اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
زن حائض است و گردنبند او با نقش الله می باشد که گاهی بی اختیار روی بدنش قرار می گیرد، آیا جایز است چنین گردنبندی را گردن کند؟
اگر می داند اسم خدا به بدنش تماس پیدا می کند جایز نیست.
اگر می داند اسم خدا به بدنش تماس پیدا می کند جایز نیست.
عنوان سوال:
زن حائض است و گردنبند او با نقش الله می باشد که گاهی بی اختیار روی بدنش قرار می گیرد، آیا جایز است چنین گردنبندی را گردن کند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا اسم مشتمل بر کلمه (الله) مانند عبدالله و حبیب الله و امثال آن را می توان بدون وضو مسّ کرد و همچنین برای زنانی که وضو ندارند و گردنبندی که روی آن کلمه مبارکه الله نقش بسته به گردن می آویزند و گاهی لفظ الله روی بدنشان قرار می گیرد چگونه است؟ و نیز اسم پیامبران و ائمه (علیهم السلام) چطور؟
- تکلیف آموزگاران با دانش آموزان بهایی چیست، آیا جایز است قرآن را در اختیار آنان قرار دهند؟
- اخیراً نطفه زن و مرد را گرفته، در خارج از رحم با هم لقاح می دهند و در رحم زن قرار می دهند، آیا این عمل در صورتی که زن و مرد همسر هم باشند، جایز است؟
- آیا جایز است نطفه ای را که تبدیل به جنین شده، در رحم زنی قرار دهند؟ و در چنین فرضی این زن، مادر محسوب می شود یا نه؟
- آیا جایز است شخص جنب در حال جنابت، دست روی آرم جمهوری اسلامی، یا چیزهای دیگری که اسم خدا روی آنها نقش شده، بگذارد؟ اسکناسها و بلیطها که کلمة الله روی آن چاپ شده چطور؟ اسامی ائمه (علیهم السلام) و پیامبران چه حکمی دارد؟
- خانم شوهرداری است که اولاددار نمی شود، به آنها پیشنهاد شده است که از زن و شوهری، با رضایت آنها نطفه و تخمک بگیرند، و در دستگاه بصورت جنین درآورند، و پس از چند روز آنرا توسط پزشک زن در رحم این خانم قرار دهند و پس از رشد و زایمان او را شیر دهد و بزرگش کنند که بچه آنها باشد. آیا اصل این عمل جایز است؟ و آیا بین این بچه و این زن و شوهر احکام فرزندی مترتب می شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا دخول زن حائض و نفسأ، در حرم حضرت معصومه (س) جایز است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] آیا انداختن گردن بند به نقش پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم توسط زنان اشکال دارد؟
- [سایر] آیا ورود زن حائض به داخل حرم امامزادگان مانند حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) جایز است؟
- [سایر] نقش زن از دیدگاه امام خمینی (ره)؟
- [سایر] نقش متقابل زن و مرد از منظر امام خمینی(رحمت الله علیه) را بیان کنید.
- [سایر] آیا مس کردن نقش (آرم جمهوری اسلامی) ایران - که روی نامهها و بلیتهای اتوبوس و... وجود دارد - بر زن حائض حرام است؟
- [سایر] آیا نگاه کردن به مو، گردن و دستهای زن کهنسال جایز است؟
- [سایر] لمس کردن القاب نبی اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم)، امامان (علیهم السلام) و حضرت زهراء (سلام الله علیها) برای زن حائض چگونه است؟
- [سایر] آیا زن حائض میتواند به نام نبی اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم)، امامان (علیهم السلام) و حضرت زهراء (سلام الله علیها) دست بزند؟
- [آیت الله بهجت] آیا جایز است معلّمین، قرآن را در اختیار دانش آموزان بهایی، یا اهل کتاب قرار دهند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر خونی ببیند که از سه روز بیشتر و از ده روز کمتر باشد و نداند خون حیض است یا زخم، اگر قبلاً حیض بوده حیض و اگر پاک بوده پاک قرار دهد، و چنانچه نمی داند پاک بوده یا حیض همه چیزهایی را که بر حائض حرام است ترک کند و همه عبادتهایی که زن غیر حائض انجام می دهد بجا آورد.
