تصادف
به برخورد وسیله نقلیه با چیزى دیگر تصادف گفته می شود که از عناوین مستحدثه است.این عنوان از مسائل مستحدثه است که احکام آن در استفتائات مطرح شده است.
شخصی که با گاری دستی کار می کرده است. در اثر تصادف با یک ماشین سواری از دنیا می رود، آیا دیه تعلق می گیرد؟
اگر در تصادف راننده مقصر بوده، و با احتیاط رانندگی نکرده; باید دیه بدهد. و حکم قتل شبه عمد را دارد. اما اگر راننده مقصر نبوده، بلکه شخص متوفی مقصر بوده است، راننده ضامن نیست. و اگر هیچ یک مقصر نباشند، قتل خطایی است و دیه دارد. و دیه بر عهده عاقله راننده است. و در صورت جهل به خصوصیت مصالحه کنند.
اگر در تصادف راننده مقصر بوده، و با احتیاط رانندگی نکرده; باید دیه بدهد. و حکم قتل شبه عمد را دارد. اما اگر راننده مقصر نبوده، بلکه شخص متوفی مقصر بوده است، راننده ضامن نیست. و اگر هیچ یک مقصر نباشند، قتل خطایی است و دیه دارد. و دیه بر عهده عاقله راننده است. و در صورت جهل به خصوصیت مصالحه کنند.
عنوان سوال:
شخصی که با گاری دستی کار می کرده است. در اثر تصادف با یک ماشین سواری از دنیا می رود، آیا دیه تعلق می گیرد؟
پاسخ:
اگر در تصادف راننده مقصر بوده، و با احتیاط رانندگی نکرده; باید دیه بدهد. و حکم قتل شبه عمد را دارد. اما اگر راننده مقصر نبوده، بلکه شخص متوفی مقصر بوده است، راننده ضامن نیست. و اگر هیچ یک مقصر نباشند، قتل خطایی است و دیه دارد. و دیه بر عهده عاقله راننده است. و در صورت جهل به خصوصیت مصالحه کنند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا به ماشین سواری خمس تعلّق می گیرد؟ موتور سیکلت و دوچرخه چطور؟
- در مواردی که در اثر تصادف، شخصی کشته می شود و کاردانهای فنّی تقصیر را صددرصد با مقتول می دانند، و از گفته آنان نیز اطمینان حاصل می شود. آیا دیه تعلق می گیرد یا خیر؟ و بر فرض تعلق بر قاتل است یا بر عاقله؟
- کسی که سال خمسی نداشته و ماشین سواری و لوازم زندگی خریداری کرده، آیا به این وسایل خمس تعلّق می گیرد؟ و اگر خمس دارد، آیا قیمت فعلی را باید بپردازد یا قیمت خرید را؟
- شخصی در اثر تصادف با ماشین فوت کرده است. و راننده ماشین خودش صاحب ماشین است با رضایت ورثه، وجهی بعنوان خون بهای مقتول داده است، آیا زن هم نسبت به هشت یک خود، از این وجه، حق دارد یا نه؟
- برخی از مغازه ها برای عرضه بیشتر، قسمتی از اجناس مغازه شان را در کنار پیاده رو یا خیابان قرار می دهند. و همچنین برخی از دستفروشان گاری دستی یا چرخ یا وانت بار و امثال آن را در محل عبور مردم در پیاده رو یا کنار خیابان یا کوچه مستقر می کنند. چنانچه این کار مغایر با مقرّرات شهرداری باشد یا مزاحم عبور مردم یا موجب سدّ معبر شود، از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
- شخصی در تصادف دیگری را مصدوم می کند و نجات جان مصدوم متوقف است بر ایجاد جراحاتی از ناحیه پزشک بر او، آیا این جراحات مشمول قانون دیات می گردد تا پرداخت دیه آن بر جانی لازم باشد؟
- شخصی در تصادف سرش صدمه می بیند و جمجمه آن می شکند. که در اثر آن نیمی از بدن و دست و پای چپ فلج می شود، آیا علاوه بر دیه شکستگیِ استخوان سر، در رابطه با نقص دست و پا هم باید دیه داده شود؟
- شخصی در اثر تصادف قطار به بعضی از عضوهای او صدمه کلّی رسیده، قدرت نگهداری ادرار و مدفوع و حتی زناشویی را کلاًّ از دست داده و کمرش شکسته و با همان وضع زندگی می کند. آیا این نقص اعضا هر کدام یک دیه دارند؟ و در صورت داشتن دیه، کامله است یا خیر؟
