ایستادن
مقابل نشستن و توقف کردن را ایستادن می‌گویند که از آن به معنای نخست در بابهای طهارت، صلات، حج، نکاح و اطعمه و اشربه سخن رفته و احکام آن در دو محور بحث شده است:
کسی که زمینی را وقف مسجد نموده، ایستادن فرد جنب در این زمین چه حکمی دارد؟
اگر مسجد بودن آن محقّق شده یعنی آن زمین را بقصد مسجد بودن وقف کرده‌اند و بعد از وقف اقّلاً دو رکعت نماز بعنوان مسجد بودن در آنجا خوانده شده، آنجا مسجد است و جنب نمی‌تواند در آن توقف نماید.
اگر مسجد بودن آن محقّق شده یعنی آن زمین را بقصد مسجد بودن وقف کرده‌اند و بعد از وقف اقّلاً دو رکعت نماز بعنوان مسجد بودن در آنجا خوانده شده، آنجا مسجد است و جنب نمی‌تواند در آن توقف نماید.
پاسخ:
اگر مسجد بودن آن محقّق شده یعنی آن زمین را بقصد مسجد بودن وقف کرده‌اند و بعد از وقف اقّلاً دو رکعت نماز بعنوان مسجد بودن در آنجا خوانده شده، آنجا مسجد است و جنب نمی‌تواند در آن توقف نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی زمینی را وقف مسجد نموده است و اهالی محل آن زمین را بنا نموده و از درآمد آن بنا مخارج مسجد از قبیل خادم و امام جماعت و... را اداره مینمایند، بیان فرمائید آیا از درآمد این بنا برای امورات فرهنگی و اعیاد و وفیات و اردوهای زیارتی، کلاسهای تابستانی که در مسجد برگزار می‌شود میتوان مصرف نمود؟
- در جنب مسجدی قدیمی ساختمانی وجود داشت که صاحبش وقف مسجد نموده بود و اکنون آن ساختمان را جزء مسجد نمودهایم پیش از تخریب ساختمان آب فاضلاب ساختمان همسایه از حیاط آن ساختمان وقف شده ردّ میشد الان که جلوی فاضلاب همسایه مسدود شده آیا میتوانیم از زیر شبستان مسجد فاضلاب را هدایت کنیم؟
- فردی زمینی را از شخصی دیگر خریداری و بعداً صاحب اصلی زمین فوت نموده و خریدار پول آن زمین را به ورّاث مسترد نکرده است و حال قصد دارد بدون اذن و اجازه ورّاث در زمین مذکور مسجد بسازد لذا نظر به اهمیّت و ارزش والای مسجد و نماز در جامعه اسلامی مستدعی است نظر مبارک را در این زمینه مرقوم فرمائید؟
- آیا مبلغی را که فرد مثلاً جهت تعمیرات مسجد وقف میکند میتوان در جای دیگر مثلاً خرید فرش برای مسجد خرج کرد یا اینکه فقط برای موردی که وقف شده باید مصرف شود؟
- عده از مهاجرین افغانی فرد یا افرادی را بعنوان نماینده تعیین نموده همراه با مقداری پول برای خرید زمین در استان هرات افغانستان و یا نوارهای مرزی آنجا میفرستند، نمایندگان بعد از بازگشت ادّعا مینمایند زمینی را به طور مشاع برای موکّلین خود خریدهاند حال یا به رؤیت یا بالوصف ولی مهاجرین به هر صورت که بود نتوانستند زمین مذکور را تصرف کنند، آیا این افراد از نمایندگان مذکور میتوانند مطالبه زمین یا پولشان را بنمایند؟
- زمینی را برای دفن اموات وقف نمودهاند که فعلاً نیز در آن محل کسی را دفن نمیکنند و آن مکان به زباله دانی تبدیل شده و قبرستان بجای دیگری منتقل گشته، تکلیف در مورد زمین مذکور چیست؟
- یکی از مساجد قدیمی شهر شاهرود که قدمت تاریخ احداث و دستور ساخت آن به امام یازدهم حضرت امام حسن عسگری علیهالسلام منصوب می‌شود با توجه به قدمت تاریخ خود ضمن برگزاری نماز جماعت در شبانه روز، در تمام ایام سال کماکان برنامههائی از قبیل جشنهای مذهبی ایام سوگواری و موالید ائمه معصومینعلیهمالسلام برگزار و هزینههای مربوطه این مجالس صرفاً از محل نذوراتی که مردم این شهر از طیب خاطر و ارادت به آن امام همام بصندوق نذورات مسجد واریز مینمایند، برداشت و تأمین می شود. این مسجد دارای تعداد زیادی خدمه است که بعضی از آنان سابقه خدمتشان به بیش از نیم قرن میرسد که این خدمت امورات مسجد را با پنج نفر امناء منتصبه انجام میدهند. چند سالی است هیئت امناء مذکور که چهار نفر آنان از افراد خارج از خدمه اصلی مسجد هستند، ساختمان اداری و چند واحد مسکونی در زمین موقوفهای مربوط به همین مسجد احداث و اکثر هزینههای ساختمان مذکور را از محل نذورات صندوق مورد اشاره برداشت و پرداخت نموده و سپس با تنظیم وقف نامهای اعیانی احداثی را به نام خودشان بعنوان واقف به مسجد مذکور وقف نموده و تولیت آنرا برای یکی پس از دیگری از افراد پنج گانه خود به ثبت رسانیدهاند. اکنون با توضیحاتی که فوقاً به استحضار رسید از محضر آن زعیم عالیقدر سؤال می‌شود که امناء مذکور شرعاً میتوانند خود بنام واقف بوده و تولیت آنرا صرفاً بنام فرد فرد قرار دهند؟
