ضروری
ضروری به دو معنای بدیهی، لازم و هر آنچه چاره‌ای از آن نیست. ضروری به معنای نخست، مقابل نظری در کلمات فقها با اضافه به دین و مذهب به کار رفته است. [۱] [۲] [۳]
شخصی ماشین سواری برایش ضروری است آیا می‌تواند از طریق جمع کردن درآمد در طول چند سال این ماشین را تهیه کند و در صورت جمع کردن، آیا خمس تعلّق می‌گیرد یا خیر؟
در فرض مسأله فقط درآمد سال آخر برای خریدن ماشین از خمس مستثنی است ولی باید خمس درآمدهای سالهای قبل را بپردازد.
در فرض مسأله فقط درآمد سال آخر برای خریدن ماشین از خمس مستثنی است ولی باید خمس درآمدهای سالهای قبل را بپردازد.
عنوان سوال:
شخصی ماشین سواری برایش ضروری است آیا می‌تواند از طریق جمع کردن درآمد در طول چند سال این ماشین را تهیه کند و در صورت جمع کردن، آیا خمس تعلّق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ:
در فرض مسأله فقط درآمد سال آخر برای خریدن ماشین از خمس مستثنی است ولی باید خمس درآمدهای سالهای قبل را بپردازد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی برای تهیّه خانه، جهیزیّه و مانند آن مجبور است درآمد چند سال خود را پسانداز کند؛ آیا با گذشت چند سال از این پس انداز، خمس به آن تعلّق می‌گیرد یا خیر؟
- شخصی است هم کشاورزی دارد و هم چند رأس دام دارد دامها به حدّ نصاب نمیرسند که زکات آنها را بدهد و دامها نیز معلوفه هستند و حال اگر این شخص بخواهد، خمس مالش را بدهد چه کار باید بکند، آیا به درآمد کشاورزی و درآمد و منفعت دامها خمس تعلّق می‌گیرد و اگر سال اول خمس داد و سال دوم تعداد دامها تغییر نکرد از نظر عدد ولی از نظر قیمت، آنها بالا رفت آیا بازهم خمس به اضافه قیمت آنها تعلّق می‌گیرد یا خیر؟
- اگر جهیزیه دختر را نتواند یکجا بخرد و مجبور باشد که بتدریج در طی چند سال تهیه کند در صورتی که سال خمسی مشخصی نداشته باشد؟ و یا سال خمسی را فراموش کرده خمس تعلّق می‌گیرد؟
- شخصی مقداری کتاب خریده و هنوز همه کتابها را مطالعه نکرده و به مرور زمان مطالعه میکند، اگر سر سال رسید خمس به آن تعلق می‌گیرد یا خیر؟
- آیا کتبی که در مدّت یک سال مطالعه نشده خمس تعلّق می‌گیرد؟
- کسی که قبلاً سال خمسی نداشته آیا به پول فیش مکّهاش خمس تعلّق می‌گیرد؟
- شخصی زمین و مغازهای خریده و به فرزندش که دانشجو هست بخشیده آیا خمس تعلق می‌گیرد یا نه؟
- آیا سرمایه مورد نیاز مانند مغازه و اجناس داخل آن که از درآمد سال تهیه شده، خمس دارد؟
- آیا به وامی که باید طی چند سال قسط آن را پرداخت نماید، خمس تعلّق می‌گیرد؟ چه مقدار؟
- کسی که در بین سال از دنیا میرود خمس مال او را چگونه حساب کنند؟ و آیا بین کسی که حساب سال دارد و کسی که حساب سال ندارد، فرقی وجود دارد؟ و در این فرض اگر حقوق بگیری باشد که تنها با حقوقش می‌تواند نیازهای زندگی را تأمین کند، چنانچه در آخر ماه از دنیا برود، آیا به حقوق وی خمس تعلّق می‌گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] با حقوق کارمندی، ماشین سواری تهیه کردهام تا با آن کار کنم و از سودش، زندگیام را اداره کنم؛ زیرا حقوق کارمندی برای این منظور کافی نیست. آیا به این ماشین خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به طلا و زیورآلات زنانه - که زن از درآمد شخصی تهیه کرده و خود را با آن زینت میکند - بعد از فروختن، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان قرضالحسنه به دیگری دادهایم، آیا خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به طلا و زیور آلات زنانه - که شوهر از درآمد خود برای همسرش تهیه میکند - خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان رهن به صاحبخانه پرداخت می‌شود، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] وسیله نقلیه (مانند ماشین سواری و وانت) که از درآمد تهیه شده، گاهی برای استفاده شخصی و گاهی برای باربری و اجرت و کسب و کار است، آیا خمس دارد؟
