دفن میت
دَفْنْ در فقه به معنای به خاک‌سپردن میت (شخصِ درگذشته) است. دفن میت پس از غُسل، کفن و خواندن نماز میت، مطابق با احکام شرعی انجام می‌شود. این عمل، واجب کفایی است.
دفن میت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده، جایز نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زمینی که مقداری از آن مشاعاً وقف بر بطون است متولّی وقف در قسمت آن به مصلحت بطن اوّل تنها یا بطون لاحقه مجاز است یا نه؟
- موقوفهایست وقف بر مسجدی و فعلاً آن مسجد احتیاج به تعمیرندارد، آیا میتوان آن موقوفه را به مصرف تعمیر مسجد دیگر که خراب است رسانید؟
- تأسیس نمودن مجلس ترحیم در مسجد جایز است یا خیر؟ و در صورت جواز فضیلت آن در خانه خود میّت بیشتر است یا در مسجد؟
- شخصی املاکی را وقف نموده که همه ساله در محلّی در ایّام عاشورا شبیه در بیاورند، آیا جایز است یا خیر؟
- قناتیست که آخرین چاه آن که تقریباً سی متر عمق دارد به ارض وقف متّصل می‌شود، آیا نَوبُر زدن برای این قنات، به این معنی که از زیر زمین اراضی وقف را حفر نموده و جلو بروند، با این که به هیچ وجه ضرری به روی ظاهر زمین اراضی مزبوره متوجّه نشود، جایز است یا نه؟ بر فرض عدم جواز، متولّی وقف میتواند مبلغی برای مخارجات وقف یاموقوف علیهم از صاحبان قنات بگیرد و اجازه عبور بدهد یا نه؟
- مسجدی را تعمیر نمودهاند و آلات پیش آن از قبیل: آجر و سنگ و در و غیر آنها در آن مسجد محل حاجت نیست، آیا جایز است آنها را بفروشند و صرف مخارج لازمه آن مسجد بنمایند یا خیر؟
- در کتاب زکات است که زکات در وقف واجب نیست، چه وقف عام باشد و چه وقف خاص، هم چنین نماء وقف عام و امّا نماء وقف خاص، پس زکات در آن با اجتماع شرایط لازم است علی الأحوط، بلکه علی الأقوی، بیان فرمایید آیا به نماء املاک مزروعی وقف خاص، زکات تَعَلُّق میگیرد یا خیر؟
- مرتفع نمودن سقف مسجد، یا احداث حوض در آن، یا تغییر درب آن یا غرس اشجار و نخیل در آن لمصلحة الوقف جایز است یا خیر؟
- اگر متولّی وقف منافع آن را به مصرف آن نرساند و در وقف خیانت کند کسی که ناظر وقف است میتواند حق النظاره خود را از منافع وقف بگیرد، یاحق النظاره خود را به دیگری واگذار نماید؟
- میّتی را در حال کفن و دفن ممکن نشد حنوط کنند یعنی کافور یافت نشد، بیحنوط دفن نمودند، بعد از دفن یافت شد، آیا واجب است نبش قبر او برای حنوط یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] زمینی صد سال پیش به صورت وقف معاطاة جهت دفن اموات تعیین شده حدود پنجاه سال است که در آن مرده دفن نمیشود در قسمتی از آن مدرسه هم احداث شده، آیا جایز است در بخشی از آن مسجد ساخت در صورت عدم جواز، آیا می‌شود قسمتی از آن را خرید و مسجد نمود؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی زمینی را برای دفن اموات وقف کرده و آن را قبرستان عمومی مسلمانان قرار داده است، آیا جایز است هیأت امناء آن پول را از کسانی که اموات خود را دفن می کنند، بگیرند؟
- [سایر] 1. آیا خرید و فروش قبر (محل دفن اموات) جایز است؟ 2. آیا می‌شود یک مساحت از زمین را به سه نفر برای دفن سه میت بفروشند با ساختن قبرهای سه طبقه؟ 3. آیا می‌شود زمینی را ابتدا برای دفن میّت به بازماندگان اموات بفروشند و با آنها شرط کنند که پس از دفن، این قطعه از زمین، وقف صحن مسجد یا امامزاده میگردد؟ (لطفا منبعی در مورد مستحبات ساخت آرامگاه مسلمانان ارائه کنید).
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زمینی به مساحت 500 متر با مساعدت افراد خیّر خریداری شده و جهت مسجد وقف گردیده است ولی تا به حال وقف محقق نشده و کسی در آن به عنوان مسجد نماز نخوانده است. اکنون متولیان وقف می خواهند در زیرزمین حسینیه و در طبقه همکف مسجد و در طبقه بالای بنای تجاری بسازند، آیا جایز است؟
- [آیت الله مظاهری] اگر شخصی زمینی را وقف مسجد کند تا چه اندازه اجازه دخالت در امورات داخلی مسجد را دارد؟
- [آیت الله بهجت] آیا دفن میّت در مسجد جایز است؟
- [آیت الله بهجت] زمینی برای مسجد وقف و ساخته شده است اکنون که می خواهند مسجد را از نو تعمیر کنند، آیا جایز است که یک زیرزمین برای غسل دادن اموات، وضوخانه، انبار و آشپزخانه که مورد نیاز است ساخته شود؟
- [آیت الله سبحانی] کسی زمینی را جهت ساخت مسجد یا حسینیه وقف نموده است ولی عده ای از افراد محل در ساخت این زمین کارشکنی و مزاحمت نمایند آیا جایز است زمین را فروخته و در محل دیگر مسجد بنا نمود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زمینی برای حسینیّه وقف شده باشد، آیا می شود بالای آن حسینیّه، مسجد ساخت؟
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که زمینی را وقف مسجد نموده، ایستادن فرد جنب در این زمین چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کفن کردن با پوست مردار و چیز غصبی، اگر [چه] چیز دیگری هم پیدا نشود جایز نیست و چنانچه کفن میت غصبی باشد و صاحب آن راضی نباشد، باید از تنش بیرون آورند، اگر چه او را دفن کرده باشند.
