سرقفلی
وجه دریافتى هر یک از مستأجر و مالک از دیگرى یا از شخصى سوم در ازای حق پیشه و کسب را سرقفلى گویند. از احکام سرقفلى در مسائل مستحدثه و نیز باب خمس سخن گفتهاند.
در مواردی که گرفتن سرقفلی مشروع است، آیا زن از آن ارث می برد؟
بلی، زن در مواردی که گرفتن سرقفلی مشروع باشد از آن ارث می برد. چون در این موارد یا سرقفلی در مقابل اعیانی مغازه است یا به عنوان قرض در دست مالک مغازه است و در هر دو صورت جزء اموال منقول محسوب می شود ولی اگر بر فرض سرقفلی در مقابل زمین و اعیانی مغازه گرفته شود زن از آنچه در مقابل زمین است، ارث نمی برد.
بلی، زن در مواردی که گرفتن سرقفلی مشروع باشد از آن ارث می برد. چون در این موارد یا سرقفلی در مقابل اعیانی مغازه است یا به عنوان قرض در دست مالک مغازه است و در هر دو صورت جزء اموال منقول محسوب می شود ولی اگر بر فرض سرقفلی در مقابل زمین و اعیانی مغازه گرفته شود زن از آنچه در مقابل زمین است، ارث نمی برد.
پاسخ:
بلی، زن در مواردی که گرفتن سرقفلی مشروع باشد از آن ارث می برد. چون در این موارد یا سرقفلی در مقابل اعیانی مغازه است یا به عنوان قرض در دست مالک مغازه است و در هر دو صورت جزء اموال منقول محسوب می شود ولی اگر بر فرض سرقفلی در مقابل زمین و اعیانی مغازه گرفته شود زن از آنچه در مقابل زمین است، ارث نمی برد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- سرقفلی چیست؟ و آیا مشروع است یا خیر؟
- آیا زن از میوه درختهایی که از قیمت آن ارث می برد سهم می برد، یا خیر؟
- آیا زوجه از سهم آب کشاورزی ارث می برد؟
- آیا در تقسیم اموال میت مرد، زوجه او که مرده است ارث می برد؟
- اگر زنی فوت کند و شوهرش از او ارث ببرد، آیا در صورت فوت شوهر همسر دیگر او از این اموال ارث می برد؟
- مردی در حال بیماری زنی را به عقد خود در آورده است و قبل از دخول، با همان بیماری مرده است، آیا این زن از مرد ارث می برد؟
- شخصی با زنی ازدواج کرده است. بعد از مدتی زن مذکوره به تحریک مادرش سبب قتل شوهر خود را فراهم کرده است. یعنی با حیله و تزویر شوهر خود را به مکانی که قاتل در آنجا بوده است برده، ولی خود زن در قتل شوهر شرکت نکرده، آیا این زن از شوهر مقتول خود ارث و مهریه می برد یا خیر؟
- زن و شوهری در حین مسافرت با ماشین تصادف کردند که منجر به فوت هر دو گردید، ولی فوت زن تقریباً دو ساعت بعد از فوت شوهر رخ داده است و همچنین شوهر از این همسر متوفّی فرزندی ندارد بلکه از زن دیگر فرزند دارد. آیا شرعاً این همسر متوفّی از شوهر مرحوم خود ارث می برد؟
- مردی فوت کرده است و اموالی مثل باغ، ساختمان، زمین مزروعی و پول نقد از او باقی مانده است. ورثه او هنگام فوت چند پسر و دختر است با یک زن دائم که از این زن فرزندی ندارد. لطفاً بفرمایید سهم الارث هرکدام چه مقدار می باشد؟ و همسر وی از چه چیزهایی ارث می برد؟
- زوجه مقتول آیا از عین زمین یا ساختمان که به عنوان دیه و خون بها داده شده است، ارث می برد یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا زوجه از سرقفلی املاک موقوفه ارث می برد؟
- [آیت الله بهجت] میّت مغازه ای دارد با بنای نازل، ولی چون درمحلّ مناسب است سرقفلی بالایی دارد. آیا زن او فقط از بنای مغازه ارث می برد یا در سرقفلی هم سهیم است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زن از کدام اموال شوهر ارث می برد و از چه چیزهایی ارث نمی برد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شوهر چه مقدار از زن ارث می برد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا زن، از آب قنات یا چاه ارث می برد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زن چه مقدار از شوهر ارث می برد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا همیشه مرد دو برابر زن ارث می برد؟
- [آیت الله خامنه ای] در چند مورد زن برابر مرد ارث می برد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] چند نوع سرقفلی وجود دارد و کدام نوع آن مشروع است؟ طریقه انتقال و قیمت گذاری آن چگونه است؟
- [آیت الله سبحانی] چرا زن از تمام دارایی های شوهر ارث نمی برد؟ فلسفه ی آن چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- همسر متوفی از طبقه دوم نیست ولی در کنار آنها ارث می برد همانطور که با طبقه اول ارث می برد.
