تومان
تومان (یا تومن/ تُمان/ تُمن/ تومانه/ طومان)، واحد شمارش معادلِ ده هزار، قصبه ای مشتمل بر صد دِه، قشونی متشکل از ده هزار سپاهی، واحدِ پول.
شخصی فوت کرده، تمام ترکه اش سه میلیون و سیصدهزار تومان می باشد. وارثین او بدین قرار است:
1) زوجه؛ 2) پسرعمو پنج نفر؛ 3) دخترعمو چهار نفر؛ 4) پسردایی یک نفر؛ 5) دختردایی یک نفر؛ 6) پسرعمه سه نفر؛ 7) دخترخاله یک نفر؛ 8) پسرخاله دو نفر.
1) زوجه؛ 2) پسرعمو پنج نفر؛ 3) دخترعمو چهار نفر؛ 4) پسردایی یک نفر؛ 5) دختردایی یک نفر؛ 6) پسرعمه سه نفر؛ 7) دخترخاله یک نفر؛ 8) پسرخاله دو نفر.
عنوان سوال:
شخصی فوت کرده، تمام ترکه اش سه میلیون و سیصدهزار تومان می باشد. وارثین او بدین قرار است:
پاسخ:
1) زوجه؛ 2) پسرعمو پنج نفر؛ 3) دخترعمو چهار نفر؛ 4) پسردایی یک نفر؛ 5) دختردایی یک نفر؛ 6) پسرعمه سه نفر؛ 7) دخترخاله یک نفر؛ 8) پسرخاله دو نفر.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی فوت شده و در وصیّت به ثلث ترکه که یک باب منزل مسکونی است ، چنین آورده است:
- مردی که دارای دو پسر و سه دختر و همسر بوده، بیست سال است از دنیا رفته، در زمان فوت وی یکی از دختران مبتلا به بیماری روانی و یکی از فرزندان پسرش صغیر بوده است. پسر بزرگ به اتّفاق مادر اموال باقی مانده متوفّی را بیش از سهم ارثیه برای خود قرار داده و به امضای همگان رسانده است؟ اکنون وارثین از جریان اطّلاع پیدا کرده اند، وظیفه ی وارثین دیگر چیست؟
- شخصی فوت کرده و مقداری دین (بدهی) و مقداری خمس بدهکار است و ترکه ی او برای ادای هر دو کافی نیست، وظیفه چیست؟
- پدری با سه فرزندش در مغازه ای که مال پدر می باشد کاسبی می کردند. یکی از این سه پسر با مبلغ صد و بیست هزار تومان زمینی را خریده و به نام خود کرده است و این پسر پس از فوت پدرش، هنگام تقسیم ارثیّه اظهار می کند صد و بیست هزار تومان را پدرم به من بخشیده بود، بدون این که بر ادّعایش بیّنه و شاهدی داشته باشد، آیا این زمین مال این پسر است یا سهمیه ی همه ی وارثین می باشد؟
- ساختمانی از ترکه میّت به ارث رسیده است که در جریان خیابان کشی شهرداری تخریب شده و شهرداری در موقع تخریب، عرصه ی ساختمان را 5/1 میلیون تومان و قیمت اعیانی را نیم میلیون تومان تعیین کرده بود؛ عوض آن ساختمان قطعه زمینی را داده است که قیمت آن سه میلیون تومان ارزش دارد. سهم همسر مورّث را چگونه باید محاسبه کرد؟
- شخصی دارای سال خمسی است، اگر در اثنای سال فوت کند، آیا ورثه او می توانند قبل از پرداخت خمس او، از ترکه او در تجهیز و تکفین و سایر مخارج میّت مصرف کنند؟
- شخصی قبری برای خود خریده است، آیا باید خمس آن را بدهد؟ و اگر در سال خرید فوت کند، آیا باید خمس پول خرید را از ترکه او بدهند؟
- پدری در زمان حیات، مقداری از ملک شخصی خود را در حضور شهود به یکی از فرزندان خود هبه کرده است. آیا بعد از فوت پدر، وارثین می توانند آن مقدار بخشیده شده را بین خود تقسیم یا تبدیل به قیمت نموده، پول بگیرند یا آن مقدار مال آن فرزند است که به او بخشیده شده است؟
- با فوت پدر با وجود فرزند صغیر، آیا پدر بزرگ مادری از ترکه، ارث می برد و اگر حقّی را بر متوفّی ادّعا کند، حکم آن چیست؟
- آیا ورثه می توانند از ترکه ی میّت، شخصی را برای انجام نماز و روزه ی احتیاطی میّت استیجار کنند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی دو همسر داشته است یکی فوت شده و دوّمی در قید حیات می باشد کیفیّت ادای مهریّه هر کدام از ترکه میّت را بیان فرمایید.
