معتنابه
قابل توجه، قابل ملاحظه
اگر ادامه حمل برای مادر، ضرر معتنابه یا خطر جانی داشته باشد، آیا اسقاط آن جایز است یا نه؟ و بر فرض جواز، حکم دیه آن چیست؟
اگر طبق تشخیص دکتر متخصص و مورد اطمینان، بقای حمل برای مادرش خطر جانی داشته باشد یا مستلزم ضرر، یا درد غیر قابل تحمل باشد، اسقاط مانعی ندارد. و نسبت به دیه آن با پدر جنین مصالحه شود، یا وی مباشر سقط را برئ الذمه و حلال کند.
اگر طبق تشخیص دکتر متخصص و مورد اطمینان، بقای حمل برای مادرش خطر جانی داشته باشد یا مستلزم ضرر، یا درد غیر قابل تحمل باشد، اسقاط مانعی ندارد. و نسبت به دیه آن با پدر جنین مصالحه شود، یا وی مباشر سقط را برئ الذمه و حلال کند.
عنوان سوال:
اگر ادامه حمل برای مادر، ضرر معتنابه یا خطر جانی داشته باشد، آیا اسقاط آن جایز است یا نه؟ و بر فرض جواز، حکم دیه آن چیست؟
پاسخ:
اگر طبق تشخیص دکتر متخصص و مورد اطمینان، بقای حمل برای مادرش خطر جانی داشته باشد یا مستلزم ضرر، یا درد غیر قابل تحمل باشد، اسقاط مانعی ندارد. و نسبت به دیه آن با پدر جنین مصالحه شود، یا وی مباشر سقط را برئ الذمه و حلال کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا سقط درمانی در مورد مادرانی که بیماری پیشرفته ای دارند و ادامه حاملگی برای مادر خطر جانی در پی دارد، در دو فرض سن جنین قبل و بعد از چهار ماهگی مجاز است یا خیر؟
- آیا جایز است برای جلوگیری از سرایت بعضی از بیماری ها که اگر جلوگیری نشود، منجر به مرگ شخص یا فلج شدن وی می شود عضوی از بدن را قطع کرد و بر فرض جواز، آیا دیه دارد؟
- اگر پزشک به کسی بگوید کشیدن سیگار برایت ضرر دارد، در صورتی که سیگار کشیدن سلامتی او را به خطر اندازد، آیا استفاده از آن جایز خواهد بود؟
- زنی از زنا دارای حمل شده، و بچه را که حدود هفت ماهه بوده، سقط کرده است، آیا باید دیه بدهد؟ و بر فرض که دیه لازم است، به چه کسی بدهد؟ و آیا تکلیف دیگری هم از جهت سقط جنین متوجه او شده است یا نه؟
- چنانچه کسی محکوم به قصاص باشد. و به عنوان قصاص نفس، حلق آویز شود. و پزشک متخصص گواهی دهد که فوت کرده است، و در سردخانه بهوش بیاید و زنده شود. اولا: حکم قصاص به قوت خود باقی است یا ساقط است؟ ثانیاً: در صورت باقی بودن به قوّت خود، آیا دیه حلق آویزی اوّل به جانی تعلق می گیرد یا خیر؟ ج: 1 در فرض سؤال، حکم قصاص به قوّت خود باقی است. 2 در مورد سؤال، حلق آویزی اول، دیه ندارد.
