نقلیه
بَقْلیّه (یا نَفلیّه)، نام گروهی از قرامطه که در سواد کوفه در نیمه اول سده چهارم هجری زندگی می‌کردند.
استفاده از وسائل نقلیه اداری در امورات شخصی افراد جایز است یا خیر؟ و اگر استفاده شد چه صورتی دارد؟
جایز نیست و لازم است تصرف بر اساس ضوابط حکومتی صورت بگیرد و در صورت تخلّف نیز باید توافق با مقامات مسئول انجام بگیرد.
جایز نیست و لازم است تصرف بر اساس ضوابط حکومتی صورت بگیرد و در صورت تخلّف نیز باید توافق با مقامات مسئول انجام بگیرد.
عنوان سوال:
استفاده از وسائل نقلیه اداری در امورات شخصی افراد جایز است یا خیر؟ و اگر استفاده شد چه صورتی دارد؟
پاسخ:
جایز نیست و لازم است تصرف بر اساس ضوابط حکومتی صورت بگیرد و در صورت تخلّف نیز باید توافق با مقامات مسئول انجام بگیرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا نشستن در کنار نامحرم در تاکسی و دیگر وسائل نقلیه عمومی جایز است ؟ ( در صورتی که تماس بین این دو از روی لباس باشد )
- آیا به وسیله نقلیه که هم کارهای شخصی خود را انجام میدهد و هم با آن کار میکند، خمس تعلّق میگیرد؟
- ب: معیار تهیّه وسایل و ملزومات چیست؟ معیار را (نوعی یا شخصی) قرار دهیم؟
- در بعضی از ادارات و یا مؤسسات دولتی از مستخدمین در جهت استفاده شخصی مانند خرید نان منزل و یا شستن اتومبیل و غیره استفاده مینمایند (البته در ساعات اداری) آیا موجب اشکال است یا خیر؟
- مشاهده می شود در نیروهای مسلح ، عده ای از عناصر کادر ساعات اداری و غیر اداری از سربازان وظیفه جهت امور شخصی خود استفاده می نمایند ، خواهشمند است نظر مبارک خویش را در این خصوص بیان فرمایید ، آیا پرسنل کادر در قبال استفاده از پرسنل وظیفه در ساعات غیر داری ( مانند نقاشی ساختمان و ... ) بایستی هزینه ای را به دولت یا شخص کننده کار بپردازد ؟
- شخصی زمینی را وقف مسجد نموده است و اهالی محل آن زمین را بنا نموده و از درآمد آن بنا مخارج مسجد از قبیل خادم و امام جماعت و... را اداره مینمایند، بیان فرمائید آیا از درآمد این بنا برای امورات فرهنگی و اعیاد و وفیات و اردوهای زیارتی، کلاسهای تابستانی که در مسجد برگزار میشود میتوان مصرف نمود؟
- نماز خواندن بر جنازه شخصی که اقدام به خودکشی کرده چه صورتی دارد؟
- اگر کسی فاضلاب شخصی خود را به آب مورد استفاده عمومی باز کرده باشد چه صورتی دارد ؟
- احداث ساختمان شخصی، ساختمان عام المنفعه از قبیل بهداری و مدرسه و غیره در قبرستان جایز است یا خیر؟
- آیا آواز خواندن زوجه برای زوج خود در صورتی که منجر به غناء شود جایز است یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] استفاده از تلفن ادارات و نهادها با پرداخت هزینه آن و یا استفاده از وسایل نقلیّه در ساعات غیر اداری جهت انجام کارهای شخصی از قبیل عیادت مریض و تشییع جنازه و یا سخنرانی در مجالس وعظ و سوگواری، توسّط آقایان روحانیون محترم سیاسی عقیدتی (با این که روغن و بنزین و استهلاک اتومبیل را خودشان از جیب خود تأمین می نمایند) چگونه است؟
- [آیت الله سیستانی] در برخی اتوبوس ها و دیگر وسایل نقلیه نوشته می شود "استعمال دخانیات ممنوع است" آیا سیگار کشیدن در چنین اماکنی جایز است؟
- [آیت الله بهجت] گرفتن خسارت در تصادفات وسایل نقلیه، از فرد خاطی که مقرّرات راهنمایی و رانندگی را رعایت نکرده و موجب تصادف گردیده جایز است یا نه؟
- [سایر] بر اساس آیه 8 سوره نحل وسائل نقلیه در قرآن کدام ها هستند؟
- [آیت الله مظاهری] آیا زمین، پاک کننده لاستیک وسائل نقلیه مانند اتومبیل، ویلچر و... میباشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] افراد اداری که ساعت اداری را رعایت نمیکنند و دیر میآیند از نظر شرعی چه حکمی دارند؟
- [سایر] تنها بودن زن و مرد نامحرم در برخی مکانهای عمومی (مانند کتابخانهها و وسایل نقلیه) چه حکمی دارد؟
- [سایر] گاهی در وسایل نقلیه به جهت نشستن مرد کنار زن، بدنشان به یکدیگر برخورد میکند، در اینجا تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا زمین، کف چرخ های وسایل نقلیه مانند ویلچر را پاک می کند؟ نوک عصا را چه طور؟
- [آیت الله بهجت] آیا نشستن نامحرم در کنار هم در مجالس میهمانی، سر سفره غذا، وسایل نقلیه عمومی و... اشکال ندارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- تصرف در ملک میتی که خمس یا زکات بدهکار است ، حرام و نماز در آن باطل است ، ولی اگر بدهی او را بدهند یا ضامن شوند که ادا نمایند به نحوی که از عهدة میت ساقط شود جائز است و اگر عین مالی که خمس یا زکوت به آن تعلق گرفته معلوم باشد ، فقط تصرف و نماز در آن عین قبل از اداء جائز نیست ولی تصرف و نماز در غیر آن با رضایت ورثه یا ولی آنها در صورتی که صغیر باشند ، اشکال ندارد .
