پس انداز
به آنچه براى نیاز آینده کنار گذاشته و اندوخته مى‌شود، ذخیره گویند. از احکام ذخیره در باب هاى خمس، حج و تجارت سخن رفته است.
آیا مرد می تواند پولهایی را که زن با صرفه جویی در مخارج خانه پس انداز کرده، از زن طلب کند؟
اگر حق النفقه زن بوده و به مقدار متعارف و به عنوان حق النفقه به او داده است، و زن از مخارج خود کم گذاشته، حق پس گرفتن ندارد. و اگر زیادتر داده یا به عنوان دیگر داده و کم گذاشته است، مثلا مصرف بچه ها نکرده، می تواند پس بگیرد.
اگر حق النفقه زن بوده و به مقدار متعارف و به عنوان حق النفقه به او داده است، و زن از مخارج خود کم گذاشته، حق پس گرفتن ندارد. و اگر زیادتر داده یا به عنوان دیگر داده و کم گذاشته است، مثلا مصرف بچه ها نکرده، می تواند پس بگیرد.
عنوان سوال:
آیا مرد می تواند پولهایی را که زن با صرفه جویی در مخارج خانه پس انداز کرده، از زن طلب کند؟
پاسخ:
اگر حق النفقه زن بوده و به مقدار متعارف و به عنوان حق النفقه به او داده است، و زن از مخارج خود کم گذاشته، حق پس گرفتن ندارد. و اگر زیادتر داده یا به عنوان دیگر داده و کم گذاشته است، مثلا مصرف بچه ها نکرده، می تواند پس بگیرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا زن می تواند مخارج روزهای گذشته را که مرد نپرداخته و زن از پول خود یا پس انداز مخارج روزهای قبل خرج کرده، از شوهر طلب کند؟
- اگر مقداری از پولی را که شوهر برای خرجی خانه به زن می دهد، پس انداز کند، آیا خمس به آن تعلّق می گیرد؟
- اینجانب خانه ندارم و فعلا اجاره نشین هستم و عائله مند و کم درآمد هستم و مختصر حقوق و درآمدم را پس انداز کرده ام. ناچار هستم چند سال پس انداز کنم تا بتوانم زمین لازم برای خانه را بخرم یا خانه کوچکی خریداری کنم تا از اجاره نشینی نجات پیدا کنم، آیا به این پس انداز خمس تعلق می گیرد یا نه؟
- فردی نود و نه درصد احتمال می دهد پدرش خمس نمی دهد، تکلیف پولهایی که از او می گیرد یا غذایی که در خانه او می خورد چیست؟
- کارخانه پتروشیمی بر خلاف اصول بهداشتی و امنیتی، ضایعات و سمومِ خطرناکِ خود را، جهتِ صرفه جویی در هزینه، در برکه آبی در حوالی کارخانه تخلیه می کند و چند کودک بدون اطلاع در آنجا شنا می کنند و دچار مسمومیت می شوند و بعد از مدتی فوت می کنند، آیا مسؤولیتی متوجه کارخانه می باشد یا خیر؟
- زن می داند شوهرش خمس نمی دهد، آیا می تواند خمس چیزی که در خانه از مخارج سال زیاد آمده بدون اجازه شوهر بپردازد؟
- به گندم و جویی که با تلمبه یا آب قنات آبیاری می شود چه مقدار زکات تعلق می گیرد، و آیا مخارج این آبها و آب بها، از گندم و جو کسر می شود؟
- آیا پولهایی که بانکهای جمهوری اسلامی بابت سود می گیرند یا به عنوان مضاربه یا ساخت خانه می دهند، اشکال دارد؟ با توجه به اینکه سود نسبتاً تضمین شده است و مورد زیان مشترکاً تقسیم نمی شود.
