سرقفلی
وجه دریافتى هر یک از مستأجر و مالک از دیگرى یا از شخصى سوم در ازای حق پیشه و کسب را سرقفلى گویند. از احکام سرقفلى در مسائل مستحدثه و نیز باب خمس سخن گفتهاند.
میّت مغازه ای دارد با بنای نازل، ولی چون درمحلّ مناسب است سرقفلی بالایی دارد. آیا زن او فقط از بنای مغازه ارث می برد یا در سرقفلی هم سهیم است؟
زن از اعیان، هر چند به لحاظ سرقفلی ارث می برد، همان طوری که از اجاره ارث می برد.
زن از اعیان، هر چند به لحاظ سرقفلی ارث می برد، همان طوری که از اجاره ارث می برد.
عنوان سوال:
میّت مغازه ای دارد با بنای نازل، ولی چون درمحلّ مناسب است سرقفلی بالایی دارد. آیا زن او فقط از بنای مغازه ارث می برد یا در سرقفلی هم سهیم است؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی سرقفلی مغازه ای را همراه با مبلغ معینی اجاره نموده اما مالک هر از چند وقت اجاره را بیشتر از مغازه های مجاور بالا می برد، در حال حاضر، آیا مستأجر می تواند سرقفلی مغازه را به فرد دیگر بفروشد و اگر مالک درصدی از چیزی که مستأجر به عنوان سرقفلی می گیرد را مطالبه نماید، چه وجهی خواهد داشت؟
- مغازه ی استیجاری، بدون پرداخت سرقفلی به ارث رسیده است. ورثه ی مستأجر وکیلی برای گرفتن سرقفلی از مالک به ناحق گرفتند و وکیل هم این کار را کرد و به زور آن را از مالک گرفت، ولی پس از آن یکی از ورثه از این کار پشیمان شد و سهم خودش را از سرقفلی نگرفت. وی چه وظیفه ای دارد؟
- ساختمان موروثه ای را می خواهند اجاره دهند، آیا زن میّت که از قیمت و مالیّت بنا ارث می برد، سهمی از این اجاره دارد یا می تواند مانع از اجاره شود؟
- اگر نطفه مردی را پس از فوت وی بگیرند و با تلقیح مصنوعی به رحم زن منتقل کنند، ولد متولّد شده آیا به مرد ملحق می شود؟ آیا از وی ارث می برد؟
- پدرم هنگام حیات، برای همسرش که زن پدرم باشد، طلا خریده است ولی نوشته ای در دست نیست که دلالت کند این طلا مال او است و شفاهی هم مطلبی نگفته است. آیا این طلا که در دست زن پدرم هست جزو ماترک می باشد و در صورت ترکه بودن، زن پدرم از آن ارث می برد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در مواردی که گرفتن سرقفلی مشروع است، آیا زن از آن ارث می برد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا زن می تواند در چیزی که از شوهرش ارث نمی برد (مانند زمین و بنای خانه) تصرّف کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا زوجه از سرقفلی املاک موقوفه ارث می برد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زن از کدام اموال شوهر ارث می برد و از چه چیزهایی ارث نمی برد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شوهر چه مقدار از زن ارث می برد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا زن، از آب قنات یا چاه ارث می برد؟
- [سایر] ارث زن در چه صورتی با مرد مساوی است؟ آیا در جامعه ای که زنان آن در صد بالایی از کارمندان را تشکیل دهند، ارث زن و مرد مساوی است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زن چه مقدار از شوهر ارث می برد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا همیشه مرد دو برابر زن ارث می برد؟
- [آیت الله خامنه ای] در چند مورد زن برابر مرد ارث می برد.
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد طلاق رجعی بدهد و آن زن قبل از اتمام عدّه بمیرد، شوهر از او ارث می برد، و نیز اگر شوهر قبل از اتمام عدّه زن بمیرد، زن از او ارث می برد، ولی اگر بعد از اتمام عدّه رجعی یا در عدّه طلاق بائن یکی از آنان بمیرد، دیگری از او ارث نمی برد.