- [آیت الله اردبیلی] شخصی فوت کرده است و مقداری دَین برعهده اوست و خمس هم بدهکار است و ترکه او برای ادای هر دو کافی نیست. وظیفه ورّاث چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] برخی از شرکتهای بیمه خصوصی در ضمن عقد بیمه عمر قرارداد می نمایند که مثلاً با دریافت مبلغ سالانه یک میلیون تومان طی 15 سال شخصی را بیمه نمایند چنانچه شرکت مزبور مدعی سرمایه گذاری در امور بازرگانی و یا بازار بورس باشد و تعهد نماید مبلغی را به عنوان سود قطعی به بیمه پذیر بپردازد و در صورتی که در هر مقطع شخص به هر دلیل فوت نماید مبلغی قطعی مثلاً 40.000.000 تومان به ورثه پرداخت نماید و در صورت عدم فوت و پرداخت حق بیمه به مدّت 15 سال، مبلغ 200.000.000 تومان بپردازد آیا پرداخت وجه به شرکت مزبور و دریافت مبالغ فوق بدین شکل وجاهت شرعی دارد و یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی فوت می کند که چیزی ندارد. و وارثی هم ندارد مگر همسرش. ولی مقداری قرض دارد، و همچنین مهر زنش را نپرداخته است. این شخص سهم الارث پدری دارد که هنوز تقسیم نشده است و حدود چهارصد تومان می شود که مادرش با رضایت بقیه وارثین در خانه موروثی پدری ساکن است، آیا می شود خانه را از مادر گرفته و تقسیم کرده و دین و مهر زوجه متوفی را پرداخت؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی دارای سال خمسی است اگر در اثنای سال فوت کند، آیا ورثه او می توانند قبل از پرداخت خمس او از ترکه او در تجهیز و تکفین و سایر مخارج میت مصرف کنند؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی دارای سال خمسی است. اگر در بین سال خمسی فوت کند، آیا ورثه او میتوانند قبل از پرداخت خمس او، از ترکه او در تجهیز و تکفین و سایر مخارج میّت مصرف کنند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی دارای سال خمسی است، اگر در اثنای سال فوت کند، آیا ورثه او می توانند قبل از پرداخت خمس او از ترکه او در تجهیز و تکفین و سایر مخارج میت مصرف کنند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی قبری برای خود خریده است، آیا باید خمس آن را بدهد؟ و اگر در سال خرید فوت کند، آیا باید خمس پول خرید را از ترکه او بدهند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی وصیت کرده که ثلث اموال او را بمصرف خاصی برسانند و ملکی را برای این منظور معین کرده و پس از مدتی از دنیا رفته است. اکنون ملکی را که معین کرده اگر نسبت به موقع وصیت سنجیده شود نصف ترکه بوده، و اگر نسبت به حین فوت حساب شود ثلث ترکه می باشد. مستدعی است بفرمایید وظیفه چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] ماشینی که سرمایه شخصی است و با آن امرار معاش میکند، نیاز به تعمیر دارد. بدین منظور، یکصد هزار تومان از پول مخمّس خرج کرده است. آیا میتواند از درآمد سال، آن را کسر کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر سه روز پشت سر هم خون ببیند و سپس پاک شود، چنانچه دوباره خون ببیند و روزهایی که خون دیده و در وسط پاک بوده، روی هم از ده روز بیشتر نشود، تمام این مدت را حیض قرار میدهد.
- مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند که چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر آن نشانه استحاضه داشته باشد، چنانچه خونی که نشانه حیض دارد از سه روز کمتر یا از ده روز بیشتر باشد، باید از اولی که خون نشانه حیض دارد، حیض قرار دهد و در عدد به خویشاوندان خود رجوع کند و بقیه را استحاضه قرار دهد.
