شیرینی
شیرینى از چهار مزه اصلى، مانند شکر و بعضى ميوهها می‌باشد و از آن به مناسبت در بابهاى صلات، صوم و تجارت نام بردهاند.
آیا در مزایده‌ها و مناقصه‌ها گرفتن رشوه توسط بعضی از مسئولین و دادن رشوه توسط شرکت کنندگان تحت عنوان عیدی و شیرینی و... چه حکمی دارد؟
اگر عملی انجام داده و زحمت کشیده و در برابر آن چیزی بگیرد حلال است و این رشوه نیست و اگر پول گرفتن برای از بین بردن حق باشد رشوه است و حرام است.
اگر عملی انجام داده و زحمت کشیده و در برابر آن چیزی بگیرد حلال است و این رشوه نیست و اگر پول گرفتن برای از بین بردن حق باشد رشوه است و حرام است.
عنوان سوال:
آیا در مزایده‌ها و مناقصه‌ها گرفتن رشوه توسط بعضی از مسئولین و دادن رشوه توسط شرکت کنندگان تحت عنوان عیدی و شیرینی و... چه حکمی دارد؟
پاسخ:
اگر عملی انجام داده و زحمت کشیده و در برابر آن چیزی بگیرد حلال است و این رشوه نیست و اگر پول گرفتن برای از بین بردن حق باشد رشوه است و حرام است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اخیراً مشاهده میشود که مسابقات مختلفی انجام میگیرد که شرط شرکت در این مسابقه پرداخت مبلغی معین به همه پاسخهای صحیح مسابقه می‌باشد که البته به ادعای برگزار کنندگان این مسابقات جوایزی نیز از همین مبالغ جمع آوری شده به تعداد محدودی به قید قرعه میدهند و اضافه را به ادّعای خودشان به مصرف آن مرکز یا امور خیریه میرسانند؟
- آیا برای مسئولین مدارس جایز می‌باشد فطریه کسانی را که مایل هستند جمع آوری و به خانوادههای دانش آموزانی که شرعاً مستحق میباشند، برسانند؟
- اگر کسی که شرایط بازنشتگی را ندارد با پارتی و یا رشوه دادن حقوق بازنشستگی بگیرد با توجه به اینکه هیچ کاری در قبال آن انجام نمیدهد حقوق آن چه حکمی دارد؟
- اینجانب کارمند یکی از بانکها هستم، در سالهای قبل از بعضی از مشتریان بانک، مبالغی وجه نقد (دویست هزار ریالی) یا شیئی مثل سکّه طلا(حداکثر یک سکه) در روزهای پایان سال، به اصطلاح شب عید، به عنوان عیدی قبول نمودهام، لذا با توجه به اینکه این عمل در بین همه مردم از قدیم الایام از کسبه و تجار گرفته تا کارمندان و علماء و روحانیون موسوم بوده و هست و با عنایت به اینکه اینجانب هرز درخواستی از شخصی ننموده بلکه خود آنها به اصرار به من هدیه و هبه نمودهاند و آنها هم هیچگاه درخواستی جهت امری از من نداشتهاند، خواهشمند است نظر شرعی خود را مرقوم فرمایید که آیا مصداق رشوه بوده یا خیر؟
- خروج معتکف جهت شرکت در نماز جماعت چه حکمی دارد؟
- آیا جایز است معتکف برای شرکت در درسهای حوزه از مسجد خارج شود؟
- آیا جایز است معتکف برای شرکت در درسهای حوزه از مسجد خارج شود؟
- پزشکی یقین دارد که عمل جراحی روی بیمار تأثیری در زنده ماندن او ندارد طوری که بیمار چه عمل شود یا نشود بیش از مدت کوتاهی زنده نخواهد ماند. آیا جایز است بنا به اصرار همراهان بیمار یا مسئولین بیمارستان اقدام به جراحی نماید یا خیر؟
- غالبا پزشکان و بعضی از مسئولین برای منشی گری از دختران و زنانی استفاده می کنند که با بدترین وضع حجاب در انظار عموم ظاهر می شوند بفرمایید وظیفه مومنین که احتیاج به پزشک یا مسئول دارند و حتما برای کارشان باید با این خانمها برخورد کنند چیست ؟
- گرفتن جوائز بانکها در دو صورت (افتتاح حساب مشروط به شرکت در قرعه کشی، و بدون شرط) چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] اگر برای برگزاری یک دوره مسابقه، از شرکت کنندگان پول (حق شرکت یا ثبت نام) دریافت شود و قرار باشد که از محل همان دریافت ها جوایزی به شرکت کنندگان برتر داده شود، با توجه به اینکه هدف شرکت کنندگان به دست آوردن آن جایزه است، آیا این رویه شرعاً ایراد دارد یا خیر؟ یعنی مصداق شرط بندی پیدا خواهد کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] برای شرکت در مزایده، از شرکت کنندگان در این مزایده مبلغی دریافت می شود. این کار چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا می توان برای بدست آوردن هزینه مسجد و مراکز فرهنگی، مسابقات فرهنگی ترتیب داد و مقداری از وجوه اهدایی شرکت کنندگان را صرف مسجد یا مرکز فرهنگی و مقداری را صرف پرداخت جوایز به شرکت کنندگان ممتاز کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر ولی با پس انداز و عیدی فرزند در صندوق های قرض الحسنه شرکت کند وامی که دریافت می کند چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] شرکت در مسابقات فرهنگی یا غیر فرهنگی برای اینکه جایزه بگیریم و از طرفی از شرکت کنندگان پولی هم می گیرند چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] 1. اگر برای انجام مسابقه شرکت کنندگان ورودیه پرداخت کنند و از همان ورودی بخشی از هزینه جایزه تأمین شود، این کار چه حکمی دارد؟ 2. اگر با آن پول به همه شرکت کنندگان چیزی اهداء شود ولی به برنده جایزه بیشتری بدهند چطور؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا جایز است مدیران یا مسئولین شرکت، درآمدهای حاصل از آن را بدون کسب اجازه از صاحبان سهام در امور خیریه مصرف کنند؟
- [سایر] فرق سطح و پایه چیست و از چه سطح یا پایه ای میتوان معمم شد؟ آیا شرکت کنندگان در طرح سفیران هدایت هم معمم میشوند؟
- [آیت الله خامنه ای] رقص در مجالس زنانه بدون آهنگ موسیقی حرام است یا حلال؟ و در صورتی که حرام باشد، آیا ترک مجلس بر شرکت کنندگان واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا نمایش فیلم های سینمایی که توسط وزارت ارشاد اسلامی ایران توزیع می شود، در مسجد برای شرکت کنندگان در جلسات قرآنی، اشکال شرعی دارد یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسانی که به واسطه عقد شرکت با هم شریک می شوند ، باید مکلّف و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار شرکت کنند و نیز باید بتوانند در مال خود تصّرف نمایند ، پس آدم سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می کند ، اگر حاکم شرع او را از تصرّف در اموالش جلوگیری کرده باشد یا در حال بلوغ سفیه باشد ، اگر شرکت کند صحیح نیست .
- شریکی که با سرمایة شرکت معامله می کند اگر بگوید سرمایه تلف شده و پیش حاکم شرع قَسَم بخورد ، باید حرف او را قبول کرد .
- اگر در عقد شرکت شرط کنند کسی که کار می کند ، یا بیشتر از شریک دیگر کار می کند بیشتر منفعت ببرد باید آنچه را شرط کرده اند عمل کنند ولی اگر شرط کنند کسی که کار نمی کند ، یا کمتر کار می کند بیشتر منفعت ببرد ، این شرط باطل است ولی شرکت آنان صحیح است ومنفعت بدست آمده به نسبت مال بین آنها تقسیم می شود. ( مسذله 2141 ) اگر قرار بگذارند که همة استفاده را یک نفر ببرد ، و یا تمام ضرر یا بیشتر آن را از یکی از آنان باشد شرکت صحیح است . ولی منفعت و ضرر بین آنها به نسبت مال تقسیم می شود .
- اگر با سرمایة شرکت معامله ای کنند ؛ بعد بفهمند شرکت باطل بوده ،چنانچه طوری باشد که اگر می دانستند شرکت درست نیست ، به تصررّف در مال یکدیگر راضی بودند ، معامله صحیح است و هر چه از آن معامله پیدا شود ، مال همة آنان است ، و اگر اینطور نباشد ، در صورتی که کسانی که به تصّرف دیگران راضی نبوده اند ، بگویند به آن معامله راضی هستیم ، معامله صحیح و گرنه باطل می باشد . و در هر صورت هر کدام آنان که برای شرکت کاری کرده است ، اگر به قصد مجاّنی کار نکرده باشد ؛ می تواند مزد زحمتهای خود را به اندازة معمول از شریکهای دیگر بگیرند و سود آن به نسبت سرمایه تقسیم می شود . بلی در صورتی که معامله فضولی بوده مزد ندارد ، هر چند صاحب مال معامله را امضاء نماید .
- اگر ملکی را وقف کنند که عیدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و به کسی که در آن مسجد اذان می گوید بدهند در صورتی که بدانند که برای هر یک چه مقدار معیّن کرده ، باید همانطور مصرف کنند . و اگر یقین نداشته باشند ، باید اوّل مسجد را تعمیر کنند و اگر چیزی زیاد آمد بین امام جماعت و کسی که اذان می گوید بطور مساوی قسمت نمایند و بهتر آن است که این دو نفر در تقسیم با یکدیگر صلح کنند .
- شریکی که با سرمایة شرکت معامله می کند اگر زیاده روی ننماید و در نگهداری سرمایه کوتاهی نکند و اتفاقاً مقداری ازآن یا تمام آن تلف شود ، ضامن نیست .