- زن مسلمان نمی تواند به عقد کافر در آید ، مرد مسلمان هم نمی تواند با زنهای کافره غیر اهل کتاب ازدواج نماید ، ولی متعه کردن زن اهل کتاب مانند یهود و نصاری مانعی ندارد ، بلکه ازدواج آنها به طور دوام نیز بنابر اقوی جائز است ولی این احتیاط ترک نشود که در صورتی اقدام به ازدواج به طور دوام به آنها بکند که متمّکن از ازدواج با زن مسلمان نباشد .
- اگر چیزی را که غصب کرده از بین برود ، در صورتی که مثل گاو و گوسفند باشد که از جهت خصوصّیات شخصی قیمت آن در نظر عقلاء و اهل عرف با قیمت فرد دیگر ی فرق دارد باید قیمت آن را بدهد و چنانچه قیمت بازار آن فرف کرده باشد ، باید قیمت روزی را که ادا می کند و غرامت می پردازد بدهد و احتیاط مستحّب آن است که بالاترین قیمت را از روی غصب تا روزی که غرامت می پردازد حساب کند و رضایت همدیگر را بدست آورند .
- گوسفند یا حیوانات دیگر را اگر با کارخانه ها و مکینه هائی که اخیراً در بعض بلاد متعارف شده است ، ذبح کنند در صورتی که تمام شرائطی که برای سر بریدن از قبیل بریدن ( اَوْداجِ اَربَعه ) که مذکور گردید ( که علّت مرگ حیوان این باشد نه قطع تخاع به وسیله برق مثلاً ) و رو به قبله بودن حیوان به نحوی که ذکر شد و رو به قبله بودن ذابح و بردن نام خدا مراعات شود حلال است و گرنه آن حیوان حرام و نجس است . و گوشتهائی که در بازار مسلمانان فروش می رود و احتمال داده می شود که بطور شرعی ذبح شده باشد ، حلال و خرید و فروش آن جائز است .
- در صورتی که قبل از انجام مسمّای واجب در خطبه ( یعنی حدّاَقَلّی از واجبات خطبه ها که بتوان آنها را خطبه نامید ) عدّه ای از مأمومین متفرّق شوند وکمتر از –4 نفر- بماند وپس از مدّت کوتاهی برگردند ( بطوریکه عدد لازم –5نفر- کامل شود ) اگرامام در این فاصله سکوت کرده باشد ، پس ازمراجعت مأمومین باید از نقطه ای که خطبه ها را قطع نموده ، ادامه دهد ولی اگر ( با وجود تقلیل مأمومین از حدّ نصاب لازم ) خطبه را ادامه داده وجریان امر بصورتی بوده که افراد پراکنده صدای او را نشنیده اند ، باید پس از مراجعت آنها وتکمیل عددلازم ، آن قسمت را که در غیاب آنها خوانده ، اعاده کند . واگر زمان بازگشت مأمومین طولانی باشد بطوری که عرفاً به یک پارچگی خطبه لَطْمه بزندباید امام خطبه را اعاده کند . چنانچه اگربا ورود مأمومین جدید هم عدد لازم –5نفر – کامل بشود ، اعادة خطبه ضروری است .
