگر طرف مقابل شرط را رعایت نکرد، آیا حق فسخ معامله را دارد یا خیر؟
- آیا پس از فسخ معامله به خیار، مخارجی را که خریدار تا هنگام فسخ برای جنس فروخته شده کرده است، طلب کار می باشد؟
- شخصی منزل خود را به بیع شرط می فروشد، به این صورت که هر گاه بایع پول را پس داد معامله فسخ شود، آیا این معامله صحیح است؟
- خریداری جنسی را خریده و بعد فهمیده که مغبون شده است و خواسته معامله را فسخ کند، آیا تصرفات و استفاده هایی را که از پیش فسخ کرده، موجب ضمان است؟
- در موارد فسخ، آیا اجازه ی حاکم شرع لازم است یا نه؟
- اگر در معامله ای اسقاط کافه ی خیارات شده و طرف معامله احتمال غبن می دهد، ولی بعد معلوم می شود که غبن او خیلی زیاد بوده به نحوی که قابل اغماض نیست، آیا حقّ فسخ دارد؟
- آیا زمینی که به وسیله وکیل صاحب زمین فروخته شده، بعد از فوتِ وکیل، مالک قبلی زمین حق فسخ معامله را دارد یا نه؟
- آیا این شرط در معامله که هر یک از طرفین چنان چه فسخ کند باید فلان مبلغ بدهد، صحیح می باشد؟
- آیا در بیع معاملات باطل مثل خمر و بیع ربوی و... علاوه بر بطلان معامله، شخص گناه کار نیز می باشد؟
- اگر بعد از وقوع معامله ی زمینی، طرحی از طرف دولت بیاید و قسمتی از زمین از بین برود، آیا خریدار حق فسخ دارد؟ و آیا فروشنده ضامن است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا بدون گفتن لفظی که دلالت بر وقف کند می توان وقف کرد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر پس از معامله، فروشنده متوجه غبن فاحش در معامله شده و معامله را فسخ کند ولی خریدار قبل از فسخ معامله، کالا را به دیگری فروخته است آیا کالا را می توان از شخص ثالث استرداد نمود؟
- [سایر] کسی که تقاضای فسخ معامله را بپذیرد چه ثوابی دارد؟
- [سایر] آیا علاوه برمازادبرپرداخت اضافه کاری تاسقف وهمچنین پرداخت پاداش علاوه بر بودج مصوب ازخارج ازشمول می توان پرداخت نمود؟
- [آیت الله سبحانی] فردی منزل خود را فروخته و شرط کرده است اگر در مدت معیّن پول منزل را پرداخت نکند حق فسخ برای فروشنده است و در این مدت مشتری منزل را رنگ کاری کرده است ولی می توانسته پول منزل را به فروشنده بدهد و فروشده معامله را فسخ کرده است آیا مشتری حق دریافت هزینه هایی که انجام داده را دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در بعضی معاملات، در قولنامه مبلغی را بعنوان حقّ فسخ قید میکند، آیا معامله صحیح است و آیا گرفتن حقّ فسخ، شرعاجایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] طرفین تا چه زمانی می توانند به عنوان واقولی معامله را فسخ کنند؟
- [آیت الله مظاهری] چنانچه ملکی در مرحله سفت کاری پیش فروش شده باشد و به موجب یکی از بندهای قرار داد به فروشنده حق داده شده باشد که چنانچه یکی از وجوه مورد تعهد خریدار بابت ثمن معامله به هر دلیل پرداخت نگردد، موجب فسخ شدن و بی اعتباری معامله گردیده و فروشنده مجاز است مورد معامله را به شخص دیگری واگذار نماید و خریدار هیچگونه حق و حقوقی نسبت به مورد معامله نخواهد داشت.