- آیا جایز است زن بدون اجازه شوهر دست در جیب او کرده و برای مخارج خانه یا فرزندان پولی را بردارد؟ در فرض این که شوهر نفقه می پردازد و یا نمی پردازد؟
- اجرة المثل که توسط کارشناس برای زن در قبال کارهای او در خانه معین شده اگر زن به مرد ببخشد، آیامی تواند بعد از طلاق به آن رجوع کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا زن می تواند مخارج روزهای گذشته را که مرد نپرداخته و زن از پول خودش خرج کرده یا از پس انداز مخارج روزهای قبل خرج کرده را از شوهر مطالبه نماید؟
- [آیت الله سبحانی] خانه ای خریداری نموده و در آن سکونت می کنم، از پس اندازم با قناعت و صرفه جویی خانه دیگر خریداری کرده ام آیا خمس بر آن تعلق می گیرد و نیز اگر با پس اندازی که خمس به آن تعلق گرفته خانه خریده باشم، وظیفه ام چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] مردی که مخارج خانه خود را به طور روزانه به زن پرداخت میکند، ولی آن را به زن تملیک نمیکند و زن با صرفهجویی کردن، مقداری از آن را تا آخر سال پس انداز مینماید، آیا لازم است خمس این مبلغ داده شود؟ پرداخت آن بر عهده زن است یا مرد؟
- [آیت الله اردبیلی] فردی که دارای خانه است و نیازمند به خانه بزرگتری است و مجبور است در طی چند سال پولهای خود را پس انداز نماید و در پایان، خانه بزرگتری تهیه نماید و یا به تدریج با پس انداز، خانه بزرگتری بسازد، پولهای اضافه بر مخارج سالانه را که برای تهیه خانه بزرگتر کنار میگذارد، خمس دارد یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] بسیاری از دانشجویان برای حل مشکلات غیرقابل پیش بینی خود در هزینه های زندگی صرفه جویی می کنند و در نتیجه مبلغ قابل توجهی از کمک هزینه تحصیلی که به آنها پرداخت می گردد، جمع می شود، سؤال این است که با توجه به این که این مبلغ از طریق صرفه جویی در پولی که وزارت آموزش عالی به آنها می پردازد، جمع می شود، آیا به آن خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر با صرفه جویی مبالغی که شوهر به من می دهد بدون اطلاع وی جمع آوری نمایم و سال بر آن بگذرد آیا خمس بر آن تعلق می گیرد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر با صرفه جویی مبالغی که شوهر به من می دهد بدون اطلاع وی جمع آوری نمایم و سال بر آن بگذرد آیا خمس بر آن تعلق می گیرد؟
- [آیت الله بهجت] اگر مقداری از پولی را که شوهر برای خرجی خانه به زن می دهد پس انداز کند.
- [سایر] شوهرم در تمام مسائل خانه دخالت می کند و بهانه جویی می کند. چه باید بکنم؟
- [آیت الله علوی گرگانی] پولهایی که بابت مضاربه یا ساخت خانه میدهند، با توجّه به این که سود نسبتاً تضمین شده است و مورد زیان مشترکاتقسیم نمیشود، چه صورت دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بدهکار غیر از خانه ای که متناسب شأن اوست و در آن نشسته و چیزهایی که مانند اثاثیه خانه، محل احتیاج او است، چیز دیگری نداشته باشد. طلبکار نمی تواند طلب خود را از او مطالبه کند، ولی اگر مالی را که گرو گذاشته خانه و اثاثیه هم باشد، طلبکار می تواند بفروشد و طلب خود را بردارد.
- مخارج سفر زن اگر بیشتر از مخارج وطن باشد با شوهر نیست، ولی اگر شوهر مایل باشد که زن را سفر ببرد باید خرج سفر او را بدهد.
- مرد نباید به قصد لذّت به بدن مرد دیگر نگاه کند و نگاه کردن زن هم به بدن زن دیگر با قصد لذّت حرام است.
- احتیاط واجب آن است که اگر مأموم یک مرد باشد، طرف راست امام بایستد، و اگر زن باشد، در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده اش مساوی زانو یا قدم امام باشد، و اگر یک مرد و یک زن و یا یک مرد و چند زن باشند مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چند زن باشند مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند.
- مرد برای زن و زن برای مرد می تواند اجیر شود و در بلند خواندن و آهسته خواندن نماز باید به تکلیف خود عمل نماید.