- چند چیز برای روزه دار مکروه است و از آن جمله است . دوا ریختن به چشم و سرمه کشیدن در صورتی که مزه یا بوی آن به حلق نرسد ، انجام دادن هر کاری که مانند خون گرفتن و حمام رفتن باعث ضعف می شود جایز نیست ، بو کردن گیاه های معطر ، نشستن زن در آب ، استعمال شیاف، تر کردن لباسی که در بدن است ، کشیدن دندان و هر کاری که به واسطة آن از دهان خون بیاید ، مسواک کردن به چوب تر ، و نیز مکروه است انسان بدون قصد بیرون آمدن منی زن خود را ببوسد ، یا کاری کند که شهوت خود را به حرکت آورد . و اگر به قصد بیرون آمدن منی باشد ، روزة او باطل می شود . جاهائی که قضا و کفاره واجب است
- در چند مورد معامله باطل است : اوّل : خرید و فروش عین نجاست مثل بول و مُسکِرات ، ولی در صورتی که بشود از آن استفاده حلال ببرند مثل اینکه غائط را کُود نمایند یا خون را در معالجة بیماران مصرف کنند خرید و فروش آن جائز است. دوّم : خرید و فروش مال غصبی مگر آنکه صاحبش معامله را اجازه کند . سوّم : خرید و فروش چیزهائی که مال نیست مثل حیوانات درنده . چهارم : معامله چیزی که منافع معمولی آن حرام باشد ، مثل آلات قمار . پنجم : معامله ای که در آن ربا باشد و حرام است ، غَشّ د رمعامله یعنی فروختن جنسی که با چیز دیگر مخلوط است ، در صورتی که آن چیز معلوم نباشد و فروشنده هم به خریدار نگوید . مثل فروختن روغنی که آن را با پیه مخلوط کرده است و این عمل را غَشّمی گویند از پیغمبر اکرم ( صَلَّی الله عَلَیهِ وَ آلِهِ وَسَلَّمَ ) منقول است که فرمود : ( از ما نیست کسی که در معاملة با مسلمانان غَشّ کند یا به آنان ضرر بزند یا تقلّب و حیله نماید و هرکه با برادر مسلمان خود غَشّ کند ، خداوند برکت روزی او را می برد و راه معاش او را می بندد و او را به خودش واگذار می کند ) .
- در خطبة اوّل واجب است حَمْدِ الهی ، گرچه به هر لفظی که حمد الهی محسوب شود جائز است ، ولی احتیاط مستحبّ آن است که به لفظ جَلاله ( الله) باشد و احتیاط واجب آن است که پس از آن به ثنای الهی بپردازد و سپس به پیغمبر اسلام درود فرستد و واجب است مردم را به تقوی سفارش کند و یک سورة کوچک از قرآن را بخواند . و در خطبة دوّم نیز حمد و ثنای الهی ( به صورتی که ذکر شد ) و درود بر پیغمبر اسلام واجب است .و احتیاط واجب آن است که در این خطبه نیز به تقوی سفارش کند و سورة کوچکی از قرآن تلاوت نماید . و احتیاط مستحبّ و مُؤَکَّدْ آن است که در خطبة دوّم پس از درود بر پیغمبر ( صلّی الله علیه وآله ) به اَئِمَّة معصومین ( علیه السّلام ) نیز درود فرستد و برای مؤمنین استغفار کند . و بهتر است از خطبه های منسوب به امیر المؤمنین ( علیه السّلام ) یا آنچه از ائمه معصومین ( علیه السّلام ) وارد شده ، انتخاب کند .