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی خانه اش را به قیمت معیّن می فروشد، سپس بایع و مشتری با تراضی معامله را فسخ می کنند. ولی در ضمن فسخ شرط می نمایند که اگر ثمن معامله، که باید طیّ چکی از بانک وصول گردد، وصول نشود معامله اوّلیّه بقوّت خود است. آیا فسخ با شرط مذکور، صحیح است؟ 2 در صورت صحّت، اگر چک وصول نشود، آیا فسخ بی اثر بوده، و عقد اوّل به حال سابق بر می گردد؟ یا فسخ صحیح، ولی شرط باطل است؟ 3 در صورت بطلان شرط و عدم وصول چک، بایع باید ثمن را مسترد نماید، یا این که مشتری باید از طریق چک طبق قانون اقدام نماید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی زمین همسر خود را بدون رضایت همسر خود فروخته است و همسر او چیزی نگفته است و مشتری سالها در زمین تصرف کرده و درخت کاشته است. اکنون ورثه زن ادعای فسخ معامله را دارند، آیا می توانند معامله را فسخ کنند. و در صورت فسخ، حکم اشجار و زراعت زمین مذکور چیست؟ و آیا می توانند اجاره چندین ساله زمین را بگیرند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بعد از معامله عیب مال را بفهمد و فوراً معامله را بههم نزند، دیگر حق بههم زدن معامله را ندارد، و برای فسخ معامله کافی است که به طرف مقابل اطلاع دهد و یا اگر ممکن نیست به دیگران اطلاع دهد که معامله را فسخ کرده است.
- باید قرار معامله مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند و اگر بعد از ظاهر شدن میوه و پیش از رسیدن آن قرار بگذارند، پس اگر کاری مانند آبیاری که برای زیاد شدن یا بهتر شدن میوه لازم است، باقی مانده باشد، معامله صحیح است، وگرنه اشکال دارد، اگرچه احتیاج به کاری مانند چیدن میوه و نگهداری آن داشته باشد.
- اگر فروشنده یا خریدار تمام چیزی را که قرار گذاشته، تحویل دهد و دیگری مقداری از آن را تحویل دهد و از یکدیگر جدا شوند، اگرچه معامله به آن مقدار صحیح است، ولی اختیار فسخ معامله برای کسی که حق خود را بهطور ناقص دریافت کرده، ثابت است.
- در معامله مساقات لازم نیست صیغه بخوانند، بلکه اگر صاحب درخت به قصد مساقات، آن را واگذار کند و کسی که کار میکند به همین قصد تحویل بگیرد، معامله صحیح است.
- اگر پوست صورت از لای مو پیدا باشد ، علاوه بر شستن ظاهر موها، بنا بر احوط باید آب را به پوست هم برساند ؛ و اگر پیدا نباشد شستن ظاهر مو کافی است و رساندن آب به زیر آن لازم نیست.
- اگر کاری کند که در نمازهای یومیه برای آن سجده سهو لازم است، بنابر اظهر در نماز عید سجده سهو لازم نیست، اگرچه احوط آن است که سجده سهو بهجا آورد.
- اگر طلا را به نقره یا نقره را به طلا بفروشد، معامله صحیح است، و لازم نیست وزن آنها مساوی باشد.
- اگر با سرمایه شرکت معاملهای کنند و بعد بفهمند شرکت باطل بوده، چنانچه طوری باشد که اگر میدانستند شرکت درست نیست، باز هم به تصرف در مال یکدیگر راضی بودند، معامله صحیح است و هر چه از آن معامله بهدست آید، مال همه آنان است، و اگر اینطور نباشد، در صورتی معامله صحیح است که آنانی که ابتدا به تصرف دیگران راضی نبودهاند، به آن معامله راضی شوند، وگرنه معامله باطل است؛ و در هر صورت هر کدام از آنان که برای شرکت کاری کرده است، اگر شرط شده باشد که هر کس کار کرد استفاده بیشتر ببرد، باید مزد کاری که کرده است به او داده شود؛ در غیر این صورت اگر اصلاً شرط نشده بود کسی کار کند، ولی شخص به اختیار خود کار کرده و مدعی است که قصد کار مجانی و تبرع نداشته، استحقاق مزد خالی از وجه نیست.
