نفقه
نفقه، به مخارج ضروری مانند خوراک، پوشاک و مسکن گفته می‌شود که برای گذران زندگی مورد نیاز است. ازدواج، خویشاوندی و ملکیت از اسباب وجوب آن هستند.[۱]
آیا مرد می‌تواند از نفقه فرار کند؟ برای ازدواج‌های بعدی چطور؟
معنای فرار کند روشن نیست، نفقه در مواردی ثابت و در مواردی ساقط است: اگر عقد دائمی بوده و در برابر شوهر خود تمکین دارد نفقه ثابت و اگر ناشزه باشد ساقط است در عقد انقطاعی نیز اگر شرط کرده باشند که زوج نفقه همسر انقطاعی خود را بدهد لازم است که اداء نماید.
معنای فرار کند روشن نیست، نفقه در مواردی ثابت و در مواردی ساقط است: اگر عقد دائمی بوده و در برابر شوهر خود تمکین دارد نفقه ثابت و اگر ناشزه باشد ساقط است در عقد انقطاعی نیز اگر شرط کرده باشند که زوج نفقه همسر انقطاعی خود را بدهد لازم است که اداء نماید.
پاسخ:
معنای فرار کند روشن نیست، نفقه در مواردی ثابت و در مواردی ساقط است: اگر عقد دائمی بوده و در برابر شوهر خود تمکین دارد نفقه ثابت و اگر ناشزه باشد ساقط است در عقد انقطاعی نیز اگر شرط کرده باشند که زوج نفقه همسر انقطاعی خود را بدهد لازم است که اداء نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا انسان می‌تواند در ماه مبارک رمضان برای فرار از روزه عمداً مسافرت کند؟
- مرد در برابر زن ناشزه و ناسازگار چه تکلیفی دارد که باید انجام دهد؟ آی حق و حقوقی گردن مرد دارد یا خیر؟ زنی که در فرمان و اطعات مرد نباشد نفقه و کسوه به او تعلق میگیرد یا خیر؟ ناشزهای که سالها با مرد حرف نمیزند و دائماً قهر است طاعت و عبادت آن زن از چه قرار است و تکلیف مرد در مقابل این زن چیست؟ و مرد باید چه عملی انجام دهد که مسؤول نباشد؟
- آیا مرد می‌تواند کفش و دمپائی زن را بپوشد و همچنین بالعکس؟
- آیا نفقه همسری که اهل کتاب باشد واجب است؟
- نفقه پسر بر پدر تا چه موقع واجب است آیا حد مشخصی دارد ؟
- آیا پرداخت نفقه زوجهای که در عقد بستگی تمکین تامّ نمیکند بر زوج لازم است؟
- اگر در ضمن عقد، زوجه شرط کرده باشد که در صورت تحقق پارهای امور مثل اعتیاد شوهرش، زندانی شدن، عدم پرداخت نفقه و غیره، وی وکیل بلا عزل باشد تا خود را مطلقه نماید، در صورت تحقق هر یک از این امور، آیا زن بدون مراجعه به حاکم می‌تواند وکالتاً از طرف زوج، صیغه طلاق را جاری سازد.
