اولاد
فرزند به معنای بچه و آنکه از دیگری زاده شده است.
شخصی از کار افتاده و قادر نیست مخارج عیال و اولاد را تأمین کند و در ضمن همسرش سیّده می‌باشد، آیا می‌تواند از خمس استفاده نماید یا خیر؟
در صورتی که شوهر او از تأمین مخارج او عاجز باشد می‌تواند از سهم سادات استفاده نماید.
در صورتی که شوهر او از تأمین مخارج او عاجز باشد می‌تواند از سهم سادات استفاده نماید.
عنوان سوال:
شخصی از کار افتاده و قادر نیست مخارج عیال و اولاد را تأمین کند و در ضمن همسرش سیّده می‌باشد، آیا می‌تواند از خمس استفاده نماید یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی که از کار افتاده و نمیتواند خرجی خود را درآورد و گرفتار به تریاک می‌باشد و بچههایش خرجی او را نمیدهند و دلیل میآورند که پدرشان این پول را به تریاک میدهد، آیا دادن پول به این شخص جایز است؟ و ثوابی دارد یا خیر؟
- کسی که در بین سال از دنیا میرود خمس مال او را چگونه حساب کنند؟ و آیا بین کسی که حساب سال دارد و کسی که حساب سال ندارد، فرقی وجود دارد؟ و در این فرض اگر حقوق بگیری باشد که تنها با حقوقش می‌تواند نیازهای زندگی را تأمین کند، چنانچه در آخر ماه از دنیا برود، آیا به حقوق وی خمس تعلّق میگیرد؟
- شخصی است شاغل که در ضمن شغل خویش، دارای 60 عدد کندوی زنبور عسل می‌باشد، ارزش هرکدام از کندوها بین 5 تا 10 هزار تومان می‌باشد. که فعلاً آنها را از او به این قیمت میخرند. آیا در سر سال خمس خود، خمس به این کندوها تعلّق میگیرد یا خیر؟
- آیا به وسیله نقلیه که هم کارهای شخصی خود را انجام میدهد و هم با آن کار میکند، خمس تعلّق میگیرد؟
- مردی معتاد و دارای مرض روانی بود و بیکار نیز می‌باشد برای سومین بار هم به زندان افتاده است، ولی مرد منکِر است، البته اعتیاد و مریضی ایشان نزد دکترهای متعدّد و دکتر و پزشک قانونی به اثبات رسیده و همسرش تقریباً چهارده سال با مشکلات گوناگون با او زندگی کرده و دو فرزند او را بزرگ نموده، با توجّه به شروطی که در عقدنامهها نیز به آنها اشاره شده، آیا شرعاً حقِّ طلاق را دارد یا خیر؟
- شخصی برای انجام کاری اجیر شده است و طبق قرارداد، پس از چند سال که کار تمام شود، اجرتش را دریافت میکند؛ آیا اجرت همه سالهای قرارداد، متعلق خمس است یا فقط خمس اجرت سال آخر به عهده اوست؟
- ج: فقط مقداری از تراکتور که در راه کارهای کشاورزی گندم استهلاک شده است را می‌تواند از نصاب گندم کسر نماید و آن صد هزار تومان که به عنوان اجرت کار تراکتور از دیگران گرفته را باید به حساب مخارج تعمیر تراکتور بگذارد و از مخارج سال محسوب میشود.