- در مورد بیمارانی که حاملگی برای آنان خطر جانی دارد و امکان بهبود وضع جسمی و روانی آنان از نظر مساعد شدن حاملگی در آینده هم وجود ندارد. به عبارت دیگر: ضرورتهای پزشکی ایجاب می کند هیچ گاه یا حتی الامکان حامله نشوند، آیا قطع دائم حاملگی جایز است؟
- گاهی پزشک معالج، برای بهوش آوردن یا بکار افتادن قلب بیمار ناچار می شود سیلی به بیمار بزند، یا ماساژ بدهد که گاهی موجب سیاه شدن صورت یا شکسته شدن استخوان سینه و پهلوی بیمار می شود و گاهی عوارض دیگر بوجود می آید و چه بسا موجب تلف شدن بیمار شود، اصولاً این اعمال تا چه حدود و با چه شرایطی جایز است؟ و در موارد جواز، آیا موجب ضمان و دیه هم می شود؟
- شخصی از شخص دیگر طلبی دارد و مدرکی هم از او دارد، مثلا سی تومان به موعد یک ماه، و اکنون می خواهد این مدرک را بفروشد به مبلغ 29 تومان نقداً. آیا جایز است یا خیر؟ و بر فرض عدم جواز، آیا می شود فعلا سی تومان را شخص دائن حواله کند که مشتری از مدیون در رأس موعد بگیرد و آن یک تومان را که از سی تومان کسر می گذارد برای حق الجعاله مشتری که وجه را رأس موعد از مدیون وصول می کند قرار دهد؟
- تعدادی از بیماران به دلیل ضایعات مغزی غیر قابل بازگشت و غیر قابل جبران، فعالیتهای قشر مغز خود را از دست داده، در حالت اغمای کامل بوده و به تحریکات داخلی و خارجی پاسخ نمی دهند، ضمناً فعالیتهای ساقه مغز خود را نیز از دست داده، فاقد تنفس و پاسخ به تحریکات متفاوت نوری و فیزیکی می باشند. در این گونه موارد احتمال بازگشت فعالیتهای مورد اشاره مطلقاً وجود ندارد، بیمار دارای ضربان خودکار قلب بوده که ادامه این ضربان هم موقتی و تنها به کمک دستگاه تنفس مصنوعی به مدت چند ساعت و حداکثر چند روز مقدور می باشد. این وضعیت در اصطلاح پزشکی مرگ مغزی نامیده می شود. از طرفی نجات جان عده دیگری از بیماران منوط به استفاده از اعضای مبتلایان به مرگ مغزی است. با عنایت به این که این اشخاص فاقد تنفس، شعور، احساس و حرکت ارادی هستند و هیچ گاه حیات خود را باز نمی یابند، مستدعی است ارشاد فرمایید (لطفاً با اشاره اجمالی به دلیل):نجات بیماران دیگر استفاده کرد؟ 2 آیا صرف ضرورتِ نجاتِ جان مسلمانان نیازمند به پیوند عضو، برای جواز قطع عضو، کافی است، یا اذن قبلی و وصیت صاحب عضو، لازم است؟ 3 آیا اطرافیان این فرد می توانند پس از مرگ، چنین اجازه ای بدهند؟ 4 آیا انسان می تواند در زمان حیات خود با امضای کارتی رضایت خود را برای برداشت اعضای بدنش، در صورت عارضه مرگ مغزی، جهت پیوند به مسلمان نیازمند اعلام کند؟ 5 آیا در موارد جواز قطع اعضا، دیه ثابت است یا ساقط می شود؟ 6 در صورت ثبوت دیه، پرداخت آن بر عهده کیست؟ پزشک یا بیمار؟ 7 موارد مصرف دیه مذکور کدام است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] در جایی که اسقاط حمل جایز است دیه ثابت است ؟
- [آیت الله بهجت] در موارد جواز سقط جنین مانند در خطر بودن جان مادر آیا ادای دیه واجب است؟
- [سایر] جایی که بارداری ضرر و خطر جانی زن را به همراه داشته باشد، آیا جایز است با استفاده از دستگاه او را عقیم کرد؟
- [سایر] جایی که بارداری ضرر و خطر جانی زن را به همراه داشته باشد، آیا جایز است با استفاده از دستگاه او را عقیم کرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] پزشکان برای درمان بیماری زن حامله ای اینطور تشخیص داده اند که بیمار باید بچه چهار ماهه خود را سقط کند ، آیا سقط کردن جایز است یا خیر ؟ و بر فرض جواز آیا دیه تعلق می گرید یا خیر ؟ و بر فرض تعلق دکتر معالج باید دیه بدهد یا مادر ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه کسی با اسلحه و به قصد کشتن مادر و جنین، به طرف آنها شلیک کند، و هر دو کشته شوند. آیا پدرِ حمل حقّ درخواست قصاص نفس جانی را دارد، یا این که قتلِ عمدِ جنین فقط دیه دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] ج - در فرض فوق، آیا جانی علاوه بر دیه، تعزیر نیز می‌شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه کسی با اسلحه و به قصد کشتن مادر و جنین، به طرف آنها شلیک کند، و هر دو کشته شوند. آیا پدرِ حمل حقّ درخواست قصاص نفس جانی را دارد، یا این که قتلِ عمدِ جنین فقط دیه دارد؟
- [آیت الله بهجت] در صورت تشخیص پزشک مبنی بر خطر جانی حامله شدن برای مادر و لزوم بستن لوله رحم، تکلیف شرعی چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] تشریح بدن جنین چه حکمی دارد؟ بر فرض جواز، آیا دیه دارد؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] 10 در صورتی که یقین یا خوف خطر یا ضرر مهمی برای مادر داشته باشد در مراحل اولیه جایز است.