- دفن مسلمان در قبرستان کفار و دفن کافر در قبرستان مسلمانان جایز نیست.
- اگر مسجدی را وقف کنند، بعد از آن که یک نفر در آن مسجد نماز خواند، وقف درست می‌شود.
- فرشی را که برای حسینیه وقف کردهاند، نمیشود برای نماز به مسجد ببرند، اگر چه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
- لازم نیست صیغهی وقف را به عربی بخوانند، بلکه اگر مثلاً بگوید:(خانهی خود را وقف کردم) و خودش یا کسی که خانه را برای او وقف کرده، یا وکیل، یا ولی آن کس بگوید:(قبول کردم)، وقف صحیح است، ولی اگر برای افراد مخصوصی وقف نکند، بلکه مثل مسجد و مدرسه برای عموم وقف کند، یا مثلاً بر فقرا یا سادات وقف نماید، قبول کردن کسی لازم نیست.
- دفن مسلمان در جایی که بیاحترامی به او باشد مانند جایی که خاکروبه و کثافت میریزند جایز نیست.
- دفن میت در قبر مرده دیگر جائز نیست، مگر آن که قبر کهنه شده و میت اوّلی از بین رفته باشد.
- معاملهی چیزی که وقف شده باطل است، ولی اگر به طوری خراب شود که نتوانند استفادهای را که مال برای آنها وقف شده از آن ببرند، مثلاً حصیر مسجد به طوری پاره شود که نتوانند روی آن نماز بخوانند، فروش آن اشکال ندارد و در صورتی که ممکن باشد باید پول آن را در همان مسجد به مصرفی برسانند که به مقصود وقف کننده نزدیکتر باشد.
- شکافتن قبر در چند مورد حرام نیست:اوّل:آن که میت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آن جا بماند.دوم:آن که کفن یا چیز دیگری که با میت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند و همچنین است اگر چیزی از مال خودِ میت که به ورثه او رسیده با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند، ولی اگر وصیت کرده باشد که دعا یا قرآن یا انگشتری را با او دفن کنند، برای بیرون آوردن اینها نمیتوانند قبر را بشکافند.سوم:آن که میت بیغسل یا بیکفن دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا به غیر دستور شرع کفن شده، یا در قبر او را رو به قبله نگذاشتهاند.چهارم:آن که برای ثابت شدن حقی بخواهند بدن میت را ببینند.پنجم:آن که میت را در جایی که بیاحترامی به اوست مثل قبرستان کفار یا جایی که کثافت و خاکروبه میریزند دفن کرده باشند.ششم:آن که برای یک مطلب شرعی که اهمیت آن از شکافتن قبر بیشتر است قبر را بشکافند، مثلاً بخواهند بچّهی زنده را از شکم زن حاملهای که دفنش کردهاند بیرون آورند.هفتم:آن که بترسند درندهای بدن میت را پاره کند، یا سیل او را ببرد، یا دشمن بیرون آورد.هشتم:آن که قسمتی از بدن میت را که با او دفن نشده بخواهند دفن کنند، ولی احتیاط مستحب آن است که آن قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میت دیده نشود.
- کسی که در جای غصبی حبس است، اگر آب و خاک او غصبی است، باید با تیمّم نماز بخواند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] دفن میّت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده، جائز نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] دفن میت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده؛ جایز نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . دفن میت، در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن میت وقف شده، جایز نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] دفن میت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد و حسینیه و مدرسه علمیه برای غیر دفن کردن وقف شده باشد، جایز نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] دفن میت در جای غصبی و در زمینی که برای غیر دفن کردن وقف شده جایز نیست
- [امام خمینی] میت را نباید در جای غصبی دفن کنند، و دفن کردن در جایی که برای غیر دفن کردن وقف شده و در مسجد اگر ضرر به مسلمانان باشد یا مزاحم نمازشان باشد جایز نیست، بلکه اقوی آن است که اصلا در مسجد دفن نکنند. و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده، جایز نیست.
- [آیت الله مظاهری] میّت را نباید در جای غصبی دفن کنند و دفن کردن در جایی که برای دفن کردن وقف نشده مانند مسجد و مدرسه، جایز نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] میت را نباید در جای غصبی دفن کنند و دفن کردن در جایی که برای غیر دفن کردن وقف شده مثل مسجد و حسینیه جایز نیست.
- [آیت الله سیستانی] دفن میّت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده ، در صورتی که موجب ضرر به وقف یا مزاحم جهت وقف باشد جایز نیست . و همچنین است بنابر احتیاط واجب اگر موجب ضرر یا مزاحمت نباشد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] میت را نباید در جای غصبی دفن کنند و همچنین در جایی که برای دفن وقف نشده است (مانند مساجد و مدارس دینی)، مگر این که از اول جایی را برای دفن در نظر بگیرند و از وقف مستثنا کنند.