- آیا با خرید و فروش صوری میتوان از ربا فرار کرد؟
- با در نظر گرفتن این که در شرع مقدّس اسلام اختیار طلاق در دست مرد است و نمیتوان با اجبار و اکراه، او را به طلاق دادن زنش وادار کرد، اگر مردی را بدون علل شرعی به طلاق دادن زنش مجبور کنند، آیا آن زن می‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند؟ اگر ازدواج کرد، فرزندان آن زن از مرد دوم چه حکم شرعی دارند؟
- اگر کسی با زنی عقد موقّت بسته است، آیا بعد از اتمام مدّت یا بخشش مدّت مقرّر، مرد می‌تواند با این زن عقد مجدّد ببندد در حالیکه زن در عدّه میباشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا در ازدواج موقت نفقه زن بر مرد واجب است؟
- [سایر] آیا در ازدواج موقّت، نفقه زن بر مرد واجب است؟
- [سایر] شبهه: علت طلاقها و ازدواج‌های متعدد امام حسن علیه السّلام چه بود؟
- [سایر] با توجه به پیامدهای منفی ازدواج‌های مدرن، چه شیوهای را برای ازدواج درست پیشنهاد میکنید؟
- [سایر] در قرآن برتری مرد به زن دادن نفقه است و مردی که نفقه نمیدهد حقوق و امتیازاتش را از دست نمیدهد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] مواقعی اتّفاق میافتد که مجرم زن است و مأمور زن هم نیست و اگر او را دستگیر نکنند ممکن است فرار کند آیا مأمور مرد می‌تواند آن را دستگیر نماید؟
- [سایر] چنانچه مردی نفقه همسرش را ندهد و یا از آن کم بگذارد، زن چگونه می‌تواند نفقه خود را از او استیفا نماید؟
- [سایر] اگر زن درآمد کافی داشته باشد، آیا شوهر می‌تواند از پرداخت نفقه به همسرش امتناع ورزد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] عدم تمکین زن، در صورت امتناع مرد از پرداخت نفقه، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] عدم تمکین زن، در صورت امتناع مرد از پرداخت نفقه، چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- حیوان حلال گوشت وحشی در صورتی با شکار کردن پاک و حلال می شود که بتواند فرار کند یا پرواز نماید بنابر این بچّة آهو که نمی تواند فرار کند و بچّة کبک که نمی تواند پرواز نماید ، با شکار کردن پاک و حلال نمی شود و اگر آهو و بچّه اش را که نمی تواند فرار کند ، با یک تیر شکار نمایند ، آهو حلال و بچّه اش حرام است .
- اگر ماموم یک مرد باشد ، مستحب است طرف راست امام بایستد و اگر زن باشد ، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده اش مساوی زانو یا قدم امام باشد و اگر یک مرد و یک زنیا یک مرد و چند زن باشند مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستد و اگر چند مرد یا چند زن باشند ، مستحب است پشت سر امام بایستد و اگر چند مرد و چند زن باشند ، مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستد .
- مرد نباید باقصد لذّت به بدن مرد دیگر نگاه کند و نگاه کردن زن هم به بدن زن دیگر با قصد لذّت حرام است .
- اگر زن در عقد با مرد شرط کند که او را از شهر بیرون نبرد و مرد هم قبول کند ؛ نباید زن را از آن شهر بیرون ببرد .
- بنابر احتیاط مستحب باید زن عقب تر از مرد بایستد و جای سجدة او از جای ایستادن مرد کمی عقب تر باشد .
- مرد برای زن و زن برای مرد می تواند اجیر شود و در بلند خواندن و آهسته خواندن نماز باید به تکلیف خود عمل نماید .
- اگر خود زن و مرد بخواهند صیغة عقد غیر دائم را بخوانند ، بعد از آنکه مدّت و مَهر را معیّن کردند ، چنانچه زن بگوید : زَوَجْتُکَ نَفْسی فٍی الْمُدَّهٍ الْمَعْلُومَهٍ عَلَی الْمَهْرٍ الْمَعْلُومٍ ، بعد بدون فاصله مرد بگوید قَبٍلْتُ صحیح است . و اگر دیگری را وکیل کنند و اوّل وکیل زن به وکیل مرد بگوید : مَتَّعْتُ مُوَکِلَّتی مُوَکِلَّکَ فِی الْمُدَّهِ الْمَعْلُومَهِ عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلُومِ ، پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید : قَبِلْتُ لِمُوَکِلی هکَذا صحیح میباشد . شرائط عقد :
- لباس مرد نماز گزار باید ابریشم خالص نباشد و همچنین بنابر احتیاط واجب چیزهائی مانند عرقچین و بند شلوار که به تنهایی ساتر عورتین نیستند در غیر نماز هم پوشبدن آن برای مرد حرام است .
- کسی که عمداً روزة خود را باطل کرده ، اگر بعد از ظهر مسافرت کند ، یا پیش از ظهر برای فرار از کفاره سفر نماید ، کفارة او ساقط نمی شود بلکه اگر قبل از ظهر مسافرتی برای او پیش آمد کند ، بنابر احتیاط کفاره بر او واجب است .