- اگر شخصی وصیت کند که بعد از مرگش جنازه او را جهت تعلیم به دانشکده پزشکی هدیه کنند; آیا وصیت او صحیح است؟ در صورت صحیح بودن، آیا دیه به خاطر کالبد شکافی تعلق می گیرد؟
- شخصی اتومبیل وانت خود را که جهت کار و کسب استفاده می کرده بفروش رسانده تا خانه ای خریداری کند، آیا به پول آن خمس تعلّق می گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا به ماشینِ سواری، خمس تعلق میگیرد؟ و موتور سیکلت و دوچرخه چطور؟
- [سایر] با حقوق کارمندی، ماشین سواری تهیه کردهام تا با آن کار کنم و از سودش، زندگیام را اداره کنم؛ زیرا حقوق کارمندی برای این منظور کافی نیست. آیا به این ماشین خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی ماشین سواری برایش ضروری است آیا میتواند از طریق جمع کردن درآمد در طول چند سال این ماشین را تهیه کند و در صورت جمع کردن، آیا خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] فردی ماشین وانت دارد که با این ماشین هم بارکشی می کند و به عنوان ماشین سواری استفاده می نماید آیا به خود ماشین وانت در این فرض خمس تعلق می گیرد ؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی منزل اضافی داشته و آن را فروخته و برای پسرش ماشین سواری خریده تا با آن امرار معاش کند. آیا این ماشین خمس دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر نابالغی با ماشین پدرش رانندگی کرد و سبب تصادف منجر به قتل شد، آیا عمدی است یا خیر و آیا دیه بر خود او میباشد یا عاقله؟
- [سایر] وسیله نقلیه (مانند ماشین سواری و وانت) که از درآمد تهیه شده، گاهی برای استفاده شخصی و گاهی برای باربری و اجرت و کسب و کار است، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی وصیّت به ثلث نموده، و در اثر تصادف ماشین فوت کرده است. وصیّ میّت ادّعای دیه نموده، و بابت آن چکی از قاتل دریافت نموده است. پس از این جریان، بعضی از ورثه، رضایت داده، و بعضی سهمشان از دیه را گرفته اند. حکم سهم میّت و وظیفه وصیّ چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی در اثر تصادف ماشین فوت کرده و وصیت به ثلث نموده است. وصیّ میّت ادّعای دیه نموده است و بابت آن چکی از قاتل دریافت نموده است. بعد از آن بعضی از ورثه میّت رضایت دادهاند و بعضی سهمشان از دیه را گرفتهاند. حال سؤال این است: حکم سهم میّت و وظیفه وصی چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] پای شخصی در تصادف آسیب دیده، بدین جهت مجبور شده اند آن را قطع کنند، آیا دیه دارد؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] اگر برای جلوگیری از صدای خنده حالش تغییر کند، مثلاً رنگش سرخ شود چنانچه از صورت نمازگزار بیرون رود ، باید نمازش را دوباره بخواند . هشتم : از مبطلات نماز آن است کهبر ای کار دنیا عمداً گریه کند ، احتیاط واجب آن است که برای کار دنیا بی صدا هم گریه نکند و اگر از ترس خدا یا برای آخرت گریه کند ، آهسته باشد یا بلند اشکال ندارد ، بلکه از بهترین اعمال است . نهم : ا ز مبطلات نماز کاری است که صور ت نماز را به هم بزند ، مثل دست زدن و به هوا پریدن ومانند اینها کم باشد یازیاد، عمداً باشد یا از روی فراموشی ، ولش کاری که صورت نماز را به هم نزند مثل اشاره کردن با دست ، اشکال ندارد .