- اهل محلّهای مبالغی را جهت خرید فرش مسجد جمع آوری نموده بودند. برای اینکه هم از نظر قیمت و کیفیت جنس مناسب باشد، فرد یا افرادی را جهت خرید فرشهای مورد نظر به شهرستان کاشان مأمور مینمایند. فروشنده چون متوجّه شده است، خرید برای مسجد است و کلّی نیز بوده تخفیف ویژه و مناسب را میدهد؛ سؤال اینجاست: آیا فرد یا افرادی که مأمور شدهاند میتوانند از این موقعیت (تخفیف دادن قیمت به خاطر مسجد) استفاده نموده و چند تخته فرش با همان قیمت مسجد برای شخصِ خود خریداری نمایند؟
- اگر برای کار ضروری از مسجد خارج شود حکم ایستادن و راه رفتن در سایه چیست؟
- حسینیهای است که تقریباً خراب شده و مکانش هم جای خوبی نیست آیا می‌شود آن را فروخته و در زمینی که در کنار مسجد است حسینیهای از نو ساخت؟ اگر می‌شود، چون زمین کنار مسجد است یک متر هم از حیاط مسجد داخل حسینیه قرار گیرد تا بشود بری عزاداری امام حسینعلیهالسلام حسینیه خوبی داشت؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] کسی زمینی را جهت ساخت مسجد یا حسینیه وقف نموده است ولی عده ای از افراد محل در ساخت این زمین کارشکنی و مزاحمت نمایند آیا جایز است زمین را فروخته و در محل دیگر مسجد بنا نمود؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی به دروغ به دیگری می گوید در خواب دیدم شما زمینی را برای مسجد وقف نموده اید ایشان نیز وقف می کند آیا وقف صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] زمین مسجدی وقف بر امامزاده ای است که در جنب آن قرار دارد، آیا مسجد باید اجاره بپردازد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی در سال 1362 زمینی را به شکل زیر وقف کرده است: (اگر این زمین را ساختند، به عنوان مسجد باشد، و اگر آن را نساختند، همچنان متعلّق به خودم باشد.) آیا وقف به این شکل صحیح است؟ در هر صورت، آیا می توان زمین مذکور را فروخت، و در جای دیگر زمینی برای مسجد خرید؟
- [آیت الله جوادی آملی] سؤال 1: روستایی فاقد مسجد است. چند سال قبل فرد خیّری زمینی به مساحت 600 متر وقف مسجد کرد و بعد از وقف فوت نمود، زمین وقفی دقیقاً کنار یک خانهای به فاصله 5 / 2 متری قرار دارد و اگر مسجد ساخته شود مزاحم همسایه میگردد، از طرف دیگر روبروی حسینیهی روستا، چند متری باغ و زمین به مساحت 3500 متر میباشد. بعلت فاصله داشتن زمین مسجد و حسینیه اهالی روستا قصد کردند که زمین وقفی را فروخته و در روبروی حسینیه باغی را به اندازه 600 متر خریداری نمایند و وقف مسجد کنند آیا چنین عملی یعنی عوض کردن زمین وقفی با زمین مکان دیگر البته به به اسم واقف انجام شود امکان پذیر است؟ و در ضمن در باغ میتوانیم، مسجد، قبرستان، مخابرات، خانهی بهداشت و اماکن عمومی ساخته شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی زمینی را برای مسجد، حسینیه و یا امر خیر دیگری وقف کند و تحویل متولی وقف دهد، ولی قبل از آنکه متولی، در آن زمین دخل و تصرفی کند، واقف از وقف پشیمان شود یا فوت کند، آیا در این صورت وقف محقق شده یا اینکه زمین به مالک آن یا ورثه منتقل می شود؟
- [آیت الله سبحانی] اگر شخصی زمینی مزروعی را همراه با زمین های موات اطراف آن وقف نماید آیا هر دو زمین وقف می باشد؟
- [آیت الله مظاهری] اگر شخصی زمینی را وقف مسجد کند تا چه اندازه اجازه دخالت در امورات داخلی مسجد را دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زمینی برای حسینیّه وقف شده باشد، آیا می شود بالای آن حسینیّه، مسجد ساخت؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زمینی است در کنار امامزاده و وقف امامزاده است، آیا می‌شود آن را مسجد نمود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- فرشی را که برای حسینیه وقف کرده اند ، نمی شود برای نماز به مسجد ببرند ، اگر چه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد .
- معاملة چیزی که وقف شده باطل است ، ولی اگر بطوری خراب شود که نتواند استفاده ای را که مال برای آن وقف شده از آن ببرند ، مثلاً حصیر مسجد بطوری پاره شودکه نتوانند روی آن نماز بخوانند ، فروش آن اشکال ندارد و درصورتی که ممکن باشدباید پول آن را د رهمان مسجد به مصرفی برسانندکه به مقصود وقف کننده نزدیکتر باشد .
- اگر کافر ذمّی صغیر باشد و ولّی او برایش زمینی بخرد ، باید خمس زمین را از او بگیرند . مصرف خمس
- اگر زمینی را برای زراعت جو یاگندم یا محصول دیگر اجاره دهد ومال الاجاره یا گندم همان زمین قرار دهد ، اجاره صحیح نیست .
- احتیاط واجب آن است که در موقع ایستادن هر دو پا روی زمین باشد ، ولی لازم نیست سنگینی بدن روی هر دو پا باشد و اگر روی یک پا هم باشد اشکال ندارد .
- جای ایستادن امام باید از جای ماموم بلندتر نباشد ، ولی اگر مکان امام مقدار خیلی کمی بلندتر باشد اشکال ندارد . ونیز اگر زمین سراشیب باشد و امام در طرفی که بلندتراست بایستد درصورتی که سراشیبی آن زیاد نباشد و طوری باشد که به آن زمین مسطح بگویند مانعی ندارد .
- کسی که از معدن چیزی بدست می آورد ، باید خمس آن را بدهد چه معدن روی زمین باشد ، یا زیر آن ، در زمینی باشد که ملک است ، یا در جائی باشد که مالک ندارد .
- اگر کافر ذمّی زمینی را که از مسلمان خریده به مسلمان دیگری هم بفروشد ، باید خمس آن را بدهد و نیز اگر بمیرد و مسلمانی آن زمین را از او ارث ببرد ، باید خمس آن را از همان زمین یا از مال دیگرش بدهند .
- نجس کردن زمین و سقف و بام و طرف داخل دیوار مسجد حرام است و هر کس بفهمد که نجس شده است باید فوراً نجاست آن را بر طرف کند . و احتیاط واجب آن است که طرف بیرون دیوار مسجد را هم نجس نکنند ، واگر نجس شود نجاستش را بر طرف نمایند ، مگر آنگه واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد .
- اگر در صحن یکی از امامان یا امامزادگان که سابقا قبرستان بوده ، حوض یا نهری بسازند ، چنانچه انسان نداند که زمین صحن را برای قبرستان وقف کرده اند ، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشکال ندارد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] دفن میّت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده، جائز نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] دفن میت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده؛ جایز نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . دفن میت، در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن میت وقف شده، جایز نیست.
- [آیت الله بروجردی] دفن میت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده، جایز نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] دفن میت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد و حسینیه و مدرسه علمیه برای غیر دفن کردن وقف شده باشد، جایز نیست.
- [امام خمینی] میت را نباید در جای غصبی دفن کنند، و دفن کردن در جایی که برای غیر دفن کردن وقف شده و در مسجد اگر ضرر به مسلمانان باشد یا مزاحم نمازشان باشد جایز نیست، بلکه اقوی آن است که اصلا در مسجد دفن نکنند. و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده، جایز نیست.
- [آیت الله سیستانی] زمین مساجد واقع شده در خیابانها و پیادهروها، از وقف بودن خارج نمیشود، لکن احکام مترتّب بر عنوان مسجد را ندارد، مانند حرمت نجس کردن آن، وجوب زدودن نجاست از آن؛ حرمت توقف جُنُب، حائض و نفساء در آن. و اما قسمتهای باقیمانده از مسجد، اگر از عنوان مسجد بودن، خارج نشده باشد، همه احکام مربوط به مسجد بر آنها بار می‌شود؛ لکن اگر از عنوان مسجد بودن خارج شود مثلاً ظالم آن را به دکان، یا محل، و یا خانه تبدیل کند احکام مسجد بر آن بار نمیشود و همه انتفاعات حلال از آن جایز است، مگر آنچه که موجب تثبیت غصب به شمار آید، که جایز نیست.
- [آیت الله سیستانی] دفن میّت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده ، در صورتی که موجب ضرر به وقف یا مزاحم جهت وقف باشد جایز نیست . و همچنین است بنابر احتیاط واجب اگر موجب ضرر یا مزاحمت نباشد .
- [آیت الله اردبیلی] (وقف) آن است که انسان ملکی را ثابت نگهدارد و منافع آن را برای شخص یا اشخاص یا برای کار ویا مصرفی تعیین نماید، مانند این که زمینی را برای مسجد یا حسینیّه یا مدرسه و یا فقرا مخصوص سازد. به این کار در اصطلاح (وقف) و به مالی که وقف می‌شود (موقوفه) و به وقف کننده (واقف) و به شخص یا مصرفی که مال برای آن وقف شده (موقوف علیه) گفته می‌شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] دفن میت در جای غصبی و در زمینی که برای غیر دفن کردن وقف شده جایز نیست