- اگر زن اموال یا حقوق خود را در اختیار شوهر قرار داده باشد الف: اگر آنها را به شوهر بخشیده باشد نمیتواند آنرا مطالبه کند. ب: اگر اموال خود را در اختیار شوهر قرار داده باشد و شوهر آنرا مصرف کرده باشد نمیتواند آنرا مطالبه کند. ج: اگر اموال خود را در اختیار شوهر قرار داده باشد و شوهر آنرا مصرف نکرده باشد میتواند آنرا مطالبه کند. د: اگر اموال و حقوق خود را به شوهر قرض داده باشد میتواند همان مبلغ را مطالبه کند. ه : اگر اموال وحقوق خود را به شوهر داده تا با آن چیزی را به شراکت بخرد در آن چیز با شوهر شریک میباشد و حق دارد سهم شراکت خود را مطالبه کند و: البته در تمام موارد مذکور احتیاط این است که با ورثه دیگر مصالحه کنند. شرائط ارث زن و شوهر
- اگر تنها وارث میت همسر او باشد و هیچیک از ورثه دیگر در طبقات سه گانه نباشند الف: اگر وارث شوهر باشد تمام مال میت به او میرسد ب: اگر وارث فقط زن میت باشد تنها 41 اموال میت طبق بیان سابق به او میرسد وبقیه مال میت در اختیار مجتهد جامع الشرائط قرار می گیرد.
- مضطربه یعنی زنی که چند ماه خون دیده ولی عادت معینی پیدا نکرده، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همه خونهایی که دیده یک جور باشد چنانچه عادت خویشان او هفت روز است باید هفت روز را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، و اگر کمتر است مثلاً پنج روز است باید همان را حیض قرار دهد. و بنابر احتیاط واجب، در تفاوت بین شماره عادت آنان و هفت روز، که دو روز است، کارهایی را که بر حائض حرام است ترک نماید و کارهای استحاضه را بجا آورد، یعنی به دستوری که برای زن مستحاضه گفته شد عبادتهای خود را انجام دهد و اگر عادت خویشانش بیشتر از هفت روز مثلاً نه روز است باید هفت روز را حیض قرار دهد و بنابر احتیاط واجب در تفاوت بین هفت روز و عادت آنان، که دو روز است، کارهای استحاضه را به جا آورد و کارهایی را که بر حائض حرام است ترک نماید.
- واقف در حین وقف کردن می تواند برای موقوفه متولی تعیین کند. 1 مسجد متولی نمی خواهد اما اگر مسجد موقوفاتی داشته باشد می تواند برای آن موقوفات متولی قرار دهد. 2 اگر متولی تعیین کرده متولی باید طبق وقف نامه عمل کند. 3 تغییر متولی جایز نیست. 4 اگر واقف متولی تعیین نکند: الف: اگر وقف عام باشد حاکم شرع متولی را تعیین می کند. ب: اگر وقف خاص باشد اختیار با خود آنان است و اگر آنها بالغ نباشند اختیار با ولی آنها می باشد و در این مورد تعیین متولی از جانب حاکم شرع لازم نیست.
- در چند مورد معامله باطل است: اول: خرید و فروش عین نجس مانند مشروبات مسکر و سگ غیر شکاری و خوک. ولی خرید و فروش عین نجسی که بتوان از آن استفاده حلال نمود جایز است. مثلا خرید و فروش غائط برای کودسازی جایز است. همچنین خرید و فروش خون که در زمان ما برای نجات مجروحین و بیماران مورد استفاده قرار می گیرد جایز است. دوم: خرید و فروش مال غصبی مگر آن که صاحبش معامله را اجازه کند. سوم: خرید و فروش چیزهایی که مالیت ندارد. چهارم: معامله چیزی که منافع معمولی آن حرام باشد، مثل آلات قمار و موسیقی مطرب. پنجم: معامله ای که در آن ربا باشد. غش در معامله حرام است. یعنی فروختن جنسی که با چیز دیگر مخلوط است، در صورتی که آن چیز معلوم نباشد و فروشنده هم به خریدار نگوید، مثل فروختن روغنی که آن را با پیه مخلوط کرده است، از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) منقول است که فرمود: از ما نیست کسی که در معامله با مسلمانان غش کند یا به آنان ضرر بزند یا تقلّب و حیله نماید و هر که با برادر مسلمان خود غش کند، خداوند برکت روزی او را می برد و راه معاش او را می بندد و او را به خودش واگذار می کند.