- [آیت الله اردبیلی] اگر برای جلوگیری از صدای خنده حال او تغییر کند، مثلاً رنگش سرخ شود، چنانچه از صورت نمازگزار بیرون رود، باید نماز را دوباره بخواند. * هشتم:آن که برای کار دنیا عمدا با صدا گریه کند، ولی اگر برای کار دنیا بیصدا گریه کند، اشکال ندارد و همچنین اگر از ترس خدا یا برای آخرت گریه کند، آهسته باشد یا بلند، اشکال ندارد، بلکه از بهترین اعمال است. * نهم:آن که کاری مثل دست زدن و به هوا پریدن و مانند آنها، انجام دهد که صورت نماز را به هم بزند، کم باشد یا زیاد، عمدا باشد یا از روی فراموشی؛ ولی انجام عملی مثل اشاره کردن با دست که صورت نماز را به هم نمیزند، اشکال ندارد.
- [آیت الله سبحانی] اگر برای جلوگیری از صدای خنده حالش تغییر کند; مثلاً رنگش سرخ شود، چنانچه از صورت نمازگزار بیرون رود; باید نمازش را دوباره بخواند. هشتم از مبطلات نماز آن است که برای کار دنیا عمداً با صدا و یا بی صدا گریه کند، و اگر از ترس خدا یا برای آخرت گریه کند، آهسته باشد یا بلند اشکال ندارد; بلکه از بهترین اعمال است. نهم از مبطلات نماز کاریست که صورت نماز را به هم بزند مثل دست زدن و به هوا پریدن و مانند اینها کم باشد یا زیاد; عمداً باشد یا از روی فراموشی. ولی کاری که صورت نماز را به هم نزند مثل اشاره کردن با دست اشکال ندارد.
- [امام خمینی] اگر برای جلوگیری از صدای خنده حالش تغییر کند مثلا رنگش سرخ شود چنانچه از صورت نمازگزار بیرون رود باید نمازش را دوباره بخواند. هشتم: از مبطلات نماز آن است که برای کار دنیا عملا با صدا گریه کند ولی اگر برای کار دنیایی بی صدا گریه کند اشکال ندارد ولی اگر از ترس خدا یا برای آخرت گریه کند آهسته باشد یا بلند اشکال ندارد بلکه از بهترین اعمال است. نهم: از مبطلات نماز کاری است که صورت نماز را به هم بزند مثل دست زدن و به هوا پریدن و مانند اینها کم باشد یا زیاد عمدا باشد یا از روی فراموشی ولی کاری که صورت نماز را به هم نزنند مثل اشاره کردن به دست اشکال ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] حجّ: زیارت کردن خانه خدا وانجام اعمالی است که دستور دادهاند در آنجا بجا آورده شود و در تمام عمر بر کسی که این شرائط را دارا باشد، یک مرتبه واجب میشود: اوّل - آن که بالغ باشد; دوم - آن که عاقل وآزاد باشد; سوم - به واسطه رفتن به حجّ مجبور نشود که کار حرامی را که مهمتر از حجّ است انجام دهد، یا عمل واجبی را که اهمیّت بیشتر از حجّ دارد ترک نماید، پس اگر مثلاً مجبور باشد از راه غصبی برود وراه دیگری هم نباشد در صورتی که اهمیّت بیشتر دارد، نباید حجّ برود; چهارم آن که مستطیع باشد، ومستطیع بودن به چند چیز است: اوّل - آن که توشه راه ومرکب سواری یا مالی که بتواند آنها را تهیّه کند داشته باشد; دوم - سلامت مزاج وتوانایی آن را داشته باشد که بتواند مکّه رود وحجّ را بجا آورد; سوم - در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد یا انسان بترسد که در راه، جان یا عرض او از بین برود یا مال او را ببرند، حجّ بر او واجب نیست ولی اگر از راه دیگریبتواند برود، اگرچه دورتر باشد، باید از آن راه برود; چهارم - بقدر بجا آوردن اعمال حجّ وقت داشته باشد; پنجم - مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است مثل زن وبچه ومخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم میدانند داشته باشد; ششم بعد از برگشتن، کسب یا زراعت یا عایدی ملک یا راه دیگریبرای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود بزحمت زندگی کند.