- اگر در بین یازده ماه طلا و نقره ای را که دارد با طلا یا نقره یا چیز دیگری عوض نماید یا آنها را آب کند ، زکوه بر او واجب نیست. ولی اگر برای فرار از دادن زکوه این کارها را بکند ؛ احتیاط مستحبّ آن است که زکوه را بدهد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] نفقه خود انسان بر نفقه زوجه مقدّم است و نفقه زوجه بر نفقه خویشانِ واجبالنّفقه مقدّم میباشد و در خویشان واجبالنّفقه نیز، نفقه فرد نزدیکتر بر فرد دورتر اولویّت دارد؛ مثلاً نفقه پدر بر نفقه جدّ یا نفقه اولاد بر نفقه اولادِ اولاد مقدّم میباشد.
- [آیت الله سیستانی] نمازهائی را که انسان با وضوی جبیرهای خوانده صحیح است ، و می‌تواند با آن وضو نمازهای بعدی را نیز بجا آورد .
- [آیت الله سیستانی] اگر زنی از شوهر سابقش دختری داشته باشد ، شوهر بعدی می‌تواند آن دختر را برای پسر خود که از این زن نیست عقد کند ، و نیز اگر دختری را برای پسر خود عقد کند ، می‌تواند با مادر او ازدواج نماید .
- [آیت الله مظاهری] وکالت عقد جایز است و هر یک از دو طرف می‌تواند آن را به هم بزند مگر اینکه در ضمن عقد لازمی، شرط شده باشد، مثلاً در ضمن عقد نکاح شرط کنند که زن وکیل باشد که اگر مرد نفقه نداد زن از طرف شوهر خود را طلاق دهد، که در این صورت شوهر حقّ ندارد او را عزل نماید.
- [آیت الله مظاهری] زن و مرد در ازدواج موقّت هیچ حقّی جز لذّت جنسی به یکدیگر پیدا نمیکنند، بنابراین زن بدون اجازه شوهر می‌تواند از خانه بیرون برود، و از شوهر ارث نمیبرد و شوهر هم از او ارث نمیبرد و نفقه هم ندارد گرچه آبستن شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند به عنوان نفقه همسر، به زن سیّده خود خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر زن سیّده به خاطر نداشتن شوهر یا ندادن نفقه از سوی شوهر، یا داشتن هزینههایی که پرداخت آن بر شوهر وی واجب نیست، فقیر باشد، می‌تواند برای تأمین نفقه خود یا هزینههایی که شوهر وی نمیپردازد، از شوهر خود یا دیگران خمس دریافت کند، البتّه شوهر نمیتواند خمسی را که میپردازد به عنوان حقّ نفقه زن به شمار آورد، بلکه نفقه زن را به وی بدهکار است.
- [آیت الله سیستانی] انسان نمیتواند مخارج کسانی را که مثل اولاد خرجشان بر او واجب است از زکات بدهد ، ولی اگر مخارج آنان را ندهد ، دیگران میتوانند به آنان زکات بدهند ، و اگر متمکن از پرداخت نفقه واجب افراد واجب النفقهاش نباشد و زکات بر او واجب باشد می‌تواند از زکات نفقه آنها را بدهد .
- [آیت الله اردبیلی] اگر خون استحاضه قبل از نماز قطع شود و در باطن نیز وجود نداشته باشد و مستحاضه به وظیفه خود عمل نماید و نمازش را بخواند، چنانچه تا زمان نماز بعدی خون از وی خارج نشود و در فضای فرج نیز خون وجود نداشته باشد، لازم نیست برای نماز بعدی وظایف استحاضه را به جا آورد، بلکه می‌تواند با همان وضو یا غسل نماز بعدی را بخواند، هرچند بداند که دوباره خون استحاضه خواهد آمد.
- [آیت الله مظاهری] اگر مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد باطل است، گرچه محرم باشند. ولی زن می‌تواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم می‌تواند زن را غسل دهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مرد زن را، و زن مرد را غسل بدهد غسل باطل است ولی زن می‌تواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم می‌تواند زن خود را غسل دهد.