- در معامله بیع شرط، که مثلاً جنس هزار تومانی را به هزار تومان یا کمتر میفروشند و قرار میگذارند که اگر فروشنده تا مدت معینی پول را بدهد، بتواند معامله را بههم بزند، در صورتی که خریدار و فروشنده قصد خرید و فروش داشته باشند، معامله صحیح است.
- مبتدئه، مضطربه، ناسیه و زنی که عادت عددیه دارد، اگر خونی ببینند که نشانههای حیض را داشته باشد، یا یقین کنند که سه روز طول میکشد، باید عبادت را ترک کنند و چنانچه بعد بفهمند حیض نبوده باید عبادتهایی را که بهجا نیاوردهاند قضا نمایند؛ ولی اگر یقین نکنند که تا سه روز طول میکشد و نشانههای حیض را هم نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید تا سه روز کارهای استحاضه را بهجا آورند و کارهایی را که بر حائض حرام است ترک نمایند و چنانچه پیش از سه روز پاک نشدند، باید آن را حیض قرار دهند.
- شخصی که مقلد مرجعی بوده، بعد از فوت آن مرجع اگر احراز و یا احتمال اعلمیت میت دربین نباشد، رجوع به مجتهدزنده جایز است؛ و درصورتی که مجتهد زنده اعلم باشد یا احتمال اعلمیت او در بین باشد رجوع به او واجب است.
- اگر زنی، شخصی را وکیل کند که مهر او را به شوهرش ببخشد و شوهر، همان شخص را وکیل کند که زن را طلاق دهد، چنانچه اسم شوهر محمد و اسم زن فاطمه باشد وکیل، صیغه طلاق را به این صورت میخواند: (عَنْ مُوَکلَتی فاطِمَةَ بَذَلْتُ مَهْرَها لِمُوَکّلِی مُحَمَّد، لَیَخْلَعَهَا عَلَیه)، پس از آن بلافاصله میگوید: (زَوْجَةُ مُوَکّلِی خالَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ هِی طالِق)؛ و اگر زنی کسی را وکیل کند که غیر از مهر چیز دیگری را به شوهر او ببخشد که او را طلاق دهد وکیل باید به جای کلمه (مَهرَها) آن چیز را بگوید؛ مثلاً اگر صد تومان داده باید بگوید: (بَذَلْتُ مِأَةَ تُومان).
- اگر وارث میت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که بعدا گفته می شود می برد و خواهر و برادر به طوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را می برند، و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر و برادر و شوهر او باشد، شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر به طوری که در مسائل قبل گفته شد ارث خود را می برند، ولی ارث بردن زن یا شوهر موجب نمی شود که از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم شود اما از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود مثلاً اگر وارث میت شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری او باشد، نصف مال به شوهر می رسد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدر و مادری است، پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند.
- مضطربه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند که چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر آن نشانه استحاضه دارد، چنانچه خونی که نشانه حیض دارد کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، همه آن حیض است؛ و اگر خونی که نشانه حیض را دارد کمتر از سه روز باشد باید بنابر احتیاط تا هفت روز را حیض قرار دهد.
- اگر به مستأجر بگوید: (خانه را یک ماهه به هزار تومان به تو اجاره دادم و بعد از آن هر قدر بنشینی اجاره آن به همین قیمت است)، یا بگوید: (خانه را ماهی هزار تومان به تو اجاره میدهم) و اول و آخر آن را معلوم نکند، ولی از قرائن معلوم باشد که ماه اول، همان ماه متصل به عقد اجاره است، بنابر اظهر اجاره برای ماه اول صحیح است، امّا برای ماههای بعد صحیح نیست، مگر آنکه در ضمن عقد اجاره ماه اول شرط کنند که اگر بیش از یک ماه در آنجا سکونت کرد، هر ماهی هزار تومان بدهد که در این صورت مشخص نکردن مدت اشکال ندارد؛ و همینطور است اگر مستأجر بهصورت جعاله قرار بگذارد که اگر خانه را به من بدهی تا از آن استفاده کنم، ماهی هزار تومان به تو میدهم، یا بر این امر صلح کنند، تا همان نتیجه اجاره حاصل شود، و اگر در مقابل عوض خاص، مثلاً هزار تومان، استفاده از منزل را برای طرف مقابل مباح کند صحیح است، ولی هر وقت بخواهد میتواند مبلغ اجاره را تغییر دهد و یا درخواست تخلیه نماید.