- [آیت الله خوئی] حج: زیارت کردن خانة خدا و انجام اعمالی است که دستور دادهاند در آنجا بهجا آورده شود، و در تمام عمر بر کسی که این شرایط را دارا باشد یک مرتبه واجب میشود: (اول): آن که بالغ باشد. (دوم): آن که عاقل و آزاد باشد. (سوم): به واسطة رفتن به حج مجبور نشود که کار حرامی را که ترک آن از حج مهمتر است انجام دهد، یا عمل واجبی را که از حج مهمتر است ترک نماید. (چهارم): آن که مستطیع باشد، و مستطیع بودن به چند چیز است: (اول): آن که توش راه و مرکب سواری یا مالی که بتواند با آن مال آنها را تهیه کند داشته باشد. (دوم): سلامت مزاج و توانایی آن را داشته باشد که بتواند مکه رود و حج را بهجا آورد. (سوم): در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد یا انسان بترسد که در راه جان یا عرض او از بین برود، یا مال او را ببرند، حج بر او واجب نیست، ولی اگر از راه دیگری بتواند برود، اگرچه دورتر باشد، باید از آن راه برود. (چهارم): به قدر بهجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد. (پنجم): مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است مثل زن و بچه، و مخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم میدانند داشته باشد. (ششم): بعد از برگشتن، کسب یا زراعت، یا عایدی ملک، یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگی کند.
- [آیت الله نوری همدانی] حجّ ؛زیارت کردن خانةخدا وانجام اعمالی است که دستور داده اند ودرانجا بجااورده شودودرتمام عمر بر کسی که این شرایط را دارا باشد ،یک مرتبه واجب می شود: اوّل :انکه بالغ باشد . دوّم : انکه عاقل وازاد باشد . سوّم : به واسطةرفتن به حجّ مجبور نشود که کار حرامی را که اهمیّتش در شرع از حجّ بیشتر است انجام دهد ؛یا عمل واجبی را که از حجّ مهم تر است ترک نماید . چهارم: انکه مستطیع باشد . و مستطیع بودن چند چیزاست : اوّل :انکه راه وچیزهایی راکه بر حسب حالش در سفر به ان محتاج است ودر کتابهای مفّصل گفته شده دارا باشد ونیز مرکب سواری یا مالی که بتواند انها را تهیّه کند داشته باشد . دوّم :سلامت مزاج وتوانایی آن را داشته باشد که بتواند مکّه رود وحجّ را بجا آورد . سوّم : در راه مانعی ا ز رفتن نباشد واگر باشند ،یا انسان بترسد که در راه از راه دیگری بتواند برود ،اگر چه دورتر باشد درصورتی که مشقّت نداشته باشد وخیلی غیر متعارف نباشد ،باید از آن راه برود . چهارم:بقدر بجا آوردن اعمال حجّ وقت داشته باشد . پنجم : مخارج کسانی را که خرجی انان بر اوواجب است مثل زن وبچّه ومخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم می دانند داشته باشد . ششم :بعد از برگشتن ، کسب ، یا زراعت ، یا عایدی ملک ،یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگی کند .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مسأله 2044 – حج، زیارت کردن خانه خدا و انجام اعمالی است که دستور داده اند در آنجا به جا آورده شود. و در تمام عمر بر کسی که این شرایط را دارا باشد؛ یک مرتبه واجب می شود: اول آنکه بالغ باشد. دوم آنکه عاقل و آزاد باشد. سوم به واسطه رفتن به حج مجبور نشود که کار حرامی را که ترک آن از حج مهمتر است انجام دهد؛ یا عمل واجبی را که از حج مهمتر است ترک نماید. چهارم آنکه مستطیع باشد. و مستطیع بودن به چند چیز است: اول - آنکه توشه راه و مرکب سواری یا مالی که بتواند با آن مال آنها را تهیه کند داشته باشد. دوم - سلامت مزاج و توانائی آن را داشته باشد که بتواند مکه رود و حج را به جا آورد. سوم - در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد یا انسان بترسد که در راه جان یا عرض او از بین برود یا مال او را ببرند؛ حج بر او واجب نیست؛ ولی اگر از راه دیگری بتواند برود اگرچه دورتر باشد؛ باید از آن راه برود. چهارم - به قدر به جا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد. پنجم - مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است مثل زن و بچه و مخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم می دانند داشته باشد. ششم - بعد از برگشتن؛ کسب یا زراعت یا عایدی ملک یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگی کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] حج زیارت کردن خانه خدا و انجام اعمالی است که دستور داده اند به جا اورده شود و در تمام عمر بر کسی که شرایط ذیل را دارا باشد یک مرتبه واجب می شود اول ان که بالغ باشد دوم ان که عاقل باشد سوم ان که ازاد باشد چهارم ان که به واسطه رفتن به حج مجبور نشود کار حرامی را که ترک ان از حج مهم تر است انجام دهد یا عمل واجبی را که از حج مهم تر است ترک نماید پنجم ان که مستطیع باشد و مستطیع بودن به چند چیز است ان که توشه راه و مرکب سواری یا مالی که بتواند با ان مال انها را تهیه کند داشته باشد سلامت مزاج و توانایی ان را داشته باشد که به مکه رود و حج را به جا اورد در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد یا انسان بترسد که در راه یا هنگام انجام اعمال جان یا عرض او از بین برود یا مال او را ببرند حج بر او واجب نیست ولی اگر از راه دیگری بتواند برود اگر چه دورتر باشد باید از ان راه برود به قدر به جا اوردن اعمال حج وقت داشته باشد مخارج کسانی را که خرجی انان بر او واجب است مثل زن و بچه و مخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به انها را لازم می دانند مانند نوکر و کلفتی که به انها حاجت دارد داشته باشد بعد از برگشتن کسب یا زراعت یا عایدی ملک یا راه دیگری برای معاش خود و عایله اش به حسب شانش داشته باشد که در زندگی به مشقت نیفتد
- [امام خمینی] حج: زیارت کردن خانه خدا و انجام اعمالی است که دستور داده اند در آن جا بجا آورده شود، و در تمام عمر بر کسی که این شرایط را دارا باشد یک مرتبه واجب می شود: اول: آنکه بالغ باشد. دوم: آنکه عاقل و آزاد باشد. سوم: به واسطه رفتن به حج مجبور نشود که کار حرامی را که اهمیتش در شرع از حج بیشتر است انجام دهد یا عمل واجبی را که از حج مهمتر است ترک نماید. چهارم: آنکه مستطیع باشد، و مستطیع بودن به چند چیز است: اول: آنکه توشه راه و چیزهایی را که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و در کتابهای مفصل گفته شده، دارا باشد، و نیز مرکب سواری یا مالی که بتواند آنها را تهیه کند داشته باشد. دوم:سلامت مزاج و توانایی آن را داشته باشد که بتواند مکه رود و حج را بجا آورد.سوم: در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد یا انسان بترسد که در راه جان یا عرض او از بین برود، یا مال او را ببرند، حج بر او واجب نیست، ولی اگراز راه دیگری بتواند برود، اگرچه دورتر باشد در صورتی که مشقت زیاد نداشته باشدو خیلی غیر متعارف نباشد، باید از آن راه برود. چهارم: به قدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد. پنجم: مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است مثل زن و بچه و مخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم می دانند داشته باشد.ششم: بعد از برگشتن، کسب یا زراعت یا عایدی ملک یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگی کند