- زن می تواند به شوهر فقیر خود زکات بدهد، اگر چه شوهر زکات را صرف مخارج آن زن و اولادش کند.
- چنانچه پزشک زن وجود داشته باشد پزشک مرد حق ندارد بیمار زن را معاینه کند کما این که بیمار زن حق ندارد با وجود پزشک زن اجازه دهد پزشک مرد او را معاینه کند. و چنانچه پزشک زن نباشد یا بیماری خاصی باشد که پزشک زن نتواند آن را معالجه کند زن بیمار می تواند به پزشک مرد مراجعه کند. در این صورت پزشک باید برای معاینه به حداقل اکتفا کند.
- در نماز، زن باید عقب تر از مرد بایستد و بهتر است جای سجده زن از جای ایستادن مرد کمی عقب تر باشد، بنابراین اگر زن جلوتر یا مساوی مرد بایستد نماز باطل است و در این حکم بین محرم و نامحرم یا زن و شوهر تفاوتی ندارند، و همینطور بین نماز واجب و مستحب فرق ندارد.
- اگر مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد باطل است ولی زن می تواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم می تواند زن خود را غسل دهد، اگرچه احتیاط مستحب آن است که زن، شوهر خود و شوهر، زن خود را غسل ندهد.
- زنی که صیغه شده اگر فقیر باشد، شوهرش و دیگران می توانند به او زکات بدهند ولی اگر شوهرش در ضمن عقد شرط کند که مخارج او را بدهد، یا به جهت دیگری دادن مخارجش بر او واجب باشد در صورتی که بتواند مخارج آن زن را بدهد یا بتوان شوهر را مجبور کرد نمی شود به آن زن زکات داد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] عامل در سفر خود باید در حد امکان صرفه جویی کند و از هزینه کردن سرمایه در مواردی که ارتباط به تجارت ندارد خودداری کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی خود را در مضیقه اقتصادی قرار دهد و صرفه جویی کند، خمس مقدار صرفه جویی شده را باید بپردازد ; همچنین است اگر دیگری هزینههای او را به جهت نذر یا تبرّ ع بپردازد و او از درآمد کسب خودش چیزی را هزینه نکند، باید خمس تمام درآمد سال را بپردازد و نمیتواند به مقداری که معادل هزینهاش بوده, از درآمد کسر نماید. خمس درآمد بانوان
- [آیت الله جوادی آملی] .وسایلی که در طول سال مورد استفاده قرار میگیرد، خواه از بین بروند و خواه از بین نروند، جزء هزینه خواهند بود، بنابراین اگر لوازمی , مانند فرش، ظرف، خانه و مانند آن تا پایان سال خمسی باقی مانده باشند، خمس ندارند و در محاسبه سالهای بعد نیز مطرح نمیشوند. صرفه جویی یا تبرّع در هزینه
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که نیاز به خانه ملکی دارد آنچه را صرف خرید خانه می کند خمس ندارد، ولی اگر درآمد سالش برای خرید خانه کفایت نکند و مجبور باشد چند سال پس انداز کند تا قادر به تهیه خانه شود پولهایی که سال بر آنها گذشته خمس دارد، اما اگر فی المثل زمین خانه را در اثناء سال اول بخرد و مصالح ساختمانی را در اثناء سال بعد و اجرت بنا را در سال سوم بدهد هیچ کدام خمس ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که نیاز به خانه ملکی دارد آنچه را صرف خرید خانه می کند خمس ندارد، ولی اگر درآمد سالش برای خرید خانه کفایت نکند و مجبور باشد چند سال پس انداز کند تا قادر به تهیه خانه شود پولهایی که سال بر آنها گذشته خمس دارد، اما اگر فی المثل زمین خانه را در اثناء سال اول بخرد و مصالح ساختمانی را در اثناء سال بعد و اجرت بنا را در سال سوم بدهد هیچ کدام خمس ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] مرد حق ندارد زن خودرا به خدمت خانه ملزم کند
- [آیت الله علوی گرگانی] مرد حقّ ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور کند.
- [آیت الله سبحانی] مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور کند.
- [آیت الله خوئی] مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور کند.