- اگر زنی بیش از سه روز خون دید و ده روزه یا کمتر از آن پاک شد، چنانچه نمیداند خون زخم و جراحت است یا نه، اگر در ایام عادت زن باشد یا اینکه شرایط حیض را داشته باشد آن را خون حیض قرار میدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] وجوهی که به بازماندگان افراد بازنشسته پس از فوت پرداخت می شود در صورتی که از حقوق آنها در زمان خدمت کم شده و در وقت بازنشستگی پرداخت می شود، جزء تَرَکه است و به تمام ورثه می رسد و اگر از طرف خود اداره پرداخت می شود، به هر کس بدهند به او اختصاص دارد. ارث دسته دوّم
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر میّت قرض داشته باشد، چنانچه قرضش به اندازه مال او یا زیادتر باشد، باید چیزهایی را که مال پسر بزرگتر است و در مسأله پیش گفته شد، برای ادای قرضهای او بدهند و اگر قرضش کمتر از مال او باشد، باید به نسبت از آن چیزها هم که مال پسر بزرگتر است برای ادای قرض او بدهند، مثلاً اگر همه دارایی او 6 میلیون تومان است و به مقدار دو میلیون تومان آن از چیزهاییست که مال پسر بزرگتر است و سه میلیون تومان هم قرض دارد، پسر بزرگتر باید به مقدار یک میلیون تومان را از آن چیزها بابت قرض میّت بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه وارث فقط برادر وخواهر و همسر او باشند، همسر ارث خود را به تفصیلی که در مسائل آینده گفته می شود می برد و خواهر و برادر بطوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را می برند، ولی برای آن که زن یا شوهر ارث می برد از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمی شود، ولی از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود، مثلاً اگر وارث میت شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری او باشند، نصف مال به شوهر می رسد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال به برادر و خواهر مادری و باقیمانده سهم برادر و خواهر پدر و مادری است، مثلاً اگر تمام مال شش تومان باشد، سه تومان به شوهر، و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می رسد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر وارث میّت فقط برادر وخواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که بعد از این گفته میشود میبرد وخواهر وبرادر به طوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود رامیبرند و نیز اگر زنی بمیرد ووارث او فقط خواهر وبرادر وشوهر او باشد، شوهر نصف مال را میبرد وخواهر وبرادر به طوری که در مسائل پیش گفته شد ارث خود را میبرند، ولی برای آن که زن یا شوهر ارث میبرد از سهم برادر وخواهر مادری چیزی کم نمیشود و از سهم برادر وخواهر پدر ومادری یا پدری کم میشود مثلاً اگر وارث میّت شوهر وبرادر وخواهر مادریوبرادر وخواهر پدر ومادری او باشد، نصف مال به شوهر میرسد ویک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر وخواهر مادری میدهند و آنچه میماند مال برادر وخواهر وخواهر پدر ومادری است، پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر ودو تومان به برادر وخواهر مادری ویک تومان به برادر وخواهر پدر ومادری میدهند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وصیت کند چیزی به کسی بدهند و آن کس پیش از آن که قبول کند یا رد نماید بمیرد، تا وقتی ورثه او وصیت را رد نکرده اند می توانند آن چیز را قبول نمایند ولی این در صورتی است که وصیت کننده از وصیت خود برنگردد و گر نه حقّی به آن چیز ندارند و چنانچه آن شخص بعد از فوت وصیت کننده بمیرد به عنوان ترکه او به ورثه او به ارث می رسد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مبتدئه یا مضطربه اگر خونی ببیند که برخی از آن نشانههای حیض را دارد و برخی نشانههای حیض را ندارد، سه صورت دارد: الف: خون نشانهدار از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد در این صورت خون نشانهدار را حیض و خون بدون نشانهی حیض را استحاضه قرار میدهد. ب: خون نشانهدار کمتر از سه روز باشد که بنا بر احتیاط واجب باید آن خون نشانهدار و مکمّل آن را تا سه روز از خونهای بینشانه حیض قرار دهد و پس از پاک شدن، نماز و سایر عبادتهای واجبی را که ترک کرده قضا کند (و بنا بر احتیاط اگر میتواند کسری سه روز را از خونهایی که پس از خونهای نشانهدار است تکمیل میکند) و خون بعد از سه روز را استحاضه قرار میدهد. ج: خون نشانهدار بیشتر از ده روز باشد در این صورت برای تعیین مقدار حیض خود به عادت یکی از خویشاوندان خویش در این سن و سال، مراجعه میکند و اگر هیچ یک از آنها عادت نداشته باشند یا به آن دسترسی نداشته باشد شش یا هفت روز از خونهای نشانهدار را حیض قرار میدهد (و بنا بر احتیاط این مقدار را از اول خونهای نشانهدار قرار میدهد) و در هر دو صورت خونهای بعد را استحاضه قرار میدهد. البته در تمام صورتهای این مسأله مستحب است تا ده روز استظهار کند (چنانچه در مسأله 487 گذشت).