- در سجده چند چیز مستحب است: 1) کسی که ایستاده نماز می خواند بعد از آنکه سر از رکوع برداشت و کاملاً ایستاد، و کسی که نشسته نماز می خواند بعد از آنکه کاملاً نشست برای رفتن به سجده تکبیر بگوید. 2) موقعی که مرد می خواهد به سجده برود، اوّل دستها را و زن اوّل زانوها را به زمین بگذارد. 3) علاوه بر پیشانی، بینی را به مُهر یا چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد. 4) در حال سجده انگشتان دست را بهم بچسباند و برابر گوش بگذارد، به طوری که سر انگشتان رو به قبله باشد. 5) در سجده دعا کند و از خدا حاجت بخواهد، یکی از دعاهای مناسب در سجده این است: یا خَیر المسئوُلینَ وَیا خَیْرَ الْمُعْطینَ اُرزُقْنی وَارْزُقْ عِیالی مِنْ فَضْلِکَ فَاِنَّکَ ذُوالْفَضْلِ الْعَظیمِ. یعنی: ای بهترین کسی که از او سئوال می کنند و ای بهترین عطا کنندگان، روزی بده به من و عیال من از فضل خودت، پس به درستی که تو دارای فضل بزرگی. 6) بعد از سجده بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد، (و این را تورّک گویند). 7) بعد از هر سجده وقتی نشست و بدنش آرام گرفت تکبیر بگوید. 8) بعد از سجده اوّل بدنش که آرام گرفت اَسْتَغْفِرُاللهَ رَبّی وَاَتُوبُ الیه بگوید. 9) سجده را طول بدهد و در موقع نشستن دستها را روی رانها بگذارد. 10) برای رفتن به سجده دوّم، در حال آرامی بدن (الله اکبر) بگوید. 11)در سجده ها صلوات بفرستد. 12)در موقع بلند شدن، دستها را بعد از زانوها از زمین بردارد. 13)مردها آرنجها و شکم را به زمین نچسبانند و بازوها را از پهلو جدا نگاه دارند و زنها آرنجها و شکم را به زمین بگذارند و اعضاء بدن را به یکدیگر بچسبانند. و مستحبّات دیگر سجده در کتابهای مفصّل گفته شده است.
- سر بریدن حیوان شش شرط دارد: اول: کسی که سر حیوان را می برد چه مرد باشد، چه زن باید مسلمان باشد و بچه مسلمان هم اگر ممیز باشد یعنی خوب و بد را بفهمد می تواند سر حیوان را ببرد. و اگر کسی که از کفّار یا از فرقه هائی است که در حکم کفّارند مانند غلات و خوارج و نواصب سر حیوان را ببرند، حلال نمی شود. دوّم: سر حیوان را با آهن ببرند ولی چنانچه آهن پیدا نشود و طوری باشد که اگر سر حیوان را نبرند می میرد، با چیز تیزی که چهار رگ آن را جدا کند مانند شیشه و سنگ تیز، می شود سر آن را برید. سوّم: در موقع سر بریدن، جلو بدن حیوان رو به قبله باشد و کسی که می داند باید رو به قبله سر ببرد، اگر عمداً حیوان را رو به قبله نکند حیوان حرام می شود ولی اگر فراموش کند، یا مسأله را نداند، یا قبله را اشتباه کند، یا نداند قبله کدام طرف است و نتواند بپرسد و ناچار به ذبح باشد یا نتواند حیوان را رو به قبله کند اشکال ندارد. چهارم: وقتی می خواهد سر حیوان را ببرد یا کارد به گلویش بگذارد به نیت سر بریدن، نام خدا را ببرد و همین قدر که بگوید (بسم الله) کافی است و اگر بدون قصد سر بریدن نام خدا را ببرد، آن حیوان پاک نمی شود و گوشت آن هم حرام است، و همچنین است اگر از روی جهل به مسئله نام خدا را نبرد ولی اگر از روی فراموشی نام خدا را نبرد اشکال ندارد. پنجم: حیوان زنده باشد و با بریدن رگ ها جان بدهد. لذا اگر معلوم باشد که حیوان زنده بوده و بعد از ذبح جان داده اشکال ندارد و اگر شک در زنده بودن آن قبل از ذبح داشته باشد در صورتی محکوم به طهارت است که بعد از ذبح حرکتی بکند که علامت زنده بودن آن باشد مثلاً دم خود را حرکت دهد یا پا به زمین بزند یا به مقدار متعارف خون از بدن حیوان خارج شود. ششم: آنکه کشتن از مذبح باشد و بنابر احتیاط وجوبی جائز نیست کارد را پشت گردن فرو نموده و به طرف جلو بیاورد که گردن از پشت بریده شود.