- شخصی به نام محمد فاقد اولاد می‌باشد و فوت کرده اموال او به همسر تعلق گرفته پس از آن همسر او نیز فوت کرده است که یک خواهر که از پدر و مادر یکی هستند دارد و خواهر و برادرانی که از پدر یکی و از مادر جدا هستند دارد، نحوه تعلق ارث به ایشان چگونه است؟
- شخصی ماشین سواری برایش ضروری است آیا می‌تواند از طریق جمع کردن درآمد در طول چند سال این ماشین را تهیه کند و در صورت جمع کردن، آیا خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
- شخصی مسئول پخش اذان در یک مسجدی است بطوری که غیر از او کسی دیگر برای این کار نیست، آیا در حال اعتکاف می‌تواند در اوقات اذان از مسجد خارج شود و اذان را پخش کند و برگردد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] درتحریرالوسیله و کتابهای فقهی دیگر مذکور است که اگر پدر برای طفل صغیر خود عیال اختیار کند و طفل فقیر باشد، مهریّه آن زن به عهده پدر طفل می باشد حال اگر پدر برای فرزند کبیر خود که ناقص عقل و گوش و زبان می باشد و قادر نیست هزینه زندگی خود و همسرش را تأمین کند، عیال اختیار کند مهریّه و نفقه این زن بر عهده چه کسی می باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] جوانی بیست و پنج ساله و کارمند هستم، تا به حال مجرد بوده و با پدر و مادرم زندگی می کنم، پدرم پیرمردی کهنسال و از کار افتاده است که درآمدی ندارد و چهار سال است که همه مخارج زندگی را من تأمین می کنم. با توجه به اینکه نمی توانم هم خمس درآمد سالانه را بدهم و هم مخارج زندگی را تأمین کنم، و مبلغ نوزده هزار تومان هم از خمس درآمد سالهای قبل بدهکارم و آن را یادداشت کرده ام تا بعداً بپردازم، خواهشمندم توضیح فرمایید که آیا جایز است خمس درآمدهای سال را به نزدیکان خود مثل پدر و مادر بدهم؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی که از درآمد سال برای همسرش طلا و جواهراتی که در شأن او می‌باشد، میخرد و آنها را فروخته و مجدّدامیخرد، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی برای تأمین مخارج زندگی و امرار معاش یک ماشین یا تراکتور از پس انداز درآمدش می خرد و اگر بخواهد خمس این پس انداز را پرداخت کند نمی تواند آن ماشین را بخرد، آیا می تواند خمس پرداخت نکند؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی همسرش سیّده باشد و او برادران و خواهران فقیری داشته باشد، آیا می‌تواند خمس آل محمّد علیهمالسلام را به همسرش بدهد که صرف در معاش آنها بکند؟
- [آیت الله بهجت] با توجّه به این که مخارج تحصیل اولاد بر پدر واجب نیست، آیا اگر پدری مخارج تحصیل اولاد را بدهد، لازم است خمس آن مقدار از مخارج تحصیل را هم سر سال خمسی پرداخت نماید؟
- [آیت الله سبحانی] ایا می توان به زن سیدی که همسر او نمی تواند مخارج زندگیشان را تاًمین کند سهم سادات پرداخت ؟
- [آیت الله بهجت] آیا به نوه دختری می شود خمس و زکات داد یا خیر؟ برای تأمین مخارج تحصیل آن ها چه طور؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی به مقدار تأمین مخارج خود و زن و فرزندانش درآمد دارد و درآمد او به مخارج پدر و مادرش نمی رسد، وظیفه اش چیست؟
- [سایر] آیا به پولی که پدر و مادر جهت تأمین مخارج تحصیل به فرزندان میپردازند، خمس تعلق میگیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مسافری که خرجی او تمام شده ، یا مرکبش از کار افتاده ، چنانچه سفر او سفر معصیت نباشد و نتواند با قرض کردن یا فروختن چیزی خود را به مقصد برساند ، اگر چه در وطن خود فقیر نباشد ، می‌تواند زکوه بگیرد . ولی اگر بتواند در جای دیگر با قرض کردن یا فروختن چیزی مخارج سفر خود را فراهم کند ، فقط به مقداری که به آنجا برسد ، می تواند زکوه بگیرد .
- اگر در آب فرو رور و مقداری عنبر بیرون آورد که قیمت آن 18 نخود طلا یا بیشتر باشد ، باید خمس آن را بدهد . و چنانچه از روی آب یا از کنار دریا بدست آورد ، اگر قیمت آن به مقدار 18 نخود طلا هم نرسد در صورتی که این کار کسبش باشد و به تنهائی یا با منفعتهای دیگر او از مخارج سالش زیاد بیاید ، باید خمس آن را بدهد .