- [آیت الله بهجت] در موردی که به تشخیص دکتر حمل برای مادر ضرر دارد و ادامه حمل ممکن است منجر به مرگ مادر شود، چنانچه اشکالی در تشخیص دکتر نباشد و تحقیق کامل هم در این جهت شده باشد، سقط جنین قبل از دمیده شدن روح مانعی ندارد.
- [آیت الله سیستانی] سقط کردن بچه جایز نیست ، هر چند از زنا باشد ، مگر اینکه باقی ماندن آن برای زن ضرر غیر قابل تحملی داشته باشد ، یا مشقت زیاد داشته باشد که در این صورت قبل از جان یافتن بچه سقط کردن آن جایز است ولی دیه دارد ، و امّا بعد از جان یافتن بچه به هیج وجه اسقاط جایز نیست .
- [آیت الله خوئی] جایز است تبرع کردن خود به بیمارانی که احتیاج به تزریق خون دارند و جایز است گرفتن مبلغی در مقابل دادن خون ولی در هر دو صورت باید دادن خون به صاحب آن ضرر جانی نداشته باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اهدای خون به بیمارانی که احتیاج به تزریق خون دارند جایز است و گرفتن مبلغی در مقابل دادن خون مانعی ندارد و در هر صورت باید خون دادن به صاحب ان ضرر جانی نداشته باشد
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز است تبرع کردن خون به بیمارانی که احتیاج به تزریق خون دارند وجائز است گرفتن مبلغی در مقابل دادن خون ولی در هر دو صورت باید دادن خون به صاحب آن ضرر جانی نداشته باشد.
- [آیت الله مظاهری] تحقیقات روی حیوان در علم پزشکی یا جراحی و مانند اینها، اگر پیشرفت علم متوقف بر آن باشد اشکال ندارد، ولی تحقیقات روی انسان موقعی جایز است که علاوه بر رضایت او خطر جانی و روحی و جسمی برای او نداشته باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] تشریح بدن کافر غیر ذمی مرده جایز است و جواز تشریح بدن ذمی و عدم ثبوت دیه جنین ذمی در تشریح ان محل اشکال است مگر ان که در ایین انها جایز باشد که در این صورت مانعی ندارد و اگر مرده ای مسلمان یا ذمی بودن او مشکوک باشد تشریح بدن او جایز است
- [آیت الله سیستانی] جایز است که زن از دستگاه پیشگیری از حاملگی، و مانند آن اگر ضرر مهمی به او نزند استفاده کند، لکن در صورتی که گذاشتن دستگاه متوقف بر نگاه کردن بهجایی است که نظر به آن حرام است، و یا لمس قسمتی از بدن که لمس آن جایز نیست، باشد، جایز نیست کسی غیر از شوهر این کار را انجام دهد مگر در صورت ضرورت، مانند اینکه بچهدار شدن برای او ضرر داشته باشد، یا مستلزم حرجی باشد که معمولاً تحمل نمیشود با فرض اینکه راه دیگری برای منع حمل نباشد، یا اگر باشد باز هم مستلزم ضرر یا حرج باشد. این در صورتی است که معلوم نباشد دستگاه نطفه را پس از انعقادش تلف می‌کند، وگرنه بنا بر احتیاط واجب باید در هر حال، ترک شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] شکستن نماز واجب عمداً بنابر احتیاط جایز نیست، ولی برای جلوگیری کردن از ضرر قابل توجه مالی یا بدنی مانعی ندارد، مثلاً اگر جان نمازگزار یا کسی که حفظ جان او واجب است به خطر بیفتد و بدون شکستن نماز رفع خطر ممکن نباشد باید نماز را شکست، همچنین برای حفظ مالی که نگهداری آن لازم است، اما برای مالی که اهمیت چندانی ندارد، مکروه است.