- در خرید و فروش لازم نیست صیغه عربی بخوانند، مثلاً اگر فروشنده به فارسی بگوید: این مال را در عوض این پول فروختم، و مشتری بگوید: قبول کردم، معامله صحیح است. و بنابر اظهر لازم نیست ایجاب بر قبول مقدم باشد (مقصود از ایجاب، کلام فروشنده و مقصود از قبول، کلام خریدار است). و احتیاط مستحب آن است که به هر زبانی معامله میکنند، صحیح گفته شود و کاملاً بیانگر مقصود طرفین باشد.
- در معامله سلف اگر فروشنده جنسی را که قرارداد کرده بدهد، مشتری باید قبول کند، و نیز اگر بهتر از آنچه قرار گذاشته بدهد، یعنی همان اوصاف را با زیادتی کمال دارا باشد، مشتری باید قبول نماید، مگر اینکه در معامله مشخص کرده باشند که بهتر یا بدتر تحویل داده نشود که اگر طبق قرارداد نباشد، لازم نیست قبول کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] لازم نیست صیغه صلح به عربی خوانده شود بلکه با هر لفظی یا کاری که بفهماند با هم صلح و سازش کرد‌ه‌اند، صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] لازم نیست صیغه صلح به عربی خوانده شود ، بلکه با هر لفظی یا کاری که بفهماند با هم صلح و سازش کرد‌ه‌اند صحیح است .
- [آیت الله سیستانی] لازم نیست قرار معامله مساقات راپیش از ظاهر شدن حاصل بگذارند ، بلکه اگر بعد از ظاهر شدن هم بگذارند ، چنانچه کاری مانده باشد که برای زیادی حاصل ، یا بهتر شدن آن ، یا سالم ماندنش از آفات لازم باشد ، معامله صحیح است ، ولی اگراینچنین کاری باقی نمانده باشد ، هرچند کاری که برای تربیت درخت لازم است ، یا چیدن میوه یا نگهداری از آن باقی مانده باشد ، صحت معامله محل اشکال است .
- [آیت الله شبیری زنجانی] صلح از عقود لازم است و تنها با تراضی متصالحین یا یکی از اسباب خیار فسخ، قابل فسخ است پس متصالحین با رضایت یکدیگر میتوانند صلح را به هم بزنند و نیز اگر در ضمن معامله برای هر دو، یا یکی از آنان، حقّ به هم زدن معامله را قرار داده باشند، کسی که آن حقّ را دارد می‌تواند صلح را به هم بزند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] باید قرار معامله مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند و اگر بعد از ظاهر شدن میوه و پیش از رسیدن آن قرار بگذارند پس اگر کاری مانند آبیاری که برای تربیت درخت لازم است باقی نمانده باشد؛ معامله صحیح نیست؛ اگرچه احتیاج به کاری مانند چیدن میوه و نگهداری آن داشته باشد؛ بلکه اگر کاری که برای تربیت درخت لازم است باقی مانده باشد؛ صحت معامله محل اشکال است.
- [آیت الله مظاهری] در ضمانت لازم نیست لفظ عربی باشد، بلکه با هر لفظی یا عملی باشد کفایت میکند.
- [آیت الله مظاهری] در کفالت لفظ عربی لازم نیست بلکه به هر لفظی یا عملی که باشد کفایت میکند.
- [آیت الله سبحانی] هر گاه بعد از معامله عیب جنس را بفهمد و فوراً معامله را فسخ نکند بنابر احتیاط حقّ او ساقط می شود، ولی مقداری تأخیر برای فکر کردن مانعی ندارد و شرط نیست که فروشنده موقع فسخ حاضر باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از معامله عیب جنس را بفهمد و فورا معامله را فسخ نکند بنابر احتیاط حق او ساقط می شود، ولی مقداری تأخیر برای فکر کردن مانعی ندارد و شرط نیست که فروشنده موقع فسخ حاضر باشد.
- [آیت الله مظاهری] باید قرار معامله مساقات را وقتی بگذارند که درختها احتیاج به کاری مانند آبیاری که برای تربیت درخت لازم است داشته باشند و در هنگام چیدن میوه و نگه داری آنها معامله به طور مساقات صحیح نیست.