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی که قرض میدهد شرط کند که زیادتر از مقداری که میدهد بگیرد، مثلاً ده من گندم بدهد و شرط کند که یازده من بگیرد، یا ده هزار تومان بدهد و شرط کند که یازده هزار تومان بگیرد، ربا و حرام است، بلکه اگر قرار بگذارد که بدهکار کاری برای او انجام دهد باز هم ربا و حرام می‌باشد، ولی اگر بدون اینکه شرط کند، خود بدهکار زیادتر از آنچه قرض کرده پس بدهد اشکال ندارد بلکه مستحب است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که خمس یا زکات بدهکار است و نذر و کفّاره و مانند اینها هم بر او واجب است و قرض هم دارد، اگر بمیرد و مال او برای همه آنها کافی نباشد، چنانچه مالی که خمس و زکات آن واجب شده، از بین نرفته باشد، باید خمس یا زکات را بدهند و بقیّه مال او را به چیزهای دیگری که بر او واجب است قسمت کنند و اگر مالی که خمس و زکات آن واجب شده، از بین رفته باشد، باید مال او را به خمس و زکات و قرض و نذر و کفّاره و مانند اینها قسمت نمایند، مثلاً اگر چهار میلیون تومان خمس بر او واجب است و دو میلیون تومان هم به کسی بدهکار است و همه مال او سه میلیون تومان است، باید دو میلیون تومان بابت خمس و یک میلیون تومان به دین او بدهند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] سفته حقیقی را اگر کسی با دیگری به مبلغی کمتر معامله کند مثل این که سفته هزار تومانی را که سه ماه مدت دارد به نهصد تومان پول نقد معامله نماید و در حقیقت یک هزار تومان اسکناسی را که در ذمه بدهکار، طلب دارد، به نهصد تومان پول نقد می فروشد، این گونه معامله سفته اشکال ندارد (و آن را تنزیل سفته گویند) ولی معامله روی سفته دوستانه خالی از اشکال نیست، چون بدهی واقعی در آنجا وجود ندارد و راههایی که برای حل مشکل آن ذکر شده هیچ کدام خالی از اشکال نمی باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در شرط پنجم گذشت که تعیین سود به دو صورت صحیح است و صورت دوم آن بود که قرار بگذارند مقدار معینی از سود برای عامل باشد و بقیه برای مالک یا به عکس حال اگر اتّفاقاً آن مقدار سود پیش بینی شده، حاصل نشد و مثلاً با اینکه قرار گذاشته بودند ده هزار تومان از سود مربوط به عامل باشد و بقیه برای مالک، کل سود حاصله فقط ده هزار تومان یا کمتر شد، در این صورت تمام سود برای عامل است و به مالک سهمی نمی رسد و به عکس، اگر سهم مالک را معین و بیش از آن حاصل نشد در این صورت تمام سود مربوط به مالک می شود و عامل از سود محروم است و چیزی به او نمی رسد. ضمناً چنانچه برای هر یک مقداری معین شده و سود حاصله کمتر از مجموع شده سود حاصله به نسبت قرارداد توزیع می شود. (توضیح اینکه اگر قرار گذارند که مثلاً پنج هزار تومان از سود برای مالک و ده هزار تومان برای عامل باشد و بقیه هر چه بود بین آنها تنصیف شود و اتفاقاً کل سود از پانزده هزار تومان کمتر شد در این صورت به نسبت 5 و 10 توزیع می شود).