- کسی که دو نسبت در او جمع شود از هر دو سبب ارث می برد، مثل این که کسی هم پسر عموی پدری باشد و هم پسر دایی مادری، یا کسی هم شوهر میت باشد و هم پسر عموی او، یا زنی هم عمه پدری میّت باشد و هم خاله مادری او، مگر آن که دو نسبت او در دو طبقه باشد، مثل این که هم برادر مادری باشد و هم پسر عمو که فقط ارث برادر بودن را می برد. ارث زن و شوهر
- اگر وارث میت فقط یک جد یا یک جده است، چه پدری باشد یا مادری، همه مال به او می رسد، و با بودن جدّ میّت، پدر جدّ او ارث نمی برد.
- اگر مردی در حال مرض با زنی ازدواج دائم نماید و در آن مرض بمیرد و نزدیکی هم نکرده باشد، زن از آن مرد ارث نمی برد و حق مهر هم ندارد، و اگر نزدیکی کرده باشد و یا از آن مرض خوب شده و به غیر آن مرض از دنیا رفته باشد آن زن هم از او ارث می برد و هم حق مهر دارد، و اگر زنی که شوهرش با او نزدیکی نکرده در زمان مریضی شوهر از دنیا رفت شوهر از آن زن ارث نمی برد و حق مهر هم برای زن نیست بنابر اظهر، اگرچه احتیاط مستحب در صلح است.
- اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد، چهار یک ( 41 ) مال او را زن، و بقیه را ورثه دیگر می برند، و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک ( 81 ) مال را زن، و بقیه را ورثه دیگر می برند. و زن از همه اموال منقول ارث می برد ولی از زمین و قیمت آن ارث نمی برد، چه زمین خانه مسکونی باشد یا زمین باغ و زراعت و غیر آن، و از قیمت هوایی مثل بنا و درخت ارث می برد، و بنابر اظهر با رضایت وارثان از خود هوائی هم می تواند ارث ببرد، و بنابر اظهر در آنچه که گفته شد فرق ندارد، زن از این شوهر اولاد داشته باشد یا نه، اگرچه احتیاط در مورد زن بچه دار در ارث بردن از زمین، خوب است.
- اگر میت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او، اگرچه دختر باشد، سهم پسر میت را می برد و نوه دختری او، اگرچه پسر باشد، سهم دختر میت را می برد؛ مثلاً اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر می دهند. ارث طبقه دوم
- کسانی که به واسطه خویشی ارث می برند سه دسته یا طبقه هستند: طبقه اول: پدر و مادر و اولاد میّت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد، هرچه پایین آیند، که هر کدام آنان که به میّت نزدیکتر است ارث می برد بدین معنی که مثلاً اگر نوه میّت هست نتیجه او ارث نمی برد. و تا یک نفر از این طبقه هست طبقه دوم ارث نمی برند، مگر این که کسی که از طبقه اول وجود دارد، شرعا از ارث ممنوع شود، که در این صورت نوبت به طبقه دوم می رسد. طبقه دوم: جدّ، یعنی پدر بزرگ و پدر او، هرچه بالا رود، و جدّه، یعنی مادربزرگ و مادر او، هر چه بالا رود، پدری باشد یا مادری؛ و خواهر و برادر، و با نبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان، هرکدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد که معنای آن در طبقه اول گفته شد. و تا یک نفر از این طبقه هست طبقه سوم ارث نمی برند. طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله، هرچه بالا روند، و اولاد آنان هرچه پایین آیند، و تا یک نفر از عموها، عمه ها، دایی ها و خاله های میت زنده اند، اولاد آنان ارث نمی برند، ولی اگر میت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد، و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد. اگر میت وارثی از قبیل پسر یا دختر عمو، یا پسر یا دختر عمه، یا پسر یا دختر دایی، یا پسر یا دختر خاله که از طرف پدر و مادر هستند و از طرف دیگر عمو یا عمه یا دایی یا خاله از طرف پدر یا فقط مادر دارد، احتیاط در این است که دو طبقه با هم صلح نمایند.