- زنی که صیغه شده حق همخوابی ندارد و از شوهر ارث نمی برد، و شوهر هم از او ارث نمی برد.
- چاه و مجری آب قنات و آبی که به تدریج از قنات یا چاه خارج می شود هم حکم زمین را دارد و زن از آن ارث نمی برد. بلی از آبی که در هنگام فوت میت درچاه یا منشاء قنات وجود دارد مثل میوه درخت ارث می برد. زن از تمام تاسیسات و اجزاء ساختمان مثل کنتور آب و برق و گاز سیم کشی و لوله کشی و چیزهای که معمولا در خرید خانه همراه خانه معامله شده و عرفا جزء خانه محسوب می شود ارث می برد.
- اگر وارث همسر و چند عمو و عمه باشند همسر اگر شوهر باشد 21 و اگر زن باشد 41 ارث می برد و بقیه مال به ترتیبی که در مسائل قبل گفته شد بین عمو و عمه تقسیم می شود.
- در صورتی که زن وشوهر طلاق گرفته باشند: الف: اگر طلاق رجعی باشد و قبل از پایان عده زن یا شوهر بمیرند دیگری ازاو ارث می برد. ب: اگر طلاق بائن باشد از همدیگر ارث نمیبرند و لو هنوز عده تمام نشده باشد ج: اگر شوهر در حال بیماری زن خود را طلاق دهد وقبل از گذشتن دوازده ماه قمری بمیردزن از او با سه شرط زیر ارث میبرد: ج 1: هنوز ازدواج نکرده باشد. ج 2: شوهر زن را بدون در خواست او طلاق داده باشد. ج 3: شوهر بر اثر همان بیماری مرده باشد.
- وارث میت فقط عموی پدری میت و پسر عموی پدر و مادری میت باشند ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری میت ارث نمی برد و این تنها مورد استثناء از قاعده کلی است که در مساله قبل بیان شد البته این در موردی است که میت عموی پدر و مادری یا عموی مادری یا دایی یا عمه نداشته باشد. ارث زن وشوهر
- اگر زن طلاق خلع بگیرد یا مرد بر اثر دیگری غیر از بیماری مذکور بمیرد زن از او ارث نمیبرد. مسائل متفرقه ارث
- زن و شوهر در صورتی که ازدواجشان به هر علتی باطل باشد ولو آنها ندانند از همدیگر ارث نمیبرند الف: اگر انسان در مرضی که احتمال مرگ او میرود ازدواج کند و با آن زن نزدیکی نکند تا از دنیا برود این ازدواج باطل است و زن از مرد ارث نمیبرد همانطور که استحقاق مهریه را هم ندارد ب: اگر انسان با یکی از زنهایی که ازدواج با آنها باطل است ازدواج کند ویکی از آنها بمیرد از همدیگر ارث نمیبرند هر چند در صورت جهل به مسئله استحقاق مهر المثل داردو میتواند آنرا مطالبه کند ج: اگر زنی که مریض است با مردازدواج کند ازدواج صحیح است ولو قبل از همبستر شدن زن بواسطه آن مرض بمیرد شوهر از او ارث می برد.