- اگر یکی از شریکها بمیرد ، یا دیوانه، یا بیهوش شود یا سفیه شود و حاکم شرع او را از تصّرف در اموالش جلوگیری کند شریکهای دیگر نمی توانند در مال شرکت تصّرف کنند .
- اگر شریک ، چیزی را نسیه برای خود بخرد ، نفع و ضررش مال خود او است ولی اگر برای شرکت بخرد و شریک دیگر بگوید به آن معامله راضی هستم ، نفع و ضررش مال هر دوی آنان است .
- اگر چند نفر در مزدی که از کار خودشان می گیرند با یکدیگر شریک باشند ، مثلا دلاّله که قرار می گذارند هر قدر مزد گرفتند روی هم بگذارند و بعداً با هم قسمت کنند شرکت آنان صحیح نیست و هر یک از آنان مزد کار خود را مالک است .
- شریکی که با سرمایة شرکت معامله می کند ؛ اگر بر خلاف قراردادی که با او کرده اند خرید و فروش کند معامله نسبت به حصّة شریک فضولی است اگر اجازه نکند می تواند عین مالش را و در صورت تلف عین ، عوض مالش را از شریک خود بگیرد و همچنین است اگر بر خلاف معمول و متعارف معامله ای را انجام بدهد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] رشوه دادن و رشوه گرفتن حرام است و در آن فرقی نیست که از مسلمان بگیرد یا از غیر مسلمانی که مالش محترم باشد، و اگر رشوه بگیرند مالک آن نمیشوند و سود حاصله از آن نیز، مال مالک است.
- [آیت الله مظاهری] رشوه دادن و رشوهگرفتن از گناهان کبیره است و آن این است که در مقابل گرفتن چیزی، حقّی را باطل یا باطلی را حقّ کند ولی اگر برای گرفتن حقّ خود رشوه بدهد، دادن آن حرام نیست، امّا رشوه گرفتن اگر در کاری باشد که وظیفه اوست نظیر رشوه گرفتن کارمندان اداره در کار ارباب رجوع، حرام است.
- [آیت الله مظاهری] اگر شخص یا مؤسّسهای مسابقهای برگزار کند و برای این منظور به عنوان شرکت در مسابقه مبلغی به عنوان هبه از افراد دریافت نماید مانعی ندارد، چنانکه جوایزی که به شرکت کنندگان به قید قرعه میدهد هبه است و مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] از گناهانی که در حدّ کفر است، رشوهخواری است. پیامبر(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) در این زمینه فرمودند: (ایَّاکُمْ وَ الرِّشْوَة فَانَّها مَحْضُ الْکُفْرِ وَ لا یَشُمُّ صاحِبُ الرِّشْوَةِ ریحَ الْجَنَّة)[1] (پرهیز کنید از رشوه، چرا که کفر محض است و رشوه دهنده رایحه بهشت را نخواهد شنید.) معنای آن این است که چیزی بگیرد و حقّی را از بین ببرد یا ناحقّی را حقّ کند. و این رشوه مختصّ به قضاوت نیست، بلکه هر کس به ازای اثبات باطل یا نابودی حقّ چیزی بگیرد، رشوه و حرام است.
- [آیت الله مظاهری] اگر برای گرفتن حقّ خودش یا ترس از کارشکنی مجبور شود رشوه بدهد، جایز است، ولی برای گیرنده، حرام است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 13 هرگاه به مسئولین آنها وکالت داده شود که عقود شرعیه را در آن رعایت کنند، مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر برای تشویق و ترغیب در اثبات حقّی یا از بین بردن باطلی به کسی چیزی دهند، رشوه نیست و مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] توبه کسی که رشوه داده است فقط پشیمانی از گذشته و تصمیم بر ترک و عذر از خدای متعال است؛ ولی توبه کسی که رشوه خورده است، چون حقّالنّاس است، علاوه بر آنچه گفته شد، رد کردن آنچه تا بهحال گرفته است می‌باشد، ولی اگر قدرت بر آن نداشته باشد، باید تحصیل رضایت از رشوه دهنده بنماید، و اگر این هم ممکن نباشد، باید تصمیم بگیرد هر وقت قدرت پیدا کرد رد نماید یا رضایت او را تحصیل نماید. [1]. بحار الانوار، ج 104، ص 274، باب 7، ح 12. [2]. بحار الانوار، ج 104، ص 274، باب 7، ح 9.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . جعل قوانین خلاف شرع و اجبار مردم بر عمل به آن و کمک به اجرا کنندگان این قوانین، حرام است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مثلاً در یک خوشه غوره یک دانه یا دو دانه انگور باشد چنانچه به آبی که از آن خوشه گرفته می شود آبغوره بگویند و اثری از شیرینی در آن نباشد و بجوشد، پاک و خوردن آن حلال است.