- اگر زن پیش از ده روز پاک شود، و احتمال دهد که در باطن خون هست باید قدری پنبه داخل فرج نماید و کمی صبر کند و بیرون آورد; پس اگر پاک بود غسل کند وعبادتهای خود را بجاآورد واگر پاک نبود اگرچه به خون زرد رنگی هم آلوده باشد چنانچه در حیض عادت ندارد یا عادت او ده روز است باید صبر کند که اگر پیش از ده روز پاک شد غسل کند، و اگر سر ده روز پاک شد، یا خون او از ده گذشت، سر ده روز غسل نماید، و اگر عادتش کمتر از ده روز است، در صورتی که بداند پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز پاک می شود، نباید غسل کند و اگر احتمال دهد خون او از ده روز می گذرد احتیاط واجب آن است که تا یک روز عبادت را ترک کند و بعد از آن می تواند تا ده روز عبادت را ترک کند ولی بهتر است تا ده روز کارهایی را که بر حائض حرام است ترک کند و کارهای مستحاضه را انجام دهد پس اگر پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز از خون پاک شد تمامش حیض است و اگر ده روز گذشت، باید عادت خود را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و عبادتهایی را که بعد از روزهای عادت بجا نیاورده قضا نماید.
- زنی که عادت دارد، اگر بعد از آن که سه روز یا بیشتر خون دید پاک شود و دوباره خون ببیند و فاصله بین دو خون کمتر از ده روز باشد و همه روزهایی که خون دیده با روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر باشد. (مثل آن که پنج روز خون ببیند و پنج روز پاک شود و دوباره پنج روز خون ببیند) چند صورت دارد: 1 تمام خونی که دفعه اول دیده، یا مقداری از آن در روزهای عادت باشد و خون دوم که بعد از پاک شدن می بیند در روزهای عادت نباشد، این زن باید همه خون اول را حیض و خون دوم را استحاضه قرار دهد. 2 خون اول در روزهای عادت نباشد و تمام خون دوم یا مقداری از آن در روزهای عادت باشد، این زن باید همه خون دوم را حیض و خون اول را استحاضه قرار دهد. 3 مقداری از خون اول و دوم در روزهای عادت باشد و روزهایی که خون اول در عادت بوده از سه روز کمتر نباشد و با پاکی وسط و مقداری از خون دوم که آن هم در روزهای عادت بوده از ده روز بیشتر نباشد، که در این صورت همه آنها حیض است و مقداری از خون اول که پیش از روزهای عادت بوده و مقداری از خون دوم که بعد از روزهای عادت بوده استحاضه است، مثلاً اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتی که یک ماه از اول تا ششم ماه خون ببیند و دو روز پاک شود و بعد تا پانزدهم ماه خون ببیند، از سوم تا دهم ماه حیض است و از اول تا سوم ماه و همچنین از دهم تا پانزدهم ماه استحاضه می باشد. 4 مقداری از خون اول و دوم در روزهای عادت باشد ولی مقداری که از خون اول در روزهای عادت بوده از سه روز کمتر باشد، که باید در تمام دو خون و پاکی وسط کارهایی را که بر حائض حرام است و سابقاً گفته شد ترک کند مگر عبادتهای واجبه را که باید به دستوری که برای زن مستحاضه گفته شد انجام دهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر خونی ببیند که از سه روز بیشتر و از ده روز کمتر باشد و نداند خون حیض است یا زخم، اگر قبلا حیض بوده حیض، و اگر پاک بوده پاک قرار دهد. و چنانچه نمی داند پاک بوده یا حیض، همه چیزهایی را که بر حائض حرام است ترک کند و همه عبادتهایی که زن غیر حائض انجام می دهد بجا آورد.
- [آیت الله اردبیلی] اختلاط زن و مرد در مراکز و مجامع عمومی به شکلی که در معرض فساد و گناه قرار بگیرند، جایز نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که مکلف و عاقل است، اگر از روی اختیار شراب بخورد در دفعه اول و دوم باید اگر مرد باشد، تمام بدنش را غیر از عورت برهنه کنند، و هشتاد تازیانه به او بزنند، و در دفعه سوم یا چهارم باید او را بکشند، و زن را نباید برهنه کنند.
- [آیت الله مظاهری] قرار دادن نطفه منعقد شده زن و شوهر در رحمِ زنِ بیگانه (رحم اجارهای)، در صورت ضرورت جایز است و بهتر است صاحب رحم اجارهای بدون شوهر باشد و به عقدِ صاحبِ نطفه درآید.