- اگر بدون فرو رفتن در دریا به وسیلة اسبابی جواهر بیرون آورد و بعد از کم کردن مخارجی که برای آن کرده قیمت آن به 18 نخود طلا برسد بنا بر احتیاط خمس آن واجب است . ولی اگر از روی آب دریا یا از کنار دریا جواهر بگیرد ؛ در صورتی باید خمس آن را بدهد که این کار شغلش باشد و از مخارج سالش به تنهائی یا با منفعت های دیگر زیاد بیاید .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] کسی که زنش سیّده است نمیتواند خمس بگیرد ولی اگر او نمیتواند مخارج زن را بدهد، آن زن می‌تواند خمس را بگیرد تا به مخارج خود و دیگران برساند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] فقیر یا مسکین نمیتواند بیشتر از مخارج سال خود و عیالاتش را از زکات بگیرد و اگر مقداری پول یا جنس دارد، فقط می‌تواند به اندازه کسری مخارج یک سال، زکات بگیرد، ولی اگر قادر به تأمین مخارج سالهای آینده - ولو از زکات - نباشد، می‌تواند مخارج سالهای بعد را نیز در همان سال اوّل از زکات بگیرد.
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی نتواند خرج سال خود را تأمین کند و سر سال پول و یا چیزهایی از مئونه در خانه زیاد بیاید، می‌تواند آنها را در مخارج مورد نیاز صرف کند و خمس ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] مرد نمیتواند به همسر سیّده خود خمس بدهد که زن آن را به مصرف مخارج خودش برساند؛ ولی اگر زن مخارجی داشته باشد که به آن محتاج بوده ولی تأمین آن بر شوهر واجب نباشد، جایز است شوهر از بابت سهم سادات به زن تملیک کند تا زن به مصرف آن مخارج برساند.
- [آیت الله اردبیلی] مسافری که خرجی او تمام شده یا وسیله سواری او از کار افتاده، چنانچه سفر او سفر معصیت نباشد و نتواند با قرض کردن یا فروختن چیزی خود را به مقصد برساند اگرچه در وطن خود فقیر نباشد می‌تواند زکات بگیرد و اگر بتواند با قرض کردن یا فروختن چیزی، بخشی از مخارج سفر خود را فراهم کند، فقط به مقداری که با آن بقیه مخارج خود تا مقصد را بتواند تأمین کند، می‌تواند زکات بگیرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که برای تأمین مخارج زندگی در سالهای آینده همچون جهیزیه دختر یا خرید منزل، لازم است پول یا جنسی را کنار بگذارد و بدون این کار نتواند در سالهای آینده مخارج خود را تأمین کند، پول یا جنسی را که کنار میگذارد خمس ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند به عنوان نفقه همسر، به زن سیّده خود خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر زن سیّده به خاطر نداشتن شوهر یا ندادن نفقه از سوی شوهر، یا داشتن هزینههایی که پرداخت آن بر شوهر وی واجب نیست، فقیر باشد، می‌تواند برای تأمین نفقه خود یا هزینههایی که شوهر وی نمیپردازد، از شوهر خود یا دیگران خمس دریافت کند، البتّه شوهر نمیتواند خمسی را که میپردازد به عنوان حقّ نفقه زن به شمار آورد، بلکه نفقه زن را به وی بدهکار است.
- [آیت الله مظاهری] کسب و کار برای تأمین مخارج خود و همسر و فرزند و پدر و مادر واجب عینی است و هر کسی باید به واسطه کار در فراخور حالش، اینگونه احتیاجات را تأمین نماید.
- [آیت الله بهجت] انفاق و تأمین مخارج زندگی پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ هرچه بالا روند بر فرزند واجب است، و همچنین تأمین مخارج فرزندان و اولاد آنها هرچه پایین آیند. و این دو حکم در صورتی است که آنها فقیر باشند، و انفاق بر غیر اینها، از برادران و خواهران و عموها و داییها واجب نیست، اگرچه مستحب مؤکد است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که زنش سیده است؛ بنا بر احتیاط واجب نباید به او خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند؛ ولی اگر مخارج دیگران بر آن زن واجب باشد و نتواند مخارج آنان را بدهد؛ جایز است انسان خمس به آن زن بدهد که به مصرف آنان برساند و همچنین است دادن خمس به او که در نفقات غیر واجبه اش صرف نماید.