- اگر شوهر در حال مرض عیالش را طلاق دهد، اگرچه طلاق بائن باشد، و قبل از گذشتن دوازده ماه هلالی بمیرد، زن با دو شرط از او ارث می برد: اول آن که در این مدت شوهر دیگر نکرده باشد. دوم آن که شوهر در ادامه همان مرضی که در آن مرض زن را طلاق داده، به واسطه آن مرض یا به جهت دیگری بمیرد، پس اگر از آن مرض خوب شود و به جهت دیگری از دنیا برود، زن از او ارث نمی برد.
- اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری، و برادر و خواهر پدری، و برادر و خواهر مادری داشته باشد، برادر و خواهر پدری ارث نمی برد و مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان تقسیم می کنند و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند و هر برادری دو برابر خواهر می برد.
- اگر وارث میت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که بعدا گفته می شود می برد و خواهر و برادر به طوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را می برند، و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر و برادر و شوهر او باشد، شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر به طوری که در مسائل قبل گفته شد ارث خود را می برند، ولی ارث بردن زن یا شوهر موجب نمی شود که از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم شود اما از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود مثلاً اگر وارث میت شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری او باشد، نصف مال به شوهر می رسد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدر و مادری است، پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] مسلمان از کافر ارث می برد. ولی کافر اگرچه پدر یا پسر میت باشد، از او ارث نمی برد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مسلمان از کافر ارث می برد؛ ولی کافر اگرچه پدر یا پسر میت مسلمان باشد از او ارث نمی برد.
- [امام خمینی] مسلمان از کافر ارث می برد، ولی کافر اگر چه پدر یا پسر میت باشد، ازاو ارث نمی برد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مسلمان از کافر ارث می برد، ولی کافر اگر چه پدر یا پسر میت باشد از مسلمان ارث نمی برد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در کلیه مسائل سابق که سهم الارث زن بیان شد: الف: زن از اموال منقول شوهر ارث می برد. ب: زن از قیمت تاسیسات و ساختمان و درختان ارث می برد ولی از عین آنها ارث نمی برد. ج: زن از زمین های شوهر خود به طور کلی (نه از اصل ونه از قیمت) ارث نمی برد.
- [آیت الله وحید خراسانی] مسلمان از کافر ارث می برد ولی کافر اگر چه پدر یا پسر میت مسلمان باشد از او ارث نمی برد
- [آیت الله وحید خراسانی] در مذهب عامه زن میت از تمام انچه از میت مانده از نقود و متاع و اراضی و بساتین و غیر اینها ارث می برد ولی در مذهب امامیه زن از زمین نه از عین ان و نه از قیمت ان ارث نمی برد بنابراین اگر میت از عامه وزن او شیعه باشد بنا به قاعده الزام زن شیعه از زمین ارث می برد انچه گذشت قسمتی از مسایلی است که بر مبنای قاعده الزام ذکر شده است موارد دیگری مانند وصیت برای وارث و عقد در حال احرام و شفعه به جوار و خیار شرط و خیار تصریه و غیر اینها مورد جریان قاعده الزام است
- [آیت الله سبحانی] اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد، طلاق رجعی بدهند و در بین عده بمیرد، شوهر از او ارث می برد. و نیز اگر شوهر در بین عده زن بمیرد، زن از او ارث می برد. ولی اگر بعداز گذشتن عده رجعی یا در عده طلاق بائن یکی از آنان بمیرد، دیگری از او ارث نمی برد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد، طلاق رجعی دهد و در بین عده بمیرد شوهر از او ارث می برد، همچنین اگر شوهر در بین عده زن بمیرد زن از او ارث می برد، ولی در عده طلاق بائن هرگاه یکی از آنان بمیرد دیگری از او ارث نمی برد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد ، طلاق رجعی بدهند و در بین عدّه بمیرد ، شوهر از او ارث می برد . و نیز اگر شوهر در بین عدّة زن بمیرد ، زن از او ارث می برد . ولی اگربعد از گذشتن عدّة رجعی یا در عدّة طلاق بائن یکی از آنان بمیرد ، دیگری از او ارث نمی برد