- [آیت الله مظاهری] نگاه کردن مرد نامحرم به صورت و یا دستهای زن نامحرم از انگشتها و کف دست و روی دست اگر جالب و محرّک نباشد و مفسده، بلکه ترس مفسدهای هم نباشد، جایز است، ولی باید دانست که نگاه نامحرم به یکدیگر، تیری از تیرهایشیطان است و همچنین نگاه زن به سر و گردن و دستها تا مچ مرد. صفحه 384
- [آیت الله سیستانی] چند چیز بر حائض حرام است : اول : عبادتهائی که مانند نماز باید با وضو یا غسل یا تیمم بجا آورده شود که اگر زن حائض اینگونه اعمال را به قصد عمل صحیح انجام دهد ، جائز نیست . ولی بجا آوردن عبادتهائی که وضو و غسل و تیمم برای آنها لازم نیست مانند نماز میّت مانعی ندارد . دوم : تمام چیزهائی که بر جنب حرام است و در احکام جنابت گفته شد . سوم : جماع کردن در فرج ، که هم برای مرد حرام است و هم برای زن ، اگر چه به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید ، بلکه احتیاط واجب آن است که مقدار کمتر از ختنه گاه را هم داخل نکند ، و این حکم شامل وطی در دبر نمیشود ، ولی بنابر احتیاط وطی زن در دبر اگر راضی نباشد چه حائض باشد چه نباشد ، جایز نیست .
- [آیت الله شبیری زنجانی] جماع کردن در روزهایی هم که حیض زن قطعی نیست ولی شرعاً باید برای خود حیض قرار دهد، جایز نیست؛ پس زنی که باید به دستوری که بعداً گفته می‌شود روزهای عادت یکی از خویشان خود را حیض قرار دهد، شوهرش نمیتواند در آن روزها با او نزدیکی کند، همچنین در روزهایی که زن شرعاً میتواند برای خود حیض قرار دهد (همچون روزهای استظهار که در مسأله 487 توضیح داده می‌شود)، اگر زن آن روزها را حیض قرار دهد، شوهرش نمیتواند در آن روزها با او نزدیکی کند و لازم نیست در حیض قرار دادن از شوهر خود اجازه بگیرد، اگر چه احتیاط استحبابی در اجازه گرفتن است.
- [آیت الله بهجت] اگر خونی ببیند و شک کند که خون حیض است یا خون نفاس، اگر در ایام عادت زن باشد آن را خون حیض قرار میدهد، وگرنه باید به وظیفهای که مشترک بین حیض و نفاس است عمل کند؛ یعنی لازم نیست آنچه بر حائض واجب است، ولی بر نفساء واجب نیست و آنچه بر نفساء واجب است و بر حائض واجب نیست بهجا آورد. گرچه انجام دادن مجموع وظایف حائض و وظایف نفساء، مطابق احتیاط است، بلکه این احتیاط در صورت امکان ترک نشود و در صورت عدم امکان احتیاط، مخالفت قطعیه ننماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] چند چیز بر حائض و کسی که شرعاً محکوم به حائض بودن است، حرام است: اول: عبادتهایی که مانند نماز باید با وضو یا غسل یا تیمم به جا آورده شود و در مدتی که حائض میباشد، یا در مدتی که شرعاً محکوم به حائض بودن میباشد، اگر چنین عبادتهایی را - ولو رجاءً - به جا آورد معصیت کرده است؛ ولی به جا آوردن عبادتهایی که وضو و غسل و تیمم برای آنها لازم نیست؛ مانند نماز میت، مانعی ندارد. دوم: تمام چیزهایی که بر جنب حرام است و در احکام جنابت گفته شد. سوم: جماع کردن در فرج، که هم برای مرد حرام است و هم برای زن، اگر چه به مقدار ختنهگاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، بلکه ظاهراً جایز نیست که مقدار کمتر از ختنهگاه را داخل کند و وطی زن در دبر به طور کلی شدیداً مکروه است و خلاف احتیاط استحبابیست و در حال حیض احتیاط استحبابی اکید در ترک آن است.
- [آیت الله مظاهری] اگر خون زن پیش از ده روز قطع شود و احتمال دهد که در باطن خون باشد، باید خود را وارسی کند، پس اگر پاک بود غسل کند و اگر پاک نبود تا ده روز را حیض قرار دهد ولی بهتر است کارهایی را که بر حائض حرام است ترک کند و کارهای مستحاضه را انجام دهد.