- [سایر] از درآمد کسب زمینی تهیه کرده و سر سال، خمس آن را پرداختهام. آن را نگه داشتهام تا قیمت آن افزایش یابد، آیا به قیمت افزوده آن پس از چند سال، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا به باغ که از درآمد سال خریداری شده باشد خمس تعلّق می‌گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیابه ابزار کسبوکار انسان که از درآمد سال تهیه می کند، خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا به ماشین سواری خمس تعلّق می گیرد؟ موتور سیکلت و دوچرخه چطور؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه از درآمد سال چیزی مانند خانه یا ماشین سواری یا فرش و یا سایر وسایل زندگی را در بین سال تهیّه کند و یا بخرد و در سالهای بعد آن را بفروشد، چنانچه پول آن را در مؤونه صرف نماید، مانند این که خانه دیگری را که نیاز دارد بخرد، خُمس ندارد و هر مقدار از آن از مخارج سالانه زیاد بیاید، باید خمس آن را پرداخت نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کتابهایی را که طلاب علوم دینی یا غیر آنها از درآمد کسب و کار می خرند چنانچه مورد نیازشان باشد خمس ندارد، ولی اگر فعلاً نیازی به آن ندارند و مقصودشان استفاده در آینده است خمس به آن تعلق می گیرد (اگر در تمام طول سال نیز از آن استفاده نکند، ولی وجود آن کتاب برای مواقع ضروری در کتابخانه لازم است، نیاز محسوب می شود) همچنین وسایلی مانند اسباب آتش نشانی در جاهایی که بیم آتش سوزی است یا داروهای ضروری و کمکهای اولیه در خانه جزء هزینه های زندگی محسوب می شود و خمس ندارد هر چند اتفاقاً در تمام سال از آنها استفاده نشود.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر شخصی بعضی از لوازم زندگی او از بین رفت مثلاً بر اثر آتشسوزی فرش یا لوازم دیگرش سوخت یا سرقت شد اگر تا آخر سال خمسی از درآمد سال تهیّه نکرد، می تواند این خسارت را از درآمد سال کسر نماید و خمس سود مانده را بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر شخصی برای رفاه و آسایش مناسب خود وامی گرفت و مثلاً ماشین سواری خرید و حادثه ای پیش آمد و از بین رفت، در این صورت , بازپرداخت این وام جزء هزینه او خواهد بود و خمس ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .تعلّق خمس مانن د زکات نیست که پس از حلول سال، واجب گردد, بلکه با پدید آمدن سود، خمس به آن تعلّق می گیرد, بنابراین اگر کسی تجارت و یا کاری انجام داد و درآمدی به دست آورد، خمس به آن تعلّق می‌گیرد و می تواند همان زمان خمس آن را بپردازد , نیز می تواند تا پایان سال صبر کرده و هزینههای سال را کسر کند و خمس مانده درآمد را بپردازد. خمس انواع درآمدها
- [آیت الله بهجت] در تعلق خمس به سودی که به مال طفل تعلق می‌گیرد، اشکال است و ظاهر عدم تعلق خمس است به مال طفل، ولی احوط ادای خمس بعد از بلوغ است و وقت تعلق آن گذشتن سال بر اولین سودی است که علم به وقت آن دارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر دختر در معرض ازدواج باشد و انسان نتواند جهیزیّه او را از درآمد سالی که در آن ازدواج میکند تهیّه کند و مجبور باشد که از قبل، هر سال مقداری از آن را تهیّه نماید و دادن خمس جنس تهیّه شده، موجب عدم توانایی برای تهیّه جهیزیّه و یا تأخیر در تهیّه آن از وقت حاجت شود و یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیّه میکنند به گونهای که تهیّه نکردن آن عیب باشد، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد و سال بر آن بگذرد، خُمس ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی برای آسایش بیشتر و برای تفریح و تفرّج که مورد نیاز ضروری او نیست , ماشین یا باغی خرید، در این گونه موارد پولی که برای آن داده است , جزء هزینه سال او نیست و باید خمس آن را بپردازد و اگر برای خرید آن وام گرفته باشد، پرداختن آن، ج زء هزینه شمرده نمی شود و هرمقدار از اقساط را که از درآمد پرداخت کرده است، محاسبه نماید و خمس آن را بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .بعضی از کارها و درآمدها و هزینه های آن فصلی است مانند صیادی در این صورت, مجموع هزینه و درآمد آن , به لحاظ یک سال محسوب می شود و بعضی از درآمدها در طیّ دو سال است؛ مانند بعضی از زمینهای کشاورزی که یک سال دایر و یک سال بایر است . در صورتی که هزینه دو ساله شرط حصول درآمد باشد , مجموع هزینه های دو سال محسوب می‌شود; وگرنه هزینه خصوص سال درآمد ملحوظ می‌شود. زمان تعلق خمس
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر شخصی در اثنای سال سودی به دست آورد، می تواند با همان درآمد و سود دوباره تجارت کند و سود جدیدی به دست آورد و در پایان سال خمسی همه درآمدها را با هم جمع می کند و پس از کسر هزینه های تجارت و هزینههای زندگی خود, خمس سود خالص را بپردازد.