- اگر وارث میت همسر و چند عمو و عمه باشند: همسر اگر شوهر باشد 21 و اگر زن باشد 41 ارث می برد و عمو و عمه مادری اگر یکی باشد 61 و اگر چند نفر باشند 31 بقیه مال را ارث می برند و 32 بقیه مال به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری طبق مسأله قبل تقسیم می شود. دایی وخاله
- زن از قیمت اموال غیر منقول در حال فوت متوفی ارث میبرد بنابر این اگر بعد از فوت میت اموال افزایش قیمت داشت زن از قیمت افزوده شده ارث نمیبرد همانطور که از سایر نماءات و منافع ان ارث نمیبرد البته در صورت افزایش قیمت مصالحه با زن میت بسیار پسندیده است خصوصا اگر ندادن قیمت به جهت تاخیر ورثه صورت گرفته باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد، طلاق رجعی دهد و در بین عده بمیرد شوهر از او ارث می برد، همچنین اگر شوهر در بین عده زن بمیرد زن از او ارث می برد، ولی در عده طلاق بائن هرگاه یکی از آنان بمیرد دیگری از او ارث نمی برد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد ، طلاق رجعی بدهند و در بین عدّه بمیرد ، شوهر از او ارث می برد . و نیز اگر شوهر در بین عدّة زن بمیرد ، زن از او ارث می برد . ولی اگربعد از گذشتن عدّة رجعی یا در عدّة طلاق بائن یکی از آنان بمیرد ، دیگری از او ارث نمی برد
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گذشت طلاق رجعی بدهند و در بین عده بمیرد شوهر از او ارث می برد و نیز اگر شوهر در بین ان عده بمیرد زن از او ارث می برد ولی اگر بعد از گذشتن عده یا در عده طلاق باین یکی از انان بمیرد دیگری از او ارث نمی برد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد؛ طلاق رجعی بدهند و در بین عده بمیرد؛ شوهر از او ارث می برد. و نیز اگر شوهر در بین آن عده بمیرد؛ زن از او ارث می برد. ولی اگر بعد از گذشتن عده یا در عده طلاق بائن؛ یکی از آنان بمیرد؛ دیگری از او ارث نمی برد.
- [آیت الله سبحانی] اگر زن بخواهد در چیزی که از آن ارث نمی برد -مانند خانه مسکونی یا هوایی که از عین آن ارث نمی برد و از قیمت آن ارث می برد) تصرف کند، باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد. ونیز ورثه تا سهم زن را نداده اند; نباید در چیزهائی که زن از عین و یا قیمت آنها ارث می برد، بدون اجازه او تصرف کنند. و چنانچه پیش از دادن سهم زن، اینها را بفروشند، در صورتی که زن معامله را اجازه دهد، صحیح وگرنه نسبت به سهم او باطل است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] زن از تمام اموال منقول شوهر ارث می برد، ولی از زمین و قیمت آن ارث نمی برد، خواه زمین خانه باشد یا باغ، یا زمین زراعتی و مانند آن و نیز از خود هوایی ساختمان ارث نمی برد، مثل بنا و درخت، اما باید هوایی را قیمت کنند و از قیمت آن سهم ارث او را بدهند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد ، چهار یک مال او را زن و بقیّه را ورثه دیگر می برند و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد ، هست یک مال را زن و بقیّه را ورثه دیگر می برند ، و زن از همه اموال منقول ارث می برد ولی از زمین و قیمت آن ارث نمی برد چه زمین خانة مسکونی چه زمین باغ و زراعت و زمینهای دیگر و نیز از خودِ هوائی ارث نمی برد ، مثل بنا و درخت و فقط از قیمت هوائی ارث می برد .
- [آیت الله بهجت] اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد طلاق رجعی بدهد و آن زن قبل از اتمام عدّه بمیرد، شوهر از او ارث می برد، و نیز اگر شوهر قبل از اتمام عدّه زن بمیرد، زن از او ارث می برد، ولی اگر بعد از اتمام عدّه رجعی یا در عدّه طلاق بائن یکی از آنان بمیرد، دیگری از او ارث نمی برد.
- [آیت الله سبحانی] اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد، چهار یک مال او را زن دائمی و بقیه را ورثه دیگر می برند. و اگر از آن زن و زن دیگری اولاد داشته باشد، هشت یک اموال منقول را زن، و بقیّه را ورثه دیگر می برند. و امّا غیر منقول از زمین مسکونی و قیمت آن ارث نمی برد و نیز از خود هوائی مثل ساختمان و درخت ارث نمی برد بلکه از قیمت آن ارث می برد، همچنان که از زمین باغ و زراعت ارث می برد.
- [آیت الله نوری همدانی] مسلمان از کافر ارث می برد ، ولی کافر اگر چه پدر یا پسر میّت باشد از او ارث نمی برد .