- معاملة سلف شش شرط دارد : اوّل : خصوصیاتی را که قیمت جنس به واسطة آنها فرق می کند معیّن نمایند . ولی دقّت زیاد هم لازم نیست ، همین قدر که مردم بگویند خصوصیات آن معلوم شده کافی است ، پس معاملة سلف در نان و گوشت و پوست حیوان و مانند اینها در صورتی که نشود خصوصّیاتشان را بطوری معّین کنند که برای مشتری مجهول نباشد و معامله غَرَری باشد ، باطل است . دوّم : پیش از انکه خریدار وفروشنده از هم جدا شوند ، خریدارتمام قیمت را به فروشنده بدهد ،یا به مقدار پول ان از فروشنده طلبکار باشد که در این صورت بهتر آن است که فروشنده پول جنس را به ذمّه مشتری قرار دهد پس از آن مشتری طلبی را که فروشنده دارد بابت پول جنسی که به ذمّه او است حساب کند وچنانچه مقداری از قیمت ان را بدهد اگر چه معامله به آن مقدار صحیح است ، ولی فروشنده میتواند معاملة همان مقدار را به هم بزند . سوّم :مدّت را کاملاً معین کنند ،ولی اگر مثلاً بگوید تا اوّل خرمن جنس را تحویل می دهم چون مدّت کاملاً معلوم نشده معامله باطل است .چهارم : وقتی را برای تحویل جنس معیّن کنند که در آن وقت ،به قدری از آن جنس وجود داشته باشد که اطمینان داشته باشند که نایاب نخواهد بود . پنجم : بنابر احتیاط واجب جای تحویل جنس را معیّن نماید ، ولی اگر از حرفهای آنان جای آن معلوم باشد ؛ لازم نیست اسم آنجا را ببرند . ششم : وزن یا پیمانة آن را معّین کنند وجنسی را هم که معمولاً با دیدن معامله می کنند اگر سلف بفروشند اشکال ندارد ، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو وتخم مرغ تفاوت افراد ان به قدری کم باشد که مردم به آن اهمیّت ندهند. احکام معاملة سلف
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] - خروج معتکف از مسجد برای آوردن وسایل مورد احتیاجش در فرضی که میتواند فرد غیر معتکفی را برای آوردن آن وسایل مأمور نماید، جایز نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 35 ذبح حیوانات با وسایل ماشینی در صورتی که شرایط شرعی آن مطابق آنچه در بحث ذبح حیوانات گفته شد انجام شود جایز است و چنان حیوانی پاک و حلال است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] سر بریدن حیوانات با وسایل ماشینی در صورتی که شرایط شرعی آن مطابق آنچه در بحث ذبح حیوانات گفته شد انجام شود جایز است و چنین حیوانی پاک و حلال است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مکان نمازگزار باید آرام و بدون حرکت باشد، لذا نماز در وسائل نقلیه ای که در حال حرکت باعث تکان خوردن و عدم آرامش انسان می شود باطل است. مگر در زمان ناچاری مثلاً تنگی وقت که در این صورت نیز باید تا جایی که می تواند شرایط نماز را رعایت کند و هنگام حرکت و تکان خوردن چیزی نخواند و هرگاه وسیله نقلیه تغییر مسیر داد خود را به سمت قبله بچرخاند.
- [آیت الله مظاهری] ترک مراوده بلکه قهر بدون دشمنی و کینهتوزی با افراد متجمّل در صورتی که احتمال سرایت آن حالت در خودش یا خانواده و اولاد او داده شود جایز است، ولی اگر بداند که سرایت نمیکند جایز نیست. [1]. مائده، 91.
- [آیت الله اردبیلی] قبرستانهایی که وقف بوده و در مسیر خیابان قرار میگیرند، از وقف بودن خارج نمیشوند و تصرّف و نیز خرید و فروش آنها جایز نیست، ولی عبور ومرور از آنها اگر هتک حرمت اموات نباشد اشکال ندارد و در صورتی که قبرستان ملک شخصی افراد باشد، هرگونه تصرّف در آن بستگی به رضایت صاحب ملک دارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اموالی که جزء هزینه اند دو بخش دارند : 1 .ابزار ماندنی یا هزینه غیر جاری ; مانند مسکن، وسیله نقلیه، وسایل خانه و زندگی که پس از استفاده از بین نمی روند و خمس ندارند . 2 .هزینه های جاری و غیر ماندنی ; مانند خوراکی ها، نوشیدنیها و دیگر هزینههای از میان رفتنی. از این وسایل هر چه در پایان سال بماند، باید خمس آن را پرداخت کرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بدن و لباس یا وسائل شخصی فرد مسلمانی نجس شود و او از ما جدا شود بعد از اینکه مجدّداً او را دیدیم لباس و بدن و وسائل او با شرایط زیر محکوم به طهارت است: 1 بداند که لباس یا بدن یا وسائل او نجس شده است. 2 استفاده از آن وسائل مشروط به طهارت باشد. 3 احتمال اینکه او بدن و لباس و وسائل را تطهیر کرده، وجود داشته باشد.
- [آیت الله بروجردی] مکان نمازگزار باید بی حرکت باشد و اگر به واسطهی تنگی وقت یا جهت دیگر ناچار باشد در جایی که حرکت دارد، مانند اتومبیل و کشتی و تِرن نماز بخواند، به قدری که ممکن است باید در حال حرکت چیزی نخواند و اگر آنها [این وسایل نقلیه] از قبله به طرف دیگر حرکت کنند، [ نماز گزار] به طرف قبله برگردد.
- [آیت الله اردبیلی] مسابقات (اسبدوانی) و (تیراندازی) همراه با شرطبندی مسابقه دهندگان جایز است و بعید نیست مسابقه با انواع ابزارها و وسایل جنگی روز مانند تفنگ، هواپیمای جنگی و تانک نیز با شرطبندی جایز باشد.